ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM
----------------

PH N TH THU HƯ NG

ĐÁNH GIÁ NHẬN THỨC VỀ CẢM XÚC
CỦ TRẺ TỰ KỶ TẠI BỆNH VIỆN TÂM THẦN
THÀNH PHỐ ĐÀ NẴNG

T M TẮT KH

UẬN TỐT NGHIỆP

NGÀNH CỬ NHÂN TÂM

HỌC

M NGÀNH 6 5

G ản v n

n d n T S
BS

TH PHI
ÂM TỨ TRUNG


ỜI C M ĐO N

Tôi xin cam đoan đây là cơng trình nghiên cứu của riêng tơi.
Các số liệu, kết quả nêu trong luận văn là trung thực và chưa từng được ai cơng bố
trong bất kỳ cơng trình nào.

à N ng, tháng 0 năm 2013

Phan Thị Thu Hương

1


ho n th nh ư
xin h n th nh

g il i

gi p
m ơn t i

ng

, h
y,

thu n l i ho m trong vi
ư

nh ng

n t n t nh

th y,

s

ng

ThS L

gi o kho T m

o th m ho m Em

nh vi n T m th n th nh ph
t i

lu n t t nghi p n y, m

m ơn s hư ng

Thị Phi, s L m T Trung
l – i o

Kh

ng xin

nh hị T m l t i

N ng


i u tr , nghi n

t o i u ki n
u

m kh ng tr nh kh i s i s t, r t mong nh n
ki n

ng g p

qu th y

t i ư

ho n thi n
Một l n n

m xin h n th nh

m ơn

à N ng, tháng 0 năm 2013

Ph n Thị Thu Hương


M C

C


MỞ ĐẦU .................................................................................................................... 1
1 L

o họn

2 M
3
4

t i ..................................................................................................... 1

í h nghi n

u ............................................................................................... 2

i tư ng, kh h th , ph m vi nghi n

i thuy t kho họ ................................................................................................ 3

5 Nhi m v nghi n

u .............................................................................................. 3

6 Phương ph p nghi n
7

u ............................................................. 2

i ih n


8 C u tr

u ......................................................................................... 3

t i ......................................................................................................... 4
kh

lu n ..................................................................................................4

NỘI DUNG ................................................................................................................ 5
CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN NHẬN THỨC VỀ CẢM XÚC CỦA TRẺ
TỰ KỶ........................................................................................................................ 5
1 1 Lị h s nghi n

uv n

................................................................................... 5

111 C

nghi n

u tr n th gi i ............................................................................. 5

112 C

nghi n

u t i Vi t N m ............................................................................ 7


1.2. L lu n v trẻ t kỷ .............................................................................................. 8
1.2.1 Kh i ni m trẻ t kỷ ........................................................................................... 8
122 C

i u hi n

trẻ mắ hội h ng t kỷ ..................................................... 10

1.2.3. Nguyên nhân gây ra hội h ng t kỷ .............................................................. 12
1.2.4. ặ

i m

trẻ t kỷ .................................................................................... 13

1 2 5 Ph n lo i trẻ t kỷ ........................................................................................... 21
1.3. L lu n nh n th
1 3 1 Trí tu

v

mx

........................................................................... 23

m x ................................................................................................ 23

1 3 1 1 Kh i ni m trí tu

mx


th o ki u thu n năng l

1 3 1 2 Kh i ni m trí tu

mx

ki u hỗn h p ...................................................... 24

1 3 1 3 M h nh trí tu
1.3.2. Nh n th

v

mx

t m th n..................... 23

............................................................................... 26

mx

..................................................................................... 31

1.3.2 1 Kh i ni m nh n th

.................................................................................... 31

1.3.2 2 Kh i ni m


m x ....................................................................................... 32


1.3.2 3 Kh i ni m nh n th
1.3.3. C

ặ

i m

m

1.3.4.C

nh n th

ộ nh n th
mx

1.3.5.C

v
v

mx
v
mx

.................................................................32
mx


........................................................ 33

..................................................................34

trong th ng o nh n th

v

m x ......................................... 35

1.3.5.1.Vui vẻ ............................................................................................................ 35
1.3.5.2. uồn h n...................................................................................................... 35
1.3.5.3. i n

.......................................................................................................... 36

1.3.5.4 S h i............................................................................................................ 37
1.3.6 V i trò

nh n th

1 4 L lu n nh n th

v

v

mx


mx

...................................................................38
trẻ t kỷ ...................................................... 40

1 4 1 Nh n i t

m x ........................................................................................... 40

142

mx

i u hi n

143 C

........................................................................................... 41

gi i o n ph t tri n nh n th

v

mx

1.4.4. Nguyên nhân gây ra nh ng i u hi n nh n th

trẻ t kỷ ......................... 42
v


mx

trẻ t kỷ ....43

1 4 4 1 Tổn thương n o ............................................................................................ 43
1 4 4 2 Kh năng ng n ng ...................................................................................... 45
1 4 4 3 Kh năng nh n i n h nh.............................................................................. 46
1.4.4.4. Kinh nghi m
T ểu kết c

mx

............................................................................ 48

ơn 1 ....................................................................................................48

CHƯƠNG 2: QUY TRÌNH TỔ CHỨC VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ....50
2.1. Khái quát quá trình nghi n
211 M t

ị

n nghi n

2 1 2 Nội ung nghi n
213

u .......................................................................... 50

u ................................................................................ 50


u ....................................................................................... 51

i tư ng nghi n

u...................................................................................... 51

2.1.4 Ti n tr nh nghi n

u ...................................................................................... 51

22 C

phương ph p nghi n

2 2 1 Phương ph p s

us

ng trong

t i ............................................ 54

ng t st ............................................................................... 54

2 2 2 Phương ph p ph ng v n ph huynh trẻ .......................................................... 61
2 2 3 Phương ph p nghi n

u trư ng h p .............................................................. 61


2 2 4 Phương ph p x l s li u ằng th ng k to n họ ........................................ 61
T ểu kết c

ơn 2 ....................................................................................................62


CHƯ NG 3 KẾT QUẢ NGHI N CỨU.............................................................. 63
3 1 K t qu từ

nh gi từ test ................................................................................. 63

3 1 1 Kh năng nh n i t

mx

3 1 1 1 Kh năng nh n i t
3 1 1 2 Nh n i t

mx

trẻ t kỷ ...................................................... 63

mx

hung

qu 5 m

3 1 1 3 So s nh kh năng nh n i t
trẻ t kỷ


m

i u hi n

3121

i u hi n

mx
mx

3 1 2 2 So s nh i u hi n
m

ộ .................................................................64
mx

trẻ

m

ộ t kỷ nhẹ, vừ v i

ộ nặng ........................................................................................... 66

3 1 1 4 So s nh kh năng nh n i t
312

trẻ t kỷ ........................................ 63


mx

trẻ t kỷ n m v i trẻ t kỷ n ....67

trẻ t kỷ ...................................................................... 68
hung
mx

trẻ t kỷ ........................................................ 68
trẻ t kỷ

m

ộ nhẹ, vừ v i trẻ t kỷ

ộ nặng .............................................................................................................. 69

3 1 2 3 So s nh i u hi n

mx

trẻ t kỷ n m v trẻ t kỷ n ..................... 70

3 2 K t qu

nh gi từ ph ng v n ph huynh ........................................................ 71

3 3 K t qu


nh gi từ nghi n

u trư ng h p ...................................................... 72

3 3 1 Em Nguyễn Văn H (2005) .............................................................................. 72
3 3 2 Em Ph n Thị Thu M (2007) ............................................................................ 75
T ểu kết c

ơn 3 ....................................................................................................77

KẾT UẬN VÀ KHUYẾN NGH ......................................................................... 79
1 K t lu n ................................................................................................................. 79
2 Khuy n nghị .......................................................................................................... 79
TÀI IỆU TH M KHẢO
PH

C


CÁC BẢNG, BIỂU, TỪ VIẾT TẮT TRONG ĐỀ TÀI
1 BẢNG
ng

Nội ung

ng 2 1

Th ng

ng 2 2


Th ng tin v trẻ t kỷ ư

ti n h nh nghi n

ng 3.1

Kh năng nh n i t

mx

hung

ng 3 2

Kh năng nh n i t

mx

qu 5 m

ng 3 3

So s nh kh năng nh n i t

mx

nhẹ, vừ v i trẻ t kỷ

ộ nặng


ng 3 4

nh gi m

Trang

ộ t kỷ - CARS ( ng t m tắt)

m

So s nh kh năng nh n i t

mx

52

u

53

trẻ t kỷ

63

ộ

64

trẻ


m

ộ t kỷ

trẻ t kỷ n m v i trẻ

t kỷ n
ng 3 5
ng 3 6

i u hi n

mx

So s nh i u hi n
v i trẻ t kỷ

m

ng 3 7

So s nh i u hi n

ng 3 8

Kh năng nh n i t

hung
mx


trẻ t kỷ (k t qu x l )
trẻ t kỷ

m

ộ nhẹ, vừ

trẻ t kỷ n m v i trẻ t kỷ n

mx

Nguyễn Văn H qu 5 m

ộ
ng 3 9
ng 3 10

i u hi n

mx

Kh năng nh n i t

m Nguyễn Văn H qu 5 m
mx

ộ

i u hi n


mx

Ph n Thị Thu M qu 5 m

m Ph n Thị Thu M qu 5 m

69
70
73
74

ộ
ng 3 11

67
68

ộ nặng
mx

66

ộ

75
76


2 BIỂU ĐỒ

i u ồ

Nội ung

Trang

i u ồ31

Kh năng nh n i t

mx

hung

i u ồ32

Kh năng nh n i t

mx

qu 5 m

i u ồ33

So s nh kh năng nh n i t
nhẹ, vừ v i trẻ t kỷ

i u ồ34

63


ộ

mx

m

So s nh kh năng nh n i t

trẻ t kỷ

64

trẻ

m

ộ t kỷ

ộ nặng
mx

trẻ t kỷ n m v i

trẻ t kỷ n
i u ồ35
i u ồ36

i u hi n


So s nh i u hi n
v i trẻ t kỷ

i u ồ37

mx
m

So s nh i u hi n

trong nh n th
mx

v

mx

trẻ t kỷ

trẻ t kỷ

m

ộ nhẹ, vừ

ộ nặng
mx

trẻ t kỷ n m so v i trẻ t kỷ


n

3 TỪ VIẾT TẮT
Từ vi t tắt

Nội ung

UBND

Ủy

n nh n

TW

Trung Ương

PHCN

Ph

hồi h

n
năng

s

BS
LLVT


L

lư ng v tr ng

SL

S lư ng

66

67
68
69

70


MỞ ĐẦU
1

ý do c ọn đề tà

Trong xu th hi n n y,
th vi

n

qu n t m


n nh ng trẻ ặ

nh gi o

h trọng

ư

Trẻ t kỷ hi n n y
trong

trẻ m t kỷ v

vi n Ch m

nư

r t
ộ L o

n n y, hư

tr n 3 000 lư t trẻ ị

nh

nh
in ov t

nh vi n Tuy nhi n, ở Vi t N m hi n hư

hính th

Anh th Vi t N m hi n

v trẻ t kỷ N u ư

83 tri u

n, sẽ

lư ng th o tỷ l

kho ng tr n 160 000 ngư i t

s th ng nh t v nguy n nh n g y r t kỷ M i

u tr n th gi i th y rằng hội h ng t kỷ li n qu n

t thư ng, m t

gen, não

ng l v n

kho ng từ 5-7% trẻ m t n t t ở ộ tuổi ư i 15,

u Trung ương, h ng năm

nh nghi n


trẻ t kỷ

nh thư ng

i n o hi m kho ng tr n 40% Th o th ng k

u i u tr , th ng k

kỷ Cho

ho nh ng trẻ m

xu hư ng gi tăng Th o s li u

n i u trị t i kho Nhi

nghi n

gi o

i t, trong

ng

ộng- Thương inh v X hội

kỷ

nh vi


y nh t,

n r i lo n

n ằng sinh h , i truy n, nh ng y u t trong l

th i v s u sinh (nhiễm tr ng nư

i,

Dương Văn T m,

u Trung ương ho i t th o k t qu nghi n

u,

nh vi n Ch m

nh gi 76 trẻ ư

hẩn o n x

7 tuổi v o i u trị t i kho Nhi,

nh sởi trong l

m ng
s

ịnh l t kỷ trong ộ tuổi từ 20 th ng


nh vi n Ch m

2008-2011 ho th y tỷ l trẻ mắ

m ng th i ) Th

n

u Trung ương trong th i gi n từ

nh t kỷ l 8 é tr i tr n 1 é g i v trẻ ở th nh

thị mắ

h ng t kỷ nhi u hơn trẻ ở n ng th n Tuổi th p nh t khi nh p vi n l n

u

trẻ l 20 th ng tuổi v tuổi l n nh t l 68 th ng tuổi; kho ng 12% s trẻ

ư

ph t hi n

hi n l

o

nh nh

trẻ ị
gi

u hi u

nh t kỷ trư

gi o h kh ng ph i l
u hi u h m n i (trẻ

nh t kỷ trư

mẹ h y ng

h

1/5 s trẻ ư

h

47,37% s trẻ ư

mẹ
ư

; 56,58% trẻ ư

hơn 2 tuổi) Như v y

h i tuổi òn qu th p; ặ


nh nh n ịnh l ph t tri n

2 tuổi; 19,74% s trẻ ư
ngh

i tl

nh thư ng trong năm

ph t

ph t hi n

l tỷ l ph t hi n

t i 60,53% s trẻ ư
u

ng qu n t m hơn l

th i gi n gi o ti p nhi u hơn h i gi mỗi ng y v
i kh m ng y khi ph t hi n
1

nh ng

u hi u

t



thư ng V i nh ng nguy n nh n
th

v

mx

mx

trẻ thư ng ở m

ngư i kh
i u lộ

i v i trẻ t kỷ

mx

C mx
hính m nh
v i

th p, nhi u trẻ kh

m nh trong khi gi o ti p

x
v


n n khi ph t hi n ra trẻ t kỷ th kh năng nh n
n

nh

, vi

th nh n i t

ng

nh n i t ư

m

ng gặp nhi u kh khăn o s thi u qu n tâm

mọi ngư i khi gi o ti p v i trẻ
l một h nh th

tr i nghi m ơ

i v i s v t, hi n tư ng

n th n S h nh th nh

mx

n


on ngư i v th i ộ

a hi n th c khách quan, v i ngư i kh

l một một i u ki n t t y u

on ngư i Ấy v y m ở trẻ t kỷ, v n

nh n th

v

mx

v

s ph t tri n
ng

n ị

h mẹ ít h trọng v qu n t m
Tr n

nư , h u h t

trung t m hăm s

ặ


i t ho trẻ t kỷ h y

trư ng huy n i t ở Vi t N m v n hư qu n t m nhi u
mx

m T i

n o ư
i t

ng

mx

ng

nh vi n T m th n

l m

i thi n nh ng

ho trẻ t kỷ, mặt

ng v o th

lu n

trẻ t kỷ t i


t v n

v

một phương ph p
v tăng kh năng nh n

một s phương ph p

th

p

o tr n, chúng t i họn

t i: “

nh vi n T m th n thành ph

nh gi nh n th

N ng” l m

v

t i kh

m nh
2 Mục đíc n


n cứu

nh gi nh n th
l m ơ sở ho vi
v

ti u

nh n th

tiễn

Xu t ph t từ nh ng l
mx

N ng, hư

mx

tr n th

nv n

mx

v

mx


xu t

cho trẻ t kỷ t i

trẻ t kỷ ở khí

i n ph p nâng

i tư ng nghi n

o kh năng nh n th

nh vi n T m th n th nh ph

3 Đố t ợn , k ác t ể, p ạm v n
31

nh nh n i t

u: nh n th

3 2 Kh h th nghi n

n cứu
v

mx

u: Trẻ t kỷ t i


trẻ t kỷ

nh vi n T m th n th nh ph

u:

- Không gian: B nh vi n T m th n th nh ph

2

i u hi n

N ng

N ng
3.3 Ph m vi nghi n

v

mx ,

N ng.


- Th i gi n: Từ ng y 21/1/2013

n ng y 15/5/2013

4 G ả t uyết k oa ọc
Kh năng nh n th

nhi u

mx

ti u

mx

trẻ t kỷ ở m

trong qu tr nh nh n i t

5 N ệm vụ n

mx

m nh

n cứu

- Nghiên c u nh ng v n
x

ộ th p, trẻ t kỷ i u hi n

l lu n hung liên qu n

n nh n th

v


m

trẻ t kỷ.
- T m hi u th

tr ng nh n th

nh gi mặt nh n th

nh n i t

mx

v

v

Trong

mx
từ

mx

ơn p áp n

nghi n

n nh n th

uv

+ C h th

hi n:

th ng h

v n

ng

ương nghi n
ư

nghi n

nh: Kh năng

ộng ph h p nhằm n ng

ho trẻ

ng

phương ph p nghi n

v

u s u:


u l lu n
mx

ịnh hư ng ho vi

u, t i li u, các bài vi t

v n

ht

í h: Ph n tí h, tổng h p, h th ng h

li n qu n
ư

trẻ t kỷ ở h i khí
nh ng

- Nhóm phương ph p nghi n
tiễn

trẻ t kỷ.

n cứu

t i n y, t i s

+M


mx

mx

xu t

cao kh năng nh n th
6 P

v

i u hi n

- ư r một s

v

tri th

l lu n v th

nhằm h nh th nh ơ sở l lu n
nghi n

u

ọ , ph n tí h, tổng h p k t qu
li n qu n


n nh n th

l lu n t m l họ li n qu n
u, x

ịnh kh i ni m

v

ng tr nh nghi n

mx

n nh n th
ng

v n

,x y

Tr n ơ sở
v

mx

,h
x y

ng ơ sở l lu n


u

- Nhóm phương ph p nghi n

u th

tiễn: phương ph p s

phương ph p ph ng v n ph huynh; phương ph p nghi n
ph p x l s li u ằng th ng k to n họ

3

ng t st;

u trư ng h p; phương


7 G

ạn đề tà

Do h n h v mặt th i gi n n n
mx

– một khí

h n, gi n

nh nh n th


t i h nghi n

mx

4

mx

u kh năng nh n i t
ơ

n l vui vẻ, uồn

,s h i

Ti n h nh nghi n

u 10 trẻ t kỷ t i

nh vi n T m th n, th nh ph

N ng
8 Cấu trúc k óa luận
Ngo i ph n mở

u, k t lu n, t i li u th m kh o v ph l

hương:
Chương 1: Cơ sở l lu n nh n th


v

mx

trẻ t kỷ

Chương 2: Quy trình tổ h

v phương ph p nghi n

Chương 3: K t qu nghi n

u

4

u

kh

lu n gồm 3


NỘI DUNG
CHƯ NG 1 C

SỞ

UẬN NHẬN THỨC VỀ CẢM XÚC

CỦ TRẺ TỰ KỶ

1.1. ịc sử n
1.1.1. Các n

n cứu vấn đề

Formatted: Font: 13 pt

n cứu tr n t ế

Hơn 35 nghi n

u

ki m tra kh năng

a c trẻ m v ngư i l n bị b nh

nh n ra bi u hi n c m xúc trên khuôn mặt, nhưng kh ng

t kỷ
n n y

nghi n

u cho

mô t rõ ràng quá trình phát tri n c a kỹ năng n y trong


n s

này. Th t v y, nó v n hư rõ r ng n u ngư i t kỷ th c s có thâm h t trong vi c
nh n ra bi u hi n c m xúc trên khuôn mặt. Một s nghiên c u cho th y kh năng l
cịn ngun vẹn (ví d , C pps, Yirmiy , v Sigm n năm 1992 ; Gepner, Deruelle,
v

rynf ltt năm 2001 ; Ozonoff, Pennington, và Rogers, 1990 ), trong khi nh ng

ngư i khác cho rằng
tt

l suy gi m, li n qu n

n

i u khi n ( CeGeorgei ,

hi, v Ar i i ono năm 1999 ; Hobson, Ouston, & Lee, 1989 ;Lindner &

Rosen, 2006 ; Macdonald, et al, 1989. ). V i r t nhi u
cho câu h i n y v
chính xác và từ

phương ph p p

ộ tuổi rộng c a các m u ư c s d ng, r t kh

x


ng
ịnh

ho th y nh ng phát hi n này không rõ ràng. Các nhà nghiên c u

t p trung hơn v vi c cá nhân t kỷ th c hi n li n qu n

n ki m soát, th t b i trong

vi c xem xét quá trình phát tri n c a kh năng n y v l m th nào tuổi c a nh ng
ngư i th m gi v phương ph p l m vi c có th
các tài li u ư

nh hưởng

n k t qu c a họ. Khi

ịnh hình, một xu hư ng ph n nào phù h p hơn ắt

u xu t hi n.

Nghiên c u s d ng các nhi m v th o ịnh hư ng v mặt nh n th c (ví d ,
kh p, "gi ng và khác nhau," và phân lo i)
khi các cá nhân t kỷ ở mọi l a tuổi ư

ki m tra nh n bi t c m xúc cho rằng
ho rõ r ng, kí h thí h tương

iv


th i gian x lý, họ có kh năng th c hi n m c ộ tương t như nh m h ng (ví
d , Gepner, et al, 2001. ; Hobson, Ouston, & Lee, 1988 ; Humphreys, Minshew,
Leonard, và Behrmann, 2007 ; Ozonoff và cộng s , 1990. ; Piggot, et al.
2004 ). Nh ng phát hi n từ nghiên c u yêu c u nh ng ngư i tham gia s n xu t một
nhãn hoặc phù h p v i một nh n

một bi u hi n trên khuôn mặt là không rõ ràng
5


hơn Ch khi h

ư c tr

ho ộ tuổi c

ngư i tham gia tham gia khơng một

hình nh rõ ràng xu t hi n. Phát hi n cho th y rằng 10 tuổi, c trẻ em ho t ộng
th p và cao mắc ch ng t kỷ là tồi t hơn i u khi n t i dán nhãn ơ

n, c m xúc

nguyên m u ( Lindner và Rosen, 2006 ; Tantam, Monaghan, Nicholson, và Stirling,
1989), tuy nhiên, trẻ em ho t ộng cao mắc b nh t kỷ thư ng không khác nhau từ
i u khi n t i công nh n, c m xúc nguyên m u ơ

n, và s thi u một s khác bi t

ư ng như l ph h p trong ph n l n các nghiên c u ki m tra cá nhân ho t ộng

cao từ 12 năm qu

n tuổi trưởng thành (ví d , Capps, et al, 1992. ; Grossman,

Klin, Carter, và Volkmar, 2000 ). Mặc dù các nghiên c u cho th y suy gi m h n
ch , nh ng c m xúc nguyên m u ơ
kh khăn khi

n, nghiên c u khác cho th y ngư i t kỷ gặp

kí h thí h hoặc là ch hi n thị một th i gian ngắn (Critchley, et al,

2000. ; Mazefsky & Oswald, 2007 ; Pelphrey, Sasson, Reznick, Goldman & Piven,
2002), hoặ khi

kí h thí h ư c tinh t hơn ( Humphreys, et al., 2007 ). Trong

khi không ki m tra tr c ti p, các nghiên c u cho th y rằng các cá nhân t kỷ trở nên
gi i hơn trong vi c nh n bi t, bi u hi n c m xúc ơ
nhưng m ng y

ngư i l n v n có th

n khi chúng trở nên l n hơn,

u tranh v i nh ng c m xúc thoáng qua

hơn hoặc tinh t . V b n ch t, cá nhân t kỷ có th khơng bao gi

t ư cm


ộ

thành th o ch ng minh bởi ngư i l n thư ng phát tri n.
Cho
ch ng t kỷ

n nay, các nghiên c u v nh n th c v c m xúc ở nh ng ngư i mắc
kh ng x m xét

y

ộ th t s c a học viên v trình ộ nh n

m

di n các c m xúc. Khi xem xét các nghiên c u v nh n d ng c m xúc trong t kỷ,
rõ ràng rằng ph n l n các nghiên c u ho phép ngư i th m gi
nh n kí h thí h ho

ki m tra các tác

n khi nào c n thi t trư c khi cung c p một ph n ng (ví

d ,Hobson, et al, 1989. ; Humphreys, et al, 2007. ; Macdonald, et al, 1989. ). i u
này có th khơng ph n ánh nhu c u và quy trình c n thi t khi nh n ra bi u th c
trong m i trư ng t nhiên.
M

ộ ph ng


ph i ư c công nh n

i c a bi u th

ng r t quan trọng

xem xét. Nhi u bi u th c mô t trong các thi t l p hàng ngày là tinh t . Do

,

ch có kh năng x lý các sắc thái c m xúc không m nh sẽ cho phép công nh n

6


thành cơng c a c m xúc. Các kích thích c m xúc ơ

n ư c phổ bi n nh t ư c

trình bày trong nghiên c u v i các cá nhân t kỷ có th khơng ki m tra các gi i h n
c a kh năng

m nh v

o

Nghiên c u n y

th che gi u nh ng kh khăn hi n t i.


tm

h

ki m tra s phát tri n c a kỹ năng nh n bi t

c m xúc ở nh ng ngư i mắc ch ng t kỷ s d ng một mơ hình mà ki m tra chặt
chẽ hơn m

ộ th c s c a họ v tr nh ộ. Cho rằng trong phát tri n

nh thư ng

nh n, tr nh ộ ở c m xúc nh n ư ng như ti p t c phát tri n qua tuổi trưởng
thành, nghiên c u này là duy nh t trong vi c gi i quy t s phát tri n c a công nh n
c m xúc ở nh ng ngư i mắc ch ng t kỷ bằng cách s d ng t t các nhóm trẻ em,
thanh thi u ni n v ngư i l n v i m
kh

ti u x

ịnh cách cá nhân ở các l a tuổi

nh u ư c th c hi n trên cùng một nhi m v . Ngoài ra, các kích thích khác

nhau trong s tinh t v

ư c trình bày r t ngắn gọn


kh năng th m gi . Cu i

ng, kí h thí h vi o ộng

hình c m x

i u ki n cơng nh n,

ộng t o

ki m tra các gi i h n c a
ư c trình bày bởi vì màn

ặc bi t là nét mặt tinh t hơn

( Ambadar, Schooler, và Cohn, 2005 ).
1 1 2 Các n

n cứu tạ V ệt Nam

Ở Vi t N m, t kỷ m i ư
nghi n

chung,

uv nởm

hẩn o n, v hi u qu

qu n t m kho ng 15 năm trở l i


ộ kh m ph ,
vi

Nơi ti n h nh trị li u v qu n t m

ng

nh gi v

ng

n t kỷ

ặ

i m

y Nh n
t kỷ, v n

phương ph p i u trị nư

ngo i

u ti n ở Vi t N m l trung t m N – T

s Nguyễn Khắ Vi n
Ti p s u
kỷ ư


xu t

kỷ v trị li u"

, o nhu

mẹ

on t kỷ, một u n s h v trẻ t

n ở Vi t N m như "Nu i on t kỷ", "

hi u h ng t kỷ", v "T

TS Võ Nguyễn Tinh V n, ngư i Ú g

như kh i ni m t kỷ,
nh hưởng

u

nh

V mặt nghi n

khi m khuy t hính

n m i qu n h trong gi
u,


Vi t

p

n

v n

t kỷ, gi p hẩn o n

nh,

nh, phương ph p i u trị

ng tr nh "Cách tiếp cận trẻ có rối loạn phổ tự kỷ dựa

trên cộng đồng tại Bệnh viện Nhi đồng 1" o

7

s Ph m Ngọ Th nh,

nh vi n


Nhi

ồng 1 th


u hư ng

n

Nghi n

hi n, ho th y một ph n th

tr ng

trẻ m ị t kỷ v

n thi p trị li u ho ph huynh
u ti p th o l "Tìm hiểu một số yếu tố gia đình và hành vi của trẻ

tự kỷ tại Khoa Tâm thần Bệnh viện Nhi Trung ương" o
ộng s t i
Ngo i r

ư

nh vi n Nhi Trung ương th
òn

một s

s Qu h Th y Minh v

hi n


ng t nh nghi n

u như: " ánh giá và quản lý trẻ

tự kỷ tại mơ hình chăm sóc sực khỏe tâm thần cộng đồng – Phòng khám TuNa" do
TS L Thị ưởi v
tại

ộng s th

hi n; " ặc điểm lâm sàng của rối loạn phổ tự kỷ

ơn vị Tâm lý, Bệnh viện Nhi đồng 1" o

Ph m Ngọ Th nh Tr th
s

ỗ Th y Lan,

s Ho ng V Quỳnh Tr ng v

hi n; "Hội chứng tự kỷ - chẩn đoán và can thiệp" do

nh vi n T m th n

n ng y M i Hương, H Nội th

"Can thiệp sớm trẻ tự kỷ" o Tr n Phương Dung, Kho
C o ẳng Sư ph m M u gi o Trung ương 3 th
t i nghi n


u kho họ

gi o

i v i s ph t tri n

ặ

i t, trư ng

i

hi n

nghi n

trẻ t kỷ, trong khi v n

qu n trọng

i o

u tr n h xo y qu nh vi

ho trẻ t kỷ, hư

mx

i t, Trư ng


p trư ng "Ứng dụng phương pháp của Simon

họ Sư ph m th nh ph Hồ Chí Minh th
nghi n

ặ

hi n. [9] M i nh t v o năm 2009,

Baron – Cohen" do ThS Võ Thị Mỹ Dung t i kho
Như v y,

i o

hi n;

hẩn o n,

u n o i s u v o vi
nh n th

v

mx

n thi p v

nh gi nh n th
ng v i trò v


ng

trẻ n i hung v trẻ t kỷ n i ri ng

1.2. ý luận về trẻ tự kỷ
1.2.1 K á n ệm trẻ tự kỷ
* T uật n ữ
K nn r

xu t thu t ng “t kỷ s m nh nhi” nh n m nh v t nh tr ng t kỷ

từ tuổi nh nhi Tuy nhi n t n gọi t kỷ òn nhi u tr nh
t

ễ ị nh m l n v i vi

li t ở ngư i l n Từ

l ul r
n

ng thu t ng n y

n h ng lo t

t n gọi kh

hị


i N khi n ngư i
nh t m th n ph n

nh u r

i

th y th

như: t m th n ph n li t trẻ m, lo n t m r nh gi i, lo n t m ộng sinh v lo n t m

8


nh nhi, t y th o qu n i m ri ng

t

gi v

ăn nguy n v

n h t

tình

tr ng t kỷ
Lorn Wing

xu t thu t ng Autistic Spectrum Disorder (ASD= R i lo n


phổ t kỷ) x m r i lo n t kỷ như một phổ trư ng gồm

ph n lo i t kỷ i n

hình (Pervasive developmental disorders – PDD), t kỷ kh ng i n h nh (P rv siv
development disorder – Not otherwise Specified – PDD- NOS), hội
Asp rg r, v

lo i PDD kh

Th o t i, thu t ng

kỷ" (R i lo n phổ t

"T

Disor rs) l thu t ng tương

i hính x

tr ng r i lo n ph t tri n l n t

ph

ng thu

h

trị ư


kỷ - Autistic Spectrum

v n ph n nh tính

ng

t nh

t p ở trẻ nh (gồm 5 ph n nh m) Hơn n

thu t ng n y òn n i l n một v n
th

h ng

l "T kỷ" kh ng ph i l một “ nh”, kh ng

m n sẽ kéo

i su t uộ

i trẻ v n l một r i

lo n ph t tri n
* Khái n ệm trẻ tự kỷ
Năm 1943, K nn r

ư r


ịnh ngh

trẻ t kỷ l nh ng trẻ kh ng t o l p

m i qu n h v i on ngư i, thư ng

th i ộ

ng qu n, th ơ v i mọi ngư i xung

qu nh,

i u hi n h m n i, h y u gi o ti p qu

c ng v i

h

i khi

vẻ kỷ ị,

ho t ộng vui hơi ơn gi n, m ng tính lặp i lặp l i

Năm 1969, Rutt r

ư r 4 ặ trưng h y u

- Thi u qu n t m v


p ng trong qu n h x hội

- R i lo n ng n ng : Từ m

ộ kh ng

- H nh vi, v n ộng ị thư ng: Từ m
khu n m u h nh vi ph

l i
v th

gi v

- R i lo n

n

ép

nh t kỷ ở Ho Kỳ

h nh vi i u hi n trư

ộ v tr nh t ph t tri n
p ng v i

kí h thí h gi

9


ư r

ịnh ngh :

30 th ng tuổi v i nh ng nét h

y u s u:
- R i lo n t

ng nhắ , ho

30 th ng

Năm 1978, Hi p hội qu
T kỷ l một hội h ng

nl in il p ị

ộ hơi h n h ,

t p m ng tính nghi th

- Khởi ph t s m trư

t kỷ:

qu n



- R i lo n l i n i, ng n ng , gi o ti p phi ng n ng
- R i lo n kh năng qu n h v i on ngư i, s v t, s ki n
Như v y,

r t nhi u kh i ni m kh

ni m n y kh ng

i l p nh u m

nh u v trẻ t kỷ Tuy nhi n,

ổ sung ho nh u

ư

kh i

n kh i ni m ho n

h nh v trẻ t kỷ
T kỷ l một
n nhi u mặt

ng

nh trong nh m r i lo n ph t tri n x m nh p nh hưởng

s ph t tri n nhưng nhi u nh t l v kỹ năng gi o ti p v qu n h


x hội
1.2.2. Các b ểu
Qu nghi n
s m,

ện của trẻ mắc ộ c ứn tự kỷ

u,

huy n gi

ho rằng

i u hi n

trẻ t kỷ

th muộn nhưng th ng thư ng rõ nét nh t ở kho ng 2 - 4 tuổi C

hi n m ng tính h t

sinh ra
i u hi n

v

huy n gi
kh

ghi l i nh ng i u hi n


t thư ng ở trẻ

- Thi u

t thư ng

th

ở trẻ C

nh u trong từng gi i o n ph t tri n Ch mẹ n n s m nh n r

* Các b ểu

ện bất t

trẻ ư

thăm kh m v

ờn k

trẻ

n thi p kịp th i

– 6 t án tuổ

h tr o ổi vui mừng v i mẹ


- Kh ng t th i ộ thí h th khi ư
-C

i u hi n v th tr ng

i u hi n rõ nét nh t ở gi i o n 2 – 4 tuổi nhưng ng y từ khi

tri u h ng

-C

i u

ng, kh ng nằm trong một khu n m u nh t ịnh Một trẻ t

kỷ n y kh ng ho n to n gi ng trẻ t kỷ kh
Mặ

th

ngư i kh

u hi u né tr nh, ngo nh mặt i nơi kh
nh mắt nh n

- Im lặng
- Tư th

ng y, ít


t thư ng, v

- R i lo n gi

khi mẹ ở th

ộng hoặ lu n lu n ho t ộng
ơ

i i n v i trẻ

m

t thư ng kh ng thí h h p khi ư

m m nh n th hi n trương l

qu n t m hăm s

mẹ

t r t kh ng y n
:

ng

t thư ng

ng : qu y kh


nhi u, ng ít, ng kh ng y n gi

- R i lo n ăn u ng: h y n n tr , kh ăn…
* Các b ểu

ện cần quan tâm k

- Trẻ kh ng thí h qu n t m h

trẻ 6 – 12 t án tuổ
n ngư i kh , hơi một m nh

10

ngư i hoặ


- Kh ng ph t m hoặ ít ph t m
-C

ộng l thư ng: ung ư ngư i, hơi v i

ng n t y v

n t y trư

mặt
- Khi ặt trẻ


ng trẻ thư ng kiễng g t h n

- iơ t y ịnh

m v t nhưng l i ừng t y l i trong kho ng kh ng

- Tăng ho t ộng hoặ qu
-C hs

l

ng h y hơi v i

* Các b ểu

ện k

- Kh ng i t
mu n xin một th

ồv t

t thư ng

trẻ 16 – 30 thán tuổ

ng ng n tr

h v o ồ v t th hi n s qu n t m hoặ


ồ khi 1 tuổi

- Kh ng n i ư

từ ơn khi ư

16 th ng tuổi

- Kh ng n i ư

từ

2 tuổi

-

n i ư

i khi ư

nhưng s u

m t

- Nói khơng ph h p v i ho n

n ng n ng
nh

- N i một m nh, n i nh m

- Kh ng h p nh n gi o ti p, kh ng k t

n

- Kh ng t p trung h
- Kh ng

p l i khi gọi t n.

- Kh ng i t hơi gi v .
- C h nh vi

t thư ng: r p khu n, t h y, kh

l ăn v ,

nh

p ngư i

kh …
- Kh ng gi o ti p ằng mắt: kh ng nh n v o mắt ngư i
-C

ộng ơ th kh ng

h y ư t y r trư
-S

mắt


nh thư ng Ví

: Lắ lư to n th n, lắ ng n t y,

nh n, i nh n g t

hỗ l , ngư i l , v t l

- Kh ng hịu th y ổi th i qu n
- Qu nh y
- Kh ng

m v i một s

m gi : m th nh, m i vị…

kh năng tổng h p kh i qu t th ng tin nh n ư

- R i lo n ăn u ng, ti u h

11

tho i


1.2.3. Nguyên nhân gây ra ộ c ứn tự kỷ
Hi n n y

r t nhi u nghi n


nhưng v n hư
h ng

một nguy n nh n n o ư

nh n y V n

Dư i

u v nguy n nh n g y r hội h ng t kỷ

n yv n

y l 3 nguy n nh n ơ
- C u t o kh

oi l nguy n nh n hính th

ng ư

nh kho họ ti p t

thư ng

ộ n o: Th o nh ng nghi n

h p ộng hưởng từ MRI, X qu ng… C
n o ngư i t kỷ v


h t trắng h

t thư ng

m

u ho suy lu n m

n kho ng 2 tuổi v

u m i nh t v gi i

+
Trẻ t kỷ

trò th n h t trong vi
nv

+

n

i tv

ngư i t kỷ ph t tri n nh nh

nh thư ng 13 tuổi, ặ

nh u


n

i t ở trẻ n

u n o tr i v ph i Ho t

trẻ t kỷ r t kém

nh thư ng 10% v ng n o n y ph tr h v trí nh

nhi u h t trắng,

ng như th y tr n v ng n o n y gi v i

ph i h p ơ th , l p tr nh

nh ng i u n y

-

s kh

ghi nh mọi t nh hu ng ằng kinh nghi m v suy lu n

+ Ti u n o h
vi … T t

trẻ

v ng kh


ng trí nh

ho i t

o phồng to l n nhi u h y u

i im n on yk tn ih i

ồi H i m to hơn

ng ho t ộng qu

hi n tư ng vi m m n tính 4 tuổi, trẻ t kỷ

ộ lộ ộ n o v i kí h thư
ộng ph i h p gi

nh kho họ

y th n kinh n o N o

+ Th t i t o nh

u

ộ n o i n h nh như s u:

+ Các thùy tr n nơi ắt
l thừ


nghi n

n g y n n hội h ng t kỷ:

ph u ộ n o ngư i ị t kỷ s u khi h t v th o õi ộ n o khi
u t o gi

g yr

ul

i my u

ộng, ti n o n

s

ngư i mắ hội h ng t kỷ

i truy n:
y

nh ng nghi n

u ho rằng g n

C th , họ ho rằng ngư i mắ t kỷ gặp tr
11 Tuy nhi n m i li n h gi


trặ v i

nh hưởng t i h ng t kỷ
g n X, g n s 15, g n s

g n n y v i h ng t kỷ v n hư th

s rõ

ràng.
+ V tính i truy n,
ơ

ng mắ

nh ng trẻ l

nghi n

u ho th y trẻ sinh

nh t kỷ l 36% T l n y ở sinh
nh hị m ruột

nguy ơ

nh thư ng C kho ng 2 – 3% trẻ

i kh


i

ng tr ng

nguy

tr ng th p hơn nhi u Ở

o hơn kho ng 50 – 100 l n so v i ngư i
nh hị m ruột mắ t kỷ

12

ng mắ

h ng


n y Một t l r t nh

trẻ kh

kh ng

k t lu n mắ t kỷ nhưng v n

một v i i u hi n gi m kh năng v ng n ng h y gi o ti p…
-C

y u t m i trư ng s ng:


+ V o nh ng năm 50, 60
l

o

hăm s

hăm s

on

th kỷ XX

i kh ng h p l

th i qu n n kh ng

ti p x

i un y

trẻ, t o i u ki n
+V it
nguồn nư

nghi n

trẻ kh ng kho họ


n n nặng hơn

th

ị

một m nh hoặ trẻ ị

ơ hội ho t ộng trí tu , họ ng n ng , gi o ti p v

x hội Tuy nhi n

C h hăm s

Trẻ

l thuy t ho rằng trẻ mắ t kỷ

u hi n n y ho th y kh ng ph i như v y

h l t

ng lưu

nh n thu n l i l m ho h ng t kỷ trở

h mẹ n n qu n t m thư ng xuy n hơn

trẻ ph t tri n t t


v th

h t, trí tu v

mx

ộ ph t tri n kinh t - x hội như hi n n y, s
th t

nh ng i u hi n

ộng kh ng t t

n h th n kinh

n

nhiễm kh ng khí,

trẻ v l m ho trẻ

th

t thư ng như h ng t kỷ [10]

1.2.4. Đặc đ ểm của trẻ tự kỷ
* N ận t ức
Trẻ t kỷ

i s ng trí tu r t kh


ph t tri n kh năng trí tu kh

nh u Mỗi một Trẻ t kỷ kh

nh u, trong

ph n l n trẻ t kỷ ị h m ph t tri n

trí tu C th n i, Hội h ng T kỷ l một hội h ng
lo n ph t tri n trong h nh vi, nh n th
mu n

ng kín th gi i ri ng

kh ng mu n gi o ti p li n l

nh n th

ộ nh n th

n nhẹ, th m hí
trẻ

m- t nh

kh ng ph h p v i th

nh ng m


kh năng nh n th

Do

huẩn m

n th gi i xung qu nh,

trẻ t kỷ r t h n h trong vi
x hội n i hung v nh ng quy

on ngư i

Như v y, trẻ t kỷ ư
t thư ng v x

, ng n ng v qu n h x hội Trẻ t kỷ

v i ngư i kh

tắ , k năng ng x qu l i gi
hi n

khuy t t t, i u hi n s r i

m nh, kh ng qu n t m

hi u i t m i trư ng xung qu nh,

nh u sẽ


h ts

n khi m khuy t v tinh th n, g y r nh ng i u
m; h nh vi, ng x x hội s i l h; ng n ng v
t Kh
kh

v i trẻ h m ph t tri n trí tu , trẻ t kỷ
nh u từ h m ph t tri n nặng, trung

nh ng t i năng, th n ồng v họ t p
nh thư ng

th l m h nhi u

13

nh

ng ị t kỷ Nh ng
i t p ở hương tr nh


họ phổ th ng nhưng v n òn nh ng tri u h ng
ti p, kh ng qu n t m
x

m, t nh


m,…

- Cảm

ác, tr

Ti p t

n nh ng ngư i xung qu nh, h n h trong hi u v

nh hưởng tr

u v nh n th

trẻ t kỷ, nh ng nh nghi n

nh u ị nh ng khi m khuy t v trí tu kh

ti p

n ho t ộng nh n th

hịu nh hưởng tr

i u hi n

ác

nghi n


r rằng trẻ t kỷ kh

nh t kỷ như kh khăn gi o

ti p từ kh năng gi

trẻ Trư

qu n

nh u v

u h
i un y

h t ho t ộng trí tu

trẻ

Th o TS St ph n M E lson h u h t trẻ t kỷ ị suy gi m ở một hoặ nhi u
gi

qu n: thính gi , thị gi , x

qu n nh n

m Trẻ t kỷ

th thi u nh y
So v i trẻ


nh ng kh khăn trong vi

m h y qu nh y

qu kh

m

nh thư ng, ngư ng

khi n ho trẻ kh ng th tri gi
gi

gi , vị gi , kh u gi , ti n

kh khăn trong vi

hoặ ngh th y Ngư

nh y

, vị gi , v m i vị Ví

hịu Một s kh
một

m

s


m nh n ằng gi
h ng nh n th y,
ư

qu n
m th y,

l nh hội s i l m sẽ

n

m gi

qu qu n o khi h m v o

m th nh
nh thư ng

i v i l nh h y

o gi kh ,

th

u

ng h m nhẹ

m yh t

ng

h ng

i, ti ng hu ng i n

th g y r

u tột

m gi

như

ho trẻ s kh
th trẻ ị g y

p m nh v o tư ng m trẻ kh ng
ngư i kh

v o một hỗ n o

th l m trẻ hét l n,…

Nh ng nh nghi n
t o ư

m gi

ho ngư i t kỷ


i v i nh ng m th nh nh t ịnh,

m gi

Một s

ph n ng g , nhưng h một s
ng

o

nh ng m th nh
m t

o h y qu th p

trẻ v th gi i

, trẻ th y

hịu ư

nh t y m kh ng

tr n ơ th

i un yg yr

t t nh ng g m


l i, n u như th ng tin

Nhi u trẻ t kỷ

qu n

s v t, hi n tư ng xung qu nh hoặ tri

nh thư ng

th nh n th

n kh hi u hoặ hi u i t s i

tho i, th m hí

th l qu

gi

qu n, trẻ

qu n h y nhi u gi

x l th ng tin từ m i trư ng Khi s

trẻ hính x , trẻ

g n như kh ng th


trẻ

hính x

thư ng so v i ngư i

m nh n gi

i v i một gi

m gi

nh v

u ư r gi thuy t l n o

n ằng ho nh ng

m gi

trẻ ư ng như kh ng th

ph h p Từ nh ng m t tr n h ng t

14


th y,


y l một v n

họ t m l , gi

nh hưởng l n

qu n l

uv o

mọi ki n th

ho t ộng trí tu , n u on ngư i
th

iễn r hoặ

v n

v gi

ư r nh n xét một

ph n nh trung th

một

rắ r i kh

m th nh r t t t), o


v ph t tri n ng n ng

ho

n n trẻ r t h n h trong
m Một s trẻ kh

qu n th ho t ộng trí tu kh

ng

n

trẻ t kỷ ngư i t

u h i, ngư i ị khi m thị kh ng th
l gi

qu n

trẻ nhi u khi kh ng

nh ng ngư i xung qu nh (mặ

kh

trẻ kh ng th l nh hội ng n ng , hi u ng n ng

n th n C nh ng trẻ kh ng

m nh n gi

qu n (x

o gi thí h ư

gi ) v ph t tri n x

m p,
m- tình

thí h qu n s t nh ng huy n ộng qu y tròn v nh ng ph n

ồ v t m kh ng qu n t m

i un y

mọi

s v t v hi n tư ng R t nhi u trẻ t kỷ kh ng mu n ngh

nh ng m th nh, ti ng n i th ng thư ng

nh

v l nh n t qu n trọng

tr nh Trẻ t kỷ kh ng ị khi m thính h y khi m

thị, nhưng trẻ l i gặp một v n


năng ngh

trẻ Th o kho

iễn r th o hi u hư ng kh ng hính x , như ngư i ị khi m

thính kh ng th ngh v suy ngh khi
nh n v

n qu tr nh họ t p

n nh ng s ki n

n nh ng h n h v nh n th
ng qu n t m nhi u

ng iễn r xung qu nh trẻ,

th gi i,… Do

n trị li u gi

trong trị li u

qu n h y òn gọi l

i u hò

m gi

- T duy, t ởn t ợn
Trẻ t kỷ

ng gặp nh ng kh khăn nh t ịnh trong tưởng tư ng Th o TS. Võ

Nguyễn Tinh V n (2006), trẻ t kỷ
nh n i t ư

một s v n

nh ng t nh hu ng vui

v nh n th

như: trẻ kh ng

, gi v , hơi tưởng tư ng, hơi

ng v i

Lorn Wing (1998) ho rằng trẻ t kỷ kh ng ph t tri n trò hơi gi v v

ho t

ộng tưởng tư ng gi ng như trẻ

th

nh ng


ho t ộng tưởng tư ng, nhưng khi qu n s t kỹ th nh ng ho t ộng n y

ng lặp i

lặp l i, ng y

khi trẻ i t hơi

h ng t ngh r v

ắt trẻ kh

kh ng l m th o s tưởng tư ng

nh thư ng Nh ng trẻ kh hơn
ng trẻ kh

th ho t ộng tưởng tư ng

l m i l m l i ho t ộng
ngư i kh

khuy t kh nghi m trọng trong nh n th

h ng h u như

Như v y, trẻ gặp nh ng khi m

l tính, ặ


15

h

ng o

i tl

hơi tưởng tư ng, hơi


ng v i, gi v

Trẻ h u như gặp kh khăn trong li n k t gi

th

t i v tưởng

tư ng
Một

trẻ t kỷ kh ng s

v th y v nh n th
qu

h

ng trí tưởng tư ng


nh ng ồ v t trong t nh tr ng to n vẹn

n một hi ti t nh

n o

n khi hơi v i ồ hơi

hơn l

ng n như một hi

x l

Th o Lorn Wing (1998), ngư i ị
ngh

s vi

m năng l

nh x h y ộ ph n

nh t kỷ r t kh nh n nh n ư
kh năng “r t kinh nghi m”, o

ng th ng tin trở n n y u kém; ph n l n trẻ

“vẹt” kh t t v kh năng tri gi

năng suy lu n v

i

hơi

tr i nghi m hoặ ít

họ t p v s

kh ng gi n vư t trội m kh ng

i n gi i C th trẻ t kỷ kh ng

v

ngh

nh ng i u

o n k ho h th

kh năng k t h p

v t kỷ, trí nh
ngh

lo i

kh năng


o n nh ng i u sẽ x y r

nh gi

h u h t nh ng nh nghi n

trẻ t kỷ r t t t v s u sắ , nhưng ộ li n k t gi

trong trí nh l i r t r i r , kh ng
vẹn

tr i nghi m

hi n Th o s

trí nh

n nh v o kh

th ng tin từ nh ng s ki n nh l i v từ nh ng s ki n hi n t i, kh ng
hi u ư

th

một m n ồ hơi, một on ngư i h y một ồ v t

Chẳng h n khi hơi v i một ộ ph n nh , như

gi m x


h ng, th trẻ

ộ li n k t

o Do

nh ng g trong trí nh , kh khăn trong vi

trẻ kh

u

k
th hi u trọn

tổng k t, kh i qu t

ư

r k t lu n, r t kinh nghi m [2]
* Đặc đ ểm àn v
- H nh vi g y phi n to i nơi
Trẻ t kỷ thư ng ít qu n t m
thí h
kh

nh n n n r t ễ
như: l kh


ng ộng
n

huẩn m

nh ng h nh vi tr i ngư

khi ngư i l n kh ng

x hội, mu n l m th o sở
v i s mong

p ng sở thí h

i

ngư i

trẻ, l m ổ một

ng

ồ khi v o si u thị, h p nh nh nh ng ồng ti n từ t y nh n vi n, t l y ồ ở gi
s h

ngư i kh , gi t nh nh một m n ồ hơi từ t y

kh ng mắ

, ngư ng ng ng Nhưng th o


l m v y i n , ph huynh v n n n ho trẻ
s ng hò nh p v i mọi ngư i v l u

i sẽ

16

trẻ

n

nh,… m

huy n gi v trẻ t kỷ,
n nơi

trẻ

ng ộng, i u n y gi p trẻ

l i ho s ph t tri n

trẻ H nh vi


g y phi n to i nơi

ng ộng


trẻ t kỷ ho th y, tính kém hị nh p

i v i ộng ồng, i u n y

trẻ t kỷ

li n qu n t i kh năng ng x v mặt x hội

trẻ

t kỷ.
- L hét, gi n
Trẻ t kỷ

nh ng sở thí h, th i qu n kỳ l n n trẻ thư ng ng x kh ng

ng v i nh ng huẩn m
hặn h nh vi
h n

x hội th ng thư ng Khi ngư i l n th y v y v ngăn

t thư ng

sẽ l m trẻ r t kh

hịu v

nh ng h nh vi nổi


ồng th i o trẻ t kỷ gặp kh khăn v ng n ng , kh ng i u

ngh

t ư

m nh r ngo i n n ngư i l n kh ng hi u trẻ v kh ng l m th o

trẻ V v y s kh

hịu

u, g y
nh ng
mu n

trẻ xu t hi n kh thư ng xuy n so v i trẻ

nh

thư ng
- H nh vi ịnh h nh
Th o K nn r, h nh vi ịnh h nh l
kỷ

trẻ t kỷ. Trẻ t

nh ng h nh vi r p khu n, lặp i lặp l i: trẻ thí h i i l i l i trong phịng,

thí h x p


ồ v t th nh h ng thẳng; vặn, xoắn

l i một v i từ m

é thí h; thí h

v qu y vịng vịng; thí h hơi
i n h y i n t ,… Nh ng trẻ kh
nh u

i u hi n i n h nh

ồ hơi ph t r ti ng ộng; thí h
nh u, sở thí h v
nhu

n y ở trẻ t kỷ m kh ng ư

trẻ t kỷ v

t tắt

n t

h nh vi ịnh h nh kh

trẻ t kỷ, l trẻ

qu n thuộ , nh ng h nh vi lặp i, lặp l i, ít

hi u i t

n t y; n i i n i

n nh ng nơi qu n thuộ ; thí h h y vịng vịng

ặ trưng trong h nh vi ịnh h nh

V i sở thí h ki n

ng n t y v

m v o nh ng sở thí h

u t m tịi kh m ph th gi i
khắ ph , sẽ nh hưởng t i s

s v t hi n tư ng trong th gi i

- Kh ng thí h s th y ổi
H u như trẻ t kỷ mu n t t
s th y ổi, x o trộn: từ nh ng ồ
sinh ho t h ng ng y
n to n, trẻ sẽ
Do

vi

ng


nh n, ồ

ng họ t p ho

i v i trẻ t kỷ, s kh ng qu n thuộ

m th y
o trư

mọi i u ph i qu n thuộ , g n g i, trẻ r t ghét

t n khi

ồng ngh v i s thi u

một ngư i l , ồ v t l h y

ho trẻ huẩn ị tư tưởng

17

n nơi h n

n một nơi x l

n nh n nh ng i u m i l l