BỘ CÂU HỎI ĐỌC HIỂU
CÓ HƯỚNG DẪN GIẢI
Câu 1.
Đọc đoạn trích:
Đại dịch Covid-19 đã và đang nhắc nhở các bạn, cũng như tôi và mọi người rằng lúc
nào ũng cần phải học hỏi để thích nghi. Lễ ra trường chỉ là một trong những cột mốc quan
trọng trong hành trình cuộc sống của các bạn. Nó đánh dấu bước thành công cho sự phấn đấu
học tập của bạn trong 4 – 5 năm qua. Nhưng hành trình cuộc sống của các bạn cịn những
mấy chục năm phía trước với nhiều thách thức đang chờ bạn chinh phục. Và tôi tin rằng bạn
sẽ đón nhận những thách thức ấy với đầy tự tin.
Tơi thường nói với sinh viên cũng như trên các kênh truyền thông đại chúng rằng môi
trường sống của chúng ta kể cả ở Việt Nam đang thay đổi ở một tốc độ chưa từng có do cách
mạng cơng nghệ 4.0 đem lại. Tuy nhiên chúng ta đang chứng kiến đại dịch Covid-19 chỉ cần
vài tháng đã có thể thay đổi tồn bộ mơi trường sống và sinh hoạt của con người trên toàn thế
giới.
Cuộc sống của con người sẽ khơng trở lại bình thường như xưa nữa. Trong sự thay đổi
ấy, luật tiến hóa của vạn vật sẽ là tấm lưới chọn lọc cho những ai tồn tại. Không phải người
thông minh nhất, cũng không phải người mạnh nhất hay nhanh nhất mà là người có khả năng
thích nghi cao nhất sẽ tồn tại.
Nhà khoa học gia và cũng là chính trị gia Benjanmin Franklin từng nói “Thất bại trong
chuẩn bị đồng nghĩa với viêc bạn đang chuẩn bị cho sự thất bại”. Thế nên chúng ta cần phải
chuẩn bị để không bị đào thải bởi luật tiến hóa. Đó là học hỏi, hồn thiện bản thân hàng ngày
trong tâm thế để thích nghi với mọi thay đổi trong cuộc sống.
(Trích Diễn văn tốt nghiệp trong buổi “Lễ ra trường trực tuyến 2020”
Giáo sư Trương Nguyện Thành – Báo Dân sinh, 09/6/2020 – 19:21 PM)
Thực hiện các yêu cầu sau
1. Chỉ ra phương thức biểu đạt chính được sử dụng trong đoạn trích.
2. Theo tác giả, đại dịch covid-19 đã và đang nhắc nhở chúng ta điều gì?
3. Anh/chị hiểu như thế nào về câu: “Thất bại trong chuẩn bị đồng nghĩa với việc bạn
đang chuẩn bị cho sự thất bại”?

1


4. Anh/chị có đồng tình với quan điểm: Khơng phải người thông minh nhất, cũng không
phải người mạnh nhất hay nhanh nhất mà là người có khả năng thích nghi cao nhất sẽ tồn tại
khơng? Vì sao?
Gợi ý làm bài
1. Chỉ ra được phương thức biểu đạt chính: Nghị luận.
2. Theo tác giả, đại dịch covid-19 đã và đang nhắc nhở chúng ta rằng: lúc nào cũng cần
phải học hỏi để thích nghi.
3. Câu nói: “Thất bại trong chuẩn bị đồng nghĩa với việc bạn đang chuẩn bị cho sự thất
bại” có thể hiểu là:
- Nếu khơng hồn thành tốt khâu chuẩn bị sẽ dễ mắc sai lầm, hành động không thuận lợi,
hiệu quả thấp, thiếu chủ động trước những tình huống đột xuất xảy ra và dẫn tới thất bại.
- Câu nói trên là lời cảnh tỉnh những người chủ quan, coi nhẹ cơng tác chuẩn bị; từ đó
khẳng định, đề cao tầm quan trọng của sự chuẩn bị tốt trước khi hành động.
4. Học sinh có thể lựa chọn đồng tình hoặc khơng đồng tình hoặc đồng tình một phần và
lí giải hợp lí. Thuyết phục.
Gợi ý trả lời:
- Em đồng tình với quan điểm trên.
- Vì:
+ Người thông minh nhất người mạnh nhất hay nhanh nhất: là những người ưu việt hơn
cả về một phương diện nhất định (chỉ số IQ, thể lực, tốc độ,…) thuộc thế mạnh tinh thần hoặc
thể chất… Điều đó chỉ giúp họ tồn tại trong những tình huống và thời điểm nhất định. Nếu chỉ
như vậy, cuộc sống muôn màu và đổi thay từng ngày từng giờ sẽ khiến họ khó đáp ứng được
những yêu cầu ngày càng cao và đa dạng…
+ Cịn người có khả năng thích nghi cao nhất: là người hội tụ đầy đủ khả năng chuẩn bị
chu đáo, linh hoạt, năng động trong việc chỉnh sửa, thay đổi tình cảm, hành vi của bản thân
v.v… (bao hàm cả về mặt thể chất và tinh thần) theo hướng cụ thể phù hợp với sự đổi thay của
cuộc sống trong bất kỳ tình huống nào, ở bất kỳ đâu, nhằm tạo ra kết quả tích cực và hiệu quả

nhất có thể…
+ Chính bởi vậy, người thơng minh nhất, người mạnh nhất, người nhanh nhất vẫn khó có
thể tồn tại lâu dài; và người có khả năng thích nghi cao nhất sẽ tồn tại trong mọi tình huống…

2


Câu 2.
Đọc đoạn trích:
Ở Nhật Bản và Hàn Quốc, mặc dù rất tiên tiến nhưng giáo dục ở đây vẫn bị ảnh hưởng
tư tưởng hơn thua của người phương Đông. Nhiều bạn trẻ Hàn Quốc đã phải tự tử vì không
chịu nổi áp lực so sánh với bạn bè, theo những tiêu chuẩn thành cơng gì đó của cha mẹ muốn.
Trong khi một đứa trẻ khác nhau là khác nhau, 7 tỷ dân trên quả đất khơng ai có y hệt dấu vân
tay, y hệt cấu trúc gen. Đứa có 2 tỷ nơ-ron thần kinh và đứa chỉ có 1 tỷ, đứa cao đứa thấp, đứa
trắng đứa đen. Trời đất đã sinh ra chúng khác nhau, hà cớ gì chỉ lấy một tiêu chuẩn để xếp
loại?
B không giải được bài tốn đại số đó nhưng có giọng hát thiên phú, nó hồn tồn có thể
kiếm tiền từ đó. D khơng hiểu vì sao phải đạo hàm hay vẽ đồ thị f(x3) nhưng nó có thể chạy
20km khơng mệt. Hãy tơn trọng từng cá thể, vốn sinh ra công bằng dưới trời đất này. Đừng
bao giò so sánh chúng với ai, và chúng ta cũng vậy. Giàu, nghèo, thành đạt, hạnh phúc,… Chỉ
là những khái niệm ĐỊNH TÍNH, vơ tận vơ cùng. Tơi có 3 tỷ là giàu nhưng anh kia nói chỉ có
100 triệu là vương giả, năm sau tơi đạt được mức trên và giàu có bây giờ phải 10 tỷ.
Tơi là Nguyễn Văn B, tơi có những giá trị riêng của tôi, “giá trị Nguyễn Văn B”. Tony
thường nghe câu nói cửa miệng của nhiều người “Nhìn lên thì khơng bằng ai, nhìn xuống
cũng khơng ai bằng mình”… Đường minh, mình đi, mắc mớ gì cứ nhìn với ngó.
(Theo Thành đạt, thành cơng và thành gì nữa – Trích Tony buổi sáng, NXB Trẻ 2014)
Thực hiện các yêu cầu sau:
1. Xác định phương thức biểu đạt chính của đoạn trích.
2. Nêu hiệu quả của biện pháp điệp cấu trúc được sử dụng trong đoạn trích.
3. Anh/chị hiểu thế nào về câu nói: Đường minh, mình đi, mắc mớ gì cứ nhìn với ngó?

4. Bài học cuộc sống mà anh/chị tâm đắc nhất sau khi đọc đoạn trích?
Gợi ý làm bài
1. Phương thức biểu đạt chính: Nghị luận
2. Biện pháp tu từ điệp cấu trúc:
B không giải được bài tốn đại số đó nhưng nó có giọng hát thiên phú, nó hồn tồn có
thể kiếm tiền từ đó. D khơng hiểu vì sao phải đạo hàm hay vẽ đồ thị f(x3) nhưng nó có thể
chạy 20 km khơng mệt. Hãy tôn trong từng cá thể, vốn sinh ra công bằng dưới trời đất này.

3


Tác dụng:
- Nhấn mạnh ý, tăng sức thuyết phục và sự chặt chẽ trong lập luận.(0,25)
- Làm nổi bật quan điểm của tác giả về giá trị, năng lực của mỗi cá nhân: Mỗi người có
một giá trị riêng, sở trường riêng không ai giống ai.(0,25)
3. Hiểu thế nào về câu nói: Đường mình mình đi, mắc mớ gì cứ nhìn với ngó
- Đường mình, mình đi  Cuộc sống là của mình, do mình định hướng, lựa chọn, quyết
định.
- Nhìn với ngó  Phải dị xét, quan tâm, lo lắng về cái nhìn, sự phán xét, đánh giá của
người xung quanh.
 Mỗi người nên mạnh mẽ và tự quyết định cuộc sống của chính mình.(0,5)
4. * Bài học cuộc sống: Thí sinh tự rút ra bài học cuộc sống cho chính mình.
* Có thể tham khảo gợi ý sau:
- Bài học:
+ Khơng nên so sánh bản than mình với người khác.
+ Cần tôn trọng những giá trị riêng của mỗi người.
+ Cha mẹ không nên áp lực cho con cái.
………
- Lí giải: Dựa theo phần nêu bài học, thí sinh lí giải rõ vấn đề.
Lưu ý: Cho điểm tối đa khi bài viết có sự lí giải rõ rang, phù hợp với chuẩn mực đạo

đức, pháp luật.
Câu 3.
Đọc đoạn trích sau và thực hiện các yêu cầu:
Bắt đầu từ năm 1990, nhà tâm lí học Peter Salovey ở Đại học Yale và John Mayer ở Đại
học New Hampshire đã đưa ra thuật ngữ Trí thơng minh cảm xúc (Emotional Intelligence,
hoặc Emotional Quotient - EQ). Thực tế cho thấy, cảm xúc chỉ đạo trí thơng minh có lẽ cịn
hơn cả logic tốn học. Bằng phân tích cấu tạo của bộ não và các xung thần kinh, người ta đã
chứng minh được lí trí, mà đại diện là trí thơng minh, khơng có ở dạng thuần túy mà được
ni dưỡng bởi cảm xúc, và chính phần neocortex (phụ trách suy luận trên não) là nhạc
trưởng, nó chỉ đạo, phối hợp, kiểm soát các cảm xúc đột ngột và gán cho chúng một ý nghĩa.
EQ thể hiện khả năng của một người hiểu rõ chính bản thân mình cũng như thấu hiểu
người khác ít nhiều giống với khái niệm mà Gardner gọi là trí thơng minh trong người và

4


thơng minh giữa người. Hơn thế, nó cịn là khả năng, chế ngự cảm xúc để thích ứng với hồn
cảnh và kiểm sốt các cảm xúc. Người có EQ cao do vậy dễ thích nghi, ln tìm được sự hịa
hợp trong một tập thể, dễ dàng nhận được sự hợp tác hơn những “thiên tài đơn độc” (mà
trong thời đại hiện nay, tính tập thể trong làm việc hết sức quan trọng). Sau đó, nhà tâm lí học
Daniel Goleman xác định cụ thể và có hệ thống hơn trong tác phẩm của ông mang tên
Emotional Intelligence.
EQ một phần là bẩm sinh nhưng cũng do giáo dục, rèn luyện mà có được. Việc giáo dục
tình cảm phải được thực hiện từ khi trẻ còn nhỏ, hệ thần kinh chưa trưởng thành, có nhiều cơ
hội tiếp nhận những cảm xúc mới. EQ khơng đối lập với IQ 1, mà mục đích của giáo dục là
phát triển song song hai chỉ số này. Có những người được thiên phú cả hai, nhưng khơng ít
người lại thiếu cả hai.
[…] Càng ngày, người ta càng cho rằng EQ quan trọng hơn IQ, như người ta thường nói
“Với IQ người ta tuyển lựa bạn, nhưng với EQ, người ta đề bạt bạn”. Những người thành đạt
không phải là người có IQ cao nhất mà có EQ cao nhất.

(Trích EQ, SQ, CQ – Những chỉ số của người thành đạt,
Dẫn theo )
1. Chỉ ra 02 phương thức biểu đạt được sử dụng trong đoạn trích trên.
2. Theo đoạn trích, EQ thể hiện điều gì ở một con người?
3. Cụm từ “chế ngự cảm xúc” trong câu “Hơn thế, nó cịn là khả năng chế ngự cảm xúc
để thích ứng với hồn cảnh và kiểm sốt các cảm xúc” được hiểu là gì?
4. Anh/chị có đồng tình với quan điểm “Càng ngày, người ta càng cho rằng EQ quan
trọng hơn IQ” khơng? Vì sao?
Gợi ý làm bài
1. 02 phương thức biểu đạt được sử dụng trong đoạn trích trên là thuyết minh và nghị
luận.
2. Theo đoạn trích, EQ thể hiện khả năng của một người hiểu rõ chính bản thân mình
cũng như thấu hiểu người khác và khả năng chế ngự cảm xúc để thích ứng với hồn cảnh và
kiểm soát các cảm xúc.
1 IQ: Intelligence Quotient, chỉ số thơng minh, được cho là có liên quan đến sự thành công trong học tập, trong

công việc, trong xã hội…

5


3. Cụm từ “chế ngự cảm xúc” trong câu “ “Hơn thế, nó cịn là khả năng chế ngự cảm xúc
để thích ứng với hồn cảnh và kiểm sốt các cảm xúc” được hiểu là khả năng kìm giữ các cảm
xúc bốc đồng của bản thân, giữ được sự bình tĩnh, lạc quan ngay cả trong những khoảnh khắc/
tình huống khó chịu nhất.
4. HS có thể đồng tình hoặc phản đối hoặc vừa đồng tình vừa phản đối quan điểm “Càng
ngày, người ta càng cho rằng EQ quan trọng hơn IQ”. Dựa vào phần giải thích về EQ và IQ,
kết hợp với kinh nghiệm của bản thân để trả lời. Cần có lí giải cụ thể, hợp lí, có sức thuyết
phục.
Câu 4.

Đọc văn bản dưới đây:
Năm nay hoa đào nở
Chật đường chợ hàng hoa
Từ đáy sâu quá khứ
Ông đồ lại hiện ra.
Sáng nay mưa chớm lạnh
Nắng nằm trên giấy hồng
Một đám người ngồi cạnh
Có nhà thơ ngồi cùng.
Tơi xin đơi câu đối
Cụ rọc tờ giấy đều
Bàn tay xưa viết nối
Những nét chữ thân yêu
Bài thơ “Ông Đồ” mới
Dưới bút cụ nở ra
Tôi chân thành chép lại
Đánh dấu một mùa hoa.

6


Chỉ thêm lời ghi chú
Vần thơ xưa, thơ hay
Thủy chung một lịng cũ
Dù vui buồn đổi thay.
(1974)
(Trích theo , Thủy chung – Vũ Đình Liên)
Thực hiện các yêu cầu sau:
Câu 1. Chỉ ra phương thức biểu đạt chính của văn bản trên?
Câu 2. Anh/chị hiểu nội dung các dòng thơ sau như thế nào?

Năm nay hoa đào nở
Chật đường chợ hàng hoa
Từ đáy sâu quá khứ
Ông đồ lại hiện ra.
Câu 3. Dựa vào văn bản, hãy giải thích ý nghĩa hình ảnh “Bài thơ “Ơng Đồ” mới”?
Câu 4. Anh/chị có đồng tình với suy nghĩa của tác giả: Vần thơ xưa, thơ hay/ Thủy chung một
lòng cũ/ Dù vui buồn đổi thay? Vì sao?
Gợi ý làm bài
Câu 1. Phương thức biểu đạt chính: Biểu cảm.
Câu 2. Nội dung các dịng thơ:
- Thể hiện sự hồi niệm về ơng đồ xưa.
- Bộc lộ niềm trân trọng với truyền thống văn hóa cha ơng.
Câu 3. Ý nghĩa của hình ảnh “Bài thơ “Ông Đồ” mới”
- Là sự sáng tạo nghệ thuật của nhà thơ đương đại.
- Sáng tạo nghệ thuật hôm nay ln mang trong mình dấu ấn nghệ thuật truyền thống xưa.
Câu 4. Anh/chị có đồng tình với suy nghĩa của tác giả: Vần thơ xưa, thơ hay/ Thủy chung
một lòng cũ/ Dù vui buồn đổi thay? Vì sao?
- Thí sinh nêu được quan điểm của bản thân: là đồng tình/ hoặc khơng đồng tình/ hoặc vừa
đồng tình một phần vừa bổ sinh ý kiến riêng.
- Kiến giải được quan điểm rõ ràng, chặt chẽ, logic.
Gợi ý:

7


- Quan điểm đồng tình vì cần thiết phải giữ gìn vẻ đẹp nghệ thuật truyền thống, một biểu hiện
của văn hóa truyền thống trong nghệ thuật đương đại.
- Quan điểm vừa đồng tình vừa bổ sung ý kiến là chỉ nên giữ/ kế thừa nét tinh hoa nghệ thuật
truyền thống phù hợp với hiện đại. Đồng thời bổ sung để phát triển làm phong phú thêm từ
tinh hoa nghệ thuậ và văn hóa nhân loại.

Câu 5.
Đọc đoạn trích:
Hoạt động đầu tư thơng minh nhất bạn có thể thực hiện chính là đầu tư vào bản thân.
Đầu tư vào bản thân là làm mọi thứ để có được những kỹ năng, kiến thức và công cụ vươn tới
thành công tột bậc. Việc này trước đây không bắt buộc, đặc biệt là một vài thập kỉ trước, khi
mà xu hướng chung là đầu quân vào một doanh nghiệp, nỗ lực thăng tiến, rồi nghỉ hưu. Tuy
nhiên, trong nhịp điệu xã hội hối hả ngày nay, cách này khơng cịn hiệu quả nữa. Hoặc là bạn
tiến tới, hoặc là bạn thụt lùi – khơng có chuyện đứng n tại chỗ.
Sẽ có người nói với bạn rằng họ khơng tin mình có đủ khả năng đầu tư vào bản thân.
Chẳng cịn chuyện gì hoang đường hơn thế! Sự thật là họ không thể khơng đầu tư vào bản
thân. Cũng sẽ có người tin rằng việc học tiếp là việc dành cho người khác, chứ khơng phải
dành cho họ. Họ tin mình đã biết đủ rồi. Đừng để lối tư duy sai lầm đó lừa phỉnh bạn. Dù bạn
có bao nhiêu năm kinh nghiệm đi nữa, việc đầu tư vào chính mình và q trình phát triển
chun mơn sẽ giúp bạn giữ vững ngơi vị dẫn đầu.
Tóm lại, nếu bạn khơng liên tục học hỏi và phát triển, bạn chỉ có thể tự trách mình nếu bị
tụt lại phía sau. Hãy quyết định đầu tư phát triển bản thân ngay từ bây giờ.
(Trích Bài học cuộc sống – Brian E. Bartes, NXB Phụ nữ, 2014, tr.136)
Thực hiện các yêu cầu sau:
Câu 1. Chỉ ra phương thức biểu đạt chính được sử dụng trong đoạn trích.
Câu 2. Theo đoạn trích, đầu tư vào bản thân là để làm gì?
Câu 3. Theo anh/chị, vì sao ý nghĩ: “Cũng sẽ có người tin rằng việc học tiếp là viêc dành cho
người khác, chứ không phải dành cho họ. Họ tin mình đã biết đủ rồi” là lối tư duy sai lầm?
Câu 4. Anh/chị có đồng tình với ý kiến: “Hoạt động đầu tư thông minh nhất bạn có thể thực
hiện chính là đầu tư vào bản thân” hay khơng? Vì sao?
Gợi ý làm bài
Câu 1. Phương thức biểu đạt chính: Nghị luận.

8



Câu 2. Theo đoạn trích, đầu tư vào bản thân là: Để có được những kĩ năng, kiến thức và
cơng cụ vươn tới thành công tột bậc.
Câu 3. Ý nghĩ: “Cũng sẽ có người tin rằng việc học tiếp là việc dành cho người khác, chứ
không phải dành cho họ. Họ tin mình đã biết đủ rồi” là lối tư duy sai lầm vì:
- Kiến thức là vơ hạn, hiểu biết của cá nhân là hữu hạn nên bất cứ ai cũng cần học tập suốt đời;
- Nếu không thường xuyên rèn luyện, học hỏi thì dễ bị tụt hậu, thua kém…
Câu 4. Thí sinh nêu rõ quan điểm, suy nghĩ của cá nhân. Tuy nhiên cần kiến giải thuyết
phục, hợp lí, khơng trái với chuẩn mực đạo đức và luật pháp. Có thể tham khảo gợi ý sau:
- Đồng tình: Vì đó là cách đầu tư có lợi và hiệu quả nhất; giúp hồn thiện bản thân, từ đó góp
phần thúc đẩy xã hội phát triển.
- Khơng đồng tình: Ngồi việc đầu tư vào bản thân cịn có nhiều lựa chọn đầu tư khác có ý
nghĩa và hiệu quả như: đầu tư vào gia đình, con cái, kinh tế…; bên cạnh đó, đầu tư vào bản
thân phần nào mang tính cá nhân.
- Vừa đồng tình vừa khơng đồng tình; kết hợp cả hai ý trên.
Câu 6.
Đọc đoạn trích sau:
Để trưởng thành, tất cả chúng ta đều phải trải qua hai cuộc đấu tranh: một cuộc đấu
tranh bên ngoài và một cuộc đấu tranh ngay trong tâm trí mỗi người. Nhưng cuộc đấu tranh
quan trọng nhất và có ý nghĩa nhất chính là cuộc đấu tranh diễn ra trong tâm hồn mỗi người.
Đó là cuộc đấu tranh chống lại các thói quen khơng lành mạnh, những cơn nóng giận sắp
bùng phát, những lời gian dối chực trào, những phán xét thiếu cơ sở và cả những căn bệnh
hiểm nghèo…
Đấu tranh giúp con người phát hiện ra cá tính và khả năng đặc biệt của họ. Minnie
Richards Smith từng nói: “Kim cương cũng chỉ là những hòn than, nhưng chúng đã phải lai
động cật lực để trở nên cao quý”. Cũng như vậy, tất cả chúng ta đều chào đời dưới hình thức
những viên đá thơ sơ. Để bộc lộ hết những phẩm chất cao quý của mình, chúng ta phải trả
qua q trình rèn luyện và thử thách khơng ngừng của cuộc sống.
Hãy luôn cẩn trọng và can đảm. Hãy tiếp thu ý kiến của những người xung quanh nhưng
đừng để họ chi phối quá nhiều đến cuộc đời bạn. Hãy giải quyết những bất đồng trong khả
năng của mình nhưng đừng quên đấu tranh đến cùng để hoàn thành mục tiêu đề ra.

(Trích Khơng gì là khơng thể, George Matthew Adams,
NXB Tổng hợp TP Hồ Chí Minh, 2018, tr.168 – 169)

9


Thực hiện các yêu cầu:
Câu 1. Chỉ ra phương thức biểu đạt chính được sử dụng trong đoạn trích.
Câu 2. Theo đoạn trích, cuộc đấu tranh nào quan trọng và có ý nghĩa nhất đối với con người
trong q trình trưởng thành.
Câu 3. Việc trích dẫn câu nói của Minnie Richards Smith trong đoạn trích có tác dụng gì?
Câu 4. Lời khuyên “đừng quên đấu tranh đến cùng để hoàn thành mục tiêu đề ra” trong đoạn
trích có thể áp dụng trong mọi hồn cảnh khơng? Vì sao?
Gợi ý làm bài
Câu 1. Phương pháp biểu đạt chính: Nghị luận.
Câu 2. Theo đoạn trích, cuộc đấu tranh quan trọng và có ý nghĩa nhất đối với con người
trong quá trình trưởng thành là cuộc đấu tranh diễn ra bên trong tâm hồn mỗi người; đấu
tranh chống lại các thói quen khơng lành mạnh, những cơn nóng giận sắp bùng phát, những lời
gian dối chực trào, những phán xét thiếu cơ sở và cả những căn bệnh hiểm nghèo…
Câu 3. Việc trích dẫn câu nói của Minnie Richards Smith trong đoạn trích có tác dụng:
- Khẳng định ý nghĩa, giá trị của khó khăn, thử thách đối với con người.
- Nhắc nhở mỗi người phải biết rèn luyện và đấu tranh để trưởng thành và phát triển.
- Tăng sức thuyết phục và hấp dẫn cho lập luận.
Câu 4. Về Lời khuyên “đừng quên đấu tranh đến cùng để hoàn thành mục tiêu đề ra”:
- Nêu quan điểm của bản thân về vấn đề.
- Lí giải.
Câu 7.
Đọc đoạn trích:
(…) Với học sinh, thách thức của các em cũng vô cùng to lớn. Là thế hệ của thế kỷ XXI,
các em sẽ phải đối mặt với một thế giới đầy biến động. Trong thế kỷ của mình, các em đang

chứng kiến những biến đổi khí hậu thất thường, nguồn tài nguyên đang cạn kiệt, môi trường
đang ô nhiễm và bị tàn phá ghê gớm. Người ra, những định hướng nghề nghiệp em chọn cho
mình trong hơm nay, chưa chắc có thể tồn tại ở ngày mai.

10


Trong mọi cơng trình nghiên cứu của mình, Howard Gardner, cha đẻ của thuyết đa trí tuệ
đã từng chỉ ra: đến năm 2030, 47% nghề nghiệp hiện nay sẽ bị biến mất. Nghĩa là có những
nghề nghiệp mới ra đời và thay thế nghề nghiệp cũ, em đã chuẩn bị tâm thế cho mình trước sự
thay đổi đó chưa?
Lại thêm một câu hỏi nữa đặt ra: “Liệu chúng ta, thế hệ của một Việt Nam đầy sức trẻ có
tụt hậu với cuộc cách mạng 4.0 như khi ta tụt hậu với cuộc cách mạng 3.0 hay không?”. Cốt
lõi của sự thay đổi là sự dũng cảm của mỗi người. Dũng cảm để thừa nhận, dũng cảm để học
hỏi, dũng cảm để tìm giải pháp, cách thức, dũng cảm để đối đầu.
(…) Các em dũng cảm để đối mặt với việc lười nhác, với việc học tập thụ động. Đối mặt
với những thói hư tật xấu của mình và xã hội. Đối mặt với sự vơ cảm của mình ngay cả với
những người thân yêu nhất. Đối mặt để các em nhận ra mình thiếu tư duy phản biện, một
phẩm chất không thể thiếu của công dân thế kỷ XXI.
(Bài phát biểu trong Lễ khai giảng năm học 2017 – 2018, Nhà giáo Nguyễn Minh Quý – Hiệu
trưởng Trường THPT Trần Nguyên Hãn – Hải Phòng, 05/9/2017)
Thực hiện các yêu cầu sau:
1. Xác định phương thức biểu đạt chính được sử dụng trong đoạn trích trên.
2. Trong đoạn trích, người viết đã chỉ ra những thách thức nào mà học sinh phải đối mặt ở
thế kỉ XXI?
3. Nêu hiệu quả của việc sử dụng câu hỏi tu từ trong câu văn sau: Liệu chúng ta, thế hệ
của một Việt Nam đầy sức trẻ có tụt hậu với cuộc cách mạng 4.0 như khi ta tụt hậu với cuộc
cách mạng 3.0 hay khơng?
4. Anh/Chị có đồng tình với quan điểm: Những định hướng nghề nghiệp em chọn cho
mình trong hơm nay, chưa chắc có thể tồn tại ở ngày mai? Vì sao?

Gợi ý làm bài
1. Phương thức biểu đạt chính: nghị luận.
2. Đoạn trích chỉ ra những thách thức mà học sinh phải đối mặt ở thế kỉ XXI:
- Để trả lời câu hỏi này, các em có thể trích các ý:
+ Đối mặt với một thế giới đầy biến động.
+ Chứng kiến những biến đổi khí hậu bất thường, nguồn tài nguyên cạn kiệt, môi trường đang
ô nhiễm và bị tàn phá ghê gớm.

11


+ Những định hướng nghề nghiệp em chọn cho mình trong hơm nay, chưa chắc có thể tồn tại ở
ngày mai.
- Các em cũng có thể trích ngun văn đoạn văn thứ nhất của văn bản.
3. Hiệu quả của câu hỏi tu từ trong câu văn: Liệu chúng ta, thế hệ của một Việt Nam
đầy sức trẻ có tụt hậu với cuộc cách mạng 4.0 như khi ta tụt hậu với cuộc cách mạng 3.0
hay không?
- Thể hiện sự băn khoăn, trăn trở, lo lắng của tác giả về vấn đề: thế hệ trẻ có tụt hậu với cuộc
cách mạng 4.0.
- Gián tiếp khuyên nhủ thế hệ trẻ tích cực chủ động học tập để bắt kịp sự phát triển của khoa
học công nghệ trên thế giới, mà hiện tại đang là cuộc cách mạng 4.0.
4. - Học sinh có thể đồng tình/ khơng đồng tình
- Giải thích:
+ Hợp lí, thuyết phục:
+ Có ý đúng nhưng diễn đạt chưa mạch lạc:
+ Chung chung, chưa rõ ý:
Gợi ý:
- Nếu đồng ý: Em hoàn toàn đồng ý với quan điểm: Những định hướng nghề nghiệp em chọn
cho mình trong hơm nay, chưa chắc đã tồn tại ở ngày mai. Vì: Xã hội ln ln vận động và
phát triển khơng ngừng, vì thế mà những gì ngày hơm nay gọi là giá trị chưa chắc đã còn giá

trị trong mai sau. Nghề nghiệp cũng vậy, có những nghề hơm nay được coi là mốt, là đắt hàng,
nhưng chưa chắc còn giá trị trong ngày mai.
- Nếu khơng đồng tình: Em khơng đồng tình với quan điểm: Những định hướng nghề nghiệp
em chọn cho mình trong hơm nay, chưa chắc đã tồn tại ở ngày mai. Vì: Đành rằng xã hội ln
vận động thay đổi nhưng vẫn có những giá trị khơng đổi thay. Nghề nghiệp con người cũng
vậy, bên cạnh sự thay đổi của nhiều ngành nghề thì vẫn có những nghề mang ý nghĩa vĩnh cửu
chẳng hạn như bộ đội, công an, nghề dạy học,…
Câu 8.
Đọc đoạn trích:
Sau khi ra trường, tơi đồng cảm với việc các bạn đang háo hức tìm việc làm để ổn định cuộc
sống. Chuẩn thành công mà tơi hay nghe ở Việt Nam đó là một vợ, hai con, ba tấm, và bốn bánh.
Khi quá tập trung vào tài sản, địa vị hay quyền lực nó có thể thôi thúc bạn chọn con đường tắt để

12


có thể thành cơng nhanh chóng nhưng nó chỉ nhất thời và khơng bền vững bạn nhé. Có nhiều
người trên thế giới làm giàu bằng cách này, kết quả là phải vào tù và tán gia bại sản. Nhà bác
học Albert Einstein từng khuyên thế hệ trẻ “Không nên tập trung vào mục tiêu trở thành người
thành công mà hãy cố gắng sống làm người có giá trị”.
Sống có giá trị với bản thân là khi biết chăm sóc mình về tinh thần lẫn thể chất. Sống có giá
trị với gia đình là khi biết cân bằng giữa cơng việc và cuộc sống gia đình. Sống có giá trị với
đồng nghiệp, với tổ chức, và với xã hội. Một khi tổ chức và xã hội đánh giá bạn là người có giá trị
thì thành cơng tự nhiên sẽ đến với bạn.
Cuối cùng, thành công của các bạn ngày hôm nay có sự đóng góp của rất nhiều người khơng
chỉ từ bản thân. Từ các thầy cô, cô nhân viên làm vệ sinh lớp học, đến bác tài xế xe bus đưa bạn
đến trường hằng ngày, từ những động viên của bạn bè, và từ nhiều người khác nữa. Với sự biết
ơn, lòng trắc ẩn, và với ý thức xã hội, tôi hy vọng bạn sẽ sống làm người tử tế góp phần xây dựng
một mơi trường sống bền vững, một xã hội văn minh và cơng bằng hơn.
Dù ở hồn cảnh nào thì ngày mai mặt trời cũng sẽ mọc. Nhưng ngày mai bạn sẽ là người

như thế nào thì còn tùy thuộc vào nhận thức và hành động của bạn ngày hơm nay.
(Trích Bài diễn văn tốt nghiệp, Lê ra trường trực tuyến 2020 – GS Trương Nguyện Thành)
Thực hiện các yêu cầu sau:
1. Sau khi ra trường, sinh viên thường tìm kiếm điều gì? Albert Einstein khuyên thế hệ trẻ
như thế nào? (0,5 điểm)
2. Theo người viết, sống có giá trị với bản thân, với gia đình là thế nào? (0,5 điểm)
3. Anh/chị hiểu thế nào về ý kiến “Dù ở hồn cảnh nào thì ngày mai mặt trời cũng sẽ mọc”?
(1,0 điểm)
4. Anh/chị có đồng tình với thông điệp “Ngày mai bạn thế nào tùy thuộc vào nhận thức và
hành động của bạn ngày hôm nay” không? Vì sao? (1,0 điểm)
Gợi ý làm bài
1.
* Sau khi ra trường, sinh viên thường tìm kiếm việc làm để ổn định cuộc sống.
* Albert Einstein khuyên thế hệ trẻ: “Không nên tập trung vào mục tiêu trở thành người
thành công mà hãy cố gắng sống làm người có giá trị”.

13


2. Theo người viết, sống có giá trị với bản thân, với gia đình là: Sống có giá trị với bản
thân là khi biết chăm sóc mình về tinh thần lẫn thể chất. Sống có giá trị với gia đình là khi biết
cân bằng giữa công việc và cuộc sống gia đình.
3. “Dù ở hồn cảnh nào thì ngày mai mặt trời cũng sẽ mọc”
- Dù ở hoàn cảnh nào: Mỗi con người, mỗi giai đoạn, chịu ảnh hưởng của những yếu tố
chủ quan, khách quan, sẽ có những hồn cảnh khác nhau. Có thể thuận lợi hoặc khơng, gặp
những điều tốt lành hay không mong muốn…
- Ngày mai mặt trời sẽ mọc: Mặt trời bắt đầu từ đêm tối, mặt trời xóa tan đêm tối. Mỗi
ngày mặt trời sẽ mọc, mang đến ánh sáng, sự sống, ấm áp. Có thể hiểu, mặt trời tượng trưng
cho những điều tốt lành. Cho nên, ý kiến “Dù ở hồn cảnh nào thì ngày mai mặt trời cũng sẽ
mọc” là lời động viên, khích lệ chúng ta hãy tin tưởng, ln nỗ lực và hướng đến ngày mai,

tương lai.
4. Học sinh bày tỏ quan điểm.
- Giải thích vì sao
Sau đây là một hướng gợi ý:
- Đồng tình với quan điểm: “Ngày mai bạn thế nào tùy thuộc vào nhận thức và hành
động của bạn ngày hơm nay”.
- Bởi vì:
+ Ngày mai, cuộc sống tương lai của mỗi chúng ta là do chính chúng ta quyết định.
+ Nhận thức và hành động của chúng ta ngày hôm nay sẽ làm nên chúng ta của ngày mai.
Sự đầu tư, cố gắng, ước mơ và hành động sẽ mang lại những điều tốt đẹp. Ngược lại, thiếu sự
cố gắng, đầu tư cho tương lai; hay thậm chí bng thả bản thân sẽ khơng thể có ngày mai tươi
sáng.
 Khẳng định vai trò làm chủ bản thân của mỗi cá nhân.

Câu 9.
Đọc đoạn trích sau:
Khảo sát của Diễn đàn Kinh tế Thế giới (WEP) mới đây đánh giá, giới trẻ Việt Nam có
tham vọng kinh doanh đứng thứ ba trong khu vực Hiệp hội các Quốc gia Đông Nam Á
(ASEAN). Theo khỏa sát, 25,7% thanh niên Việt Nam muốn làm việc cho chính mình, với tinh
thần kinh doanh phát triển công nghệ. Việt Nam đứng thứ 3, sau Indonesia với 33,5% và Thái

14


Lan với 31,9%. Cuộc khảo sát thăm dò ý kiến của 56.000 người trong độ tuổi từ 15 – 35 từ
Indonesia, Malaysia, Philippines, Singapore, Thái Lan và Việt Nam.
WEF dẫn lời một chuyên gia về thị trường khởi nghiệp (startup) Việt Nam cho rằng:
“Làn sóng startup tại Việt Nam đang bước vào giai đoạn tăng trưởng mạnh mẽ, trong điều
kiện thuận lợi khi có sự khuyến khích từ các cơ quan chức năng, các hiệp hội, nhà đầu tư. Cho
nên, việc có tới hơn 1/4 giới trẻ Việt nam có tham vọng tự làm kinh doanh cũng là điều dễ

hiểu”.
Tại Việt Nam, giới trẻ đang ngày càng quan tâm đến việc thành lập doanh nghiệp của
riêng họ. Theo Topica Founder Institute, một chương trình hỗ trợ khởi nghiệp tại Việt Nam và
Thái Lan, trong năm 2018, các công ty khởi nghiệp Việt Nam đã nhận được 889 triệu USD
thông qua 92 thương vụ đầu tư. Con số này gấp 3 lần con số cộng đồng này nhận được trong
năm 2017 với cùng số lượng giao dịch và gấp 6 lần so với năm 2016. Ông Vương Mạnh Sơn,
người sáng lập Viện Kỹ thuật Cơng nghệ Sài Gịn – Saigon CTT khẳng định: “Việt Nam đang
phát triển với thế hệ trẻ năng động, ham làm giàu. Họ chấp nhận rủi ro, họ muốn tự chủ. Thời
đại Internet giúp họ có nhiều thơng tin, dễ dàng tìm đối tác, dễ tìm các sản phẩm và dịch vụ
thích hợp, tính tốn được đầu tư, chi phí và lợi nhuận…”
… Các chuyên gia của WEF cũng cho rằng, dù môi trường khởi nghiệp Việt Nam cịn
non trẻ so với thế giới, nhưng có nhiều tiềm năng để khơi dậy tinh thần khởi nghiệp mạnh mẽ.
(Trích Giới trẻ Việt Nam có tham vọng kinh doanh đứng thứ 3 ASEAN, Thái Hoàng,
Thoibaonganhang.vn, ngày 22/8/2019)
Thực hiện các yêu cầu sau:
1. Theo đoạn trích, kết quả khảo sát của Diễn đàn Kinh tế Thế giới cho thấy tỉ lệ thanh
niên Việt Nam muốn làm việc cho chính mình là bao nhiêu?
2. Theo ý kiến của chuyên gia về thị trường khởi nghiệp được nêu trong đoạn tríhc,
nguyên nhân nào dẫn đến việc có tới hơn 1/4 giới trẻ Việt nam có tham vọng tự làm kinh
doanh?
3. Việc tác giả trích dẫn các số liệu của Topica Founder Institute trong đoạn trích có tác
dụng gì?
4. Anh/chị có đồng tình với ý kiến: Việt Nam có nhiều tiềm năng để khơi dậy tinh thần
khởi nghiệp mạnh mẽ? Vì sao?

15


Gợi ý làm bài
1. Tỉ lệ thanh niên Việt Nam muốn làm việc cho chính mình: 25.7%.

2. Ngun nhân dẫn đến 1/4 giới trẻ Việt Nam có tham vọng tự làm kinh doanh: Làn
sống startup tại Việt nam đang bước vào giai đoạn tăng trởng mạnh mẽ, trong điều kiện thuận
lợi khi có sự khuyến khích từ các cơ quan chức năng, các hiệp hội, nhà đầu tư.
3. Việc trích dẫn các số liệu của Topica Founder Institute trong đoạn trích có tác dụng:
- Cung cấp thơng tin rõ ràng, cụ thể; làm tăng tính khách quan, thuyết phục cho lập luận.
- Khẳng định việc đầu tư cho các công ty khởi nghiệp ở Việt Nam qua các năm ngày càng
được quan tâm sâu sắc. Từ đó khơi dậy tinh thần khởi nghiệp mạnh mẽ ở giới trẻ.
4. Nêu rõ quan điểm đồng tình hoặc khơng đồng tình hoặc vừa đồng tình vừa khơng đồng
tình.
Lí giải hợp lý, thuyết phục về việc Việt Nam có hoặc khơng có tiềm năng khơi dậy tinh
thần khởi nghiệp mạnh mẽ.
Câu 10.
Đọc đoạn trích sau đây và thực hiện các yêu cầu sau:
Đã bao giờ bạn nghe câu: “Cuộc đời là một cuộc đua marathon”? Nó có ý nghĩa khuyến
khích mọi người tiếp tục cố gắng khi cơng việc trở nên khó khăn và cần có thái độ kiên nhẫn
nhưng ngoan cường trong cuộc sống. Tuy vậy với tôi, không hẳn là đúng. Cuộc đời khơng phải
là một chặng đua dài. Nó thật sự là một chuỗi các chặng đua ngắn, chặng này nối tiếp chặng
kia. Mỗi nhiệm vụ có những thách thức riêng. Để thành công, bạn chỉ cần tiếp tục cố gắng
(…)
Nhà thám hiểm Christiopher Columbus từng phải đối mặt với những khó khăn khơng
lường trước được khi đi tàu về hướng tây để tìm đường tới châu Á. Ơng cùng đồn thủy thủ
phải chống chọi với những cơn bão, chịu cảnh đói khát và thiếu thốn, thậm chí phải đấu tranh
với tâm trạng vơ cùng chán nản. Thủy thủ đồn của ba chiếc tàu gần như sắp nổi loạn. Nhưng
Columbus rất kiên trì. Ngày qua ngày, Columbus kiên trì viết bản tường trình chuyến đi:
“Hơm nay chúng tơi lại tiếp tục đi”. Và lịng kiên trì của ơng đã được đền đáp. Ơng khơng tìm
ra con đường ngắn nhất để tới châu lục với những người Ấn Độ có nguồn gia vị giàu có; thay
vào đó ơng đã khám phá được châu Mĩ. Trong suốt cuộc hành trình, tâm điểm của ông luôn rõ
ràng – mỗi ngày đều phải hoàn thành một đoạn đường. Giành thắng lợi trên mỗi chặng đua

16



ngắn, đó chính là bí quyết thành cơng. Nhà tư vấn quản lý Laddie F. Hutar khẳng định:
“Thành công bao gồm một chuỗi các thắng lợi nhỏ mỗi ngày”.
(Trích Tài năng thôi chưa đủ, John C.MaxWell,
NXB Lao động – Xã hội, 2008, tr 198 – 199)
1. Chỉ ra phương thức biểu đạt chính được sử dụng trong đoạn trích.
2. Qua đoạn trích, tác giải thể hiện quan niệm như thế nào về cuộc đời?
3. Nhà thám hiểm Christopher Columbus đã phải đối mặt với những khó khăn gì khi đi
tàu về hướng tây để tìm đường tới châu Á? Điều gì đã giúp ơng vượt qua hành trình gian nan
ấy?
4. Anh/chị có đồng tình với quan niệm: “Thành cơng bao gồm một chuỗi các thắng lợi
nhỏ mỗi ngày” khơng? Vì sao?
Gợi ý làm bài
1. Phương thức biểu đạt chính: Nghị luận.
2. Quan niệm về cuộc đời của tác giả: “Cuộc đời khơng hẳn là một chặng đua dài. Nó
thực sự là một chuỗi các chặng đua ngắn, chặng này nối tiếp chặng kia.”
3. Nhà thám hiểm Christopher Columbus đã phải đối mặt với những khó khăn: Phải
chống chọi với những cơn bão; chịu cảnh đói khát và thiếu thốn; phải đấu tranh với những
tâm trạng vô cùng chán nản; thủy thủ đoàn của ba chiếc tàu gần như sắp nổi loạn.
Nhà thám hiểm Christopher Columbus đã vượt qua hành trình gian nan ấy bằng sự kiên trì.
4. Học sinh có thể nêu quan điểm riêng của bản thân về vấn đề (Đồng ý hoặc không
đồng ý hoặc bổ sung ý kiến khác…).
Câu 11.
Đọc đoạn trích:
Hầu như ai thành cơng cũng đã từng trải qua sự thất bại. Bên cạnh những thành công
luôn là những lần thất bại. Nhưng hãy coi những lần thất bại đó như những bài học để đi tiếp.
Mức độ rủi ro và số lần thất bại cũng tăng dần theo số lần chúng ta trải nghiệm và thử thách.
Những người nói với bạn rằng: “Tơi khơng bao giờ thất bại” chắc chắn là những người
không chịu dấn thân vào những thử thách khác nhau và không năng động, nên việc họ khơng

thất bại là chuyện bình thường.

17


Thất bại không phải là điều quan trọng, mà quan trọng hơn cả là cách bạn xử lý những
tình huống thất bại của mình. Nếu khơng có văn hóa thất bại, chắc chắn chúng ta sẽ không thể
thành công. Mỗi cơng việc đều có độ rủi ro nhất định. Khơng phải người nào bạn chào hàng
cũng sẽ mua món hàng của bạn. Khơng phải lần thí nghiệm nào cũng cho bạn kết quả tốt.
Không phải lần đi xin việc làm nào cũng thành cơng. Nhưng chính những thử thách sẽ giúp
chúng ta tiến gần tới thành công hơn nếu chúng ta khơng sợ bị thất bại.
(Trích Hộ chiếu xanh đi quanh thế giới, Nhà xuất bản Thế giới, 2016)
Thực hiện các yêu cầu sau:
1. Chỉ ra phương thức biểu đạt chính được sử dụng trong đoạn trích.
2. Theo đoạn trích: Những người nói với bạn rằng: “Tơi khơng bao giờ thất bại” là
những người như thế nào?
3. Dựa vào đoạn trích, anh/chị hãy cho biết vì sao nói: “Thất bại không phải là điều quan
trọng, mà quan trọng hơn cả là cách bạn xử lý những tình huống thất bại của mình”?
4. Lời khuyên “những thử thách sẽ giúp chúng ta tiến gần tới thành công hơn nếu chúng
ta không sợ bị thất bại” trong đoạn trích có ý nghĩa gì đối với anh/chị?
Gợi ý làm bài
1. Phương thức biểu đạt chính: Nghị luận.
2. Theo đoạn trích: Những người nói với bạn rằng: “Tôi không bao giờ thất bại” chắc
hẳn là những người không chịu dấn thân vào những thử thách khác nhau và không năng động,
nên việc họ không thất bại là chuyện bình thường.
3. Khi cho rằng: Thất bại không phải là điều quan trọng, mà quan trọng hơn cả là cách
bạn xử lý những tình huống thất bại của mình? Là bởi vì:
- Hầu như ai thành công cũng đã từng trải qua sự thất bại. Bên cạnh những thành công
luôn là những lần thất bại. Nhưng hãy coi những lần thất bại đó như những bài học để đi tiếp.
Mức độ rủi ro và số lần thất bại cũng tăng dần theo số lần chúng ta trải nghiệm và thử thách.

- Khi con người thất bại thì cần phải đối diện với thực tế để biết xử lí những tình huống
thất bại của mình: nhận thức ra thực trạng, nguyên nhân và tìm giải pháp khắc phục; khi biết
tìm cách xử lí những tình huống thất bại sẽ giúp mỗi người trưởng thành hơn trong cuộc sống.
4. Học sinh thấy được ý nghĩa của lời khuyên đem đến cho bản thân về nhận thức và
hành động đúng đắn: Để có được thành cơng trong cuộc sống, con người cần phải dám thử
thách bản thân mình trước hoàn cảnh; mỗi thử thách là những trải nghiệm đáng quý cho cuộc

18


đời mình; chính những thử thách đó sẽ giúp “chúng ta tiến gần tới thành công hơn nếu chúng
ta không sợ bị thất bại”; lời khuyên đó giúp con người dám dấn thân, dám thử thách, “không
sợ bị thất bại” trước cuộc sống; góp phần tạo nên thái độ sống tích cực.
Câu 12.
Đọc đoạn trích:
Hơm nay tơi muốn được nói về mục đích. Nhưng tơi khơng ở đây chỉ để rao giảng cho
các bạn một bài diễn văn tốt nghiệp thơng thường về việc tìm kiếm mục đích. Chúng ta là
những người trẻ của thế hệ Y. Chúng ta sẽ làm điều đó theo bản năng. Thay vào đó, tơi ở đây
để nói với các bạn rằng tìm ra mục đích cho bản thân là khơng đủ. Thách thức của thế hệ
chúng ta là dựng xây một thế giới mà ở đó, tất cả mọi ngườiđều có hình dung về mục đích.
Một trong những câu chuyện tâm đắc nhất của tôi là một lần John F.Kennedy thăm trạm
điều khiển không gian NASA, ông thấy một lao công đang mang theo cây chổi. Ơng bước lại
gần, hỏi xem người lao cơng đang làm gì. Người lao cơng trả lời: “Thưa Tổng thống, tơi đang
giúp đưa một người lên mặt trăng”.
Mục đích chính là cảm giác khi mà ta được là một phần của điều gì đó lớn lao hơn chính
ta, khi mà ta được cần đến, ta được lao động cho một điều gì đó tốt đẹp sẽ có trong tương lai.
Mục đích là thứ tạo nên hạnh phúc đích thực.
Các bạn đang tốt nghiệp ở một thời điểm mà mục đích trở nên đặc biệt quan trọng. Khi
bố mẹ chúng ta tốt nghiệp, mục đích có thể đến từ cơng việc, từ nhà thờ, từ cộng đồng của ta.
Nhưng ngày nay, cơng nghệ và tự động hóa đang xóa sổ rất nhiều công việc. Số thành viên

trong các cộng đồng đang giảm sút. Rất nhiều người đang cảm thấy buồn thảm và lạc lõng, và
đang phải cố gắng lấp đầy những khoảng trống vơ nghĩa đó.
Trong thời gian đi lại và gặp gỡ, tơi đã ngồi trị chuyện với những đứa trẻ trong các trại
cải tạo vị thành niên và những người nghiện chất kích thích. Họ nói với tơi rằng cuộc đời họ
đã có thể khác đi nếu như họ có gì đó để làm, một chương trình sau tốt nghiệp để tham gia,
hay một nơi nào đó để đi. Tôi đã gặp những công nhân nhà máy, họ hiểu rằng mình sẽ khơng
thể quay về với cơng việc cũ nữa, và vẫn đang cố gắng để tìm một nơi chốn cho mình.
Để có thể giữ cho xã hội đi lên, chúng ta có một thách thức chung của thế hệ: không chỉ
tạo ra những việc làm mới, mà còn phải khơi dậy những ý thức mới về mục đích.
(Trích bài diễn văn của Mark Zuckerberg tại lễ tốt nghiệp của Đại học Harvard,
Khóa 2017, Nguồn: tramdoc.vn)

19


Thực hiện các yêu cầu sau:
1. Chỉ ra phương thức biểu đạt chính được sử dụng trong đoạn trích.
2. Mark Zuckerberg không muốn “rao giảng” cho sinh viên một bài diễn văn thơng
thường mà thực sự muốn nói điều gì với họ trong buổi lễ tốt nghiệp?
3. Câu trả lời của người lao công trong cuộc đối thoại với Tổng thống Kennedy thể hiện
thái độ như thế nào đối với cơng việc của mình?
4. Lời khun: “Để có thể giữ cho xã hội đi lên, chúng ta có một thách thức chung của
thế hệ: không chỉ tạo ra những việc làm mới, mà còn phải khơi dậy những ý thức mới về mục
đích” trong đoạn trích có ý nghĩa gì với anh/chị?
Gợi ý trả lời
1. Phương thức biểu đạt chính được sử dụng trong đoạn trích: nghị luận.
2. Mark Zuckerberg không muốn “rao giảng” cho sinh viên một bài diễn văn thơng
thường mà thực sự muốn nói với họ trong buổi lễ tốt nghiệp: Tơi ở đây để nói với các bạn
rằng tìm ra mục đích cho bản thân là không đủ. Thách thức của thế hệ chúng ta là dựng xây
một thế giới mà ở đó, tất cả mọi người đều có hình dung về mục đích.

3. Câu trả lời của người lao công trong cuộc đối thoại với Tổng thống Kennedy thể hiện
thái độ trân trọng, tự hào, hạnh phúc… đối với cơng việc của mình – một cơng việc rất bình
thường (thậm chí khơng ít người cho là bé nhỏ, tầm thường): làm lao công. Người lao cơng đã
tìm thất trong cơng việc của mình một mục đích lớn lao, cao đẹp: “giúp đưa một người lên mặt
trăng”, tức là cảm thấy mình đang góp phần làm nên những điều đẹp đẽ cho cuộc đời…
4. Lời khuyên: “Để có thể giữ cho xã hội đi lên, chúng ta có một thách thức chung của
thế hệ: khơng chỉ tạo ra những việc làm mới, mà còn phải khơi dậy những ý thức mới về mục
đích” trong đoạn trích có ý nghĩa gì với anh/chị?
Tham khảo:
- Giúp nhận thức được thách thức của thực tế hiện nay cũng như trách nhiệm, mục đích
của thế hệ: tạo ra những việc làm mới, khơi dậy những ý thức mới về mục đích.
- Từ đó biết sống một cuộc sống có ý nghĩa; có niềm hứng khởi và động lực sống tích
cực…
Câu 13.
Đọc đoạn trích dưới đây:

20


Ngày hôm nay là ngày quan trọng nhất. Sở dĩ, tơi nói như vậy vì đó là ngày mới nhất và
cũng là ngày không boa giờ trở lại trong cuộc đời bạn.
Đừng chờ đợi ngày mai. Hãy sống trọn vẹn cho hôm nay.
Đừng để sự lo lắng, thất vọng, tức giận hay hối hận… xuất hiện trong ngày hôm nay của
bạn. Tất cả đều đã thuộc về quá khứ hoặc chỉ xảy đến trong tương lai. Hãy làm việc thật
nghiêm túc và sống có trách nhiệm với cuộc sống của mình.
Đối với một kẻ lười biếng thì hơm nay cũng giống ngày mai và chẳng khác gì hơm qua.
Họ ln tìm lý do để trì hỗn những việc cần phải làm trong ngày. Trì hỗn sẽ khiến những dự
định của bạn không bao giờ trở thành hiện thực. Mọi nỗ lực, lời nói, hành động của bạn hơm
nay sẽ quyết định tương lai của bạn ngày sau. Hoàn thành mục tiêu đề ra trong này hôm nay
sẽ giúp bạn cảm thấy hưng phấn và tạo tiền đề để bạn thực hiện tốt hơn cơng việc của mình

vào ngày mai. Thậm chí, nụ cười ngày hơm nay cũng có thể ảnh hưởng đến ngày mai của bạn.
Vì vậy, đừng để đến ngày mai những gì bạn có thể làm hơm nay.
(George Matthew Adams – Khơng gì là khơng thể, NXB Trẻ, 2011, tr.13)
Thực hiện các yêu cầu:
1. Chỉ ra phương thức biểu đạt chính của đoạn trích?
2. Chỉ ra tác hại của sự lười biếng, trì hỗn được nêu trong đoạn trích.
3. Việc tác giả đưa ra lập luận “Đừng chờ đợi ngày mai. Hãy sống trọn vẹn cho hôm nay.
Đừng để sự lo lắng, thất vọng, tức giận hay hối hận… xuất hiện trong ngày hơm nay của bạn”
có tác dụng gì?
4. Anh/Chị có cho rằng Tất cả đều đã thuộc về quá khứ hoặc chỉ xảy đến trong tương lai
khơng? Vì sao?
Gợi ý làm bài
1. Phương thức biểu đạt chính: Nghị luận.
2. Tác hại của sự lười biếng, trì hỗn được nêu trong đoạn trích: Đối với một kẻ lười
biếng thì hơm nay cũng giống ngày mai và chẳng khác gì hơm qua. Họ ln tìm lý do để trì
hỗn những việc cần phải làm trong ngày. Trì hỗn sẽ khiến những dự định của bạn không
bao giờ trở thành hiện thực.
Có thể nói, tác hại của sự lười biếng, trì hỗn là sự thối thác khơng sẵn sàng đón nhận và
hành động, khơng có tính hướng đích hoặc khơng bao giờ hiện thực hóa những dự định, ước
mơ, kế hoạch đã có.

21


3. Việc tác giả đưa ra lập luận Đừng chờ đợi ngày mai. Hãy sống trọn vẹn hôm nay. Đừng
để sự lo lắng, thất vọng, tức giận hay hối hận… xuất hiện trong ngày hơm nay của bạn có tác
dụng kêu gọi, thúc đẩy và kích thích tuổi trẻ hãy nhiệt huyết, xông pha, hành động và bắt đầu
ở thời điểm hiện tại của cuộc đời mình trong một tâm thế sẵn sàng, tự nguyện và chủ động
nhất.
4. HS có thể đưua ra quan điểm của cá nhân: Đồng ý hoặc khơng, nhưng phải giải thích

rõ vì sao.
Gợi ý:
- Tất cả đều đã thuộc về quá khứ hoặc chỉ xảy đến trong tương lai?
+ Đúng và đồng ý vì mọi thứ đi qua không bao giờ trở lại được nữa. Tuổi trẻ, nhiệt huyết,
lý tưởng và mục tiêu cuộc đời của con người cũng vậy, mọi thứ đã ra đi sẽ thuộc về quá khứ.
+ Thời gian, cuộc đời luôn vận động, một đi khơng trở lại. Do đó, khi bạn không nắm lấy
cơ hội, khi bạn thờ ơ và bàng quan với thực tại, mọi thứ sẽ trôi qua và khơng có ngày trở lại.
+ Chỉ khi, bạn thực sự quyết tâm, dám nghĩ, dám làm, sẵn sàng chịu trách nhiệm và hành
động để thực hiện ước muốn, lý tưởng và hành động của mình, thì khi đó thành quả, đích đến
của bạn sẽ có trong tương lai của bạn.
+ Vì thế, bạn hãy chủ động và sẵn sàng để đón nhận cơ hội, thử thách và chịu trách nhiệm
về bản thân trong thời gian sớm nhất có thể.
- Tất cả đều đã thuộc về quá khứ hoặc chỉ xảy đến trong tương lai? Cũng có thể khơng
đồng ý vì có thể cho rằng hiện tại mới là điều quan trọng.
+ Tương lai là điều không ai biết trước nhưng thành quả của tương lai sẽ bắt nguồn từ
hiện tại. Thành quả ấy là công sức, sự nỗ lực và mục tiêu phấn đấu của mỗi người từ hiện tại.
+ Do vậy, mỗi người cần sống chủ động, tích cực và đúng đắn ngay từ những giây phút
hiện tại của cuộc đời, tuổi trẻ. Đừng chần chừ, do dự, mỗi người cần bắt đầu ngay và luôn hôm
nay để ngày mai khơng phải hối hận vì hơm nay đã sống phí.
Câu 14.
Đọc đoạn trích:
HÃY LÀ NGƯỜI VƠ LÝ
Một trong những câu nói tơi thích nhất của George Bernard Shaw là: “Người có lý điều
chỉnh bản thân theo thế giới, người vô lý kiên định điều chỉnh thế gới theo bản thân. Vì vậy,

22


mọi tiến bộ đều tùy thuộc vào người vô lý.” Hãy suy nghĩ về ý tưởng này trong chốc lát. Đó là
một ý tưởng lớn.

Tất nhiên, bạn cần thực tế và ứng xử khôn khéo khi làm việc trong môi trường của mình.
Tơi đồng ý rằng việc áp dụng các quan niệm phổ biến với người khác cũng quan trọng. Những
rủi ro ngu ngốc có thể dẫn đến hậu quả khơn lường. Nhưng như đã nói, đừng nên sợ hãy trước
thất bại hay thất vọng để rồi không dám ước mơ.
Đừng lúc nào cũng tỏ ra có lý và thực dụng, quá nhạy cảm đến nỗi bạn từ chối không
chộp lấy cơ hội ngàn vàng khi nó đến. Hãy đẩy xa giới hạn của những gì bạn nghĩ mình có thể
thực hiện. Đừng qn rằng những kẻ chỉ trích ln cười nhạo tầm nhìn của nhiều nhà tư
tưởng can trường, nhiều nhà khai phá nổi tiếng. Đừng để ý đến những lời chỉ trích. Ln ghi
nhớ rằng những tiến bộ vượt bậc mà con người đạt tới đều nhờ nỗ lực can trường của một
người nào đó từng bị chỉ trích rằng ý tưởng của họ là viễn vơng, khơng thể trở thành hiện
thực. Thế giới cần nhiều người biết ước mơ. Cần người vô lý biết đấu tranh chống lại những
gì thơng thường. Cần người chống lại sự cám dỗ của tính tự mãn và dám hành động theo cách
họ vẫn ln thực hiện. Bạn có thể là một trong những người ấy. Từ ngày hơm nay.
(Trích Đời ngắn đừng ngủ dài, Robin Sharma, NXB Trẻ, 2014, Tr.29)
Thực hiện các yêu cầu sau:
1. Chỉ ra phương thức biểu đạt chính được sử dụng trong đoạn trích.
2. Theo đoạn trích, người có lí và người vơ lí khác nhau chỗ nào?
3. Dựa vào đoạn trích, anh/chị hiểu thế nào là người vơ lí?
4. Anh/chị có đồng tình với quan niệm: “mọi tiến bộ đều thùy thuộc vào người vô lý”
không? Vì sao?
Gợi ý làm bài
1. Phương thức biểu đạt chính được sử dụng trong đoạn trích: Nghị luận.
2. Theo đoạn trích, người có lí và người vơ lí khác nhau ở chỗ:
“Người có lí điều chỉnh bản thân theo thế giới; người vơ lí kiên định điều chỉnh thế giới
theo bản thân.”
Tức là người có lí thuận theo những điều hiển nhiên đã được thế giới cơng nhận, cịn
người vơ lí thì ngược lại.

23



3. Dựa vào đoạn trích, người vơ lí được hiểu là người biết phản biện, nghi ngờ những
kiến thức sẵn có, biết đẩy xa những giới hạn, biết lật lại những cái mặc định, đương nhiên, biết
dũng cảm, can trường khai phá cái mới dù bị chỉ trích, cười nhạo viễn vơng…
4. Có thể triển khai theo hướng:
- Đồng tình vì:
+ Người vơ lí biết mở rộng, phá vỡ các giới hạn nhận thức để tiếp tục đem đến những
nhận thức mới tiến bộ hơn cho lồi người;
+ Người vơ lí dũng cảm thực hiện những ước mơ lớn tưởng như viển vơng bằng tầm nhìn
vượt thời đại, mang đến những thành tựu lớn.
- Đồng tình nhưng bổ sung ý kiến:
+ Về cơ bản, mọi tiến bộ đều bắt nguồn từ thực tế, từ tư duy khoa học, từ các hiện tượng
có tính quy luật.
+ Người vơ lí khơng đồng nhất với người điên rồ, ảo tưởng, phi thực tế hay những lỗi tư
duy phi lí.
Câu 15.
Đọc đoạn trích và thực hiện các yêu cầu:
Ai cũng có khả năng tư duy nhưng khơng hẳn ai cũng có kĩ năng phê phán. Tư duy phản
biện cần phải được đào luyện và thực tập nhuần nhuyễn. Những kĩ năng đó bao gồm phân
tích, tổng hợp và đánh giá khơng những về nhận định, đánh giá của người khác mà quan
trọng là của chính mình.
Nhà xã hội học William Graham Sumner từng viết năm 1906: “Tư duy phản biện nếu
dùng thường xuyên trong đời sống xã hội, chính là một cách tốt để giải quyết các vấn đề trong
cuộc sống. Những người có học vấn sẽ giữ thái độ trung lập để xem xét, chờ đợi những bằng
chứng và lập luận có trọng lượng. Họ không bị ảnh hưởng bởi áp lực hay sự tự tin của người
khác. Họ có thể chống lại những định kiến. Giáo dục tư duy phản biện chính là giáo dục giúp
hình thành nên những cơng dân tốt”.
Đặt trong bối cảnh hiện tại, thế kỉ 21 này, chúng ta thấy Sumner vẫn đúng đến từng từ.
Tư duy phản biện có thể áp dụng trong mọi mặt đời sống, đặc biệt là đời sống mạng. Đó chính
là tấm khiên giúp chúng ta tự chặn thông tin độc hại mang tính kích động hoặc lung lạc. Tính

chất tự phê phán giúp chúng ta giữ được thái độ cầu thị, biết lắng nghe, khong hùa theo số
đơng và từng bước hồn thiện bản thân.

24


(Trích “Văn hóa phản biện trong thời mạng xã hội”, Trí thức trẻ, 02/12/2017, dẫn theo
Kenh14.vn)
1. Xác định phong cách ngơn ngữ của đoạn văn trên.
2. Vì sao tác giả cho rằng tư duy phản biện “chính là tấm khiên giúp chúng ta tự chặn
thơng tin độc hại mang tính kích động hoặc lung lạc”?
3. Theo anh/chị, những nguyên nhân nào làm hạn chế tư duy phản biện của con người?
4. Anh/chị có cho rằng tư duy phản biện đồng nghĩa với sự chống đối khơng? Vì sao?
Gợi ý làm bài
1. Phong cách ngơn ngữ: Chính luận.
2. Tác giả cho rằng: “Tư duy phản biện chính là tấm khiên giúp chúng ta tự chặn thơng
tin độc hại mang tính kích động hoặc lung lay” vì:
+ Tính chất tự phê phán giúp chúng ta giữ được thái độ cầu thị, biết lắng nghe, khơng
hùa theo số đơng và từng bước hồn thiện bản thân.
+ Tư duy phản biện giúp con người có thái độ trung lập, bình tĩnh xem xét, chờ đợi
những bằng chứng hoặc lập luận có trọng lượng, khơng bị ảnh hưởng hay áp lực bởi sự tự tin
của người khác.
+ Hoặc tư duy phản biện giúp đào sâu vào vấn đề, từ đó có thái độ và hành động đúng
đắn.
3. Những nguyên nhân làm hạn chế tư duy phản biện của con người:
- Ảnh hưởng bởi truyền thống giáo dục của gia đình và nhà trường.
- Do tâm lí nể nang, e ngại va chạm.
- Do khơng chắc chắn và thiếu hiểu biết.
-…
4. Phản biện không đồng nghĩa với chống đối. Vì:

- Chống đối là ln tìm mọi cách phản bác lại ý kiến của người khác không dựa trên cơ
sở chân lý, đúng sai, là biểu hiện của tư tưởng bảo thủ cố chấp, khơng có tính xây dựng.
- Phản biện là suy xét, phân tích vấn đề một cách thấu đáo, đa chiều để tìm ra chân lý,
tránh được những sai lầm rủi ro trong cuộc sống.
- Phản biện là biểu thị của con người cầu tiến, có bản lĩnh, ln biết cố gắng học hỏi
khơng ngừng để hoàn thiện bản thân.

25