<span class='text_page_counter'>(1)</span><div class='page_container' data-page=1>

Tiết theo PPCT: 22 – 23. Đọc văn

<b>TẤM CÁM</b>

<i><b>Ngày soạn: 29.09.10</b></i>

<i><b>Ngày giảng:</b></i>

<i><b>Lớp giảng:</b></i> <i><b>10B1</b></i>
<i><b>Sĩ số:</b></i>

<b>A. Mục tiêu bài học</b>

Qua giờ giảng nhằm giúp HS:

1. Tìm hiểu truyện cổ tích thần kì Tấm Cám để nắm được nội dung của truyện,
biện pháp nghệ thuật chính của truyện

2. Biết cách đọc và hiểu 1 truyện cổ tích thần kì; nhận biết được truyện cổ tích
thần kì qua đặc trưng thể loại.

Đồng thời giúp các em có được tình yêu đối với người lao động, củng cố
niềm tin vào sự chiến thắng của cái thiện của chính nghĩa trong cuộc sống.

<b>B. Phương tiện thực hiện</b>

- Chuẩn kiến thức kĩ năng Ngữ văn 10
- SGK, SGV

- Thiết kế bài giảng
<b>C. Cách thức tiến hành</b>

GV tổ chức giờ giảng theo phương pháp kết hợp đọc hiểu, trao đổi, thảo
luận và trả lời câu hỏi.

<b>D. Tiến trình giờ giảng</b>
<i><b>1. ổn định</b></i>
<i><b>2. KTBC</b></i>
<i><b>3. GTBM</b></i>

<i><b>4. Hoạt động dạy học</b></i>

</div>
<span class='text_page_counter'>(2)</span><div class='page_container' data-page=2>

GV yêu cầu HS nhắc lại khái niệm
Truyện cổ tích

HS: Truyện cổ tích là tác phẩm tự sự
dân gian mà cốt truyện và hình tượng
được hư cấu có chủ định, kể về số phận
con người bình thường trong xã hội, thể
hiện tinh thần nhân đạo và lạc quan của
nhân dân lao động.

GV: dựa vào phần tiểu dẫn, truyện cổ
tích được chia làm máy loại?

HS: 3 loại

GV: truyện cổ tích thần kì giữ vị trí như
thế nào trong hệ thống truyện cổ tích?
Có đặc điểm gì?

HS dựa vào tiểu dẫn trả lời, GV ghi

bảng

GV đọc văn bản (1 đoạn) sau đó gọi HS
đọc tiếp

GV: truyện Tấm Cám thuộc loại thể
nào?

HS: truyện cổ tích thần kì

GV: (thuyết giảng) đây là loại truyện
phổ biến ở nhiều dân tộc khác nhau trên
thế giới

Theo thống kê có 564 kiểu truyện Tấm
Cám, ở Việt Nam có khoảng 30 kiểu
GV: Dựa vào nội dung văn bản, có thể
chia ra làm máy phần?

HS đưa ra các cách chia khác nhau, GV

<b>I. Tìm hiểu chung về truyện cổ tích</b>
<i><b>1. Khái niệm</b></i>

<i><b>2. Phân loại</b></i>

- Truyện cổ tích: Cổ tích lồi vật,Cổ
tích thần kì, Cổ tích sinh hoạt

<i><b>3. Truyện cổ tích thần kì</b></i>

- Truyện cổ tích thần kì chiếm số lượng
nhiều nhất

- Đặc điểm: có sự tham ra của nhiều
yếu tố thần kì (tiên, bụt..)

- ý nghĩa: thể hiện ước mơ cháy bỏng
của nhân dân lao động về hạnh phúc gia
đình, cơng bằng xã hội và năng lực
tuyệt vời của con người.

<b>II. Truyện cổ tích Tấm Cám</b>
<i><b>1. Đọc văn bản</b></i>

<i><b>2. Loại thể</b></i>

</div>
<span class='text_page_counter'>(3)</span><div class='page_container' data-page=3>

chốt lại

GV: hướng dẫn HS tìm hiểu những từ
khó ở chân SGK

GV: thân phận của Tấm được giới thiệu
qua chi tiết nào?

HS dựa vào văn bản tìm chi tiết, GV
ghi bảng

GV: qua đó em có nhận xét gì về thân
phận của Tấm?

HS: bất hạnh

GV: quả như vậy, là đứa con riêng, lại
là phận gái ở với dì ghẻ, mấy đời dì ghẻ
lại thương con chồngmâu thuẫn

GV: Tác giả dân gian đã miêu tả công
việc của Tấm như thế nào?

HS trả lời GV theo dõi và lấy kết quả
ghi bảng

GV: Cám và mụ dì ghẻ đối xử, ứng xử
với Tấm ra sao?

HS trả lời GV chốt lại

- 3 phần:

+ Cuộc đời và số phận bất hạnh của
Tấm

+ Hạnh phúc đã đến

+ Cuộc đấu tranh không khoan nhượng
để giành hạnh phúc

<i><b>4. Giải nghĩa từ khó</b></i>

<b>III. Đọc hiểu văn bản</b>

<i><b>1. Mâu thuẫn giữa Tấm và mẹ con</b></i>
<i><b>Cám</b></i>

<i>a. Thân phận của Tấm</i>

- Tấm là chị cùng cha khác mẹ với
Cám, mồ cơi mẹ từ nhỏ, sau đó mồ cơi
chaTấm ở với dì ghẻ

Tấm: 1 cơ gái mồ cơi cả cha lẫn mẹ,
ngay từ nhỏ đã chịu nỗi bất hạnh

<i>b. Mâu thuẫn giữa Tấm và mẹ con Cám</i>
*Giai đoạn 1: ở cùng dì ghẻ

- Tác giả dân gian miêu tả:

+ Tấm làm lụng vất vả suốt ngày, đêm
lại xay lúa giã gạo trong khi Cám được
mẹ nuông chiều, ăn trắng mặc trơn
quanh quẩn ở nhà không phải làm việc
nặng.

+ Cám lừa Tấm trút hết giỏ tép để giành
phần thưởng chiếc yếm đỏ.

</div>
<span class='text_page_counter'>(4)</span><div class='page_container' data-page=4>

GV: Mẹ con Cám bóc lột Tấm ở những

mặt nào?

HS trả lời GV chốt lại

GV: Khi Tấm trở thành hồng hậu mẫu
thuẫn đó được đẩy lên thế nào?

HS trả lời GV chốt lại

GV: bản chất của mâu thuẫn này là gì?
HS suy nghĩ trả lời GV chốt lại

+ Mẹ con Cám không muốn cho Tấm đi
xem hội đổ thóc trộn gạo bắt nhặt.

+ Khi thấy Tấm thử giày, mụ dì ghẻ bĩu
mơi tỏ vẻ khinh miệt.

+ Giết Tấm và giết cả những kiếp hồi
sinh của Tấm.

- Mẹ con Cám bóc lột Tấm về vật chất
và cả tinh thần.

+ Vật chất: lao động quần quật suốt
ngày, trút giỏ cá, bắt bống ăn thịt.

+ Tinh thần: giành chiếc yếm đỏ, không
cho xem hội, khinh miệt khi thử gày.
* Giai đoạn 2: Tấm ra ngồi xã hội

- Khơng chỉ bóc lột về vật chất, tinh
thần, tàn nhẫn hơn mẹ con Cám giết
chết Tấm để cướp đoạt hạnh phúc.
Chúng không chỉ giết Tấm một lần mà
tới 4 lần: Tấm chết => Vàng anh =>
xoan đào => khung cửi => cây thị (quả
thị).

-> Tấm khổ sở và bất hạnh, mẹ con
Cám ác đến tận cùng cái ác. Mâu thuẫn
và xung đột càng trở nên căng thẳng.

</div>
<span class='text_page_counter'>(5)</span><div class='page_container' data-page=5>

GV: Con đường dẫn đến hạnh phúc
cho ta thấy điều gì? Hình ảnh Bụt xuất
hiện có ý nghĩa như thế nào trong đời
sống tâm tưởng của người xưa?

HS tư duy trả lời GV chốt lại

GV: Tấm mất yếm đào, Bụt cho cá
bống. Tấm mất bống, Bụt cho hi vọng
đổi đời. Tấm bị chà đạp, hắt hủi, Bụt
cho đàn chim sẻ giúp Tấm để Tấm đi
hội làng gặp nhà vua trở thành Hoàng
hậu.

GV: Mặt khác trở thành Hoàng hậu là
ước mơ, khát vọng lớn lao của người
nông dân bị đè nén áp bức. Song truyện

Tấm Cám không dừng lại ở kết thúc
phổ biến đó mà mở ra một hướng khác.

<i>quyền thời cổ, khi người phụ nữ giữ</i>
<i>vai trò quan trọng. Song mâu thuẫn</i>
<i>giữa cái thiện và cái ác là chủ yếu. </i>

- Con đường dẫn đến hạnh phúc của
Tấm chính là xu hướng giải quyết mâu
thuẫn ấy, tác giả dân gian đã sử dụng
yếu tố kì ảo trong truyện. Bụt xuất hiện
mỗi khi Tấm buồn tủi, an ủi, giúp đỡ. –

</div>
<span class='text_page_counter'>(6)</span><div class='page_container' data-page=6>

GV: Để bảo vệ và giành lại cuộc sống
hạnh phúc của mình Tấm phải trải qua
cuộc đấu tranh không khoan nhượng
như thế nào?

HS trả lời GV chốt lại

GV: sự hoá thân của Tấm có gì đặc
biệt?

HS trả lời GV ghi bảng

GV: Ở phần đầu Bụt hiện lên giúp Tấm
mỗi lần Tấm khóc, sau đó Tấm khơng

<i><b>2. Cuộc đấu tranh không khoan</b></i>
<i><b>nhượng để giành lại hạnh phúc</b></i>

Tấm trải qua bốn kiếp hồi sinh:

+ Chim Vàng anh => xoan đào =>
khung cửi => (cây thị) quả thị.

- Một cô Tấm hiền lành lương thiện vừa
ngã xuống, một cô Tấm mạnh mẽ quyết
<i>liệt sống dậy trở về với cuộc đời địi lại</i>
<i>hạnh phúc. Tấm hố Vàng anh để báo</i>
hiệu sự có mặt của mình. Vàng anh bị
giết, Tấm hoá cây xoan đào, khung cửi
dệt tuyên chiến với kẻ thù “cót ca, cót
két, lấy tranh chồng chị, chị khoét mắt
ra”. Khung cửi dệt, qủa thị là những vật
Tấm hố thân cũng là những gì bình dị,
<i>thân thương nhất trong cuộc sống dân</i>
<i>dã. Đó là những hình ảnh đẹp tạo ấn</i>
tượng thẩm mĩ cho truyện.

</div>
<span class='text_page_counter'>(7)</span><div class='page_container' data-page=7>

hề khóc, khơng thấy cịn sự xuất hiện
của Bụt. Ngược lại Tấm tự giành và giữ
<i>hạnh phúc.</i>

GV: Sự hoá thân này mang đặc trưng
riêng của VHDG.Vậy đó là đặc trưng
gì?

HS trả lời GV bổ sung: + Ảnh hởng ở
thuyết luân hồi của đạo Phật. Cô Tấm

chết đi sống lại không phải tìm hạnh
phúc ở cõi Niết bàn mà giành và giữ
hạnh phúc ngay ở cõi đời này.

=> <i>Lòng yêu đời và bản chất duy vật</i>
<i>của ngời lao động khi sáng tạo truyện</i>
<i>cổ tích.</i>

GV: yêu cầu HS đọc ghi nhớ SGK
GV yêu cầu HS nêu những đặc điểm
của truyện cổ tích -> u cầu HS tìm
dẫn chứng

<b>IV. Tống kết</b>
<b>V. Luyện tập</b>
<i><b>5. Củng cố và dặn dò</b></i>

- Nhắc lại kiến thức cơ bản

</div>

<!--links-->