N g h i e n cilu
Gia d i n h va G i d i
So 4 - 2 0 1 1

Phu nir lam lanh 0ao
trong khu vuc cong of Viet Nam"
Vu Manh Ldi
Vien Xa hoi hoc

T d m t a t : Dua vao nguon so'lieu Tong dieu tra Nong thon, Nong
nghiep va Thuy san nam 2006, cac so' lieu cua cac cO quan cong
bo' tren cac trang Thong tin dien tii (website) ciia Quoc hoi Viet
Nam va cac bg nganh, bai viet nay phan tich thiic trang phu nii
lam lanh dao trong khu vUc cong cl Viet Nam. Ke't qua phan tich
cho tha'y phu nii co rat it dai dien trong lanh dao 3 ta't ca cac linh
vUc ciia ddi song xa hoi so vdi ty le nii trong lUc lUdng lao dong
cua moi linh viic. Phii nii thUOng khong giii vi tri lanh dao cao
nha't va sii tham gia ciia ho vao cac vi tri lanh dao ciing khong
dong deu giiia cac nganh va linh viic kinh te van hoa, xa hoi,
tham chi khong co hoac co rat it dai dien la lanh dao trong linh
viic an ninh quoc phong. Bai viet nay ciing cho tha'y ty le nii lam
lanh dao thap la hien tUpng pho bie'n cl tat ca cac tinh va cac
viing dia ly. Su khac biet co tinh pho bie'n nay dupc cho la xua't
phat tii cac dinh kie'n xa hoi va khuon mau van hoa can trcl sii
tham gia lanh dao ciia phu nii.
Tii k h d a : Phu nii; Phu nii lam lanh dao; Phu nii trong he tho'ng
chinh tri

Khdng cd ngudn sd lieu toan dien phan anh tinh trang hien nay ve su
lanh dao ciia phu nii trong khu vuc cdng d Viet Nam. Cac td chiic Dang,
cac bd/nganh, cac td chiic chfnh quyen d tat ca cac ca'p, bao gdm ca chinh

quyen dia phuong deu luu giii hd so ve tat ca cac nhan vien lam viec trong


Vu Manh Ldi

27

to chiic dd, bao gdm ca can bd lanh dao d cac ca'p dp khac nhau. Tuy
nhien, nhirng dii lieu nay ndi chung khdng dupc chia se va khdng sSn cd
de phuc vu cho viec nghien ciiu va sir dung chung. Chung ta cQng khdng
bie't dupc each thu thap va luu trii nhimg sd lieu nay va lieu nhtmg sd lieu
dd cd dupc phan chia theo gidi tfnh hay chua. Nien giam thdng ke ciia
Tong cue Thdng ke, cua cac bp va cac tinh cd ft sd lieu chia theo gidi tfnh,
va hau nhu khdng cd sd lieu phan anh su lanh dao ciia phu nii d cac khu
vuc tuong ling hoac d cac tinh. Trong bdi canh dd, nghien ciiu nay sir dung
nhimg sd lieu hien cd cdng bd trong cac tai lieu ciia cac co quan, va dac
biet la cdng bd tren cac trang thdng tin dien tuf (website) cua cac co quan
cdng quyen, va sd lieu Tdng dieu tra Ndng thdn, Ndng nghiep va Thiiy san
nam 2006.
1. Phu niir trong Dang'|(2)
O Viet Nam, Dang Cdng san Viet Nam la dang chi'nh tri duy nha't cd
vai trd lanh dao. La Dang vien se cd nhieu co hdi de trd thanh ngudi lanh
dao trong cac co quan ciia Chfnh phu va cac co quan dan cii d tat ca cac
cap. Chfnh vi the, tinh trang binh dang gidi trong Dang dupc the hien d
tinh hinh ve gidi trong he thdng chfnh quyen cac ca'p.
Biic tranh chung ve su lanh dao ciia phu nii d Viet Nam cd the tha'y
trong Van kien Dai hdi X ciia Hdi Lien hiep Phu nir Viet Nam ngay 02
thang 10 nam 2007 (Hdi Lien hiep Phu nii Viet Nam, 2007). Trong van
kien nay cd trfch dan sd lieu ciia Ban To chirc Trung uong cho tha'y ty le
Dang vien nii da tang tii 20,59% nam 2001 len 24,61% nam 2006 (xem

Bieu 1 dudi day). Tuy nhien, ty le Dang vien nii lam lanh dao trong Dang
Bieu 1. Ty le phan tram phu nur trong Dang Cong san Viet Nam

25
24
23
22
21
20
19
18

24.02

24.61

23.03
22.44

21.71
20.59

2001

2002

2003

2004


2005

2006

Ngu6n: Van kien Dai hoi X Hoi lien hiep Phu nii Viet Nam 2007, tr. 114.


28

Nghien ciiu Gia dinh va Gidi. Quyen 21, so 4, tr.26-39

tha'p hon nhieu nhiing con sd neu tren d tat ca cac c§ip. Chang han, trong
nhiem ky IX cua Dang (2001-2005), khdng cd phu nu nao trong Bd Chfnh
tri, CO quan lanh dao cao nhat ciia Dang. Ban Bf thu chi cd mot phu nii
trong so 9 thanh vien, va chi cd 13 phu nii trong 150 uy vien cua Ban cha'p
hanh Trung uong Dang (8,6% phu nii) (Hdi Lidn hiep Phu nii Viet Nam
2007). Trong nhiem ky X (2006-2010), trong Ban Bf thu chi cd 2 phu nii
trong sd 10 thanh vien, va chi cd 13 phu nii trong 160 uy vien Ban cha'p
hanh Trung uong Dang (8,13% phu nii) (Hdi Lien hiep Phu nit Viet Nam,
2007).
6 cac td chiic dang cap dudi, ty le nii Dang vien trong cap uy dang
cung th^p. Bang 1 dudi day cho tha'y ra't hie'm phu nii la Bf thu, Phd Bf thu,
hoac la ily vien Thudng vu Dang uy. Sd phu nii trong Ban chap hanh Dang
uy cd the nhieu hon, nhung mac dii vay thi ty le phan tram nii trong Ban
cha'p hanh Dang iiy cung tha'p hon nhieu so vdi ty le Dang vien nii ndi
chung (xem Bang 1).
Tdng dieu tra Ndng thdn, Ndng nghiep va Thiiy san nam 2006 la ngudn
so lieu hie'm hoi cd cac so lieu ve tudi, gidi tfnh, va hpc va'n cua Bf thu
Dang bd cac xa khu vuc ndng thdn. Cupc Tdng dieu tra nay khdng thu
thap sd lieu d khu vuc thanh thi. Theo ngudn dii lieu nay, nam 2006, trong

sd 9.068 xa cd sd lieu ve Bf thu Dang uy xa, chi cd 3,2% xa cd Bf thu Dang
iiy xa la nii. Con so liay tha'p hon dang ke so 4,59% xa cd nii Bf thu Dang
liy dupc neu trong Bang I. Su chenh lech nay cd the do ty le nii la Bf thu
Dang liy d cac Phudng d dd thi cao hon nhung lai khdng dupc dua vao
Tdng dieu tra Ndng thdn, Ndng nghiep va Thiiy san nam 2006.
Bang L Ty le phan tram nu trong cap Tinh iiy, Huyen iiy, va Dang iiy xa
trong nhiem ky 2001-2005 va 2006-2010
Cap Tinh iiy
200620012010
2005

Cap Huyen iiy
200120062005
2010

Bi thuf

1,6

6,25

3,7

4,46

Pho Bi thu

6,6

3,88


5,1

5,54

Thudng vu

7,3

7,91

Ban chap hanh

11,3

11,75

12,8

Cap Dang iiy Xa
200120062005
2010
0,9

4,59
7,25

7,83

3,7


5,83

14,74

11,9

14.36

Nguon: Bang 7, trang 115, trong Van kien Dai hoi iSn thir X
Hoi Lien hiep Phu nii' Viet Nam ngay 2 thang 10 nam 2007.


Vii Manh Lofi

29

Bieu 2. Phan tram phu nu trong Bi thu Dang uy xa (nong thon) theo vung
5.6

6%
5%
4%

3.4

3.3

3.1


3.2

3%

1.8

2%

2.3

1%
0%
Mien nui phia
Bac{N=2257)

Dong bang
song Hong
(N=1991)

Duyen hai
Tay Nguyen Dong Nam bo Dong bang
Bac Trung bp
(N=566)
(N=486)
seng Mekong
(N=2484)
(N=1284)

Chung
(N=9068)


Nguon: Tong dieu tra Nong nghiep. Lam nghiep va Thiiy san 2006
Xet theo viing dja ly, viing Ddng Nam bd la khu vuc cd ty le nir Bf thu
Dang iiy xa cao nha't trong so cac Dang bd xa, nhung cung chi cd 5,6%
(Bieu 2), tha'p hon nhieu so vdi ty le 24,61% Dang vien nir nam 2006
(xem Bieu 1). Tay Nguyen la khu vuc cd ty le nCi Bf thu Dang iiy xa thap
nha't, chi cd 1,8%. Tudi trung binh ciia nam Bf thu Dang iiy xa la 47,83,
cao hon chiit ft (1,81 tudi) so vdi tudi trung binh ciia nir Bf thu Dang iiy
xa, 46,02 tudi.
Dang chii y la ve trinh dp hpc van, cac nii Bi thu Dang iiy xa td ra cd
trinh dp hpc va'n cao hon so vdi cac nam Bf thu Dang iiy xa. Bieu 3 cho
tha'y ty le nii Bf thu Dang iiy xa cd trinh dp tir Trung hpc phd thdng trd len
cao hon so vdi nam Bf thu Dang uy xa cd trinh dp nay, trong khi dd ty le
nii Bf thu Dang iiy xa cd trinh dp Tieu hpc hoac Trung hpc co sd thap hon
so vdi nam Bf thu Dang iiy xa. Sir khac nhau nay cd y nghia thdng ke (he
sd Pearson Chi-Square = 0,024), dieu nay cd nghia la su khac nhau nay la
cd that va khdng phai la ket qua nglu nhien ciia thu thap sd lieu. Cd ve
nhu la dd'i vdi phu nii de dat dupc vi trf ciia Bf thu Dang iiy xa, hp phai cd
trinh dp hpc van cao hon de gianh dupc su tin nhiem trong cac dang vien
d dia phuong.
2. Phu niir trong Quoc hoi
Bieu 4 cho thay ty le phu nii trong Qud'c hdi da tang len rat nhanh.tir
3% trong nhiem ky dau tien (1946-1960) len tdi 32% vao cudi cupc khang
chien chdng My nam 1975. Sau dd, ty le nay da giam xud'ng cdn 18%
trong nhiem ky Khda VIII (1987-1992). Trong thdi ky Ddi Mdi, ty le nay


30

Nghien cUu Gia dinh va Gidi. Quyen 2 1 , so 4, tr.26-39


Bieu 3. Trinh dp hpc van cua Bi thu Dang uy xa (nong thon)
theo gidi tinh
45
37 238.5373

40
35
30
25
20

17.8

17.6

15

•122'"

14.2,.,

m

10
".0.7

I

'•'


Tieu hoc

Trung hpc co s6
INam(N=8780)

Trung hpc pho
thong

Dai hoc •

Cao dang
O Chung {N=9068)

nNi;(N=288)

Ngu6n: Tong dieu tra Nong nghiep. Lam nghiep va Thiiy san 2006

Bieu 4. Ty le phan tram phu nii trong Qudc hoi theo cac nhiem ky

CNI

>
Ktioa

>

=
>


CM

><

Nguon: Theo sd lieu ciia Vu Cac va'n de xa hoi ciia Van phong Qudc hoi
( />

31

Vu Manh Ldi

lai tang len tdi 27,31% d nhiem ky khda XI (2002-2007), va trong nhiem
ky Khda XII hien nay ty le nay giam nhe xud'ng cdn 25,76%.
Trang Thdng tin dien tu ciia Qud'c hdi Viet Nam la mot trang web hiem
hoi trong sd cac trang web chfnh thiic ciia Viet Nam cung ca'p thdng tin
cua tat ca cac Dai bieu Qud'c hdi cac Khda XI va XII, bao gdm ca thdng
tin ve ngay sinh, gidi tfnh, va dia phuong noi hp la dai dien. Trong nhiem
ky Khda XI (2002-2007), nii Dai bieu Qud'c hdi chie'm 27,3%, cdn trong
nhiem ky Khda XII (2007-2011) hp chiem 25,8%. Bieu 5 trinh bay ty le
nii Dai bieu Qud'c hdi chia theo viing d cac Khda XI va XII. So sanh giiia
Khda XI va Khda XII, ty le nii Dai bieu Qud'c hdi d Ddng bang sdng Hong
va Tay Nguyen tang len; d cac viing cdn lai thi giam di. Ddng bang sdng
Hdng va Tay Nguyen ciing ddng thdi la nhiing viing cd ty le nii Dai bieu
Qud'c hdi cao nha't trong Khda XII.
Trong ca hai Khda cua Qud'c hdi, Chu tich Qud'c hdi deu la nam gidi.
Ba Phd Chii tich Qud'c hdi Khda XI cung la nam, chi cd 2 iiy vien nii trong
sd 9 iiy vien ciia Uy ban Thudng vu Qud'c hdi. Trong Qud'c hdi Khda XII,
mot trong bd'n Phd Chii tich Qud'c hdi la nir, va 2 trong sd 13 iiy vien ciia
Uy ban Thudng vu Qud'c hdi la nii.
Trong sd 9 Uy ban ciia Qud'c hdi Khda XII, chi cd 2 Uy ban cd Chu

nhiem la nii. NO: tham gia nhieu hon trong Uy ban ve Cac van de Xa hdi
Bieu 5. Ty le phan tram dai bieu Qudc hoi nu khoa XI va XII theo viing
40
35
30 •

34
32
23

25

29

29

28

24

'5
21

26

26

27 26

23


20
15
10
5
0
Miinnui

Dong bang

Duyfin hai Tay Nguyen Dflng Nam

phia Bac

s6ng H6ng

Bac Trung
be

D Khoa XI (2002-2007, 498 dai bilu)

be

D6ng bang

Chung

song
Mel(ong


D Khoa XII (2007-2012, 493flaibidu)

Ngu6n: Sd lieu tCr trangWeb ciia Qudc hoi ( />

32

Nghien cuTu Gia dinh va Gidi. Quyen 21, so 4, tr.26-39

ciia Qud'c hdi cao nha't (37,5%), tie'p de'n Uy ban Khoa hpc, Cdng nghe va
Mdi trudng (32,4%), va Uy ban Van hda, Giao due, Thanh nien, Thieu
nien va Nhi ddng (28,2%). Trong cac Uy ban khac ciia Qud'c hdi, ty le
thanh vien nii tha'p hon nhieu, va khdng cd mot thanh vidn nii nao trong
Uy ban Qud'c phdng va An ninh cua Qud'c hdi.
3. Phu niir trong cac ccf quan dan curd cap tinh, huyen va xa
Ve dai bieu Hdi ddng nhan dan, ty trpng dai bieu nii d ca ba ca'p hanh
chfnh deu tang tu' khda 1999-2004 den khda 2004-2009. Ty trpng nii la
Phd Chu tich Hdi ddng nhan dan ciing tang len trong giai doan nay. Tuy
nhien ty le nii la Chu tich Hdi ddng nhan dan d ca'p tinh va huyen giam,
va chi d ca'p xa la cd tang len mot chiit. Nhin chung, ty le nu trong Hdi
ddng nhan dan d ta't ca cac ca'p ra't tha'p, dac biet tha'p dd'i vdi cac vi trf lanh
dao nhu Chii tich hoac Phd Chii tich Hdi ddng nhan dan (xem Bang 2).
Uy ban nhan dan (UBND) la co quan cha'p hanh ciia Hdi ddng nhan
dan, CO quan hanh chfnh nha nude d dia phuong, dupc td chiic d ca'p tinh,
huyen va xa. Su tham gia cua phu nii trong UBND cac ca'p lai cang hie'm
hoi hon. Dudi 10% thanh vien UBND d ca ba ca'p la phu nii. Ty le nii Phd
Chu tich uy ban cd cao hon, nhung vSn thap hon rat nhieu so vdi ty le nii
trong Hdi ddng nhan dan (co quan bau ra UBND). Ciing lai tha'y d day, ra't
ft phu nii dupc Mu lam Chu tich UBND. Khdng cd xu hudng nhat quan
giiia cac khda 1999-2004 va khda 2004-2009 ve ty le nii dupc cit giii cac
cuong vi nay. Chi d cap tinh, ty le nii lam Chu tich, Phd Chu tich va thanh

vien UBND la tang len. Nhung dd khdng han la xu hudng d ca'p huyen va
cap xa. Trong khi ty le nii Chii tich UBND ca'p tinh tang tii 1,64% trong
khda 1999-2004 Idn 3,12% trong khda 2004-2009, thi ty le nfl Chu tich
UBND ca'p huyen va xa lai giam di.
Bang 2. Ty le phu nU trong Hoi dong nhan dan d cap tinh, huyen, va cap
xa trong cac khoa 1999-2004 va 2004-2009

Chii tich
Pho Chu tich
Dai bieu

Cap Tinh
199920042004
2009
1,56
1,64
26,56
8,19
23,88
21,06

Cap Huyen
199920042004
2009
5,46
3,92
11,42
19.64
20,99
23,01


Cap Xa
199920042004
2009
3,46
4,09
5,57
10,61
16,61
19,53

Nguon: Bang 9, trang 116 trong Van kien Dai h6i Hoi Lien hiep phu nfi Viet Nam,
Khoa X ngay 02 thang 10 nam 2007.


Vu Manh Ldi

33

Bang 3. Ty le n& trong Uy ban nhan dan cap tinh, huyen va xa trong cac
khoa 1999-2004 va 2004-2009

Chii tich
Pho Chu tich
IJy vien

Cap Tinh
199920042004
2009
1,64

3,12
12,5
16,08
6.4
8,61

Cap Huyen
199920042009
2004
5,27
3,62
14,48
16,08
6,4
4,9

Cap Xa
199920042004
2009
5,27
3,42
8,43
8,84
4,54
3,99

Nguon: Bang 10, trang 117, trong Van kien Dai hoi
H6i Lien hiSp phu nu Viet Nam khoa X, ngay 02/10/2007
Ddi vdi cac xa viing ndng thdn, sd lieu Tdng dieu tra Ndng thdn, Ndng
nghiep va Thiiy san nam 2006 cho thay chi 2,1% Chii tich UBND xa la nii.

Gid'ng nhu sd lieu ve Bf thu Dang uy xa, con sd nay cung thap hon con sd
3,42% dupc neu trong Bang 3 ve ty le nii Chii tich UBND ca'p xa. Dieu nay
cung cd the do sd lieu d Bang 3 bao gdm ca khu vuc dd thi va ty le nii trong
sd Chii tich UBND phudng (tuong duong cap xa d ndng thdn) cd the cao
hon (cac phudng d khu vuc dd thi khdng dupc dua vao sd lieu ciia Tdng
dieu tra Ndng thdn, Ndng nghiep va Thiiy san nam 2006).
Bieu 6 cho tha'y ty le phan tram nir Chii tich UBND xa d khu vuc ndng
thdn theo viing nam 2006. Cd chua de'n 2% phu nO trong sd Chii tich
UBND xa nam 2006 d 4 vung, cu the la vung Mien niii phfa Bac, B k
Trung bd va Duyen hai Trung bd, Tay Nguyen, va Ddng bang sdng Ciiu
Long. Ty le nii thudc dien nay d Ddng bang sdng Hdng cao hon ddi chiit
(2,3%). Ddng Nam bd la viing kha khac biet, vdi 6% phu nQ trong sd Oiii
tjch UBND xa. Khdng cd ly do rd rang nao giai thich cho su khac biet nay.
Cung nhu dd'i vdi trudng hpp Bf thu Dang bd xa, tudi trung binh cua
nam Chii tich UBND xa la 44,95, cao hon ddi chiit so vdi tudi trung binh
ciia nii Chii tich UBND xa la 43,17.
Bieu 7 cho thay trinh dp hpc van cua Chii tich UBND xa theo gidi. 6
day ta lai thay phan bd ve trinh dp hpc van cua nit Chu tich UBND xa cd
xu hudng cao hon phan bd ve trinh dp hpc van cua nam Chu tich UBND
xa. Dieu nay cung tuong tu nhu tinh hinh dd'i vdi Bf thu Dang iiy xa. Mot
ISn niia sd lieu nay gpi ra rang de vuon tdi dia vi Chii tich UBND xa, phu
nii cSn cd trinh dd hpc va'n cao hon nam gidi. Dd'i vdi Phd Chii tich thii nhat
va thir hai cua UBND xa, tinh hinh cung tuong tu (sd lieu khdng neu d day).


34

Nghien ciiu Gia dinh va Gidi. Quyen 2 1 , so 4, tr.26-39

Bieu 6. Ty le phan tram nu Chu tjch UBND xa (ndng thon) theo viing


7.0%
6.0%
6.0%
5.0%
4.0%
3.0%
2.3%
2.0%

-

18%

1.9%

Duyen hai
Bac Trung
bp
(N=2480)

Tay
Nguyen
(N=568)

2.1%

1.9%

1.5%


1.0%
0.0%
IVIien nui
phia Bac
(N=2254)

Dong bang
song Hong
(N=1990)

Dong Nam Dong bang
bp (N=484)
song
IVI§k6ng
(N=1283)

Chung
(N=9059)

Ngu6n: Tdng dilu tra Nong nghiep. Lam nghiep va Thi!iy san 2006

Bieu 7. Trinh dp hpc van ciia Chii tich UBND xa theo gidi tinh

42 41 42

45
40
35
30

25
20
15
10

17

1
Tieu hpc

16

H

Trung hpc co sd Trung hpc phd
thpng
• Nam (N=8870)

D NQ (N=189)

Cao dang

Oai hpc +

C3 Chung (N=9059)

NguPn: Tong dieu tra Nong nghiep. Lam nghiep va Thiiy san 2006


Vu Manh Ldi


35

4. Phu nur trong he thong lanh dao va quan ly nha nirdc
Cuong vi lanh dao cao nhat hien nay cd phu nii la Phd Chii tich nude
Cdng hda xa hdi chu nghia Viet Nam. Trong sd thanh vien Chfnh phu
nhiem ky 2002-2007, Thu tudng va ta't ca 5 Phd Thii tudng deu la nam
gidi. Trong sd 34 Bd trudng va tuong duong Bd trudng, ke ca nhiing ngudi
dupc thay the vao giiia nhiem ky, chi cd 3 phu nu. Trong sd thanh vien
Chfnh phu nhiem ky hien nay (2007-2012), Thu tudng va 5 Phd Thu tudng
cung deu la nam gidi. Trong sd 22 Bd trudng va tuong duong Bd trudng,
chi cd 1 phu nii (Ngudn: Website cua Chfnh phii Viet Nam,
Cd 18 nii Thii trudng hoac ca'p tuong duong,
chie'm 7,76% toan bd sdThir trudng hoac duong duong (Hdi Lien hiep Phu
nii Viet Nam, 2007).
De cd dupc sd lieu ve lanh dao ciia cac nganh tach theo gidi, nhdm
nghien ciiu da tie'n hanh mot nghien cuu hen Internet, bang yiec tim kiem
thdng tin tii cac trang Web ciia Chfnh phii, cua cac nganh, cua UBND 63
tinh/thanh, va cua cac sd tuong ling (tuy nhien khdng phai cap sd nao d
Bang 4. Danh sach cac Bp va co quan ngang bp qua nghien ciiu Internet
STT
1
2
3
4
5
6
7
8
9

10
11
12
13
14
15
16
17
18

Viet tdt
BCA
BCNTM
BKHCN
BLDTBXH
BNNPTNT
BNV
BNG
BQP
BGDDT
BKHDT
BTP
Bl'lll
BVHTTDL
BTNMT
BTC
BXD
BYT
BGTVT


Ten B6/co quan ngang bo
B6 Cong an
B6 Cong Thuang
Bo Khoa hoc va C6ng nghe
Bp Lao d6ng, Thuang binh, va Xa hoi
Bp Ndng nghiep va Phat tri^n N6ng thon
Bp Npi Vu
B6 Ngoai Giao
Bp Qudc Phong
Bp Giao due va Dao tao
Bp Ke hoach va Dau tu
Bp Tu phap
Bp Thong tin va Truyen thong
Bp Van hoa. The' thao. va Du lich
Bp Tai nguyen va Moi truong
Bp Tai chinh
Bp xay dung
Bp Y te
Bp Giao thPng Van tai


36

Nghien cUu Gia dinh va Gidi. Quyen 21, so 4, tr.26-39

cac tinh ciing cd trang Web rieng). Ket qua la nhdm nghien ciiu thu thap
dupc sd lieu ve gidi tfnh ciia lanh dao ciia 18 Bd (Xem Bang 4).
Nhdm nghien ciiu da thu thap dupc sd lieu ve gidi cua ta't ca cac Bd
trudng va Thii trudng hoac ca'p tuong duong. Trong sd 18 Bd trudng cua
18 Bd ndu tren, chi cd 1 phu nii la Bd trudng (BLDTBXH). Trong sd 82

Thii trudng cua 18 Bd neu tren, chi cd 5 nii Thii trudng (d cac Bd
BLDTBXH, BNNFmX BGDDT, va BYT). Nhu vay, phu nii d cuong vi
lanh dao cao nha't ca'p Bd la ra't hie'm.
Trong qua trinh tim hieu Internet, nhdm nghidn ciiu thu thap dupc
thdng tin ve gidi tfnh ciia giam ddc va phd giam "ddc ciia cac Sd d 63
tinh/thanh. Tuy nhien, khdng phai ta't ca cac sd hay cac tinh deu cd thdng
tin dSy du tren Internet. Chiing tdi khdng cd thdng tin ve lanh dao ca'p tha'p
hon ciia Bd Cdng an va Bd Qud'c phdng (d ca'p Trung uong ca hai Bd nay
deu khdng cd lanh dao ca'p cao la nii). Dd'i vdi 16 Bd cdn lai, nhdm nghien
ciiu thu thap dupc thdng tin ve giam ddc va phd giam ddc sd ciia ta't ca 63
tinh dd'i vdi 9 nganh, va sd lieu chua dSy du cho 7 nganh cdn lai (BNNPTNT va BNV cd thdng tin d 22 sd; BNG cd 11 sd; BTNMT cd 17 sd; BTC
cd 14 sd; BXD cd 32 sd va BGTVT cd 9 sd). Dd'i vdi nhiing nganh ma sd
lieu chua dSy dii, tinh hinh gidi trong lanh dao ca'p sd md ta d day cd the
khac vdi thuc te' ne'u cd dii so lieu, va nhiing thao luan ve gidi d nhiing
nganh nay chi cd tfnh cha't gpi y. Mac dii vay, chiing tdi tin rang biic tranh
chung ve gidi trong lanh dao cc'p sd cd le cung khdng khac nhidu so vdi
viec neu chiing tdi cd du so lieu.
Bieu 8 cho thay biic tranh chung ve ty le nam nit trong lanh dao cac sd
ca'p tinh. Ndi chung d ca'p tinh ciing ra't hie'm cd phu nii trong sd lanh dao
cap sd d ta't ca cac nganh. Phu nir chi chie'm 9,1% trong sd cac giam ddc
sd (trong tdng sd 694 giam ddc sd), va 14,4% trong so cac phd giam ddc
sd (trong tdng so 1706 phd giam ddc sd).
Nhin chung, phan bd nam-nii trong so giam ddc va phd giam ddc sd
theo nganh cho tha'y biic tranh tuong tu nhu tuong quan gidi dd'i vdi cac
cuong vi lanh dao khac nhu da neu d cac phSn trudc. Phu nii chie'm mot ty
le rat nhd trong so giam ddc sd va phd giam ddc sd. Phu nii cd ty le lam
phd giam ddc sd cao hon ty le lam giam ddc sd, nhung ngay ca dd'i vdi
cuong vi phd giam ddc sd hp ciing chi la mot nhdm ra't nhd so vdi nam gidi.
Cung cd su khac nhau giiia cac nganh. Phu nii cd ty le cao hon trong
sd giam ddc sd va phd giam ddc sd cap tinh d cac nganh thudc BYT, BTC,

BTP, BGDDT, BNG, BNV va BLDTBXH. Phu nu cd ft dai dien trong lanh


Vu Manh Lofi

37

Bleu 8. Co cau gidi tinh cua lanh dao cac sd cap tinh (16 nganh, khong ke
nganh Cong an va Qudc phong)
100
95
90
DNa
85

DNam

80
75

Giam doc (N=694)

Pho Giam dec (N=1706)

Ngu6n: Nghien ciiu Internet, thang 10-12, 2009

dao cap sd cac nganh nhu BGTVT, BXD, BTNMT, BKHCN, BKHDT,
BNNPTNT, BKHCN va BCNTM. Su khac nhau nay nhin chung phan anh
dinh kie'n xa hdi chung ring phu nii cd kha nang hon d cac nganh nhu y
te, giao due, chfnh sach xa hdi dd'i vdi lao ddng, thuong binh va cac va'n

de xa hdi, hoac lam viec trong cac nganh ma cdng viec chii ye'u la trong
van phdng, va hp khdng cd nang lire nhu nam gidi d cac nganh ddi hdi siic
lire CO bap, hay phai di cdng tac xa, phai di thuc dia nhieu, nhiing nganh
ddi hdi tam nhin rdng va xa, trong khoa hpc va cdng nghe.
Trong phan Idn cac nganh, khdng ke Bd Cdng an va Bd Qud'c phdng,
ty le phu nii d cuong vi lanh dao thap hon ra't nhieu ty le nii trong sd nhan
vien trong toan nganh. Chang han, mac dii ty le phu nii lam lanh dao d
nganh giao due va dao tao cao hon mirc trung binh so vdi cac nganh khac,
nhung ty le phu nir lam lanh dao vln tha'p hon rat nhieu so vdi ty le nij
trong lire lupng lao ddng ciia nganh nay, trong dd 70% giao vien phd
thdng trong khu vuc nha nude (bao gdm tieu hpc, trung hpc co sd, va
trung hpc phd thdng), 49% giang vien cao dang, va 4 3 % giang vien dai
hpc la phu nii '^'
Bieu 9 cho tha'y khac biet ve ty le phan tram nii trong lanh dao cac sd
cap tinh theo viing dia 1^. 6 day cd the' tha'y viing Ddng bang sdng Hdng,
Bac Trung bd va Duyen hai mien Trung, va Ddng bang sdng Cuu Long la


38

Nghien ciiu Gia dinh va Gidi. Quyen 2 1 , so 4, tr.26-39

N
Bieu 9. Ty le phan tram nuf trong lanh dao cac sd cap tinh

IVIien nui
phia Bac

Dong bang
song Hong


Duyen hai
Bac Trung
bp

Tay Nguyen

• Giam doc (N=694)

Dong Nam
bp

Dong bang
song
Mekong

Chung

D Pho Giam doc (N=1706)

Ngu6n: Nghien ciiu Internet, thang 10-12, 2009

nhiing viing cd ty le nii lam lanh dao sd tha'p. Ddng Nam bd lai la viing co
ty le nii lam lanh dao sd cao nha't.
5. Ket luan

Ta't ca nhiing dieu md ta trong cac phan tren gpi ra ma'y ke't luan don
gian sau day:

Phu nii cd rat ft dai dien trong lanh dao d ta't ca cac linh vuc cua ddi

sdng xa hdi dupc xem xet tren day so vdi ty le nii trong lire lucmg lao ddng
cua mdi linh vuc. Hp chiem ty le nhd den miic dieu nay gpi ra ring cd su
phan biet dd'i xii cd he thdng can trd phu nii vuon len dam duong cac
cuong vi lanh dao.

Su tham gia cua phu nii vao cac vi trf lanh dao khdng ddng deu giiia
cac nganh va linh vuc cua ddi sdng xa hdi. Hp cd nhieu dai dien hon d cac
linh vuc nhu van hda, giao due, va y te, va hp ft tham gia lanh dao hon c
cac ITnh vuc nhu xay dung, giao thdng van tai, va cac linh vuc ddi hdi cdnj
nghe, va hp khdng cd hoac cd rat ft dai dien trong lanh dao cac nganh qud'c
phdng va cdng an.


Vu Manh Ldi

39

O nhiing noi cd su tham gia cua phu nii vao vi trf lanh dao, hp thudng
khdng giii vi trf lanh dao cao nhat.
Ty le nii lam lanh dao tha'p la hien tupng phd bien d ta't ca cac tinh va
cac vung dia ly. Khdng cd bie'n thien nha't quan nao giiia cac viing, nhung
viing Ddng bang sdng Hdng td ra la noi cd ty le phu nir tham gia lam lanh
dao tha'p, va Ddng Nam bd la noi cd ty le nii lam lanh dao cao hon so vdi
cac noi khac. Dieu nay gpi ra rang cac khudn mSu van hda can trd phu nii
lam lanh dao cd tfnh phd bie'n.
Khdng cd bang chiing thuyet phuc nao cho thay cd su tien bd the hien
d su gia tang ty le nii lam lanh dao theo thdi gian (nhu su tang giam ciia ty
le dai bieu Qud'c hdi nii theo thdi gian cho tha'y).
Bang chiing rdi rac cd dupc tii Tdng Dieu tra ndng nghiep. Lam
nghiep, va Thiiy san 2006 cho tha'y de dat dupc cung cuong vi lanh dao nhu

nam gidi, phu nii phai pha'n da'u nhieu hon va cd trinh dp hpc va'n cao hon.
Di^u nay cd the la gia thuye't cho nghien ciiu sau hon trong tuong lai.
Phan tfch trong nghien ciiu nay cho thay tren thuc te'phu nii cd ra't ft dai
dien trong moi vj trf lanh dao d mpi nganh trong khu vuc cdng, nhung
nhiing phan tfch nay khdng cho phep dua ra giai phap cho tinh hinh nay.
Sd di nhu vay la vi khdng cd sd lieu thfch hpp cho viec phan tfch quan he
nhan qua giiia gidi va lanh dao d cac khu vuc cdng. Do dd cSn cd nghien
ciiu cd he thdng va ky ludng ve de tai nay nham lam co sd cho cac hanh
ddng chfnh sach trong ITnh vuc thuc hien binh dang gidi.B

ChiJ thich
'" Nghien cUu nay la mpt phin ciia Dir an Tang quyen nang cua phu nii trong khu
vuc cPng (EOWP) do Bp Ngoai giao Viet Nam thuc hien vdi sir tai trp ciia To chiic
Phat trien Lien hiep qudc (UNDP) va Cambridge Overseas Trust.
"' Bao cao nay dupc xay dung trudc Dai Hoi Dang lan thU XI nen khong phan anh
tinh hinh nu trong Dang sau Dai Hpi nay Trong nhiem ky XI (2011-2015) trong
175 Uy vien va Uy vien du khuyei Ban cha'p hanh Trung uong Dang chi co 15 nir
(chie'm 8,6%), trong 14 iiy vien Bp chinh trj co 1 nii.
"" Thdng ke cho nam hpc 2007-2008 cua Bp BGDDT
t .gov vn/?page= 11.11 &view=3544
Tai lieu tham khao
H6i Lien hiep Phu nii Viet Nam. 2007. Van kien Dai hoi dai bieu phu ml toan
quoc lan thi'fX. Ha Npi. Nxb. Phu nii.