<span class='text_page_counter'>(1)</span><div class='page_container' data-page=1>

NS: /12/2010
ND: 12 /2010
Ktra: /12/2010

<b> Tiết 72 : Bài 15: đọc </b>–<b> Hiểu văn bản</b>

<b>Chiếc lợc ngà</b>

<i><b>TrÝch</b></i>

“ ”

<i><b> Ngun Quang s¸ng</b></i>

<b>A.Mục tiêu cần đạt:</b>
1.Kiến thức:

- Cảm nhận đợc giá trị nội dung và nghệ thuật của truyện “ Chiếc lợc ngà”
- Tình cảm cha con sâu nặng trong hoàn cảnh éo của chiến tranh

- Sự sáng tạo nghệ thuật xây dựng tình huống truyện miêu tả tâm lí nhân
vật.

2. Kỹ năng:

- c - Hiểu văn bản truyện hiện đại sáng tác trong thời kỳ kháng chiến
chống Mỹ cứu nớc.

- Vận dụng kiến thức về thể loại và sự kết hợp các phơng thúc biểu đạt
trong tác phẩm tự sự để cảm nhận một văn bản truyện hiện i.

3. Thỏi :

- Giáo dục tình cảm yêu mến, kính trọng trân trọng cha con.
- Tình phụ tử thiêng liêng gắn với tình yêu nớc.

<b>B. Chuẩn bị:</b>

Thầy: Soạn giáo án + tài liệu.
Trò: Soạn kĩ bài( Tóm tắt, bố cục)

<b>C. Tin trình lên lớp:</b>
<b>1.ổn định : Sĩ số 9A</b>
<b>2. Kim tra bi c:</b>

? Tóm tắt đoạn trích và nêu tình huống của truyện.
Gợi ý:

* Tình huống truyện:

+Hai cha con gặp nhau sau 8 năm xa cách nhng thật chớ trêu bé Thu không
nhận ra cha và khi nhận ra biểu lộ tình cảm thắm thiết thì ông Sáu lại phải ra
đi.

+ khu cn c ễng Sỏu dn hết tất cả tình yêu thơng và mong nhớ đứa con
vào việc làm chiếc lợc ngà để tặng con nhng ông đã hi sinh khi cha kịp trao
món quà ấy cho con gái.

</div>
<span class='text_page_counter'>(2)</span><div class='page_container' data-page=2>

Hs đọc : Sáng hôm sau……từ từ tụt xuống

? Khi ông Sáu chuẩn bị lên đờng bé Thu có thái độ và hành
động nh thế nào, em hãy tìm những chi tiết trên.

- Con bé nh bị bỏ rơi, lúc đứng vào góc nhà, lúc đứng tựa cửa.
- Vẻ mặt hơi khác, không bớng bỉnh hay nhau mày cau có.
- Vẻ mặt sm li bun ru.

- Cái nhìn không ngơ ngác lạ lùng, nhìn với vẻ nghĩ ngợi sâu
xa.

? V mt y biểu lộ nội tõm như thế nào
- Tâm trạng đang có sự thay đổi.

? Vì sao bé Thu lại có tâm trạng thay đổi nh vậy.

- Vì nó đợc bà ngoại giải thích do vết thẹo trên mặt ba của nó
do thằng tây bắn khiến nó khơng nhận ra ba,nói về tội ác của
kẻ thù.

? Đợc bà giảng giải con bé có thái độ nh thế nào.
- Nằm im, lăn lộn, thỉnh thoảng thở dài nh ngời lớn.

? Em cã nhËn xét gì về cách kể chuyện của tác giả trong đoạn
văn trên?

- Miêu tả nội tâm nhân vật, quan sát tØ mØ, tinh tÕ.

GV: Nhìn vào những chi tiết trong đoạn văn ta thấy tác giả
quan sát rất kĩ càng từ nét mặt cử chỉ và điệu bộ của bé Thu
khiến cho tác giả đoán đợc trong con ngời nó đang có sự thay
đổi ,vậy ngời đọc cũng nh đang chờ nó hi vọng trong nó có sự
thay đổi.

? Trớc khi lên đờng điều bất ngờ đối với anh là gì .
- Bé Thu lần đầu tiên cất tiếng gọi “ba”.

? BÐ thu kªu thÐt lªn: Ba… … …a a ba”-- Kªu thÐt lên là kêu
nh thế nào.

-Kờu rt to nh gào thét kéo dài ngân xa.
? Tiếng kêu đợc tác giả miêu tả nh thế nào.
- Kêu :

+ Nh tiÕng xÐ.
+ XÐ sù im lỈng.

+ XÐ ruét gan mäi ngêi.

? Vì sao tác giả lại miêu tả tiếng kêu ngân dài đến nh vậy.
- Vì tiếng kêu mà nó kìm nén bao nhiêu năm nay, tiếng ba nh
vỡ tung ra từ đáy lịng nó.

- Kêu-> Nh tiếng gọi thiêng liêng của tình phụ tử.

GV bình: Vẫn là tiếng kêu thét lên nhng khơng phải là tiếng
kêu má trong tâm trạng hoảng sợ lo lắng, sợ hãi nh lúc đầu bé
Thu gặp ba, mà là tiếng kêu gọi ba. Tiếng kêu ba vang dài
ngân mãi trong lịng ngời đọc vì đó là tiếng kêu mà bé đã kìm
nén suốt 8 năm dịng nay đợc bùng lên vỡ ồ trong sâu thẳm
của trái tim bé. Tiếng kêu của tình cha con nh tiéng xé , xé sự
im lặng, xé không gian mọi ngời nghe thật xót xa và tiếng kêu
ấy còn là sự ăn lăn hối hận của bé thu với ba trong những ngày

qua đó chính là tiếng kêu thiêng liêng của tình phụ tử.

? Khơng chỉ là tiếng kêu thét lên mà bé Thu cịn có những
hnh ng gỡ.

- Chạy xô tới nhanh nh một con sóc.

- Chạy thót lên, giang hai tay ôm lấy cổ ba.
- Nói trong tiếng khóc.

- Nó hôn cùng khắp:
+ h«n tãc

+ h«n cỉ.
+ H«n vai

<b>I.Giíi thiƯu</b>

<b>II. Đọc - Chú thích -Bố </b>
<b>cục.</b>

<b>III.Tìm hiểu văn bản</b>

<i><b>1. Nhân vËt bÐ Thu</b></i>

b. Thái độ và hành động
của bé Thu khi nhận ra
cha

- Tâm trạng có sự thay

đổi.

-> Khơng cịn lo lắng, sợ
hãi, giận hờn nữa

</div>
<span class='text_page_counter'>(3)</span><div class='page_container' data-page=3>

+ hôn cả lên vết thẹo dài.
- Hét lên.

- Vẫn ôm chặt cổ ba

- Dang hai chân câu chặt lấy ba.
- Đôi vai nhỏ bé run run.

? Qua đoạn văn này em thấy tác giả đã sử dụng biện pháp
nghệ thuật gì nổi bật.

?Sư dơng biƯn pháp nghệ thuật trên cho ta thấy tình cảm của
bÐ Thu víi cha nh thÕ nµo.

GV: Tác giả khơng chỉ đặc tả tiếng kêu ba mà còn sử dụng
một loạt động từ: chạy xô, dang hai tay, ôm lấy cổ ba, hôn lên
cùng khắp cho ta thấy đó là những hành động liên tiếp, tới tấp,
hối hả, cuống qt mãnh liệt, ào ạt.Nó hơn cùng khắp hơn cả
lên vết thẹo dài, nó hơn nh để bù đắp, sửa chữa lỗi lầm, hối
hận và cả sự luyến tiếc trong những ngày đối xử lạnh nhạt với
ba .Điều đó chứng tỏ rằng trong lịng bé Thu có một tình u
ba mãnh liệt,em cũng khao khát một tiếng gọi ba. Chính vì thế
mà tiếng gọi ba ngân dài vang mãi làm cho ngời đọc xúc động
khôn ngi.

? Chứng kiến cảnh chia tay đó mọi ngời có tâm trạng gì.
- Mọi ngời khơng cầm đợc nớc mt.

- Ngời kể thì thấy khó thở nh ai nắm chặt trái tim mình.

? Còn em, em có tâm trạng nh thÕ nµo khi chøng kiÕn cuéc
chia tay nµy.

- Em vụ cựng xỳc ng.

- Nghẹn ngào không nói lên lêi.

- Cịn em thì nó là một kỷ niệm xúc động mà em nhớ mãi.
? Em có suy nghĩ gì về cuộc chia tay này.

-> Cuộc chia tay xúc động trong hoàn cảnh éo le của chiến
tranh.

GV: Cuộc chia tay này cịn có ý nghĩa lên án tội ác của chiến
tranh, chính chiến tranh đã làm cho biết bao gia đình phải rơi
vào hồn cảnh éo le mất mát đau thơng,khi vợ xa chồng khi
con xa cha.

? KÕt thóc cuéc chia tay bÐ Thu mong muốn ở ba điều gì.
. Ba về mua cho con một cây lợc nghe ba!

GV: Đó là niềm mong muốn hết sức nhỏ bé, bình dị, gần gũi,
ngây thơ của bÐ Thu

GV: Niềm vui hạnh phúc đến với anh q ngắn ngủi thì ơng

phải lên đờng làm nhiệm vụ mà tổ quốc đã giao cho mặc dù
chứng kiến cuộc chia tay ấy Bác ba là ngời kể chuyện đồng
thời cũng là bạn là đồng chí của ơng cũng phải động lịng trớc
tình cảm cha con ấy muốn ơng ở lại thêm vài ngày nhng vì
nhiệm vụ các ông phải lên đờng theo tiếng gọi non sơng của tổ
quốc ơng phải gác lại tình giêng để hoàn thành nhiệm vụ.
? Tỡnh cảm, niềm khao khỏt được gặp mặt con của ụng biểu
hiện qua những chi tiết nào .

- Tình người cha cứ nôn nao trong anh

- Không chờ xuồng cập bến, nhún chân nhảy thót lên bờ
- Bước những bước dài vội vàng .

- Từ ngữ gợi tả, động từ
mạnh, so sánh, điệp ngữ
+ lời bình.

</div>
<span class='text_page_counter'>(4)</span><div class='page_container' data-page=4>

? Những chi tiết trên, giúp em hình dung tâm trạng ông Sáu
lúc này ntn.

Xỳc ng, hi hp trong niềm vui sớng khi đc gặp con.
? Ông nghĩ lúc gặp con, bé T sẽ nh thế nào .

- Ch¹y xô vào lòng ôm chặt lấy cổ.

? Bộ Thu ó khơng làm nh ơng nghĩ, trớc tình huống đó ơng
đã phản ứng nh thế nào .

- Ông đứng sững lại nhìn theo con rồi nỗi đau đớn khiến mặt

ông sầm lại, 2 tay buông xuống nh bị gãy.

? Những chi tiết trên đã diễn tả tâm trạng gì của ông Sáu.
- Tâm trạng đau khổ tột cùng của ngời cha sau bao năm xa
cách gặp con nhng con không gọi một tiếng ba.

? NT m.tả của tác giả có gì đặc sắc.
- M.tả ngoại hình để bộc lộ nội tâm

? Sau những cử chỉ vỗ về, thân thiện mà con bé vẫn phản ứng
mãnh liệt, ông Sáu đã có hành động gì ? ? Cử chỉ nhìn con,
lắc đầu cười cho ta thấy điều gì ?

Không nén được giận giữ, anh sáu đánh con. Điều đó chứng
tỏ tình u thương đối với con trở thành bất lực . - Buồn đau
đớn, xót xa .

? Khi chia tay, tại sao anh chỉ khẽ nói ? Đơi mắt nhìn con
trong lúc chia tay gợi em suy nghĩ gì.

- Sợ con phản ứng mạnh như hơm trước

-Đơi mắt người cha giàu tình thương yêu độ lượng

? Nhận đợc tình cảm thay đổi bất ngờ của con, ơng Sáu có
cảm xúc gì. ( thuật lại đoạn truyện)

Ơng: Xúc động.

+ Mét tay «m con, một tay rút khăn lau nớc mắt, cố dấu

không cho con nhìn thấy, hôn lên tóc con.

? Vỡ sao ông Sáu lại xúc động đến nh vậy?

- Yêu thơng con, hạnh phúc đến bất ngờ, sung sớng, cảm
động, đợc hởng trọn niềm hạnh phúc .

GV: Giọt nước mắt của anh l già ọt nước mắt của vui sướng,
hạnh phúc,trải qua bao éo le tuyệt vọng của ngời lính đã từng
vào sinh ra tử nơi chiến trờng cam go ác liệt, suốt 8 năm dòng
anh khao khát đợc gặp con, đợc con gọi một tiếng ba, tởng nh
không thành hiện thực. Đúng lúc ơng bất lực nhất thì hạnh
phúc đã mỉm cời với ông, đã cho ông hởng chọn tiếng gọi
thiêng liêng của tình phụ tử và dù ơng sáu phải trải qua những
tâm trạng đau khổ nhất, bất lực nhất nhng cuối cùng ông Sáu
vẫn là ngời cha hạnh phúc.

? Khi trở lại chiến trờng ông Sáu mang một tâm trạng gì.
- Nhớ thơng con xen lẫn lỗi ân hận vì đánh con( nỗi khổ tâm
cứ dày vò trong anh)

? Để vơi đi nỗi nhớ con, nỗi ân hận anh Sáu đã làm gì.
- Quyết tâm làm cây lợc tặng con nh lời hứa.

? Vậy ông Sáu làm chiếc lợc ngà nh thế nào.
- Kiếm đợc khúc ngà:

+ Anh hớn hở nh một đứa trẻ.

+ Lấy vỏ đạn làm thành một cây ca nhỏ.

+ Ca khúc ngà thành từng miếng nhỏ.
- Ca từng chiếc răng:

+ ThËn träng, tØ mØ., cố công nh ngời thợ bạc.

+ Làm xong anh khắc trên sống lng: Yêu nhớ tặng Thu con

<b>2 - Nhân vật ông Sáu </b>

-Vô cùng thương nhớ
con

- Xúc động, hồi hộp
trong niềm vui sớng khi
c gp con

- Tâm trạng đau khổ tột
cùng của ngời cha sau
bao năm xa cách gặp
con nhng con kh«ng gäi
mét tiÕng ba.

</div>
<span class='text_page_counter'>(5)</span><div class='page_container' data-page=5>

cđa ba”

? Mỗi khi ông nhớ con ông thờng làm gì.
+ Mang cây lợc ra ngắm.

+ Mi cõy lc lờn mỏi túc cho cây lợc thêm mợt , thêm bóng.
+ Càng mong đợc gặp con hơn.

GV : Các em ạ trong cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nớc
của dân tộc ta có biết bao nhiêu sự thiếu thốn về vật chất có
những ngày khơng có gạo ăn chỉ ăn tồn bắp có đêm bị biệt
kích bắn ba lần, cho nên kiếm đợc ngà voi là một điều rất cơ
duyên nên mặt anh “hớn hở như một đứa trẻ được qu ”anh à
vui nh chính niềm vui của bé Thu vậy. Rồi anh tận dụng lấy vỏ
đạn của thằng Mỹ làm thành chiếc ca nhỏ, ca khúc ngà voi
thành nhiều miếng nhỏ rồi ông thận trọng, tỉ mỉ v khà ổ cụng
như người thợ bạc ”, “gũ lưng tẩn mẩn khắc từng chữ: “Yờu
nhớ tặng Thu con của ba”. Những lúc rỗi ông thờng mang
chiếc lợc ra ngắm ,mặc dù cõy lược cha chải đợc tóc con nhng
nó nh gỡ rối tâm trạng của ông, ông vẫn là ngời cha hạnh phúc
nhất vì ở nơi quê nhà vẫn cớ con cũng đang ngày đêm nhớ
mong anh để ông yên tâm nắm chắc tay súng giết kẻ thù bảo
vệ cho đất nc quờ hng.

? Qua phân tích việc làm chiếc lợc ngà của ông Sáu nghệ thuật
chính của đoạn văn là gì.

? Với cách kể chuyện trên cho ta thấy ông Sáu là ngời cha nh
thế nào?

GV: Lũng yờu con đã biến người chiến sĩ trở thành một nghệ
nhân - nghệ nhân chỉ sáng tạo ra một tác phẩm duy nhất trong
đời cho nên chiếc lược ngà đã kết tinh trong nó tình phụ tử
mộc mạc mà đằm thắm sâu xa, đơn sơ mà kỳ diệu.

? Cây lợc hồn thành nhng ơng cha kịp trao tay con thì điều gì
đã xảy ra với ơng.

- Vào một ngày cuối năm mơi tám trong một trận càn anh bị
máy bay địch bắn trúng vào ngực .

? Trớc lúc hi sinh ơng cịn có hành động nh thế nào.
- Đa tay vào túi móc ra cây lợc, nhìn một hồi lâu.
? Em có suy nghĩ gì về hành động cuối cùng của ơng?
- Mong bác Ba hồn thành tâm nguyện của mình.

? T¹i sao khi bác Ba hứa trao tận tay cháu thì ông Sáu mới yên
lòng nhắm mắt ra đi.

- Vỡ nú là lời hứa, là tâm niệm cuối cùng của ông mà ông cha
thực hiện đợc, nên ông chỉ yên tâm nhắm mắt khi ngời bạn
của ông thayông thực hiện lời hứa đó.

? Em cã suy nghÜ g× vỊ sù hi sinh của ông.
- Hi sinh vì tổ quốc.

- Tố cáo tội ác của chiến tranh Mĩ nguỵ.

? Qua ú em cảm nghĩ gì về tình cha con trong chiến tranh.
- Tình cảm cha con thật thiêng liêng sâu nặng trong hồn cảnh
éo le của chiến tranh.

GV bình: Hình ảnh đôi mắt cùng với hành động việc làm
trong mấy ngày về thăm nhà , những năm tháng ở căn cứ ông
tỉ mẩn làm chiếc lợc khắc lên dịng chữ đầy tình u thơng.
Tất cả những điều đó đều là minh chứng khẳng định rằng ngời
chiến sĩ cộng sản có tình u gia đình, u con sâu sắc vơ bờ
bến. Đồng thời nó mạnh mẽ phủ định luận điệu tuyên truyền

bịp bợm của kẻ thù là ngời cộng sản khơng có trái tim.

KÓ tØ mØ chi tiÕt, quan
s¸t tinh tÕ.

</div>
<span class='text_page_counter'>(6)</span><div class='page_container' data-page=6>

? Qua sự hi sinh của ông Sáu nói riêng và sự hi sinh của cha
ông nói chung cácem rút ra bài học gì cho bản thân.

- Luụn bit ơn những ngời đã ngã xuống hi sinh về tổ quốc.
- Nguyện phấn đấu học tập tốt để góp một phần nhỏ bé của
mình xây dựng đất nớc ta ngy cng to p hn.

- Luôn trân trọng những tình cảm mà bố mẹ dành cho.
Câu hỏi thảo luận: Chia làm 2 nhóm: mỗi nhóm 1 câu hỏi.
Kỹ thuật khăn phủ bàn:

Câu 1: Chi tiết vết thẹotrên mặt của ông Sáu có ý nghĩa gì
trong truyện?

Gợi ý:

- Tạo tình huống thắt nút, mở nút, dẫn dắt câu chuyện và cuối
cùng giải quyết câu chuyện tình cảm cha con ông Sáu.

- Vì nó mà bé Thu kiên quyết không nhận cha.
- Vì nó mà Bé Thu trào dâng tình yêu cha mÃnh liệt.
- Có ý nghĩa tố cáo tội ác của kẻ thù.

Cõu 2:Ti sao câu chuyện lại có nhan đề là “Chiếc lợc ngà”?
Em hãy đặt một số nhan đề khác và so sánh.

- Vì Chiếc lợc ngà là sự kết tụ của tình cảm cha con ông
Sáu thiêng liêng sâu nặng trong hoàn cảnh éo le của chiến
tranh.

* Mt s nhan :

- Tình cảm cha con ông S¸u .

- Kỉ vật thiêng liêng của tình cha con.
- Tỡnh ng chớ, ng i.

GV: Để khắc sâu kiến thức một lần nữa chúng ta sang phần
tổng kÕt.

? Câu chuyện về cha con ông Sáu đã làm xúc động bao thế
hệ bạn đọc,chiếc lợc ngà dẫ để lại những ấn tợng không thể
nào quên bởi tác giả đã có những thành cơng gì?

? Qua văn bản này em thấm thía đợc điều gì?

HS đọc ghi nhớ SGK/ 52

IV.Tỉng kÕt:
1. NghƯ thuật:

- Xây dựng cốt truyện
khá chặt chẽ, cốt truuyện
có yếu tố bấy ngờ.

-Tạo tình huống truyện
éo le.

- Lựa chọn ngôi kể hợp
lý.

- Đặc biệt là miêu tả
tâm lí tính cách nhân
vật.

2. Nội dung:

</div>
<span class='text_page_counter'>(7)</span><div class='page_container' data-page=7>

- Lên án tội ác của kẻ
thù đã gây bao đau
th-ơng mất mát.

</div>

<!--links-->