TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM
KHOA ĐỊA LÝ

----

TRẦN THỊ DIỆU LÀNH

Ứng dụng phần mềm Encarta World Atlas vào
giảng dạy chương trình địa lí lớp 11 (BCB)

KHĨA LUẬN TỐT NGHIỆP
SƯ PHẠM ĐỊA LÝ


Lời cảm ơn
Để hoàn thiện được đề tài này, em xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến Thạc sĩ Lê
Thị Thanh Hương đã dành thời gian, công sức và trí tuệ tận tình hướng dẫn, giúp đở
em trong thời gian qua.
Em xin chân thành cám ơn các thầy cơ giáo trong khoa Địa lí trường Đại học sư
phạm – Đại học Đà Nẵng đã hết lòng giúp đở và tạo điều kiện cho em trong quá trình
nghiên cứu đề tài.
Xin gửi lời cảm ơn đến ban giám hiệu,các thầy cô giáo và các em học sinh
trường trung học phổ Lương Thế Vinh và Nguyễn Hiền đã nhiệt tình giúp đỡ Xin cám
ơn các bạn trong lớp 09SDL đã đóng góp ý kiến, quan tâm trong thời gian thực hiện đề
tài.
Lời cuối cùng em xin gửi lời đến các thầy cơ giáo, gia đình, các bạn và các em
học sinh một lời chúc sức khỏe và thành công.
Xin cảm ơn!

1

2


MỤC LỤC
A. PHẦN MỞ ĐẦU ................................................................................................................1
1. Lí do chọn đề tài...................................................................................................................1
2. Mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu......................................................................................1
3. Giới hạn đề tài. .....................................................................................................................2
4. Lịch sử nghiên cứu. .............................................................................................................2
5. Các phương pháp nghiên cứu .............................................................................................2
5.1. Phương pháp lý thuyết .....................................................................................................2
5.2. Phương pháp điều tra thực tế. .........................................................................................2
5.3. Phương pháp thực nghiệm ...............................................................................................3
5.4. Phương pháp thống kê......................................................................................................3
PHẦN NỘI DUNG .................................................................................................................4
CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÍ LUẬN VÀ THỰC TIỄN .........................................................4
1.1. Giới thiệu về phần mềm Microsoft Encarta ..................................................................4
1.1.1. Giới thiệu sơ lược về phần mềm Microsoft Encarta .................................................4
1.1.2. Những tính năng của Microsoft Encarta.....................................................................5
1.1.3. Vai trò của việc ứng dụng phần mềm Encarta World Atlas trong dạy học địa lí..7
1.2. Hiện trạng sử dụng phần mềm Encarta World Atlas trong dạy học địa lí.................8
1.2.1. Đối với giáo viên ...........................................................................................................8
1.2.2. Đối với học sinh.......................................................................................................... 12
1.3. Đặc điểm chương trình và SGK địa lí 11 (BCB) ....................................................... 15
1.3.1. Đặc điểm chương trình .............................................................................................. 15
1.3.2. Đặc điểm sách giáo khoa địa lí 11 (BCB) ............................................................... 18
1.4. Đặc điểm tâm sinh lí lứa tuổi học sinh lớp 11 ........................................................... 20
1.4.1. Đặc điểm tâm sinh lí lứa tuổi .................................................................................... 20
1.4.2. Đặc điểm hoạt động học tập ...................................................................................... 21

1.4.3. Đặc điểm hoạt động của sự phát triển trí tuệ .......................................................... 21
CHƯƠNG 2: PHƯƠNG PHÁP TÌM CHỌN DỮ LIỆU TRONG PHẦN MỀM
ENCARTA WORLD ATLAS ĐỂ PHỤC VỤ CHO GIẢNG DẠY ĐỊA LÍ LỚP 11
(BCB)...................................................................................................................................... 22
2.1. Khả năng ứng dụng phần mềm Encarta World Atlas vào giảng dạy địa lí lớp 11
(BCB) ...................................................................................................................................... 22
2.1.1. Đối với giáo viên. ....................................................................................................... 22


2.1.2. Đối với học sinh.......................................................................................................... 25
2.2. Phương pháp tìm chọn dữ liệu trong phần mềm Encarta World Atlas để phục vụ
cho giảng dạy địa lí lớp 11 (BCB).................................................................................26
2.2.1. Tìm chọn bản đồ ......................................................................................................... 26
2.2.2. Tìm chọn tranh, ảnh ................................................................................................... 29
2.2.3. Tìm chọn phim ngắn, video ...................................................................................... 31
2.3.4. Tìm chọn các số liệu, tư liệu ..................................................................................... 33
2.3.5. Coppy bản đồ từ Encarta sang Power Point ............................................................ 34
2.4. Ưu và nhược điểm khi sử dụng phần mềm Encarta World Atlas vào giảng dạy
chương trình địa lí lớp 11 (BCB) ........................................................................................ 35
2.4.1. Ưu điểm ....................................................................................................................... 35
2.4.2. Nhược điểm ................................................................................................................. 36
2.5. Minh họa một số giáo án cụ thể. .................................................................................. 36
2.5.1. Nhật Bản ...................................................................................................................... 36
2.5.2. Trung Quốc ................................................................................................................. 43
2.5.3. Khu vực Đông Nam Á ............................................................................................... 51
CHƯƠNG 3: THỰC NGHIỆM ....................................................................................... 59
3.1. Mục đích ......................................................................................................................... 59
3.2. Nguyên tắc ...................................................................................................................... 59
3.3. Nội dung thực nghiệm................................................................................................... 59
3.4. Tổ chức thực nghiệm..................................................................................................... 59

3.4.1. Thời gian thực nghiệm ............................................................................................... 59
3.4.2 Đối tượng ...................................................................................................................... 59
3.4.3. Chọn trường thực nghiệm.......................................................................................... 60
3.4.4. Chuẩn bị thưc nghiệm ................................................................................................ 60
3.4.5. Các bước tiến hành thực nghiệm .............................................................................. 61
3.5. Kết quả đánh giá ............................................................................................................ 61
3.6. Kết luận. .......................................................................................................................... 63
PHẦN KẾT LUẬN ............................................................................................................. 65
1.Kết luận ............................................................................................................................... 65
2. Kiến nghị ............................................................................................................................ 65
TÀI LIỆU THAM KHẢO ................................................................................................. 67
PHỤ LỤC ẢNH ................................................................................................................... 68


DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU
Bảng 1.1. Khảo sát mức độ hiểu biết và sử dụng một số phần mềm trong dạy học địa lí
lớp 11.
Bảng 1.2. Khảo sát mức độ hiểu biết của giáo viên về phần mềm Encarta World Atlas.
Bảng 1.3. Khảo sát việc đánh giá lợi ích của phần mềm Encarta World Atlas trong dạy
học địa lí 11.
Bảng 1.4. Khảo sát mức độ nắm nội dung bài học của học sinh khi ứng dụng phần
mềm Encarta World Atlas.
Bảng 1.5. Khảo sát mức độ sử dụng phần mềm Encarta World Atlas trong giảng dạy
địa lí lớp 11.
Bảng 1.6. Khảo sát việc ứng dụng phần mềm Encarta World Atlas trong quá trình
giảng dạy.
Bảng 1.7. Khảo sát sự hiểu biết của học sinh về phần mềm Encarta World Atlas.
Bảng 1.8. Khảo sát ý kiến của học sinh khi sử dụng phần mềm Encarta World Atlas
trong dạy học địa lí 11.
Bảng 1.9. Cảm nhận của học sinh khi học tập môn địa lí 11 có sử dụng phần mềm

Encarta World Atlas.
Bảng 1.10. Điều tra mức độ tiếp thu kiến thức của học sinh khi giáo viên sử dụng phần
mềm Encarta World Atlas vào dạy học địa lí 11.
Bảng 1.11. Điều tra mức độ sử dụng phần mềm Encarta World Atlas để tự học ở nhà
của học sinh.
Bảng 1.12. Nội dung của chương trình SGK địa lí lớp 11 THPT.
Bảng 3.1. Danh sách các cặp lớp thực nghiệm và đối chứng.
Bảng 3.2. Kết quả thực nghiệm ở trường THPT Lương Thế Vinh.
Bảng 3.3. Kết quả thực nghiệm ở trường THPT Nguyễn Hiền.
Bảng 3.4. Tổng hợp kết quả thực nghiệm cả hai trường.


DANH MỤC BẢN ĐỒ - HÌNH ẢNH
Hình 2.1. Giao diện chính của phần mềm Encarta 2009
Hình 2.2. Giao diện chính của World Atlas
Hình 2.3. Bảng chú giải trên giao diện chính của World Atlas
Hình 2.4. Bản đồ tự nhiên thế giới
Hình 2.5. Bản đồ tự nhiên Hoa Kì trên World Atlas
Hình 2.6. Bản đồ tự nhiên của Liên Bang Nga trên World Atlas
Hình 2.7. Hình ảnh sơng Mississipi trên bản dồ tự nhiên Hoa Kì
Hình 2.8. Hình ảnh về sơng Mê Kơng trên bản đồ tự nhiên Châu Á
Hình 2.9. Giao diện về hình ảnh và các thơng tin của Hoa Kì.
Hình 2.10: Hình ảnh sơng Mê Kơng ở Việt nam
Hình 2.11. Hình ảnh lá cờ và video Quốc ca của Trung Quốc
Hình 2.12. Một đoạn video ngắn về thuyết trơi dạt lục địa
Hình 2.1.3.Video các nhân tố gây ơ nhiễm mơi trường
Hình 2.14. Bản đồ thống kê tổng số lao động của các nước trên thế giới
Hình 2.15. Bảng số liệu thống kê tổng số lao động của các nước trên thế giới
xếp theo thứ tự nước có số lao động lớn nhất.
Hình 2.16. Bản đồ coppy từ Encarta.

Hình 2.17: Biểu đồ thể hiện kết quả thực nghệm sư phạm.


DANH MỤC VIẾT TẮT
Viết đầy đủ

Viết tắt
BCB

Ban cơ bản

CN

Công nghiệp

CNH – HĐH

Cơng nghiệp hóa – Hiện đại hóa

ĐC

Đối chứng

GTTN

Gia tăng tự nhiên

GV

Giáo viên


HS

Học sinh

SGK

Sách giáo khoa

KT-XH

Kinh tế - xã hội

THCS

Trung học cơ sở

THPT

Trung học phổ thông

TQ

Trung Quốc

TN

Thực nghiệm



A. PHẦN MỞ ĐẦU
1. Lí do chọn đề tài
Khoa học ngày càng phát triển kéo theo sự phát triển của các ngành nghề và
sự áp dụng các thành tựu của khoa học - kĩ thuật vào cuộc sống ngày càng mạnh
mẽ. Nhất là ngành công nghệ thông tin đã nghiên cứu ra nhiều phần mềm mới, tiện
ích phục vụ nhu cầu học tập, làm việc của con người. Việc ứng dụng công nghệ
thông tin giúp con người làm việc hiệu quả hơn, sắp xếp thời gian một cách khoa
học, bài bản.
Trong dạy học nói chung và dạy học địa lí nói riêng cũng vậy, ngành cơng
nghệ

thơng

tin

đã

tạo

ra

nhiều

phần

mềm

mới

như:


Mapinfo,

Mindmap,Encarta…nó đã giúp cho việc dạy và học đạt hiệu quả cao hơn và phát
triển được năng lực tư duy cho học sinh. Trong đó phần mềm Encarta cung cấp một
khối lượng lớn các tri thức địa lí thơng qua hệ thống bản đồ, video, hình ảnh…
Hiện nay, cùng với việc đổi mới phương pháp giảng dạy trong giáo dục, bộ
Giáo Dục đã đưa ra nhiều phương pháp dạy học mới, tích cực. Trong đó việc ứng
dụng các phần mềm vào giảng dạy cũng là một trong những phương pháp dạy học
đạt hiệu quả cao. Nhưng việc hình thành kĩ năng sử dụng các phần mềm cho đội
ngũ giáo viên ở trường phổ thơng cịn chưa áp dụng rộng rãi.
Nhận biết được tình hình đó, với mong muốn đóng góp một phần hiểu biết
của mình để nghiên cứu và giới thiệu những tính năng mới của phần mềm Encarta
World Atlas vào chương trình giảng dạy địa lí nên tơi quyết định lựa chọn đề tài:
“Ứng dụng phần mềm Encarta World Atlas vào giảng dạy chương trình địa lí lớp 11
(BCB)” để nghiên cứu.
2. Mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu
a. Mục tiêu
- Nghiên cứu khả năng ứng dụng phần mềm Encarta World Atlas
- Đưa ra được các phương pháp sử dụng và khai thác phần mềm Encarta
World Atlas vào dạy học địa lí lớp 11(BCB) một cách có hiệu quả.
b. Nhiệm vụ
- Nghiên cứu các thông tin về phần mềm Microsoft Encarta

1


- Tìm hiểu tình hình ứng dụng phần mềm Encarta World Atlas trong dạy
học địa lí ở trường phổ thơng
-


Khai thác các tín năng của phần mềm và ứng dụng nó vào các bài dạy

trong chương trình địa lí 11 (BCB)
- Soạn một số giáo án ứng dụng phần mềm Encarta World Atlas trong
chương trình địa lí 11 (BCB).
- Tiến hành thực nghiệm và đánh giá kết quả thực nghiệm ở một số trường
phổ thông.
3. Giới hạn đề tài.
- Đề tài tập trung nghiên cứu các tính năng của phần mềm Encarta World
Atlas và ứng dụng của nó vào việc giảng dạy địa lí trong chương trình địa lí lớp 11
(BCB) học kì II.
4. Lịch sử nghiên cứu.
Việc nghiên cứu để áp dụng các phần mềm vào dạy học địa lí có rất nhiều
người quan tâm như:
+ Kiều Văn Hoan. Khai thác phần mềm Microsoft Encarta 2005 để nghiên
cứu giảng dạy địa lí. Đại học Sư phạm Hà Nội.
+ Phạm Hữu Khá. Ứng dụng công nghệ thông tin trong dạy học địa lí. Cao
đẳng sư phạm Nha Trang.
+ GS. TS. Nguyễn Viết Thịnh. Sử dụng phối hợp các phần mềm khác nhau
để nâng cao hiệu quả khai thác thông tin trong Microsoft Encarta World Atlas . Đại
học Sư phạm Hà Nội.
Đề tài đã kế thừa những nội dung đã có và đi sâu hơn nghiên cứu, ứng dụng
phần mềm trong dạy học địa lí Encarta World Atlas lớp 11.
5. Các phương pháp nghiên cứu
5.1. Phương pháp lý thuyết
- Thu thập, phân tích và tổng hợp các nguồn tài liệu, tạp chí sách tham khảo
có liên quan đến đề tài nghiên cứu. Học tập các phương pháp dạy học địa lí có liên
quan nói chung và việc sử dụng phần mềm Microsft Encarta nói riêng . Từ đó vận
dụng phần mềm đó vào giảng dạy địa lí lớp 11(BCB).

5.2. Phương pháp điều tra thực tế.

2


- Điều tra và khảo sát tình hình sử dụng phần mềm Microsft Encarta trong
dạy học địa lí thơng qua phiếu điều tra.
- Tiến hành dự giờ rút kinh nghiệm tại một số trường phổ thông.
- Tiến hành trao đổi với giáo viên và học sinh tại các trường thực nghiệm
- Tất cả các nội dung điều tra thảo luận chủ yếu nói về mức độ sử dụng
phần mềm Encarta World Atlas và cách thức sử dụng phần mềm.
5.3. Phương pháp thực nghiệm
- Qúa trình nghiên cứu về phương pháp sử dụng phần mềm Encarta World
Atlas còn được tiến hành thực nghiệm tại một số trường phổ thông qua việc giảng
dạy một số bài có đưa phần mềm ứng dụng nhằm kiểm chứng kết quả nghiên cứu đề
tài. Từ đó đề xuất, kiến nghị nêu lên các giải pháp để tăng cường việc sử dụng phần
mềm Encarta World Atlas vào dạy học địa lí, đặc biệt là địa lí lớp 11.
5.4. Phương pháp thống kê.
- Qua quá trình khảo sát và thực nghiệm thống kê kết quả để phân tích,
đánh giá để đưa ra logic chung nhất.

3


PHẦN NỘI DUNG
CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÍ LUẬN VÀ THỰC TIỄN
1.1. Giới thiệu về phần mềm Microsoft Encarta
1.1.1. Giới thiệu sơ lược về phần mềm Microsoft Encarta
a. Lịch sử.
Theo bộ bách khoa toàn thư đa phương tiện đầu tiên, Microsoft đề xuất

Encarta bằng việc mua quyền sử dụng bộ bách khoa tồn thư Funk & Wagwalls,
hợp nhất nó vào phiên bản đầu tiên vào năm 1993. (Funk & Wagwalls vẫn tiếp tục
xuất bản phiên bản đã sửa đổi vài năm sau đó độc lập với Encarta, nhưng sau đó đã
ngừng xuất bản vào cuối những năm 90). Trước đó Microsoft đã có ý định mua lại
bộ bách khoa tồn thư Britannica vào những năm 1980, nhưng Britannica tin rằng
phiên bản in truyền thống của họ cịn có thể trụ vững được, đã từ chối. Bộ bách
khoa toàn thư Britannica, tiêu chuẩn vàng của những bộ bách khoa toàn thư trong
hơn một thế kỷ, đã phải bán công ty với giá thấp hơn giá trị thực vào năm 1996 khi
phiên bản in truyền thống của họ không cạnh tranh được với Encarta và khi kênh
phân phối của Microsoft cung cấp những bản coppy miễn phí kèm theo những hệ
thống máy tính mới. Trong suốt những năm 1990, Encarta được khen ngợi bởi
những nội dùng đa phương tiện của nó, ví dụ vào năm 1995, chỉ có 80% dữ liệu
chứa trên CD là văn bản, trong khi đó những bộ bách khoa điện tử khác cùng thời
không chứa nhiều ảnh, phim hay âm thanh.
Vào cuối những năm 90, Microsoft đã mua Collier’s Encyclopedia và New
Merit Scholar’s Encyclopedia của nhà xuất bản Macmilan và hợp nhất nó
với Encarta. Vì vậy có thể coi phiên bản Encarta hiện nay của Microsoft là người
nối nghiệp của bộ bách khoa Funk and Wagwalls, Collier và New Merit Scholar.
Năm 1997, Encarta đã có 30.000 mục từ, nhiều hơn 20% so với phiên bản trước đó.
Vào năm 1999, nó đã có khoảng 42.000 mục từ.
Microsoft đã phát hành một vài phiên bản địa phương của Encarta, nhưng
một vài trong số chúng khơng cịn tiếp tục phát triển. Ví dụ phiên bản tiếng
Brazil đã được phát hành vào năm 1999 nhưng đã ngừng phát triển vào năm 2002.
Phiên bản tiếng Tây Ban Nha ít hơn phiên bản tiếng Anh một chút, có khoảng
42.000 mục từ.
4


Vào tháng 7 năm 2006, Websters Multimedia đã tiếp quản Encarta.
Vào tháng 6 năm 2009, Microsoft đã thông báo rằng sẽ dừng việc bán phiên

bản cuối cùng của bộ từ điển Encarta, Encarta Premium 2009. Những người đã mua
Encarta Premium 2009 sẽ vẫn được hỗ trợ cho đến hết ngày 10 tháng 1 năm 2012.
b. Nội dung.
Phiên bản chuẩn của Encarta có xấp xỉ 50.000 mục từ, cùng với ảnh, video
và âm thanh. Phiên bản premium có xấp xỉ 68.000 mục từ và nhiều nội dung đa
phương tiện khác, gồm 25.000 bức ảnh và tranh minh họa, trên 300 đoạn video và
ảnh động, và những altas tương tác với 1,8 triệu địa danh. Mỗi bài viết
của Encarta được tích hợp với những nội dung đa phương tiện và có thể bao gồm cả
những đường dẫn tới những website được chọn bởi người chỉnh sửa nó.
1.1.2. Những tính năng của Microsoft Encarta
Encarta 2009 có hai bản là DVD Microsoft student with Encarta premium
2009 (MSEP dung lượng 3,37 GB) và DVD Microsoft Encarta Premium
2009 (MEP dung lượng 3,02 GB). Bản MSEP cao hơn MEP với 66.000 bài viết (so
với 64.000 bài viết ở MEP). MSEP cịn có thêm nhiều tính năng như Microsoft
Math mà

MEP

khơng

có.

Encarta mang đến một nguồn thơng tin khổng lồ với: Hơn 66.000 bài viết bởi các
chuyên gia ở hầu hết các lĩnh vực. Các bài viết này có nội dung rất đáng tin cậy, sâu
sắc, đầy đủ và dễ hiểu.
Hơn 26.000 hình ảnh và minh họa có giá trị cao.
Hơn 3.000 âm thanh và bản nhạc.
Hơn 29.000 liên kết trang web được biên tập kĩ lưỡng.
Hơn 200 bài tập tương tác trong Encarta Kids.
300 đoạn phim và mô tả minh họa.

a. Chức năng chính của Encarta 2009:
Encarta Dictionaries: từ điển tiếng Anh. Trong đây có 4 phần nhỏ nữa đó là:
Dictionary (để tra từ mới), Thesaurus (tra từ đồng nghĩa và trái nghĩa), Translations
(phiên dịch qua lại giữa 2 ngôn ngữ gồm English với Spanish, German, French,
Italia và ngược lại) và Verb Conjugation (chia động từ của 4 ngôn ngữ English,
French, German và Spanish).

5


Microsoft Math: cơng cụ học tốn và giải tốn rất mạnh của Microsoft với
đầy đủ các tính năng của một máy tính khoa học. Đây là giải pháp cho rất nhiều vấn
đề tính tốn thơng dụng ở bậc phổ thơng như đại số, hình học, số học, lượng giác,…
Microsoft student with Encarta premium 2009: công cụ nghiên cứu tổng hợp.
b. Chức năng chính của Microsoft student with Encarta premium 2009:
Bao gồm 3 nhóm chủ đề lớn: Homework, Projects và Discover & Learn.
Homework: có 3 phân vùng nhỏ hơn: Math Tool (cơng cụ tốn học), Foreign
Language Tools (cơng cụ học ngoại ngữ), và Search Tools (cơng cụ tìm kiếm).
Projects: Tài liệu về ngôn ngữ và văn chương giúp cải thiện kỹ năng viết và
nâng cao khả năng đọc -hiểu, Các bạn có thể tạo báo cáo, đề án, tiểu luận hoặc bài
thuyết trình nhờ các cơng cụ như: Hướng dẫn văn phong, cách trích dẫn; Mẫu cho
báo cáo, đề án, thuyết trình miệng; Mẫu biểu đồ.
Discover & Learn: Khám phá kho tàng kiến thức nhân loại với 6 chủ đề
chính: History, Geography, People & Society, Science & Nature, Arts & Literature,
Sports & Recreation. Để tra cứu 1 vấn đề nào đó chúng ta có thể tìm trực tiếp trên
Encarta bằng cách gõ vào dịng Search ở góc trên bên phải.
c. Vài công cụ nổi bật và độc đáo nhất:
World Atlas: Bản đổ chi tiết đồ sộ của Encarta. Để sử dụng chương trình, ta
bấm vào Homework Tools -> Geography Tools -> World Atlas hay bấm vào
Discover & Learn -> Explore Encarta by Subject -> Geography -> World Atlas.

Chúng ta có thể tự mình khám phá thế giới hay tìm một địa danh nào đó bằng cách
gõ tên vào khung Search ở góc trên bên phải. Có 20 loại bản đồ khác nhau được
chia theo chủ đề để dễ quan sát và theo dõi như bản đồ về vùng chính trị (Political),
điều kiện tự nhiên (Physical Features), ngôn ngữ (Language)…
Country Facts and Figures: số liệu thông kê về tất cả các nước trên thế giới
được cập nhập đến thời điểm nửa năm sau năm 2006. Để sử dụng chương trình bạn
bấm vào Homework Tools -> Geography Tools -> Country Facts and Figures. Ví dụ
bấm vào Vietnam Facts and Figures để tìm hiểu các số liệu thực tế về Việt Nam như
diện tích, dân số, chỉ số sức khỏe… Bấm vào quốc kì góc bên trái bạn có thể nghe
quốc ca của quốc gia đó.

6


Flags of the world: tìm hiểu quốc kỳ và quốc ca của các nước trên thế giới.
Đầu tiên bạn chọn châu lục, sau đó chọn quốc gia cần tìm hiều. Bấm vào quốc kỳ để
phóng lớn lên xem và bắt đầu nghe quốc ca. Để sử dụng chương trình, bấm vào
Homework Tools -> Geography Tools -> Flags of the world.
World Languages Interactivity: nghe và so sánh giữa các loại ngôn ngữ trên
thế giới. Để sử dụng chương trình, bạn bấm vào Homework Tools -> Geography
Tools -> Languages Interactivity. Bấm nút Pharases, bấm tiếp vào mũi tên đen
hướng xuống để lựa chọn một trong những ngơn ngữ có số người sử dụng nhiều
nhất trên thế giới. Ví dụ ở đây chọn Vietnamese. Bấm vào biểu tượng cái loa để
nghe người Việt nam nói xnghĩa của chữ Greeting là gì (Chào), bấm vào chữ
Proverb để nghe một câu tục ngữ của người Việt đó là “Chủ vắng nhà gà vọc niêu
tơm”, cịn khi bấm vào 1-10 thì bạn sẽ được nghe cách đọc từ 1 đến 10 bằng tiếng
Việt. Tương tự cho các ngơn ngữ cịn lại.
1.1.3. Vai trị của việc ứng dụng phần mềm Encarta World Atlas trong
dạy học địa lí
Encarta World Atlas là một phần mềm địa lí có nhiều tư liệu cần thiết cho

giáo viên và học sinh trong dạy học Địa lí. Chương trình dễ khai thác, sử dụng các
lệnh đã được thay thế bằng những biểu tượng đồ họa.
Với phần mềm này, giáo viên có thể khai thác các tài liệu về các nước trên
thế giới để soạn bài và giảng dạy trên lớp, phù hợp với nội dung và yêu cầu của các
bài học địa lí, nhất là trong chương trình địa lí 11.
Phần mềm World Atlas có hai phần lớn là:
- Nội dung các bản đồ động: được thể hiện trên màn hình 3D, giúp cho
người dạy và học dễ dàng quan sát và nhận biết được đối tượng, tạo điều kiện hứng
thú học tập cho học sinh.
- Nội dung tư liệu: các dạng tư liệu như: thông tin, số liệu, tranh ảnh, phim,
video, âm thanh… được cập nhật hàng năm với các nội dung khá phong phú và hấp
dẫn. Giáo viên dễ dàng khai thác trong quá trình soạn bài và trong quá trình lên lớp.
Ngồi ra, cịn nhều tranh, ảnh và các số liệu thống kê khác phục vụ cho
việc tìm kiếm thơng tin, giúp học sinh học tập tốt hơn môn địa lí ở nhà.

7


Như vậy, trong thời đại hiện nay, vai trò của cơng nghệ thơng tin ngày càng
lớn thì chúng ta cần phải biết cách khai thác, chọn lọc và áp dụng chúng không chỉ
trong đời sống mà cần phải áp dụng một cách có khoa học, bài bản trong q trình
giáo dục. Phần mềm World Atlas là một phần mềm mà chúng ta không thể bỏ qua
khi học tập và giảng dạy mơn Địa lí bởi những tính năng siêu việt của nó.
1.2. Hiện trạng sử dụng phần mềm Encarta World Atlas trong dạy học
địa lí
Để phục vụ cho việc nghiên cứu đề tài, tôi đã tiến hành khảo sát 16 giáo viên
trên địa bàn Thành Phố Đà Nẵng và tỉnh Quảng Nam. Đây là những giáo viên có
kinh nghiệm cơng tác lâu năm hoặc là những giáo viên trẻ với trình độ chun mơn
cao, đại diện cho một số trường trên địa bàn Thành Phố Đà Nẵng và Tỉnh Quảng
Nam.

Ngoài ra, để thuận lợi hơn cho việc nghiên cứu, tôi cũng đã khảo sát ý kiến
130 học sinh thuộc hai trường: THPT Lương Thế Vinh ( Tỉnh Quảng Nam) và
trường THPT Nguyễn Hiền (TP Đà Nẵng). Qua việc khảo sát, mỗi người đều có
những ý kiến, mức độ hiểu biết về phần mềm khác nhau, cụ thể được thể hiện qua
hai đối tượng là giáo viên và học sinh, cụ thể:
1.2.1. Đối với giáo viên
a. Mức độ hiểu biết về một số phần mềm trong dạy học Địa lí và phần
mềm Encarta World Atlas.
Qua việc khảo sát, ý kiến của nhiều giáo viên khác nhau về mức độ hiểu biết
của mình về các phần mềm trong dạy học Địa lí nói chung và phần mềm Encarta
World Atlas nói riêng, chúng tôi thu được kết quả sau:
Bảng 1.1. Khảo sát mức độ hiểu biết và sử dụng một số phần mềm trong
dạy học Địa lí lớp 11.
Mức độ hiểu biết và sử dụng một số phần
mềm trong dạy học Địa lí lớp 11

Ý kiến của giáo viên
Số lượng

Tỷ lệ (%)

1

Rất nhiều

2

12.50

2


Nhiều

10

62.50

3

Ít

3

18.75

8


4

Rất ít

1

6.25

Như vậy, qua bảng trên chúng ta thấy rằng phần lớn giáo viên điều biết và sử
dụng nhiều (62.50%) các phần mềm trong dạy học Địa lí 11. Một số giáo viên cho
rằng mình lại sử dụng rất nhiều (12.50%), số cịn lại là sử dụng ít (18.75%) và rất ít
(6.25%). Điếu đó chứng tỏ giáo viên ln ln tìm tịi và ứng dụng cơng nghệ thơng

tin và nhất là các phần mềm hỗ trợ vào việc giảng dạy mơn Địa lí. Đây chính là
chiều hướng phát triển tốt là cơ sở để đổi mới các phương pháp dạy học và phát
triển tư duy hơn cho học sinh.
Bảng 1.2. Khảo sát mức độ hiểu biết của giáo viên về phần mềm Encarta
World Atlas.
Mức độ hiểu biết của giáo viên về phần
mềm Encarta World Atlas

Ý kiến của giáo viên
Số lượng

Tỷ lệ (%)

1

Rất nhiều

6

37.5

2

Nhiều

9

56.25

3


Ít

1

6.25

4

Rất ít

0

0

Đa số các giáo viên được hỏi cho rằng mình biết nhiều (56.25%) và rất nhiều
(37.55) về phần mềm Encarta World Atlas, còn lại (6.25%) giáo viên biết ít về phần
mềm này. Qua dây chúng ta thấy rằng, đa số giáo viên đã thấy được những tác dụng
của phần mềm này trong dạy học Địa lí 11, vì vậy họ đã tìm hiểu để trau dồi kiến
thức cũng như phục vụ cho công việc giảng dạy của mình.
b. Lợi ích của phần mềm Encarta World Atlas.
Bảng 1.3. Khảo sát việc đánh giá lợi ích của phần mềm Encarta World
Atlas trong dạy học Địa lí 11.
Lợi ích của phần mềm Encarta World
Atlas trong việc soạn giảng

Ý kiến của giáo viên
Số lượng

Tỷ lệ (%)


1

Rất nhiều

3

18.75

2

Nhiều

12

75.00

9


3

Ít

0

0

4


Rất ít

1

6.25

Bảng 1.4. Khảo sát mức độ nắm nội dung bài học của học sinh khi ứng
dụng phần mềm Encarta World Atlas.
Khi sử dụng phần mềm Encarta World
Atlas trong dạy học Địa lí 11 giúp học sinh
nắm bài

Ý kiến của giáo viên
Số lượng

Tỷ lệ (%)

1

Rất tốt

4

25.00

2

Tốt

12


75.00

3

Không tốt lắm

0

0

4

Sơ sài

0

0

Qua hai bảng trên chúng ta thấy rằng đa số giáo viên điều cho rằng phần
mềm Encarta World Atlas giúp ích nhiều (75.00%), rất nhiều (18.75%) trong quá
trình soạn giảng bài dạy Địa lí 11. Khi sử dụng phần mềm này sẽ giúp cho học sinh
tiếp thu được kiến thức một cách tốt hơn. Những số liệu trên chứng tỏ rằng vai trò
của phần mềm Encarta World Atlas khá lớn. Trong soạn giảng, giáo viên có thể
khai thác các thơng tin, tư liệu, hình ảnh và bản đồ trên phần mềm này một cách
nhanh chóng. Cịn đối với học sinh thì những hình ảnh sinh động cùng với hệ thống
bản đồ biểu đồ rõ ràng sẽ tạo hứng thú hơn khi tiếp thu bài học.
c. Ứng dụng của phần mềm trong giảng dạy địa lí 11
Bảng 1.5. Khảo sát mức độ sử dụng phần mềm Encarta World Atlas trong
giảng dạy địa lí 11.

Mức độ sử dụng phần mềm Encarta World
Atlas trong giảng dạy địa lí 11 của giáo viên

Ý kiến của giáo viên
Số lượng

Tỷ lệ
(%)

1

Thường xuyên

1

6.25

2

Thỉnh Thoảng

14

87.50

10


3


Không bao giờ

1

6.25

Qua bảng số liệu thống kê được, chúng ta thấy rằng đa số giáo viên cho rằng
mình chỉ thỉnh thoảng (87.50%) sử dụng phần mềm này, (6.25%) giáo viên sử dụng
thường xun và cịn lại là khơng bao giờ sử dụng. Ở những phần trên chúng ta
điều thấy rằng đa số giáo viên điều hiểu biết nhiều về phần mềm này, đây cũng là
phần mềm giúp ích rất lớn cho giáo viên trong quá trình soạn giảng, cũng như giúp
học sinh học tập đạt kết quả tốt hơn, nhưng giáo vên chỉ thỉnh thoảng sử dụng
chúng. Nguyên nhân chính ở đây là đa số trường học mà tơi đã khảo sát còn nhiều
thiếu thốn về cơ sở vật chất, chỉ đáp ứng một phần nhỏ trong việc giảng dạy khi sử
dụng phần mềm. Do vậy, khả năng giáo viên ứng dụng các phần mềm bổ trợ nói
chung và phần mềm Encarta World Atlas nói riêng vào giảng dạy Địa lí 11 có phần
hơi hạn chế.
Bảng 1.6. Khảo sát việc ứng dụng phần mềm Encarta World Atlas trong quá
trình giảng dạy.
Khi giảng bài, giáo viên thường sử dụng
phần mềm Encarta World Atlas vào khâu
nào?

Ý kiến của giáo viên
Số lượng

Tỷ lệ (%)

1


Kiểm tra bài cũ

3

18.75

2

Ra bài tập về nhà

2

12.50

3

Giảng bài mới

10

62.50

4

Củng cố bài

1

6.25


Như vậy, đa số các giáo viên điều ứng dụng phần mềm Encarta World Atlas
trong quán trình giảng dạy bài mới (62.50%). Một số còn lại sử dụng trong quá trình
kiểm tra bài cũ (18.75%), ra bài tập về nhà (12.50%) và củng cố bài (6.25%).
Những ý kiến đó cho chúng ta thấy được rằng phần mềm Encarta World Atlas đạt
hiệu quả cao khi giáo viên sử dụng vào cơng việc giảng dạy bài mới, có như thế mới
giúp học sinh tiếp thu được kiến thức một cách nhanh chóng, tạo được hứng thú
trong giờ học và phát huy tính tích cực, tư duy, sáng tạo của người học.

11


Qua việc thăm dò, lấy ý kiến của một số giáo viên, thì đa số họ cho rằng việc
ứng dụng phần mềm Encarta World Atlas vào giảng dạy Địa lí là rất cần thiết và
mang lại hiệu quả rất cao. Nhưng bên cạnh đó cịn gặp phải một số khó khăn khi
ứng dụng công nghệ thông tin như cơ sở vật chất của nhà trường còn nhiều thiếu
thốn như máy chiếu, phòng máy…với số lượng hạn chế. Phần mềm Encarta World
Atlas sử dụng bằng tiếng anh nên cũng gặp một số khó khăn khi tra cứu tài liệu
1.2.2. Đối với học sinh
a. Nhận thức của học sinh về phần mềm Encarta World Atlas
Bảng 1.7. Khảo sát sự hiểu biết của học sinh về phần mềm Encarta
World Atlas.
Sự hiểu biết của học sinh về phần mềm
Encarta World Atlas.

Ý kiến của học sinh
Số lượng

Tỷ lệ (%)

1


Có

56

43.08

2

Khơng

74

56.92

Bảng 1.8. Khảo sát ý kiến của học sinh khi sử dụng phần mềm Encarta
World Atlas trong dạy học Địa lí 11.
Sử dụng phần mềm Encarta World Atlas
trong dạy học Địa lí 11

Ý kiến của học sinh
Số lượng

Tỷ lệ (%)

1

Cần thiết

115


88.46

2

Không cần thiết

15

11.54

Qua số liệu điều tra, chúng ta thấy rằng số lượng học sinh không biết về
phần mềm Encarta World Atlas khá lớn (56.92%), số còn lại là biết (43.08%). Dù
biết hay không biết về phần mềm này nhưng đa số học sinh cho rằng việc sử dụng
phần mềm Encarta World Atlas trong dạy học Địa lí 11 là rất cần thiết. Đây cũng là
một dấu hiệu quan trọng chứng tỏ rằng các em có khả năng tìm tịi về những cái
mới và phần nào thấy được vai trò rất lớn của phần mềm này, là cơ sở để giáo viên
truyền thụ kiến thức một cách hiệu quả và giúp các em học tập tốt hơn.

12


b. Vai trò của phần mềm Encarta World Atlas trong quá trình học tập
của học sinh.
Bảng 1.9. Cảm nhận của học sinh khi học tập mơn Địa lí 11 có sử dụng
phần mềm Encarta World Atlas.
Cảm nhận của học sinh khi học tập mơn Địa
lí 11 có sử dụng phần mềm Encarta World
Atlas


Ý kiến của học sinh
Số lượng

Tỷ lệ (%)

1 Hứng thú

67

51.54

2 Bình thường

50

38.46

3 Căng thẳng, chán nản

13

10.00

Bảng 1.10. Diều tra mức độ tiếp thu kiến thức của học sinh khi giáo viên
sử dụng phần mềm Encarta World Atlas vào dạy học Địa lí 11.
Mức độ tiếp thu kiến thức của học sinh khi Ý kiến của học sinh
giáo viên sử dụng phần mềm Encarta World
Số lượng Tỷ lệ (%)
Atlas vào dạy học Địa lí 11.
1


Nhanh hơn

10

7.69

2

Tiếp thu kiến thức cơ bản dễ dàng hơn

27

20.77

3

Cả 1 và 2

93

71.54

Qua hai bảng trên chúng ta thấy rằng, đa số học sinh cho rằng khi giáo viên
sử dụng phần mềm này vào dạy học Địa lí 11 sẽ tạo nên hứng thú cho học sinh khi
tiếp thu bài mới (51.54%), đồng thời các em sẽ hiểu bài một cách nhanh hơn và tiếp
thu kiến thức cơ bản dễ dàng hơn (71.54%). Một số em lại cho rằng khi giáo viên
ứng dụng phần mềm Encarta World Atlas vào bài dạy Địa lí 11 là bình thường
(38.46%). Như vậy, để học sinh có được hứng thú trong học tập mơn Địa lí khi giáo
viên sử dụng phần mềm Encarta World Atlas thì giáo viên cần phải chú ý hơn trong

cách soạn bài, làm sao cho bài giảng được logic, khoa học như thế mới thu hút sự
chú ý hơn của học sinh.

13


Bảng 1.11. Điều tra mức độ sử dụng phần mềm Encarta World Atlas để
tự học ở nhà của học sinh.
Mức độ sử dụng phần mềm Encarta World
Atlas để tự học ở nhà của học sinh.

Ý kiến của học sinh
Số lượng

Tỷ lệ (%)

1

Thỉnh thoảng

15

11.54

2

Chưa bao giờ

113


86.92

3

Thường xuyên

2

1.54

Từ những ý kiến trên ta thấy được hầu hết học sinh chưa bao giờ sử dụng
phần mềm Encarta World Atlas vào quá trình học tập ở nhà. Đây cũng là một điều
đương nhiên, bởi Encarta World Atlas là một phần mềm mới, chỉ có giáo viên mới
khai thác để bổ trợ trong quá trình soạn bài và giảng dạy, còn Encarta World Atlas
đối với học sinh là một điều khó có thể thực hiện.
*Qua việc điều tra thực tế, một lần nữa chúng ta thấy rằng, đa số giáo viên
điều hiểu biết về các phần mềm bổ trợ trong dạy học Địa lí nói chung và phần mềm
Encarta World Atlas nói riêng. Giáo viên đã nhận thấy được những vai trò quan
trọng khi ứng dụng phần mềm Encarta World Atlas vào dạy học môn Địa lí. Nó
khơng những giúp giáo viên thuận lợi trong q trình soạn bài mới, trau dồi kiến
thức mà nó còn tạo ra hứng thú học tập cho học sinh, giúp học sinh tiếp thu kiến
thức cơ bản một cách nhanh chóng và dễ dàng hơn. Nhưng bên cạnh đó cịn có
nhiều học sinh chưa biết về phần mềm này, cũng như những tính năng mà ta có thể
khai thác từ phần mềm. Đa số các giáo viên chỉ thỉnh thoảng sử dụng chúng trong
lúc giảng bài mới. Điều đó cho thấy rằng giáo viên chưa thực sự khai thác hết
những lợi ích của phần mềm Encarta World Atlas trong dạy học Địa lí hiện nay
cũng như chưa có phương pháp để khai thác tốt hơn phần mềm này. Vì vậy trong
q trình điều tra, tìm hiểu tơi đã đi vào chọn đề tài “Ứng dụng phần mềm Encarta
World Atlas vào giảng dạy chương trình địa lí lớp 11 (BCB)”. Nhằm đưa ra các


14


hướng để giúp giáo viên khai thác tốt hơn phần mềm Encarta World Atlas vào dạy
học Địa lí lớp 11.
1.3. Đặc điểm chương trình và SGK địa lí 11
1.3.1. Đặc điểm chương trình
a. Mục tiêu
Văn bản chương trình giáo dục cấp THPT đã trình bày mục tiêu cấp
học theo Luật Giáo dục quy định“ Giáo dục THPT nhằm giúp HS củng cố và phát
triển những kết quả của giáo dục THCS, hồn thiện học vấn phổ thơng, có những
hiểu biết thơng thường về kĩ thuật và hướng nghiệp, có điều kiện lựa chọn hướng
phát triển và phát huy năng lực cá nhân, tiếp tục học đại học, cao đẳng, trung học
chuyên nghiệp, học nghề và đi vào cuộc sống lao động ”.Căn cứ vào mục tiêu
chung được luật quy định, mục tiêu cụ thể của cấp THPT được xây dựng, thể hiện
qua yêu cầu của HS học xong cấp THPT phải đạt được ở các mặt giáo dục: Tư
tưởng, mục đích lối sống, học vấn kiến thức phổ thơng, hiểu biết kĩ thuật và hướng
nghiệp. Kĩ năng học tập và vận dụng kiến thức, về thể chất và xúc cảm thẩm mĩ.
* Mục tiêu chung của chương trình địa lí THPT
Mơn Địa lí trong nhà trường phổ thơng giúp HS có được những hiểu biết cơ
bản, hệ thống về Trái đất, môi trường sống của con người, về thiên nhiên và hoạt
động kinh tế của con người trong phạm vi quốc gia, khu vực, thế giới; Rèn luyện
cho HS những kĩ năng hành động, thái độ ứng xử thích hợp với mơi trường tự
nhiên - xã hội. Chương trình mơn Địa lí THPT góp phần vào thực hiện mục tiêu
chung của giáo dục THPT, đó là:
- Góp phần hồn thiện học vấn Phổ thông cho HS, nhằm đáp ứng mục tiêu
giáo dục và phát triển con người Việt Nam trong thời kì CNH - HĐH đất nước.
- Góp phần tạo điều kiện cho HS có thể tiếp tục học lên những bậc học cao
hơn, thuộc lĩnh vực khoa học xã hội - nhân văn.
- Góp phần củng cố và tiếp tục phát triển một số năng lực chủ yếu của học

sinh đã được hình thành ở bậc THCS, bao gồm:
+ Năng lực hợp tác, phối hợp hành động trong học tập và đời sống.
+ Năng lực sáng tạo có thể thích ứng với những thay đổi trong cuộc sống.
+ Năng lực tự khẳng định bản thân.

15


b. Nội dung
- Về kiến thức:
Học sinh cần nắm được những kiến thức phổ thông, cơ bản, cần thiết về:
+ Trái Đất, các thành phần cấu tạo của Trái Đất, các hiện tượng, sự vật Địa
lí và tác động qua lại giữa chúng, một số quy luật phát triển môi trường tự nhiên
trên Trái Đất; dân cư và các hoạt động của con người trên trái đất; mối quan hệ giữa
dân cư, hoạt động sản xuất và môi trường. Sự cần thiết phải khai thác hợp lí tài
nguyên thiên nhiên và bảo vệ môi trường nhằm phát triển bền vững.
+ Đặc điểm tự nhiên, dân cư, KT-XH của một số khu vực khác nhau và một
số quốc gia trên thế giới, một số đặc điểm của thế giới đương đại.
+ Đặc điểm tự nhiên, dân cư và tình hình phát triển KT-XH của Việt Nam.
Những vấn đề đặt ra đối với cả nước nói chung và các vùng, các địa phương nơi
HS đang sinh sống nói riêng.
- Về kĩ năng:
+ Kĩ năng học tập, nghiên cứu Địa lí : Quan sát, nhận xét, phân tích, so sánh
đánh giá các sự vật, hiện tượng Địa lí ; Vẽ lược đồ, biểu đồ, phân tích sử dụng bản
đồ, Átlat, biểu đồ, lát cắt, số liệu thống kê .
+ Kĩ năng thu thập, xử lí thơng tin, tổng hợp và thơng báo thơng tin.
+ Kĩ năng vận dụng tri thức địa lí để giải thích hiện tượng, sự vật địa lí. và
bước đầu tham gia giải quyết những vấn đề của cuộc sống phù hợp với khả năng
của HS.
- Về thái độ:

Góp phần hình thành ở HS:
+ Tình yêu thiên nhiên, quê hương đất nước và trân trọng các thành quả kinh
tế, văn hoá của nhân dân Việt Nam cũng như của nhân loại.
+ Niềm tin vào khoa học, ham học hỏi, hứng thú tìm hiểu và giải thích các
sự vật, hiện tượng Địa lí .
+ Ý chí tự cường dân tộc, niềm tin vào tương lai của đất nước, sẵn sàng
tham gia xây dựng, bảo vệ và phát triển đất nước. Có ý thức trách nhiệm và tích cực
tham gia vào các hoạt động sử dụng hợp lí, bảo vệ, cải tạo mơi trường, nâng cao
chất lượng cuộc sống của gia đình và cộng đồng.

16


c. Cấu trúc chương trình
Dưới góc độ kiến thức, chương trình Địa lí lớp 11 gồm có 2 phần:
- Phần A: Khái quát chung về nền KT-XH hội Thế giới. Chiếm một
thời lượng nhỏ trong chương trình với những kiến thức cơ bản được thiết kế theo
cấu trúc sau:
+ Sự tương phản về trình độ phát triển KT-XH của các nước trên Thế giới.
+ Xu hướng tồn cầu hố, khu vực hố.
+ Một số vấn đề mang tính tồn cầu.
+ Một số vấn đề KT-XH của châu lục và khu vực.
Tóm lại phần A nhằm trình bày về những vấn đề chung nhất, phản ánh trình
độ và xu thế phát triển KT-XH tồn cầu.
- Phần B: Địa lí khu vực và quốc gia tiêu biểu chiếm phần lớn thời
lượng của chương trình, với những kiến thức cơ bản:
+ Nước tiêu biểu: Hợp chúng quốc Hoa Kì , Liên Bang Nga, Nhật Bản,
Cộng hồ nhân dân Trung Hoa (Trung Quốc), Ơxtrâylia
+ Khu vực tiêu biểu: Liên minh châu Âu (EU), Khu vực Đông Nam Á.
Đây là những quốc gia, khu vực điển hình về đặc điểm kinh tế - xã hội, đồng

thời là những nước và khu vực có mối quan hệ ngoại giao, kinh tế với Việt Nam.
Khi nghiên cứu, phân tích điều kiện KH – XH của những nước, khu vực này HS sẽ
hiểu thêm những đặc điểm đã nêu ở phần khái quát.
Bảng 1.12. Nội dung chương của chương trình SGK địa lí lớp 11 THPT.
Chương trình địa lí lớp 11
Thời lượng

Nội dung
Khái quát về nền kinh tế- xã hội thế
giới

7 tiết (6 lí thuyết + 1 thực hành)

Địa lí khu vực và quốc gia

22 tiết (15 lí thuyết +7 thực hành)

Ôn tập, kiểm tra

6 tiết

Tổng kết

35 tiết

Chương trình địa lí lớp 11 mới đã có sự thay đổi cả về nội dung và phương

17