BÀI 2
RỦI RO TÍN DỤNG

ThS. Trần Phước Huy
Trường Đại học Kinh tế Quốc dân

v1.0015104211

1


TÌNH HUỐNG KHỞI ĐỘNG: Khủng hoảng ngân hàng Hoa Kỳ
Các khoản vay dưới chuẩn là nguyên nhân của khủng hoảng tại Hoa Kì vào năm 2007.
Ảnh hưởng của cuộc khủng hoảng này khơng chỉ bao trùm tồn bộ nền kinh tế Hoa Kì, mà
cịn ảnh hưởng nghiêm trọng đến nền kinh tế thế giới và là nguồn gốc của cuộc khủng
hoảng tài chính thế giới 2008.
1. Khủng hoảng bắt nguồn từ đâu?
2. Những tác động của khủng hoảng lên nền kinh tế và các hộ gia đình Mỹ
là gì?
3. Khủng hoảng lan rộng ra thế giới như thế nào?

v1.0015104211

2


MỤC TIÊU
•

Trình bày được các khái niệm rủi ro tín dụng và bản chất của rủi ro tín dụng.

•

Phân tích được các nguyên nhân gây ra rủi ro tín dụng .

•

Hiểu được mối liên hệ giữa rủi ro tín dụng và các loại rủi ro khác.

v1.0015104211

3


NỘI DUNG
Khái niệm và bản chất của rủi ro tín dụng

Nguyên nhân gây ra rủi ro tín dụng

Tác động của rủi ro tín dụng

v1.0015104211

4


1. KHÁI NIỆM VÀ BẢN CHẤT CỦA RỦI RO TÍN DỤNG
1.1. Khái niệm rủi ro tín dụng
1.2. Bản chất của rủi ro tín dụng

v1.0015104211


5


1.1. KHÁI NIỆM RỦI RO TÍN DỤNG

•

Một trong những loại rủi ro lâu đời nhất và lớn nhất trong thị trường tài chính.

•

Loại rủi ro phức tạp nhất, quản lý và phịng ngừa khó khăn nhất.

v1.0015104211

6


1.1.1. RỦI RO VỚI MỘT KHOẢN TÍN DỤNG
Rủi ro phát sinh trong
trường hợp ngân hàng
không thu được đầy đủ
gốc và lãi của khoản vay
hoặc việc thanh tốn gốc
và lãi khơng đúng kì hạn

Những tổn thất do khách
hàng vay khơng trả được nợ
hoặc sự giảm sút chất lượng

tín dụng của khoản vay

v1.0015104211

Nguy cơ mà người đi vay
không thể chi trả tiền lãi
hoặc khơng hồn trả gốc
so với thời gian ấn định
trong hợp đồng tín dụng

Khả năng xảy ra tổn
thất khi khách hàng
khơng hồn trả hoặc
hồn trả khơng đầy
đủ theo hợp đồng tín
dụng đã kí giữa ngân
hàng và khách hàng

Khả năng xảy ra tổn thất
trong hoạt động ngân hàng
của tổ chức tín dụng do
khách hàng khơng thực hiện
hoặc khơng có khả năng
thực hiện nghĩa vụ của mình
theo cam kết

7


1.1.2. RỦI RO VỚI MỘT DANH MỤC TÍN DỤNG


•

Khả năng xảy ra tổn thất của khi ngân hàng không thu hồi đầy đủ số tiền gốc và lãi của danh
mục như dự kiến.

•

Quá tập trung cho vay một ngành, lĩnh vực, hoặc trong cùng một vùng địa lý nhất định, hay
cùng một loại hình cho vay có rủi ro cao.

v1.0015104211

8


1.2. BẢN CHẤT CỦA RỦI RO TÍN DỤNG

Thơng tin
bất cân
xứng

Ngun
nhân bất
khả kháng
Rủi ro tín dụng
là khách quan
và khơng thể
tránh khỏi


v1.0015104211

9


2. NGUYÊN NHÂN GÂY RA RỦI RO TÍN DỤNG
2.1. Nguyên nhân từ phía khách hàng
2.2. Nguyên nhân từ ngân hàng
2.3. Ngun nhân từ mơi trường bên ngồi

v1.0015104211

10


2.1. NGUYÊN NHÂN TỪ PHÍA KHÁCH HÀNG

SỬ DỤNG VỐN SAI MỤC ĐÍCH

• Sử dụng vốn khơng nằm trong phương án mà
ngân hàng đã xét duyệt.

KHẢ NĂNG QUẢN LÝ KINH
DOANH KÉM

• Chưa đủ kinh nghiệm quản lý.
• Chậm thay đổi và kém thích nghi với xu hướng
thị trường.

TÌNH HÌNH TÀI CHÍNH THIẾU

MINH BẠCH

• Quy mơ vốn nhỏ, tỷ lệ nợ trên vốn chủ sở hữu cao.
• Ghi chép khơng đầy đủ, chính xác, rõ ràng sổ sách
kế tốn.

THIẾU THIỆN CHÍ TRONG VIỆC
TRẢ NỢ VAY

v1.0015104211

• Đạo đức của người đi vay.

11


2.2. NGUN NHÂN TỪ PHÍA NGÂN HÀNG
Cơng tác kiểm tra nội bộ lỏng lẻo.

Cán bộ thiếu đạo đức và/hoặc trình độ chuyên môn nghiệp
vụ kém.

Thiếu sự giám sát và quản lý sau khi vay.

Sự hợp tác của các ngân hàng thương mại thiếu chặt chẽ.

Khơng sẵn có những thơng tin cần thiết cho q trình ra
quyết định tín dụng.

v1.0015104211


12


2.3. NGUN NHÂN TỪ MƠI TRƯỜNG BÊN NGỒI

•

Mơi trường kinh tế khơng ổn định.

•

Mơi trường tự nhiên biến đổi nhanh chóng.

•

Mơi trường pháp lý chưa đầy đủ và chồng chéo.

v1.0015104211

13


3. TÁC ĐỘNG CỦA RỦI RO TÍN DỤNG
3.1. Tác động đến hoạt động của ngân hàng
3.2. Tác động đến nền kinh tế

v1.0015104211

14



3.1. TÁC ĐỘNG ĐẾN HOẠT ĐỘNG CỦA NGÂN HÀNG
•

Lợi nhuận kinh doanh của ngân hàng sẽ bị ảnh hưởng:
Nếu rủi ro xảy ra ở mức độ nhỏ thì ngân hàng có thể bù
đắp bằng khoản dự phịng rủi ro và lợi nhuận thu được
trong kỳ.

•

Khả năng sinh lời và mở rộng kinh doanh của ngân
hàng: Nợ có vấn đề hình thành báo hiệu áp lực về thanh
khoản sẽ tăng trong tương lai, ngân hàng bị gia tăng chi
phí và sẽ khơng mở rộng được mạng lưới, thay vào đó
nó phải đối mặt với vấn đề trước mắt.

•

Khi rủi ro tín dụng xảy ra ở mức độ lớn: Dự phịng khơng đủ bù đắp, vốn khả dụng bị thiếu,
lòng tin khách hàng giảm tất nhiên sẽ dẫn đến phá sản ngân hàng.

v1.0015104211

15


3.2. TÁC ĐỘNG ĐẾN NỀN KINH TẾ
•


Kết quả kinh doanh của ngân hàng phản ánh kết quả sản
xuất kinh doanh của nền kinh tế: ảnh hưởng đến tình hình
sản xuất kinh doanh của các doanh nghiệp và đời sống
của các khách hàng cá nhân.

•

Khi rủi ro tín dụng xảy ra: Không chỉ ngân hàng không thu
hồi được vốn, mà mục tiêu sử dụng vốn của khách hàng
cũng khó đảm bảo, đồng thời gây khó khăn cho những lần
vay vốn tiếp theo.

•

Rủi ro xảy ra ở quy mơ lớn: Tốc độ phát triển của nền kinh
tế, của ngành hay vùng có thể bị chậm lại và suy giảm.

v1.0015104211

16


GIẢI QUYẾT TÌNH HUỐNG
1. Khủng hoảng bắt nguồn từ các khoản vay dưới chuẩn thế chấp bằng bất động sản, Các khoản
vay dưới chuẩn (subprime) là những khoản vay được thế chấp bằng bất động sản với lãi suất
thả nổi rất phổ biến ở Hoa Kì.
2. Việc nhiều khách hàng dưới chuẩn mất khả năng thanh toán khi lãi suất tăng cao, làm ngân
hàng tiến hành bán tài sản đảm bảo để thu hồi nợ khiến số lượng căn hộ bán ra ở Mỹ tăng vọt
và hệ quả là giá nhà lao dốc nhanh chóng. Từ sau tháng 7 năm 2007, 500 tỷ đơla giá trị trên

thị trường chứng khốn đã bốc hơi, từ 1 đến 3 triệu hộ gia đình Mỹ đứng trước nguy cơ bị mất
nhà, gần 84 tổ chức tín dụng bị phá sản…
3. Thơng qua việc bán các giấy tờ có giá được đảm bảo bằng các khoản vay thế chấp bằng bất
động sản, các ngân hàng Mỹ thu tiền từ khắp thế giới để tài trợ cho các khoản vay rủi ro mới.
Khi các ngân hàng này mất khả năng thanh toán và phá sản, tình trạng của các chủ nợ cũng
trở nên nguy khốn, đặc biệt là một số ngân hàng Châu Âu đã đầu tư rất nhiều vào loại giấy
tờ này.

v1.0015104211

17


CÂU HỎI TRẮC NGHIỆM 1
Rủi ro tín dụng là:
A. khả năng khách hàng không trả được gốc.
B. khả năng khách hàng không trả được lãi.
C. khả năng khách hàng không trả được gốc và lãi.
D. khả năng khách hàng không trả được gốc hoặc lãi hoặc khả năng khách hàng khơng trả được
gốc và lãi.
Trả lời:
•

Đáp án đúng là: D. khả năng khách hàng không trả được gốc hoặc lãi hoặc khả năng khách
hàng khơng trả được gốc và lãi.

•

Vì: Rủi ro tín dụng là là tổn thất có khả năng xảy ra đối với nợ của ngân hàng do khách hàng
khơng thực hiện hoặc khơng có khả năng thực hiện một phần hoặc tồn bộ nghĩa vụ của mình

theo cam kết. Nợ ở đây bao gồm gốc và lãi của khoản tín dụng.

v1.0015104211

18


CÂU HỎI TRẮC NGHIỆM 2
Trong q trình phân tích tín dụng, nội dung nào là quan trọng nhất nhằm để hạn chế tổn
thất có thể xảy ra trong hoạt động tín dụng?
A. Phân tích trước khi cấp tín dụng.
B. Phân tích trong q trình có quan hệ tín dụng.
C. Phân tích sau khi kết thúc quan hệ tín dụng.
D. Phân tích trước khi cấp tín dụng, trong q trình có quan hệ tín dụng và sau khi kết thúc quan
hệ tín dụng.
Trả lời:
•

Đáp án đúng là: A. Phân tích trước khi cấp tín dụng.

•

Vì: Q trinh phân tích tín dụng thì q trình trước khi cấp tín dụng là quan trọng nhất giúp
ngân hàng tránh được sự lựa chọn đối nghịch, đánh giá được chính xác khả năng sử dụng
vốn an toàn, khả thi và sinh lời của khách hàng, giúp ngân hàng giảm thiểu khả năng xảy ra
tổn thất, nên đây là bước phân tích quan trọng nhất để hạn chế tổn thất có thể xảy ra trong
hoạt động tín dụng (rủi ro tín dụng) của q trình phân tích tín dụng.

v1.0015104211


19


CÂU HỎI TỰ LUẬN
Rủi ro tín dụng là gì? Hậu quả của rủi ro tín dụng với NHTM là gì?
Gợi ý trả lời:
•

Rủi ro tín dụng trong hoạt động ngân hàng là tổn thất có khả năng xảy ra do khách hàng
khơng thực hiện hoặc khơng có khả năng thực hiện một phần hoặc tồn bộ nghĩa vụ của mình
theo cam kết.

•

Rủi ro tín dụng có thể được xem xét đối với một khách hàng và đối với một danh mục
tín dụng.

•

Hậu quả của rủi ro tín dụng với NHTM:
 Lợi nhuận kinh doanh của ngân hàng sẽ bị ảnh hưởng.
 Chi phí cơ hội rất lớn do các khoản nợ q hạn làm chậm lại vịng quay vốn tín dụng, làm
mất đi các khoản đầu tư khác của ngân hàng.
 Cán bộ tín dụng mất thời gian xử lý nợ, khơng tiếp cận được những món vay mới.
 Khi rủi ro tín dụng xảy ra ở mức độ lớn, dự phịng khơng đủ bù đắp, vốn khả dụng bị thiếu,
lòng tin khách hàng giảm tất nhiên sẽ dẫn đến phá sản ngân hàng.

v1.0015104211

20



TĨM LƯỢC CUỐI BÀI
•

Rủi ro tín dụng là loại rủi ro lâu đời và quan trọng nhất của một ngân hàng thương
mại. Do hiện tượng bất cân xứng thông tin và những sự kiện khách quan bất khả
kháng, ngân hàng chỉ có thể hạn chế rủi ro này mà khơng thể hồn tồn loại bỏ nó.

•

Các ngun nhân gây ra rủi ro tín dụng rất đa dạng do sự tham gia của nhiều chủ thể
trên thị trường tài chính. Những tác nhân gây ra rủi ro này có thể đến từ ngân hàng,
khách hàng (tổ chức hoặc cá nhân) và mơi trường bên ngồi.

•

Rủi ro tín dụng một khi xảy ra sẽ tác động xấu đến nền kinh tế, nó thường là khởi
nguồn của rủi ro thanh khoản, sau đó là rủi ro thanh tốn và nghiêm trọng hơn có thể
làm nền kinh tế đi vào tình trạng suy thối.

v1.0015104211

21