NG H NƠNG LÂM TP. H CHÍ MINH

TR

KHOA LÂM NGHI P
B

MÔN NÔNG LÂM K T H P &
LÂM NGHI P XÃ H I

TÀI LI U H
NG D N
NG
NGHIÊN C U HI N TR
(DÀNH CHO SINH VIÊN NGÀNH LÂM NGHI P)

ThS. NGUY N QU C BÌNH
ThS. VÕ V N THOAN
Biên so n
(L U HÀNH N I B )

H Chí Minh- 11/2008


M cl c
Gi i thi u
Ph n 1. Ti n trình th c t p
Phân 2. S d ng các công c và v n d ng k n ng trong PRA
Ph c l c

Ch

ng 1. GI I THI U

1.1. Gi i thi u mơn h c
Trong ch ng trình đào t o k s lâm nghi p, th c t p các môn lâm nghi p xã
h i/nghiên c u hi n tr ng lâm nghi p xã h i là m t mơn h c th c hành 100%
ngồi hi n tr ng có dung l ng là hai đ n v h c trình. Lý thuy t c a đ t th c
t p n m trong các môn h c LNXH đ i c ng, NLKH đ i c ng, Qu n lý d án
LNXH, Lâm s n ngoài g , và Truy n thông và thúc đ y/Khuy n nông lâm.
Th c t p lâm nghi p xã h i khơng có ngh a là xây d ng hay tri n khai m t d
án t i c ng đ ng nông thôn. Song cách ti p c n đ phát hi n ra v n đ và tìn ra
gi i pháp cho v n đ thì gi a th c t p và xây d ng hay th c thi các d án đ u
có chung m t b n ch t. Trong ti p c n có s tham gia này, vai trò c a c ng
đ ng hồn tồn nh vai trị c a nghiên c u viên, và vai trị c a ng i
ngồi/nghiên c u viên chuy n t hành đ ng chuy n giao, hu n luy n sang các
hành đ ng thúc đ y, đó là phát tri n sang h c h i và chia s v i nông dân. Các
c ng đ ng đã đ c thúc đ y s d ng các sáng ki n c a h trong nh ng ho t
đ ng theo h ng có l i cho ng i dân và c tài nguyên r ng.
M c đích c a mơn h c này là tìm cách đ tr l i hai câu h i: (1). Ng i dân t i
các c ng đ ng s ng g n r ng làm nh ng gì đ s ng? (2). Tài nguyên r ng có
nh h ng gì đ n đ i s ng c a ng i dân trong các c ng đ ng s ng g n r ng?
Trong quá trình ng d ng nh ng ph ng pháp đã đ c h c s giúp sinh viên
(1) nâng cao k n ng thúc đ y và giao ti p, (2) s d ng t t các công c đ cùng
h c h i và chia s v i nông dân, (3) Phát hi n ra v n đ và cùng ng i dân xây
d ng m t k ho ch gi i quy t v n đ tìm ra theo h ng phát tri n b n v ng.
M t s ph ng pháp lu n đã đ c h c ph n lý thuy t c a các môn h c: ánh
Giá Nhanh Nông Thôn (Rapid Rural Appraisal -RRA), ánh Giá Nhanh Nơng
Thơn có Tham Gia (Participatory Rural Appraisal- PRA), Ch n oán và Thi t
K Nông Lâm K t H p (Diagnostic and Design -D&D) có t th p niên 1970 và

cùng chia s các công c c ng nh ti n trình và h tr s ti p c n có s tham
gia trong h ng đ n ng i dân có đ i s ng t t h n và tài nguyên r ng đ c
qu n lý t t h n.
1.2.

nh h

ng n i dung

nh h ng chung c a đ t th c t p là t p trung xác đ nh nh ng ngu n sinh k
c a ng i dân t i m t c ng đ ng s ng g n r ng, s ph thu c c a h vào tài
nguyên r ng và các ho t đ ng lâm nghi p đã và đang nh h ng nh th nào
đ i v i c ng đ ng này, c th là:
Xác đ nh vai trò c a tài nguyên t ng đ i v i sinh k c a ng
đ ng s ng g n r ng;
Xác đ nh nh h
c a ng i dân;

i dân t i các c ng

ng c a các ho t đ ng lâm nghi p t i đ a ph

ng đ n sinh k

Xác đ nh các h n ch và thu n l i hi n t i c a c ng đ ng trong vi c qu n lý tài
nguyên và vi c nâng cao đ i s ng c a c ng đ ng;


Xây d ng các gi i pháp giúp cho vi c qu n lý tài nguyên r ng có s tham gia
c a ng i dân đ c t t h n và sinh k c a h ngày c ng t t h n.

1.3. Yêu c u c n có c a nhóm làm vi c
Nhóm làm vi c ít nh t ph i là ba ng i, thích h p nh t là t 5-6 ng i, ít h n
ba ng i th ng có cách nhìn b l ch và t m nhìn b h n ch . Xong, đ thu n
l i trong quá trình ti p c n c ng đ ng, nhóm nên có c nam l n n . Nh ng u
đi m c a t ng cá nhân trong nhóm nên đa d ng. Tuy nhiên, đi u quan tr ng
nh t c a nhóm đó là tính đa d ng c a t m nhìn h n là đa d ng c a kinh
nghi m.
Nhóm làm vi c đ c thành l p tr c khi vi c nghiên c u hi n tr ng b t đ u
và cán b đi u hành vi c nghiên c u này c ng đã đ c ch n l a. Nhi m v
tr c tiên c a cán b đi u hành là xác đ nh vai trò và nhi m v c a m i thành
viên và xác l p ti n trình và l ch trình cơng tác. Do v y trong đ t th c t p này,
nhóm tr ng nhóm làm vi c ph i luân phiên đ m i thành viên trong nhóm có
c h i th c hành k n ng đi u hành nhóm.


Ch

ng 2. TH C HI N NGHIÊN C U HI N TR

NG

2.1 M i quan h gi a ti n trình th c t p v i ti n trình đánh giá nơng thơn
Ti n trình c a đ t th c t p này d a trên n n t ng c a ti n trình đánh giá nhanh
nơng thơn có s tham gia. Do v y, gi a chúng có m i quan h v i nhau. Tuy
nhiên, n i quan h này ch gi ng nhau nh ng ph n c b n, v chi ti t chúng
khác nhau, ph c thu c vào n i dung các môn h c lý thuy t mà đ t nghiên c u
hi n tr ng này làm c s đ ti n hành.

Thông th ng trong công tác đánh giá nơng thơn có 7 b c, và có m i
quan h v i ti n trình trong đ t nghiên c u hi n tr ng này theo b ng

1.1 sau:
B ng 2.1. M i liên h gi a ti n trình đánh giá nhanh nơng thơn v i nghiên c u
hi n tr ng
B

ánh giá nông thôn

c

t th c t p này

1

Phân tích nh ng thơng tin hi n có Lý thuy t đã h c trong các môn
h c liên quan

2

K ho ch th c đ a

Qua h i th o l p k ho ch

3

Th c đ a

Trong giai đ an 1 (tu n đ u)

4


Phân tích s b

5

X p h ng các h n ch

6

Thi t k
thi p

7

K ho ch s kh i

và th o lu n các can Trong giai đ an 2 (tu n sau)

2.2. Ti n trình c a nghiên c u hi n tr
2.2.1. B

ng lâm nghi p xã h i

c chu n b

Trong b c chu n b này, giáo viên h
hi n các công vi c sau:

ng d n và sinh viên tham gia s th c

(1). Sinh viên:

 Chu n b k lý thuy t c a các môn h c liên quan;
 Tham gia cùng giao viên đ đi ti n tr m đ a đi m nghiên c u hi n
tr ng;
 T ch c cho l p nghiên c u hi n tr ng v chia nhóm, v t li u h c t p,
đi u ki n n, và sinh ho t t i đ a đi m nghiên c u;
 Th o lu n v nh ng quy đ nh sinh ho t và n i dung nghiên c u trong
quá trình nghiên c u hi n tr ng thông qua h i th o;


 Nghiên c u nh ng thông tin th c p liên quan đ n đ a đi m và n i dung
c a nghiên c u hi n tr ng.
(2). Giáo viên:
 Chu n b các đ a đi m chu n b cho ti n tr m,
 Tham gia cùng sinh viên đi ti n tr m đ ch n l a đ a đi m thích h p,
 Chu n b và g i các th c t c xin phép đ n đ a đi m th c t p,
 H i th o l p k ho ch nghiên c u hi n tr

ng,

 Chu n b n i dung k ho ch th c t p chi ti t.
2.2.2. Giai đo n 1: Phát hi n v n đ

2.2.2.1. M c đích
M c đích chính c a giai đo n này là s d ng các cơng c trong b PRA đ tìm
hi u xem ng i dân s ng g n r ng làm cách nào đ sinh s ng và tài nguyên
r ng có ý ngh a nh th nào đ n đ i s ng c a ng i dân. T đó rút ra đ c
nh ng v n đ /t n t i t i đ a ph ng c n gi i quy t đ h ng đ n vi c nâng cao
đ i s ng c a ng i dân và qu n lý tài nguyên r ng đ c t t h n.

2.2.2.2. Nh ng thông tin c n thu th p

Thông tin th c p:
Tài li u th c p là ngu n thông tin liên quan đ n đ a đi m hay ch đ c a đ t
kh o sát. Ngu n thông tin th c p có th g m:
 B n đ s d ng đ t, b n đ đ a hình, nh máy bay........
 Báo cáo đi u tra, báo cáo hàng n m, báo cáo th ng kê..
 Sách, báo, nh ng k t qu nghiên c u
 Hình nh, video.....
Ngu n l u tr có th là các n i sau:
 Chính quy n đ a ph

ng

 T ch c phi chính ph làm vi c t i đ a ph

ng

 Nh ng t ch c khác..
Các thông tin này hình thành nên n n thơng tin cho b t c thông tin c b n nào
cho đ a đi m nghiên c u hi n tr ng nh m ti t ki m th i gian, kinh phí và đ nh
h ng cho nh ng thơn tin ti p theo trong nghiên c u hi n tr ng.
Ngu n thông tin th c p r t h u ích đ làm sáng t ch đ c a PRA và hình
thành nh ng gi thuy t b ng t ng quan nh ng gì đã có s n và nh ng gì thi u
trong tài li u hi n có.
Thơng tin th c p c n đ
b d i d ng:
 Bi u đ

c t ng quan tr

c khi b t đ u th c đ a và đ


c chu n


 B ng, bi u, danh m c
 Tóm l

t

 Sao chép b n đ .....
Thông tin n n
Tài nguyên R ng: nh ng thông tin v tài nguyên r ng c n ph i đ
theo các câu h i sau:

c làm rõ

 Trong n m ho c 10 n m qua, hi n tr ng tài nguyên r ng có gì thay đ i,
và hi n tr ng s d ng đ t có gì xãy ra trong khu v c?
 Di n tích r ng t ng hay gi m? N u có, khi nào và t i sao? (thay đ i
chánh sách, thay đ i dân s , th tr ng thu n l i...)
 Các cách s d ng tài nguyên r ng r ng trong hi n t i và trong quá kh
(Khai thác g , lâm s n ngoài g , s n b n...)
 T thành loài cây thay đ i trong r ng? n u có thì t i sao? (Ví d : t r ng
t nhiên v i đa d ng lồi đ n r ng tr ng v i ít loài hay m t loài)
 Ai quy t đ nh trong vi n h

ng l i t r ng/tài nguyên r ng?

 Chính quy n hay t ch c nhà n


c quy t đ nh?

 Quy t đ nh d a trên c ng đ ng?
 H cá th quy t đ nh?
 Chính sách hi n hành lên quan đ n s d ng tài nguyên r ng là gì?
B cây tr ng: bao g m nh ng cây tr ng trong h th ng canh tác nông nghi p
đã và đang canh tác; các loài cây l y t r ng v thu n hoá ho c ph c v cho
nhu c u c a các h gia đình.
 L ch s các ki u cây tr ng đ c th c hi n b i c ng đ ng và h gia
đình? M c đích s d ng? Vùng phân b ?...
 Loài cây nào mà c ng đ ng và h gia đình l y t trong r ng cho các
m c đích h ng ngày?
 Công d ng c a các lo i cây này? (Ch t đ t, th c n gia súc, th c ph m,
thu nh p)?
 Cây đ

c tr ng

đâu? Phân b t nhiên?...

C ng đ ng: C ng đ ng đ c xem nh m t thôn/buôn. Tuy nhiên c n ph i c n
tr ng vì có nh ng c ng đ ng ch là nh ng buôn v i kho ng 10 h s ng
nh ng n i riêng bi t, trong quá trình đ nh canh, đ nh c , h đ c t p h p l i
thành m t thôn/buôn l n v i s h t 50 đ n hàng tr m h . Nh ng thông tin
chung nh t c a c ng đ ng c n thu th p:
 L ch s hình thành c ng đ ng
 Dân s t ng hay gi m trong n m hay m

i n m qua?





t canh tác bình quân đ u ng

i t ng hay gi m?

 V n đ dân di c và nh p c trong khu v c?
 Nh ng ki n th c b n đ a trong qu n lý và s n xu t?
 Nh ng ngu n thu nh p chính là gì? (Nơng nghi p, lâm nghi p, lo i cây
tr ng, k ngh , ti n t thân nhân lao đ ng ngoài g i v ...)
 Gi i và phân tích v gi i trong c ng đ ng?
 Thành phân lao đ ng? Tháp đ tu i?
Khu v c ti p c n: Khu v c ti p c n không đ ng ngh a v i vi c nh ng khu v c
mà h canh tác nông nghi p, canh tác r y hay qu n lý r ng đ c giao khốn
mà là nh ng khu v c mà đó ng i dân trong c ng đ ng có th ti p c n tài
nguyên thiên nhiên nh n c, đ t r ng, đ ng th c v t r ng... Do v y, ph m vi
ti p c n v t ra kh i ranh gi i hành chánh c a thôn/buôn, xã,.. M t khác, khu
v c ti p c n còn đ c p đ n nh ng l ch v c ng i dân có tham gia, có h ng
l i ho c khơng có h ng l i nh các ho t đ ng lâm nghi p, cách ch ng trình,
... Trong khu v c ti p c n c n tìm hi u các thông tin:


 Kho ng cách xa đ
cách ti p c n?

ng c a các làng b n và ph

ng ti n giao thông,


 Kho ng cách và đi u ki n đi đ n các khu v c ti p c n? Th i gian?
 Hi u qu c a các ch ng trình, chính sách, d án trong khu v c?(Hi n
tr ng r ng, đ l n c a trang tr i, di c và nh p c , l i nhu n,mơi
tr ng...)
H gia đình: Quan ni m h gia đình t i đ a ph ng nghiên c u hi n tr ng
c n ph i đ c làm rõ. Khơng ph i thơng th ng thì m t ngơi nhà là m t h gia
đình, mà trên th c t nhi u khi s h trong m t c ng đ ng/làng/thôn/buôn
nhi u h n s nóc nhà đ m đ c. V y chúng ta ph i xem xét khai ni m v h :
(1) H là nh ng gia đình s ng chung m t b p n, có s quy t đ nh cơng vi c
đ c l p? (2). H gia đình là nh ng h đã th c hi n vi c tách h theo danh sách
qu n lý hành chính? (3). H gia đình là nh ng ng i s ng trong cùng m t mái
nhà?.. M t khác, liên qua đ n nông h chúng ta c n phân bi t các khai ni m:
trong nơng h 1? Ngồi nông h 2? Phi nông h 3?

1

Trong nông h : là nh ng gì do h gia đình t o ra, có đ u t và có thu ho ch, mang l i l i ích cho h


M t cách c th , chúng ta có th hi u các ngu n thu nh p theo các khai ni m
này nh sau:
 Trong nông h : bao g m thu nh p t các s n ph m trong v n h , trên
đ ng ru ng và n ng r y, ch n nuôi, ch bi n t nông s n c a v n
ru ng/r y.
 Ngồi nơng h : bao g m các s n ph m thu hái t r ng, các s n ph m
ngồi m c đích chính thu hái r ng v n, ru ng/r y đem v ch bi n.
 Phi nông h : nh ng kho n thu t làm thuê, l
đi làm xa g i v ...

ng, ph c p, ti n con cái


Ngồi nơng h : là nh ng gì có t t nhiên mà h gia đình khơng đ u t vào nh ng có th thu ho ch
và cho l i ích cho h

2

3
Phi nơng h : là nh ng gì n m ngồi t m ki m sốt c a h gia đình nh ng góp và l i ích cho h gia
đình


2.2.2.3. Ph

ng pháp thu th p thông tin và công c

Trong giai đo n 1, vi c thu th p thông tin bao g m nh ng thông tin chung,
mang tính t ng quát đ n m đ c th c tr ng chung nh t c a m t đ a
ph ng/c ng đ ng. Do v y, làm cách nào đ có đ c thơng tin ph n nh càng
đúng v i th c t càng t t h n là vi c c g ng dùng r t nhi u công c v i các
cách ti p c n khác nhau.
có đ c thơng tin t t, đi u đ u tiên c n quan tâm là cách th c t ch c làm
vi c. Chúng ta có th làm vi c theo nhóm v i s l ng l n, trên 5 ng i, nhóm
nh t 2 – 3 ng i ho c ch c n 1 ng i là đ . Vi c chia nhóm tùy thu c r t
nhi u vào nhóm thơng tin c n l y, công c c n áp d ng. Th hai, vi c l a ch n
công c th c hi n tr c sau c ng s làm nh h ng r t nhi u đ n k t qu .
Thông th ng, trong giai đo n 1, các cơng c mang tính khơng gian s đ c
th c hi n tr c, các công c mang tính th i gian đ c th c hi n sau. Và cu i
cùng là nh ng cơng c có tính t ng h p và phân tích thơng tin.
B ng 2.2.


nh h

ng s d ng cơng c theo nhóm thơng tin

Lo i thơng tin/M c đích

Ph

ng pháp và cơng c

T t c các lo i thông tin: Ph ng v n và quan Ph ng v n và quan sát
sát là công c c n b n
Ki u s d ng r ng, đ t và tài nguyên c a B n đ phát th o v s d ng đ t và
c ng đ ng
s d ng r ng
Quan h gi a ki u đ a hình, đ t, s
r ng và tài nguyên

d ng Lát c t

S ki n bi n đ i v i tài nguyên r ng và s
d ng r ng (hay tài nguyên khác) đáng nh
trong cu c s ng

Dòng th i gian/dòng lich s

Bi n đ ng mùa v và bi n đ ng kinh t xã L ch th i v /l ch ho t đ ng
h i trong vi c s d ng và qu n lý ngu n tài
nguyên chính
Quy n quy t đ nh, ch u trách nhi m, phân Phân chia lao đ ng

chia lao đ ng trong các ho t đ ng chính
S hi n h u, vai trò và s t ng tác gi a các Phân tích đ nh ch /phân tích ho t
đ nh ch chính th c và khơng chính th c đ ng/Venn
(lu t l và t ch c)
Khó kh n và thu n l i trong ti p c n bên B n đ di đ ng+S đ hai m ng
ngồi h
Các v n đ thích thú và u tiên, phân h ng X p h ng ma tr n (các lo i)
m c s ng
Chi n l

c qu n lý h

Phân tích các ý u t bên trong và bên ngồi

Gi n đ phân tích sinh k
Phân tích SWOT


Tuy nhiên, chúng ta c n ph i l u ý r ng, m t v n đ hay m t n i dung nào đó
có th ch b ng m t m t công c nh ng c ng có th t h n m t cơng c . Trong
m t s tr ng h p, có nhi u v n đ , n i dung c n ph i bi t k t h p m t cách
logic thì m i đ t đ c k t qu và cho thơng tin đúng. Ví d , chúng ta không th
nào th c hi n Lát c t khi ch a th c hi n s đ xã h i và s đ tài nguyên; th c
hi n ma tr n cho đi m/b t c p mà ch a cho ph ng v n bán c u trúc đ li t kê.

2.2.2.4. T ch c th c hi n cho nhóm trong giai đo n I
D a trên k ho ch chi ti t trong giai đo n 1 (b ng 2.3), các nhóm tr ng theo
các ngày t t ch c cơng vi c cho nhóm mình đ th c hi n m t cách hi u qu .
B ng 2.3. K ho ch chi ti t cho giai đo n I
N i dung


Ngày

Ng

i ch u trách nhi m

Ngày 1
Sáng
Chi u
T i

T p trung t i đi m t p k t đ kh i hành đ n đ a bàn L p tr
th c t p
n đ nh ch

, làm quen v i nhà , láng gi ng

- Th o lu n tình hình th c t , t ch c nhóm

ng

BCS l p+ các
tr ng
Các nhóm tr

nhóm

ng


- Chu n b các cơng c thu th p thơng tin
Ngày 2
Sáng

- H p nghe báo cáo tình hình c b n c a đ a bàn L p tr
th c t p,
tr ng

ng và nhóm

- T ng h p thông tin, l p k ho ch cho giai đo n 1
Chi u

- L a ch n công c , th c hành cơng c

Nhóm tr

ng

T i

- T ng h p và làm s ch thông tin, ki m tra thơng tin Nhóm tr
thu đ c, s k t ngày

ng

- Chu n b k ho ch cho ngày k ti p
Ngày 3+4
Sáng


Th c hành các cơng c

Nhóm tr

ng

Chi u

Th c hành các cơng c

Nhóm tr

ng

T i

- Làm s ch thông tin và Phân công công vi c chu n Nhóm tr
b khung bài vi t báo cáo

ng

Ngày 5

Vi t báo cáo chi ti t trên gi y A4 và tóm t t trên Nhóm tr
gi y Ao

ng +GV

Ngày 6
Sáng


Vi t báo cáo chi ti t trên gi y A4 và tóm t t trên
gi y Ao (tt)

Chi u

Báo cáo c a các nhóm, rút ra các chuyên đ

GV+ BCS l p


Các nhóm ch n chuyên đ cho giai đo n 2
T i

Ngh

Nhóm tr

ng

2.2.2.5. Báo cáo k t qu giai đo n I
M c đích: M c đích là báo cáo nh ng hi u bi t hay nh ng gì tìm hi u đ c c a
chúng ta v c ng đ ng thông qua s d ng các công c đ h c h i và chia s v i
c ng đ ng. Thơng qua đó, ng i dân có th góp ý, b sung nh ng thơng tin cho
k t qu c a các nhóm làm vi c.
Báo cáo cho ai?
Trên nguyên t c đây là bu i báo cáo v i c ng đ ng, nhóm làm vi c c n ph i
làm quen v i công tác thúc đ y m t bu i h p c ng đ ng, nh ng trong b i c nh
c a đ t th c t p chúng ta không t ch c đ c m t bu i h p c ng đ ng. Do
v y, bu i báo cáo nh m chia s gi a các nhóm làm vi c v i nhau v nh ng

hi u bi t đ c gì v c ng đ ng.
Làm nh th nào?
Các nhóm làm vi c chu n b các thơng tin, bi u đ , hình nh đã thu th p đ c
trong th i gian th c đ a theo t ng công c trên gi y Ao đ báo cáo. Trên c
s c a báo cáo, k t qu c a các nhóm s đ c c ng đ ng góp ý đ s a ch a và
chuy n thành m t báo cáo hoàn ch nh trên A4. Tuy nhiên, đây là m t đ t th c
t p nên các k t qu A0 và A4 đ c n p cùng lúc đ h ng đ n s cơng b ng
cho các nhóm báo cáo tr c và sau, coi nh là thành qu h c t p c a nhóm
trong giai đo n 1.
N i dung báo cáo g m nh ng gì?
Ph n 1: Gi i thi u m c đích c a báo cáo và mô t cách ti n hành thu th p
thơng tin chung c a nhóm trong giai đo n 1. Ch nói lên m c đích c a nhóm
làm vi c trong q trình thu th p thơng tin.
ng th i thơng qua quy trình th c
t p nhóm s h c đ c nh ng gì. Cách ti n hành thu th p thông tin là cách t
ch c nhóm trong su t q trình làm vi c cho giai đo n 1.
Ph n 2: Trình bày k t qu theo các công c th c hi n
Vi c trình bày k t qu theo các công c th hi n đ c k t qu c a nhóm. K t
qu có rõ ràng, ph n nh trung th c và logic hay không đ u th hi n trong cách
trình bày c a các cơng c . Do v y, nhóm làm vi c c n chú ý:
Th nh t, nhóm làm vi c s trình bày ng n g n cách th c th c hi n c a t ng
công c đã làm, khơng trình bày gi ng trong tài li u. S d khơng đ c trình
bày gi ng trong tài li u là vì đó là cách th c th c hi n chung đ th c hi n cho
công c đó. Tuy nhiên, trong t ng cơng c s có cách ng d ng vào th c t là
r t khác nhau tùy thu c vào đi u ki n c a t ng đ a ph ng, c a t ng nhóm làm
vi c và th p chí là tùy thu c vào m c đích c a vi c thu th p thơng tin khác
nhau.
Th hai, nhóm s trình bày k t qu thơng tin thu th p đ c c a t ng công c .
K t qu c a t ng cơng c có th là s ghi nh n t ng i cung c p thông tin c a



q trình th c hi n cơng c đó nh ng c ng có th là s k t h p, phân tích đ
cho ra k t qu cho m t công c . i u này tùy thu c vào nhóm thơng tin c n thu
th p và cơng c ng d ng. m i cơng c , nhóm làm vi c ph i bi t "đ c" k t
qu và rút ra nh n xét cho riêng k t qu c a t ng công c .
M t đi u c n chú ý, thông tin đã thu th p đ c qua các công c c n ph n nh
trung th c thông tin mà c ng đ ng cung c p, chia s . Khi có s ph i ki m
thông tin ho c rút ra nh n xét t k t qu thì đi u ki n b t bu c ph i có c n
c /d n ch ng đ ch ng minh. Nhóm làm vi c tuy t đ i không đ a ra nh ng
bình lu n mà khơng có c s t k t qu c a các công c đã th c hi n.
Ph n 3: Phân tích s b thông tin thu th p đ
(issues)

c đ phát hi n ra các v n đ

Phân tích s b thơng tin là vi c làm c n thi t và quan tr ng. Chúng quy t đ nh
đ n k t qu c a c m t quá trình làm vi c c a nhóm làm vi c trong giai đo n
m t.
s phân tích c a nhóm làm vi c cho ra đ c v n đ m t cách rõ ràng
và sát th c v i th c t nghiên c u hi n tr ng, nhóm làm vi c c n chú ý:
(1). V n đ cân phát hi n đây không ch là nh ng t n t i, khuy t đi m đã
vàng đang x y ra t i c ng đ ng mà là bao g m c nh ng l i th /th m nh đã và
đang x y ra. Trong m t s tr ng h p, v n đ đ c phát hi n là t nh ng ý u
t bên ngoài c ng đ ng ho c là nh ng h u qu c a nh ng ho t đ ng đang di n
ra t i c ng đ ng, hay đ c nh n m nh b i s can thi p.
(2). Các v n đ ph i đ c trình bày d i d ng y u t /khía c nh/nhóm n i dung
ch khơng ph i hành đ ng và gi i pháp.
(3). Các v n đ đ c rút ra b i h n m t công c thì nhóm làm vi c có th trình
bày sao cho rõ ràng và logic các c n c c a v n đ rút ra. Nhóm làm vi c có
th t ng h p các thơng tin làm c n c t các cơng c có liên quan đ n v n đ

đ làm m t b ng bi u/đ th /s đ ... đ t o s nh n m nh cho v n đ rút ra.
(4). V n đ đ c nhóm làm vi c rút ra là k t qu cu i cùng c a giai đo n I. K t
qu này còn đ c phân tích, m s
giai đo n II, mang tính chuyên đ chun
sâu. Do v y, các nhóm c n phân tích và d ki n nh ng ch đ nào c n đ c
nghiên c u ti p trong giai đo n II. S thành công trong giai đo n II c a nhóm
xu t phát t k t qu cu i cùng c a giai đo n I này.
Theo k t qu c a nhi u nghiên c u ti p c n và các đ t nghiên c u hi n tr ng
nhi u n m tr c, các l nh v c th ng quan tâm đ ti p c n và phát hi n ra v n
đ là: (1) Vi c s d ng đ t c a ng i dân t i m t c ng đ ng; (2). S ph thu c
c a c ng đ ng vào các tài nguyên thiên nhiên; (3). Sinh k c a ng i dân đ a
ph ng; (4). S tham gia c a c ng đ ng vào các ho t đ ng qu n lý tài nguyên
thiên nhiên; (5) Vi c th c thi các ho t đ ng lâm nghi p và khuy n nông lâm;
(6) Vi c ti p c n và s d ng lâm s n ngồi g ; (7). S phân cơng lao đ ng –
gi i trong các ho t đ ng hàng ngày; (8). Ki n th c b n đ a và phát huy nh ng
ti m n ng c a c ng đ ng; (9). Th ch c ng đ ng và nh ng thay đ i các chính
sách;... Bên c nh đó, các v n đ khác nh (1'). H th ng th y l i; (2') H th ng
n c s ch; (3'). H th ng giao, đi n, tr m xá; (4') S gia t ng dân s ; (5') Ch n
nuôi gia súc gia c m; ... c ng đ c phát hi n. Tuy nhiên, các v n đ này


th ng n m ngoài t m v i c a nh ng ng i làm công tác lâm nghi p, qu n l ý
tài nguyên thiên nhiên c ng nh nh ng ng i làm công tác phát tri n nông lâm
k t h p.
Ph n 4. Nh ng thu n l i và khó kh n – Bài h c kinh nghi m
Ph n này, tho t tiên, có v nh khơng liên quan đ n n i dung c a c m t quá
trình đ u c a nghiên c u hi n tr ng. Tuy nhiên, nh ng thu n l i và khó kh n
trong quá trình th c hi n đ c ghi l i s giúp cho nhóm làm vi c h c h i và
chia s v i nh ng nhóm làm vi c khác hay nh ng ng i quan tâm. Thêm vào
đó, bài h c kinh nghi m đ c ghi nh n s giúp cho nhóm làm vi c hay các

thành viên trong nhóm c ng nh nh ng ng i quan tâm không l p l i nh ng
tình hu ng t ng t trong t ng lai.
V y, Nh ng thu n l i, khó kh n, bài h c kinh nghi m là
Nh ng thu n l i th ng là nh ng s h tr ho c s c n tr t ng
ki n d ki n hi n có, s ph i h p trong làm vi c c a nhóm. Và nh
kinh nghi m th ng là nh ng k t qu v n d ng nh ng u đi m đ
nh ng khuy n đi m t n t i trong quá trình th c hi n.

nh ng gì?
i dân, đi u
ng bài h c
kh c ph c

2.2.3. Giai đo n II: Phân tích chuyên sâu v n đ

2.2.3.1. M c đích
M c đích c a giai đo n II là t v n đ ho c các v n đ rút ra đ c giai đo n I
đ xây d ng k ho ch ho c đ nh h ng các gi i pháp đ gi i quy t v n đ theo
chi u h ng có l i cho sinh k c a ng i dân và trong qu n l ý tài nguyên
r ng. Mu n th c hi n đ c đi u này, nhóm làm vi c t ng h p t nh ng thông
tin c a các nhóm khác, các tài li u theo nhóm chuyên đ , các tài li u th c p
khác và thu th p thông tin theo chi u sâu c a chuyên đ đ phân tích chúng v i
nh ng d li u d n ch ng ch ng minh h p lý và đ c s ch p nh n c a c ng
đ ng.

2.2.3.2. Ti n trình th c hi n
Ti n trình nghiên c u hi n tr
sau:

ng cho giai đo n II đ


c tóm t t theo b ng 3

B ng 2.4. Ti n trình th c hi n giai đo n II
Ngày 7

(ti p theo giai đo n 1)

Sáng+chi u

Theo k ho ch thay đ i (n u có)

Nhóm tr

ng

T i

Chu n b k ho ch cho giai đo n 2

Nhóm tr

ng

Ngày 8
Sáng

Xây d ng đ c

Chi u

T i
Ngày 9+10

ng chi ti t cho chuyên đ

Nhóm tr

ng + Gv

Thu th p thơng tin cho chun đ

Nhóm tr

ng

T ng h p và làm s ch thơng tin

Nhóm tr

ng


- Sáng

Thu th p thơng tin

C nhóm

- Chi u


Thu th p thơng tin b sung (n u có)

Nhóm tr

-T i

Phân tích và t ng h p thơng tin

C nhóm

Vi t báo cáo chuyên đ (A0 và A4)

Nhóm tr

- Sáng

Vi t báo cáo chuyên đ (A0 và A4)

GV+BCS l p

- Chi u

Các nhóm báo cáo, ánh giá k t qu .

GV+BCS l p

T i

Giao l u v i đ a ph


BCS+BCH l p

ng

Ngày 11
C ngày

ng + GV

Ngày 12

ng (n u có)

Ngày 13
7gi 30

V sinh n i , chu n b t trang

T t c m i thành viên

9 gi 00

Lên xe v đ a đi m kh i hành

L p tr

B

ng


c 1: Chu n b

Sau khi t t c các v n đ phát hi n trong giai đo n I đ c li t kê, nhóm làm
vi c t ch c m t cu c th o lu n nhóm ho c cu c h p có s tham d c a nh ng
ng i dân t i đ a ph ng ho c ch có nh ng ng i đ a tin then ch t v i nhóm
làm vi c đ l a ch n v n đ u tiên. Trong vi c l a ch n v n đ u tiên, nh ng
thành viên trong nhóm làm vi c ch là ng i làm công tác thúc đ y, ng i dân
đ a ph ng và các bên liên quan tham gia th o lu n, thông qua các công c , đ
ch n l a v n đ u tiên. Tuy nhiên, trong đ t th c hi n nghiên c u hi n tr ng
này – d i s thúc đ y c a giáo viên h ng d n, chúng ta đ c chia ra thành
nhi u nhóm làm vi c khác nhau cho nên vi c l a ch n v n đ u tiên đ c thay
b ng l a ch n v n đ khác nhau cho t ng nhóm nghiên c u, u tiên ch đ
đ c phát hi n c a nhóm.
B

c 2: L p khung logic cho chuyên đ

Khi v n đ u u tiên/chuyên đ đã đ c ch n, nhóm nghiên c u/giáo viên
h ng d n đ nh ng ng i làm gia cùng xây d ng khung logic cho chuyên đ
đã ch n. Khi khung logic đ c xây d ng xong c ng đ ng ngh a v i vi c chúng
ta đã th o xong đ c ng c a chuyên đ .
Ti n trình l p khung logic g m các n i dung sau:
Xác đ nh m c đích: m c đích là nh ng gì mà chun đ này h ng đ n.
Trong nh ng nghiên c u quy mô l n, t ng h p nhi u v n đ thì m c đích s
đ t đ c n u nh th c hi n thành công các nghiên c u. Tuy nhiên, trong nh ng
nghiên c u nh , chun sâu thì m c đích ch góp ph n cho vi c đ t đ c k t
qu đ ra. M t nghiên c u ch nên h ng đ n m t m c đích duy nh t. Câu h i
th ng dùng đ xác đ nh m c đích là "Chuyên đ này đ c th c hi n thì s đ t
đ c cái/đi u gì?".



Xác đ nh m c tiêu: m c tiêu nghiên c u đ c xây d ng d a trên c s c th
hóa, chi ti t hố b ng nh ng câu h i nh đ làm sáng t câu h i trong m c
đích. D a trên k t qu c a câu tr l i chi ti t, chúng ta s có đ c nh ng m c
tiêu c n đ t đ c cho m c đích c a nghiên c u. Thơng th ng m t m c tiêu
ph i có ít nh t m t k t qu .
Nhóm làm vi c nên chú ý r ng vì đây là đ t th c t p nghiên c u hi n tr ng
ng n ngày nên khi g p ph i nh ng m c đ ch l n, c n ph i gi i quy t nhi u m c
tiêu thì nên c n gi i h n m c tiêu đ th c hi n trong th i gian cho phép.
Xây d ng n i dung nghiên c u: D a trên các m c tiêu nghiên c u, nhóm làm
vi c xây d ng các n i dung nghiên c u. N i dung nghiên c u ph i đ t đ c k t
qu , k t qu đó ph i gi i thích/ch ng minh cho m c tiêu. N i dung nghiên c u
th ng đ c xác đ nh b ng câu h i: "Làm cái gì đ ch ng minh cho m c
tiêu?". M t n i dung nghiên c u th ng cho ra m t k t qu , nh ng c ng có th
cho ra nhi u h n m t k t qu .
Xác đ nh hành đ ng/ho t đ ng: Là nh ng vi c c n làm đ có đ t đ c n i
dung đ a ra. Thông th ng, vi c xác đ nh các hành đ ng b ng vi c tr l i câu
h i: "Làm cái gì? đâu? Nh th nào? V i ai?" đ đ t đ c n i dung.
S d ng công c và ph ng pháp:
xác đ nh đ c m c đích, m c tiêu, n i
dung và ho t đ ng, nhóm làm vi c th ng s d ng th o lu n nhóm v i các câu
h i d ng: " t đ c cái gì? Làm gì? Làm nh th nào?..." Tuy nhiên, m t cách
t ng qt và mang tính tồn di n khi phân tích v n đ đ xác đ nh các n i dung
trên, nh ng ng i làm công tác phân tích hi n tr ng th ng áp d ng công c
Cây V n đ và Cây M c tiêu đ ti n hành. K t qu thông th ng đ c th hi n
d i d ng b ng 4 sau:
B ng 2.5. K t qu khung logic cho nghiên c u hi n tr

ng


M c đích

M c tiêu

Ho t
đ ng/ Ph ng
K t qu
n i dung
pháp/công c ki n

A

A0

A01

X

A01a

T1

A02

Y

A02b

T2


A10

X

A10a

T1

A11

Z

A10b

T3

A12

J

A12

T2

d Th i
gian
th c hi n

Chú ý: Tên c a chuyên đ là b t bu c và c n thi t ph i có. Hi n v n cịn nhi u
ý ki n tranh lu n. Có ý ki n cho r ng tên chuyên đ nên đ c xác đ nh tr c

khi phân tích khung logic; có ý ki n l i cho là s đ c xác đ nh sau khi xác
đ nh m c đích m c tiêu. Tuy nhiên, trong tài li u này, tác gi đ ngh tên c a
chuyên đ nên xác đ nh sau khi khung logic đ c xây d ng xong đ đ t tên cho
chuyên đ , c ng là tên c a khung logic.


B c 3: L p k ho ch th c hi n: K ho ch th c hi n ph i th hi n rõ m c tiêu,
n i dung, ho t đ ng, ph ng pháp, công c , ng i ch u trách nhi m t b t đ u
cho đ n xây d ng báo cáo, báo cáo k t qu . Thông th ng, k ho ch th c hi n
có d ng theo b ng 5 sau:
B ng 3.6. Khung k ho ch th c thi chi ti t
Ho t đ ng

Th i gian

Tài chính, phu ng ti n/v t t

Ngu n
l c

Thu th p tài 24/11-22/11 Thuê xe, gi y đi đ ng và gi i Thi t,
li u th c p
thi u, b ng n i dung c n, đ Trâm
c ng đã đ c duy t,…
Vi t báo cáo 04/12-05/12 Gi y c a nhóm, A4, A0,..

nhân Ch u trách
nhi m chính
Trang, Chí


Ngh a,
Hi n, Phong
Quyên, i u

B c 4: T ch c thu th p d li u: D li u trong chuyên đ ch đ ph c v cho
chuyên đ , chúng mang tính chính xác h n và c th , chi ti t. Do v y, vi c t
ch c thu th p, phân tích d li u c n ch t ch và mang tính chính xác cao.
đ t đ c đi u này, nhóm c n ti n hành l y m u đi u tra m t cách thích h p,
th ng thì 30% s h , đ bi n đ ng kho ng 2,5 đ n 3%, tùy theo đ chính xác
c n thi t cho nghiên c u. Tuy nhiên, trong đ t nghiên c u hi n tr ng này các
nhóm làm vi c ch xác đ nh dung l ng m u, ph ng pháp tính tốn theo nhóm
n i dung đ thu n ti n và v a đ cho phân tích, đ chính xác trong tính tốn và
phân tích không đ c chú tr ng.
M t khác, các công c đ c s d ng cho giai đo n này th ng mang tính t ng
h p, phân lo i và phân tích thơng tin. Do v y, nh ng công c đ c s d ng
trong giai đo n I ch đ c s d ng l i khi th t s c n thi t và làm rõ n i dung
c th nào đó mà thơi. áng chú ý là công c ph ng v n bán c u trúng g n nh
không s d ng mà thay b ng ph ng pháp ph ng v n c u trúc theo d ng b ng
h i.
Trong đ t nghiên c u hi n tr ng này, b ng h i đ c xây d ng hoàn
thi n cho t ng chuyên đ c a các nhóm làm vi c đ c xem nh là ph n k t qu
b t bu c và là gi y thông hành cho các nhóm ti p t c nghiên c u c a mình.
M t khía c nh khác, b ng h i đ c xây d ng hoàn thành tr c khi ti p t c
nghiên c u c a các nhóm s giúp cho nhóm làm vi c s d ng nh ng câu h i,
h i nh ng n i dung th a so v i chuyên đ . H n th n a, k t qu c a b ng h i
c ng s là c s d li u làm t ng thêm s thuy t ph c cho k t qu phân tích
c a nh ng n i dung cho chuyên đ .

2.2.3.3. Báo cáo giai đo n II: Báo cáo chuyên đ
M c đích: M c đích là báo cáo nh ng phân tích hay nh ng gi i pháp đ c đ a

ra v i d n ch ng ch ng minh cho v n đ nghiên c u v i c ng đ ng thông và
các bên liên quan. Thông qua đó, ng i dân có th góp ý, b sung nh ng thông
tin cho k t qu t t h n. Trong đ t nghiên c u hi n tr ng này, m c đích đ cho


các nhóm làm vi c khác nhau góp ý, b sung cho nhau v tính logic, ph
pháp th c hi n, k n ng trình bày...

ng

Báo cáo cho ai?
Trên nguyên t c đây là bu i báo cáo v i c ng đ ng, nhóm làm vi c c n ph i
làm quen v i công tác thúc đ y m t bu i trao đ i và chia s v i c ng đ ng v
nh ng gi i pháp cho v n đ c n gi i quy t. Nh ng trong b i c nh c a đ t th c
t p chúng ta không t ch c đ c m t bu i h p c ng đ ng. Do v y, bu i báo
cáo nh m chia s gi a các nhóm làm vi c v i nhau v nh ng hi u bi t đ c gì
v c ng đ ng, đ ng th i là k t qu đ đánh giá thành qu c a nhóm làm vi c
trong giai đo n II.
Làm nh th nào?
Các nhóm làm vi c chu n b các d li u, bi u đ , hình nh đã thu th p
và phân tích đ c trong th i gian th c đ a theo t ng công c trên gi y Ao đ
báo cáo. Báo cáo đ c xem nh là m t nghiên c u nh có khung báo cáo theo
tu n t c a khung logic đã xây d ng ngay t đ u c a chuyên đ . Trên c s
c a báo cáo, k t qu c a các nhóm s đ c c ng đ ng góp ý đ s a ch a và
chuy n thành m t báo cáo hoàn ch nh trên A4. Tuy nhiên, đây là m t đ t th c
t p nên các k t qu A0 và A4 đ c n p cùng lúc đ h ng đ n s cơng b ng
cho các nhóm báo cáo tr c và sau, coi nh là thành qu h c t p c a nhóm
trong giai đo n II.
N i dung báo cáo g m nh ng gì?
Ph n 1: Gi i thi u/đ t v n đ . Trong ph n này ph i nói lên đ c m c đích

c a báo cáo và b i c nh th c hi n nghiên c u chuyên đ đ c ch n. Các lý do
th c hi n chuyên đ nghiên c u ph i mang tính th c ti n và phù h p v i th c
t t i đ a ph ng.
Ph n 2: M c tiêu – N i dung – Ph ng pháp: Trong ph n này, nhóm làm
vi c nên chuy n t nh ng g ch đ u trong theo t ng ph n trong khung logic
thành các câu ch rõ ràng trong báo cáo. Tuy nhiên, trong ph ng pháp th c
hi n và x l ý thông tin có th có thay đ i theo th c t th c hi n so v i khung
logic vì trong khung logic ch là k ho ch tr c khi th c hi n.
Ph n 3: K t qu báo cáo và th o lu n
K t qu c a nghiên c u chuyên đ này nên đ c trình bày theo t ng n i dung
đã trình bày trong khung logic. Tuy nhiên, nhóm làm vi c lên chú ý nh ng n i
dung nào c n trình bày tr c, nh ng n i dung nào đ c trình bày sau, gi a các
n i dung/nhóm n i dung ph i h tr cho nhau. Trong t ng n i dung c th ph i
có d li u d n ch ng, ch ng minh. D li u d n ch ng cho th là các con s ,
b ng bi u, bi u đ ,... Trong t ng n i dung c th ph i có nh ng nh n xét đ c
rút ra t k t qu c a n i dung đó.
Ph n 4: K t lu n
Trong ph n này, các k t lu n là nh ng gì chúng ta đã làm, nh ng gì ch a đ c
th c hi n thì không đ c đ a ra. Các k t lu n th ng d a trên các m c tiêu.


Tuy nhiên, trong m t s tr ng h p nghiên c u l n, các k t lu n th
rút ra theo n i dung ho c nhóm n i dung.

ng đ

c

Ghi chú: Thông th ng trong các nghiên c u th ng có nh ng ki n ngh . Tuy
nhiên, đây ch là m t nghiên c u th nghi m, nh nên không nên đ a ra nh ng

ki n ngh .
Ph n 5: Nh ng thu n l i và khó kh n – Bài h c kinh nghi m
Ph n này đ c trình bày theo nh ng yêu c u gi ng nh báo cáo giai đo n I v
m t hình th c, n i dung là khác nhau.
Ph n 6: Tài li u tham kh o
3. Công tác t ch c s k t, t ng k t và đánh giá
Công tác ch ch c s k t và t ng k t này ch s d ng cho các nhóm làm vi c
mang tính h c thu t nh sinh viên đang tham gia môn h c nghiên c u hi n
tr ng này.
M c đích: nh m đánh giá thái đ h c t p c a sinh viên, ph ng pháp h c,
ph ng pháp d y, k t qu h c t p, c ng nh nh ng ho t đ ng trong quá trình
nghiên c u hi n tr ng
Các lo i s k t, t ng k t, đánh giá đ

c s d ng trong nghiên c u hi n tr

ng:

 S k t ngày
 S k t gi a k
 T ng k t và đánh giá cu i k t i hi n tr

ng

3.1. S k t ngày
S k t ngày là m t vi c c n thi t trong quá trình nghiên c u hi n tr ng. H ng
ngày, các nhóm làm vi c dành kho n th i gian đ đ cho công tác s k t h ng
ngày cu i m i ngày làm vi c, th ng là t 10 đ n 15 phút. Công tác s k t
ngày s giúp cho nhóm làm vi c nh ng vi c sau:
- S k t các ho t đ ng (công c đã dùng) và thông tin thu th p đ c. Nhóm

làm vi c ph i ln tr v l i các m c tiêu c a công tác th m đ nh và các ch đ
và v n đ đ c xác đ nh trong công tác thu th p thông tin n n đ th y đ c
l ng thông tin c n b n nào thi u h t thông tin hay ngu n thông tin nào không
đ c đ ng ý, và ki m tra thông tin nào đang đ c thu th p. Thông tin m i s
h ng d n v n đ m i c n đ c tri n khai cho ngày hôm sau.
- Thúc đ y vi c c p nh t thông tin và xác đ nh v n đ m i. K thu t th ng
dùng h ng ngày mà nhóm làm vi c ph i ln ln chu n b đó là b ng danh
m c rà soát h ng ngày c a ch đ và v n đ c n đ c nh n m nh. Bây gi
nhóm làm vi c ph i xác đ nh làm th nào (công c , ch đ then ch t trong
ph ng v n) đ mà thu th p thông tin cho ngày hôm sau (lên k ho ch ngày hôm
sau).


- Giúp nhóm làm vi c h c h i cách làm vi c h n là công vi c c a m t nhóm
nghiên c u hi n tr ng.
- Thúc đ y trao đ i ý ki n và tri n khai càng hoàn thi n b c tranh c a cơng
đ ng.
Nhóm làm vi c s h t s c d dàng đ hồn thành cơng c và hành đ ng trong
thu th p thông tin là khơng có cãi c nhau khi đang ti n hành t i th c đ a
mà ch th o lu n trong s k t ngày.
Nh ng g i ý cho s k t ngày:
 Thông tin m i thu th p đ
 Thông tin h c h i đ

c là gì?

c t m i m t cơng c là gì?

 Có ngu n thơng tin nào thu th p đ


c t nhi u ngu n?

 Thông tin nào là chính xác?
 V n đ m i nãy sinh trong ngày làm vi c là gì?
 Làm th nào đ thu th p thông tin t v n đ m i này (cơng c gì)?
 Thơng tin nào c n đ

c ti p t c thu th p?

 Nh ng công tác th c đ a cho ngày mai là gì?
 Ai làm cơng tác đó?
 Thành viên nào c a c ng đ ng tham gia vào?
3.2. S k t gi a k (cu i giai đo n I)
M c đích: Nh m đánh giá k t qu h c t p và có nh ng ch nh s a hoàn thi n
cho hoàn t t k ho ch h c t p trong giai đo n II và toàn đ t
Ai tham gia? T t c nh ng ai tham gia vào ti n trình nghiên c u hi n
tr ng.
Nh ng gì c n s k t?
Báo cáo giai đo n I g m: trình bày trên A0, ng
bày, th i gian trình bày,
Ti n trình làm vi c chung c a nghiên c u hi n tr
ánh giá thái đ h c t p giai đo n I (chi ti t

i trình bày, n i dung trình
ng.

m c 3.4)

Làm nh th nào?
Báo cáo giai đo n I: Báo cáo đ c trình bày trên gi y A0, s l ng kho ng t

10 – 12 t . Th i gian trình bày cho m i báo cáo s là 10 phút, h i, góp ý và tr
l i là 15 phút; chia s c a giáo viên h ng d n là 5 phút.
Tiêu chí c th :
N i dung trình bày trên A0: Rõ ràng, d hi u, ch dùng t khóa, ng i cu i
phòng v n đ c đ c.


Báo cáo viên (ng i trình bày): T 2 ng
di n thuy t ch không đ c.

i tr lên/báo cáo, l u lốt, rõ ràng,

N i dung trình bày: Logic t m c tiêu, m c đích đ n k t qu . K t qu ph i
d n ch ng đ ch ng minh và t th c ti n đ a ph ng, theo khung logic đã th c
hi n.
Th i gian: trình bày đúng th i gian quy đ nh, quá 5 phút b tr 1 đi m.
Ti n trình làm vi c chung c a nghiên c u hi n tr ng giai đo n I: nh m
giúp cho vi c th c hi n nghiên c u giai đo n II đ c t t h n và đ c th c hi n
ngay sau khi các báo cáo c a các nhóm làm vi c v a hoàn thành.
th c hi n đ

c đi u này, công c đ

c s d ng là "Mood – o – Meter".

3.3. T ng k t cu i k
M c đích: T ng k t và đánh giá nh ng ho t đ ng trong su t đ t th c t p v
nh ng m t đ c và ch a đ c, t đó rút kinh nghi m, chu n b cho h i th o
t ng k t (n u c n).
Nh ng gì c n s k t?

Báo cáo giai đo n II g m: trình bày trên A0, ng
bày, th i gian trình bày,
ánh giá k t chung qu nghiên c u hi n tr
ánh giá thái đ h c t p giai đo n II (chi ti t

i trình bày, n i dung trình

ng.
m c 3.4)

Làm nh th nào?
Báo cáo giai đo n II: Báo cáo đ c trình bày trên gi y A0, s l ng kho ng t
10 – 12 t . Th i gian trình bày cho m i báo cáo s là 10 phút, h i, góp ý và tr
l i là 15 phút; chia s c a giáo viên h ng d n là 5 phút.
Tiêu chí c th :
N i dung trình bày trên A0: Rõ ràng, d hi u, ch dùng t khóa, ng i cu i
phòng v n đ c đ c.
Báo cáo viên (ng i trình bày): T 2 ng i tr lên/báo cáo ( u tiên nh ng
ng i ch a trình bày), l u loát, rõ ràng, di n thuy t ch khơng đ c.
N i dung trình bày: Logic t m c tiêu, m c đích đ n k t qu . K t qu ph i d n
ch ng đ ch ng minh và t th c ti n đ a ph ng, theo khung logic đã th c
hi n.
Th i gian: trình bày đúng th i gian quy đ nh, quá 5 phút b tr 1 đi m.
Ti n trình làm vi c chung c a nghiên c u hi n tr ng: Vi c đánh giá này s
giúp cho nh ng ng i làm nghiên c u hi n hi n tr ng và c nh ng ng i làm
công tác t ch c rút kinh nghi m cho nh ng l n nghiên c u hi n tr ng sau.
Công c M ng Nh n s đ c s d ng đ đánh giá.


3.4. ánh giá tinh th n và thái đ h c t p c a các thành viên trong nhóm

làm vi c
ây là m t h ng m c đánh giá h c t p nghiên c u hi n tr ng, đã đ c các
thành viên tham gia h i th o ho ch đ nh k ho ch th c t p th ng nh t, là m t
trong nh ng c n c đ tính đi m cho giai đo n hay toàn đ t nghiên c u hi n
tr ng.
Ai đ

c đánh giá?

Các thành viên trong nhóm làm vi c t cân nh c và đánh giá tinh th n, thái đ
h c t p c a chính mình và các b n trong nhóm làm vi c.
Làm nh th nào?
Công vi c này đ

c th c hi n vào cu i các bu i s k t ho c t ng k t.

M i thành viên trong nhóm lá vi c cho đi m mình và các thành viên khác trên
m t b ng danh sách t đ c in/vi t s n và b vào phong bì chung đ c chu n
b s n.
Phi u cho đi m là kín, khơng th o lu n v i các thành viên khác
Thang đi m cho t đi m 0 đ n đi m 9.
Trong m t phi u đi m c a nhóm làm vi c, đi m s khơng l p l i, có ngh a
khơng có đ ng đi m s trên m t phi u đi m c a nhóm làm vi c, kho ng cách
đi m cách nhau là 1 đi m. Ví d t có 5 ng i (A có đi m 9; B có đi m 4; C có
đi m 7, D có đi m 8 ; F có đi m 5)
i m c a thành viên trong nhóm làm vi c là trung bình c ng c a các phi u
đi m trong nhóm làm vi c.
N u m t phi u có s đi m trùng nhau, có ngh a các thành viên đó có đi m 0
(khơng) c a phi u đó.
N u nhóm làm vi c nào đó thi u m t/hay nhi u phi u đi m, đi m bình quân

đ c là c a t ng s th c c a thành viên trong nhóm chia cho s thành viên.
3.5. Nh t ký th c t p (thu ho ch cá nhân)
M c đích: Là nh ng ghi chép v nh ng cơng vi c, vi c làm c a các nhân và
c a nhóm làm vi c nh m giúp cho cá nhân đúc k t nh ng đã h c đ c gì trong
ti n trình nghiên c u hi n tr ng. Trong nh ng gì đã h c, nh ng gì cá nhân
đã l nh h i đ c, nh ng gì cịn ch a l nh h i đ c ho c còn th c m t. T đó,
các nhân rút ra bài h c cho riêng mình.
Làm nh th nào?
Vào cu i m i ngày c a nghiên c u hi n tr ng, m i cá nhân t ghi chép l i
nh ng công vi c nhóm đã phân cơng ho c cùng v i nhóm th c hi n. Trong quá
trình th c hi n, c n đ c ghi chép m t cách t m v n i dung công vi c, nh ng
ai cùng tham gia, g p g trong ti n trình công vi c, các k t qu đ t đ c là gì.


Trong các n i dung đó, nh ng k n ng nào cá nhân đã n m b t đ c, nh ng gì
ch a n m b t đ c. T đó, nh n xét c a cá nhân n u đ c th c hi n l i cơng
vi c đó thì nên có nh ng tay đ i nh th nào đ đ t đ c k t qu t t h n.
K t qu c a nh n k ý th c t p nên vi t trên gi y A4.
3.6. Thành qu thang đi m đánh giá c a đ t nghiên c u hi n tr
Thành qu c a đ t nghiên c u hi n tr

ng

ng bao g m:

B ng 3.7. Thành qu và thang đi m đánh giá
TT

Thang đi m %


Thành qu

Chính quy
1

Báo cáo giai đo n I (A4)

VHVL

20

30

2

Trình bày và b ng bi u trình bày trong s k t đ t I 10
(A0)

10

3

K t qu phi u đánh giá cá nhân và thành viên trong t
giai đo n I

10

5

4


Báo cáo giai đo n II (g m các b ng, bi u hi n tr

20

30

5

Trình bày và b ng bi u trình bày báo cáo giai đo n II 10
(A0)

10

6

K t qu phi u đánh giá cá nhân và thành viên trong t
giai đo n II

10

5

7

B n thu ho ch cá nhân (A4)

10

#


8

Nh n xét c a giáo viên

10

10

(bao g m các b ng, bi u, s đ , b n đ ngo i nghi p)

ng)

Giao n p thành qu nh th nào? Các tài li u trên đ c t p h p theo t , t n p
theo nhóm, nhóm n p cho giáo viên tr c khi k t thúc đ t nghiên c u hi n
tr ng (chu n b lên xe v l i n i xu t phát). K t qu đánh giá này thay cho
đi m k t thúc môn đ đáp ng theo quy đ nh c a ch ng trình.


4. Ph ng pháp và công c
tr ng

ng d ng trong quá trình nghiên c u hi n

4.1. Nh ng chú ý trong ti p c n trong nghiên c u hi n tr

ng

 Nh ng ng i làm công tác nghiên c u hi n tr ng c n ph i ln có m t
suy ngh xun su t là mình đang đi tìm hi u và h i h i t ng i dân v

nh ng cái h có ch khơng ph i đi chia s , h tr , hu n luy n hay d y
cho ng i dân nh ng cái mình có.
 Ti p c n nghiên c u hi n tr ng thông qua ph ng pháp nghiên c u
đánh giá nhanh nông thôn có s tham gia (PRA) khơng có nhi u th i
gian, th ng là t 3 – 5 ngày, do v y, nh ng ng i làm công tác nghiên
c u hi n tr ng c n s p x p th i gian v i các công vi c th t s h p lý
và linh đ ng trong vi c ng d ng các công c . Các cơng c có liên quan
v i nhau nên th c hi n k t h p v i nhau. Xác đ nh rõ đ i t ng đ c
ph ng v n và ph ng v n nh ng thôn tin c n thi t trong m t th i gian
nh t đ nh, không nên quay l i l n sau.
 Ph ng pháp ch n m u: Có nhi u cách l y m u khác nhau, tùy thu c
vào ph m vi, quy mô c a hi n tr ng, yêu c u c a nghiên c u đ t ra.
Thông th ng, trong nghiên c u hi n tr ng có hai h ng l y m u ch
đ o:
o L y m u theo ki u qu bóng tuy t hay l y m u theo "chu i".
Trong cách l y m u này là l n theo nh ng n i/ng i có ngu n
thông tin và ti p t c cho đ n khi ngu n thơng tin khơng cịn n a
ho c có s l p đi l p l i m t cách nh t qn v thơng tin thì d ng
l i, ngh a là đ l n c a m u đã đ m b o.
o L y m u theo quy mô đ c xác đ nh tr c. Dung l ng m u
th ng đ c xác đ nh theo công th c: n = (N.t2.S2)/(N.d2 + t2.
S2). Trong đó: N là t ng dung l ng m u theo c ng đ ng ho c
nhóm quan tâm; S2 trong nghiên c u xã h i th ng đ c ch n là
0,25; t là h s tin c y c a k t qu ; d là Sai s m u. Cách ch n
m u trong theo d ng này th ng ch n ng u nhiên đ n gi n b ng
cách rút th m theo th t trong danh sách.
 Các ph ng pháp tính tốn: C n xác đ nh rõ bi n đ nh tính và bi n đ nh
l ng; Mã hố s li u đ nh tính đ x lý và phân tích sau đó ph i tr v
bi n ban đ u. M t s s li u đ nh l ng c ng đ c mã hoá b ng cách
ghép nhóm. Các thơng tin đ c mã hố: cách làm đ t, các k thu t ch m

sóc, gi ng cây tr ng, s loài cây tr ng, cách th c thu ho ch.
 Nh ng ng i làm cơng tác thúc đ y nhóm c n phân công c th công
vi c c a t ng thành viên cho t ng ho t đ ng c th . M m d o trong thúc
đ y và ng d ng m t cách linh đ ng các nhi m v đ c giao. Gi a
nh ng ng i làm công tác thúc đ y không nên tranh c i khi đang
th c hi n m t ho t đ ng nào đó, n u có s khơng nh t quán v i nhau
nên tranh lu n sau khi ho t đ ng k t thúc ho c trao đ i ngay t i th i