VĂN MẪU LỚP 12
BÀI PHÂN TÍCH KHỔ 3 BÀI THƠ VIỆT BẮC CỦA TỐ HỮU

BÀI MẪU SỐ 1:
Nhắc đến Tố Hữu thì ai cũng biết ơng là một trong những nhà thơ trữ tình Cách Mạng hàng
đầu của nền văn học Việt Nam. Thơ Tố Hữu là tiếng thơ của lẽ sống lớn, tình cảm lớn, niềm
vui lớn của con người Cách mạng và cuộc sống Cách Mạng
Bài Việt Bắc là đỉnh cao trong sự nghiệp sáng tác thơ của Tố Hữu nói riêng, của thơ
kháng chiến chống Pháp nói chung.Có thế nói, Việt Bắc là khúc tình ca và cũng là khúc
hùng ca,thế hiện ân tình sâu nặng, thủy chung của nhà thơ đối với căn cứ địa Cách Mạng cả
nước. Điều này càng được khắc họa rõ nét hơn trong khổ thơ:
Mình đi,có nhớ những ngày
Tân Trào, Hồng Thái, mái đình, cây đa ?
Việt Bắc là tác phẩm trường thiên,dài 150 dòng,được Tố Hữu viết vào tháng 10/1954
khi Trung ương Đảng và chính phủ, Bác Hổ và cán bộ từ giã Thủ đơ gió ngàn để về với
Thủ đơ hoa vàng nắng Ba Đình .Bao trùm đoạn thơ là một niềm hoài niệm nhớ thương
về những năm tháng ở chiến khu Việt Bắc, là nỗi nhớ da diết, tâm trạng bâng khuâng, lưu
luyến của kẻ ở người đi người miền ngược và người đi kháng chiến.
Mở đầu đoạn thơ là hàng loạt câu hỏi rất ngọt ngào:
Mình đi, có nhớ những ngày
Mưa nguồn suối lũ,những mây cùng mưa
Mình về, có nhớ chiến khu
Miếng cơm chấm muối, mối thù nặng vai
Ở khổ thơ, xuất hiện một loạt cụm từ có nhớ ,điều này gợi cho ta cảm nhận được tâm
trạng của người ở lại một tâm trạng quan tâm, lo lắng khơng biết: Cán Bộ về xi, Cán
Bộ có cịn nhớ chiến khu VB nữa khơng ? . Để cho VB hỏi là vì nhà thơ muốn khơi gợi lại
những ngày kháng chiến gian khổ. Nhớ thiên nhiên VB mưa nguồn suối lũ, những mây
cùng mù , câu thơ đã đặc tả được cảnh thiên nhiên hoang sơ, thời tiết khắc nghiệt nơi núi
rừng VB, tuy khung cảnh có chút ảm đạm nhưng vẫn mang đậm chất trữ tình, thơ mộng,
phóng khống và hùng vĩ. Ngồi việc phải đối mặt với sự khắc nghiệt,khó khăn của thiên
nhiên, mình và ta còn phải đối diện với cuộc sống thiếu thốn,đầy gian khổ miếng cơm

chấm muối . Hình ảnh hốn dụ mối thù nặng vai , gợi liên tưởng đến mối thù sâu
nặng của nhân dân đối với những kẻ cướp nước, những kẻ đan tâm bán nước ta cho giặc.
Đồng thờ còn là lời nhắc nhở kín đáo của người ở lại về một thời rất đỗi tự hào, mình và
ta đã cùng sát cánh bên nhau, cùng nhau tiêu điệt kẻ thù chung, giành lại độc lập tự do và
đem đến cho nhân dân cuộc sống hạnh phúc,ấm no. Ngệ thuật tiểu đối kết hợp với cách ngắt
nhịp 2/2/2 – 4/4 đều đặn khiến cho câu thơ trở nên nhịp nhàng, cân đối, lời thơ càng thêm
tha thiết.
Tiếp mạch cảm xúc, vẫn là những lời hỏi của VB nhưng ẩn chứa trong vần thơ lại là lời bộc
bạch tâm sự của người ở lại, bày tỏ tình cảm lưu luyến với cán bộ về xi:
Mình về, rừng núi nhớ ai
Trám bùi để rụng, măng mai để già
rừng núi chính là hình ảnh
Tố Hữu đã sử dụng biện pháp hoán dụ rừng núi nhớ ai
người ở lại, còn đại từ ai là chỉ người cán bộ về xi nhằm nhấm mạnh tình cảm thắm
thiết và nỗi nhớ da diết của nhân dân VB đối với những người kháng chiến, với Đảng và
chính phủ Thiên nhiên và con người VB nhớ cán bộ về xuôi nhiều đến mức trám bùi để
trám bùi và măng mai là hai món ăn thường nhật của bộ đội,
rụng, măng mai để già
của cán bộ kháng chiến; đồng thời cũng là đặc sản của thiên nhiên VB. Mình v ề
khiến núi rừng VB bỗng trở nên trống vắng, buồn bã đến lạ thường, ngay cả khi trám bùi
măng mai mà cũng không ai thu hái. Người ở lại đã bộc lộ tình cảm của mình thật chân
thành và tha thiết.
Nhân dân VB vẫn tiếp tục hỏi, nhưng ở đoạn thơ này lời hỏi được nhấn mạnh hơn, thể hiện
cụ thể và rõ ràng hơn: Cán Bộ về xi có nhớ cảnh vật VB, con người VB, nhớ những
năm tháng cùng nhau kháng chiến hay khơng ?
Mình đi, có nhớ những nhà
Hắt hiu lau xám, đậm đà lịng son
Mình về, có nhớ núi non

Nhớ khi kháng Nhật, thuở cịn Việt Minh.
Cụm từ nhớ những nhà
biện pháp hoán dụ – gợi cho ta cảm nhận được tâm trạng lo
lắng không biết rằng: Cán bộ có nhớ những người dân VB hay không ?Chứ nhân dân VB
nhớ cán bộ nhiều lắm,nhớ đến nỗi hắt hiu lau xám .Từ láy hắt hiu kết hợp với hình
ảnh đặc trưng của thiên nhiên VB lau xám càng làm nổi bật hơn khung cảnh hoang
vắng,đơn sơ, im lặng nơi núi rừng. Nhưng đối lập với khung cảnh ấy là tấm lòng son ,
tấm lòng ấm áp và chân thành của con người VB. Ngoài ra, nhân dân VB còn muốn biết


thêm rằng: Cán bộ về xi có nhớ núi non , nhớ thiên nhiên VB hùng vĩ hay khơng? Có
nhớ khoảng thời gian cùng nhau kháng Nhật , thuở còn làm Việt Minh hay khơng ?
Chính nghĩa tình của đồng bào VB đối với bộ đội, với Cách Mạng; sự đồng cảm cùng san sẻ
mọi gian khổ, niềm vui, cùng gánh vác nhiệm vụ nặng nề, khó khăn làm cho VB quê
hương của Cách Mạng, cội nguồn nuôi dưỡng cho Cách Mạng càng thêm ngời sáng trong
tâm trí nhà thơ nói riêng av2 trong lịng người đọc nói chung.
Kết lại đoạn thơ là nỗi nhớ về những địa danh lịch sử:
Mình đi, mình có nhớ mìnhTân Trào, Hồng Thái, mái đình, cây đa.
Chỉ với hai câu thơ,nhưng tác giả đã gửi gắm rất nhiều tình cảm, ẩn chứa rất nhiều điều; đặc
biệt là ở câu thơ sáu chữ có đến ba từ mình quyện vào nhau nghe thật tha thiết và chân
thành. Từ mình thứ nhất và thứ hai được dùng để chỉ người cán bộ về xi, cịn từ
mình thứ ba ta có thể hiểu theo nhiều cách.Mếu hiểu theo nghĩa rộng, mình là VB
đại từ nhân xưng ngơi thứ hai thì câu thơ mang hàm ý: Cán bộ về xi, về Hà Nội khơng
biết cán bộ có cịn nhớ đến nhân dân VB, nhớ đến người ở lại khơng ? . Ở nghĩa hẹp hơn,
mình chính là cán bộ về xuôi đại từ nhân xưng ngôi thứ nhất khiến cho câu thơ
được hiểu theo một nghĩa khác: Cán bộ về xi, cán bộ có nhớ chính mình hay khơng? Có
cịn nhớ đến q khứ của bản thân, nhớ những năm tháng chiến đấu gian khổ vì lí tưởng cao
đẹp,vì độc lập tự do của dân tộc hay khơng? . Với cách hiểu thứ hai này, người ở lại đã đặt
ra một vấn đề có tính thời sự, sợ rằng mọi người sẽ ngủ quên trên chiến thắng, quên đi q
khứ hào hùng của mình, thậm chí sẽ phản bội lại lí tưởng cao đẹp của bản thân. Nhà thơ Tố

Hữu đã hình dung trước được diễn biến tâm lý của con người sau chiến thắng, đây quả là
câu thơ mang tính trừu tượng và triết lý sâu sắc.
Tân Trào, Hồng Thái, mái đình, cây đa.
Ở câu thơ cuối trong khổ ba, người ở lại nhắc đến hai địa danh nổi tiếng gắn liền với hai sự
kiện quan trọng đã từng diễn ra ở VB. Địa điểm thứ nhất: sự kiện cây đa Tân Trào
(12/1944), đây là nơi đội VN tuyên truyền giải phóng quân làm lễ xuất phát, lúc đầu chỉ với
mấy chục thành viên nhưng sau đó trở thành đội quân VN- lực lượng chủ chốt đã làm nên
chiến thắng ngày hơm nay. CỊn địa điểm thứ hai là tại đình Hồng Thái nơi Bác đã chủ
trì cuộc họp (8/1945) quyết định làm cuộc CMT8; chính nhờ quyết định sáng suốt này mà
cuộc kháng chiến chống Pháp đã thành cơng vang dội,có thể giành lại độc lập tự do cho
nước nhà. Tố Hữu lồng hai địa danh lịch sử vào trong câu thơ nhằm nhấn mạnh câu hỏi của
người ở lại, đồng thời còn là lời nhắc nhở nhẹ nhàng: Không biết rằng cán bộ về xuôi có cịn
nhớ rằng VB chính là cái nơi của CM, là nguồn nuôi dưỡng Cách Mạng hay không ? Và liệu
rằng cán bộ về xi có cịn thủy chung, gắn bó với VB như xưa khơng hay là đã thay lòng
đổi dạ ?

Chỉ với 12 câu thơ trong khổ 3 của bài VB, Tố Hữu đã đưa ta vào thế giới của hoài niệm và
kỉ niệm, vào một thế giới êm ái,ngọt ngào, du dương của tình nghĩa Cách Mạng. Cái hay


nhất trong khổ thơ chính là Tó Hữu đã sử dụng rất khéo léo và đặc sắc hai cụm từ đối lập
mình đi mình v ề .Thơng thường, đi và về là chỉ hai hướng trái ngược nhau, nhưng ở
trong khổ thơ này thì mình đi mình v ề đều chỉ một hướng là về xuôi,về Hà Nội.Với
lối điệp cấu trúc kết hợp nhịp thơ 2/2/2 – 4/4 đều đận, khiến cho âm điệu thơ trở nên nhịp
nhàng, cân xứng giống như nhịp chao của võng đong đưa, rất phù hợp vối phong cách thơ
trữ tình chính trị của Tố Hữu.
Giọng thơ tâm tình ngọt ngào tha thiết và nghệ thuật biểu hiện giàu tính dân tộc của Tố
Hữu đã góp phần tạo nên sự thành cơng cho bài VB. Những chi tiết về ánh sáng và tình
người, từ miếng cơm chấm muối, trám bùi,măng mai, mái nhà hắt hiu lau xám
đến

mối thù hai vai chung gánh, những tấm lòng son sẽ khơng bao giờ phai nhạt,sẽ sống
mãi trong lịng nhà thơ và trong tâm trí của người dân VB,của những cán bộ về xuôi.


BÀI MẪU SỐ 2:
Nhắc đến Tố Hữu thì ai cũng biết ơng là một trong những nhà thơ trữ tình Cách Mạng hàng
đầu của nền văn học Việt Nam. Thơ Tố Hữu là tiếng thơ của lẽ sống lớn, tình cảm lớn, niềm
vui lớn của con người Cách mạng và cuộc sống Cách Mạng. Bài “Việt Bắc” là đỉnh cao
trong sự nghiệp sáng tác thơ của Tố Hữu nói riêng, của thơ kháng chiến chống Pháp nói
chung.Có thế nói, “Việt Bắc” là khúc tình ca và cũng là khúc hùng ca,thế hiện ân tình sâu
nặng, thủy chung của nhà thơ đối với căn cứ địa Cách Mạng cả nước. Điều này càng được
khắc họa rõ nét hơn trong khổ thơ:
“Mình đi,có nhớ những ngày
…….
Tân Trào, Hồng Thái, mái đình, cây đa ?”
“Việt Bắc” là tác phẩm trường thiên,dài 150 dòng,được Tố Hữu viết vào tháng 10/1954 khi
Trung ương Đảng và chính phủ, Bác Hổ và cán bộ từ giã “Thủ đơ gió ngàn” để về với “Thủ
đơ hoa vàng nắng Ba Đình” .Bao trùm đoạn thơ là một niềm hồi niệm nhớ thương về
những năm tháng ở chiến khu Việt Bắc, là nỗi nhớ da diết, tâm trạng bâng khuâng, lưu
luyến của kẻ ở người đi – người miền ngược và người đi kháng chiến.
Mở đầu đoạn thơ là hàng loạt câu hỏi rất ngọt ngào:
“Mình đi, có nhớ những ngày
Mưa nguồn suối lũ,những mây cùng mưa
Mình về, có nhớ chiến khu
Miếng cơm chấm muối, mối thù nặng vai”
Ở khổ thơ, xuất hiện một loạt cụm từ “có nhớ”,điều này gợi cho ta cảm nhận được tâm
trạng của người ở lại – một tâm trạng quan tâm, lo lắng không biết: “Cán Bộ về xi, Cán
Bộ có cịn nhớ chiến khu VB nữa không ?”. Để cho VB hỏi là vì nhà thơ muốn khơi gợi lại
những ngày kháng chiến gian khổ. Nhớ thiên nhiên VB “mưa nguồn suối lũ, những mây
cùng mù” , câu thơ đã đặc tả được cảnh thiên nhiên hoang sơ, thời tiết khắc nghiệt nơi núi

rừng VB, tuy khung cảnh có chút ảm đạm nhưng vẫn mang đậm chất trữ tình, thơ mộng,
phóng khống và hùng vĩ. Ngoài việc phải đối mặt với sự khắc nghiệt,khó khăn của thiên
nhiên, “mình và ta” cịn phải đối diện với cuộc sống thiếu thốn,đầy gian khổ “miếng cơm
chấm muối”. Hình ảnh hốn dụ “mối thù nặng vai”, gợi liên tưởng đến “mối thù” sâu nặng
của nhân dân đối với những kẻ cướp nước, những kẻ đan tâm bán nước ta cho giặc. Đồng
thờ


cịn là lời nhắc nhở kín đáo của người ở lại về một thời rất đỗi tự hào, “mình và ta” đã cùng
sát cánh bên nhau, cùng nhau tiêu điệt kẻ thù chung, giành lại độc lập tự do và đem đến cho
nhân dân cuộc sống hạnh phúc,ấm no. Ngệ thuật tiểu đối kết hợp với cách ngắt nhịp 2/2/2 4/4 đều đặn khiến cho câu thơ trở nên nhịp nhàng, cân đối, lời thơ càng thêm tha thiết.
Tiếp mạch cảm xúc, vẫn là những lời hỏi của VB nhưng ẩn chứa trong vần thơ lại là lời bộc
bạch tâm sự của người ở lại, bày tỏ tình cảm lưu luyến với cán bộ về xi:
“Mình về, rừng núi nhớ ai
Trám bùi để rụng, măng mai để già”
Tố Hữu đã sử dụng biện pháp hoán dụ “rừng núi nhớ ai” – “rừng núi” chính là hình ảnh
người ở lại, cịn đại từ “ai” là chỉ người cán bộ về xuôi – nhằm nhấm mạnh tình cảm thắm
thiết và nỗi nhớ da diết của nhân dân VB đối với những người kháng chiến, với Đảng và
chính phủ…Thiên nhiên và con người VB nhớ cán bộ về xuôi nhiều đến mức “trám bùi để
rụng, măng mai để già” – “trám bùi và măng mai” là hai món ăn thường nhật của bộ đội,
của cán bộ kháng chiến; đồng thời cũng là “đặc sản” của thiên nhiên VB. “Mình về” khiến
núi rừng VB bỗng trở nên trống vắng, buồn bã đến lạ thường, ngay cả khi “trám bùi – măng
mai” mà cũng không ai thu hái. Người ở lại đã bộc lộ tình cảm của mình thật chân thành và
tha thiết.
Nhân dân VB vẫn tiếp tục hỏi, nhưng ở đoạn thơ này lời hỏi được nhấn mạnh hơn, thể hiện
cụ thể và rõ ràng hơn: “Cán Bộ về xi có nhớ cảnh vật VB, con người VB, nhớ những năm
tháng cùng nhau kháng chiến hay khơng ?”
“Mình đi, có nhớ những nhà
Hắt hiu lau xám, đậm đà lịng son
Mình về, có nhớ núi non

Nhớ khi kháng Nhật, thuở còn Việt Minh.”
Cụm từ “nhớ những nhà” – biện pháp hoán dụ - gợi cho ta cảm nhận được tâm trạng lo lắng
không biết rằng: Cán bộ có nhớ những người dân VB hay khơng ?Chứ nhân dân VB nhớ
cán bộ nhiều lắm,nhớ đến nỗi ”hắt hiu lau xám”.Từ láy “hắt hiu” kết hợp với hình ảnh đặc
trưng của thiên nhiên VB “lau xám” càng làm nổi bật hơn khung cảnh hoang vắng,đơn sơ,
im lặng nơi núi rừng. Nhưng đối lập với khung cảnh ấy là “tấm lòng son”, tấm lòng ấm áp
và chân thành của con người VB. Ngồi ra, nhân dân VB cịn muốn biết thêm rằng: Cán bộ
về xi có nhớ “núi non”, nhớ thiên nhiên VB hùng vĩ hay khơng? Có nhớ khoảng thời gian
cùng nhau “kháng Nhật”, “thuở còn làm Việt Minh” hay khơng ? Chính nghĩa tình của đồng
bào VB đối với bộ đội, với Cách Mạng; sự đồng cảm cùng san sẻ mọi gian khổ, niềm vui,


cùng gánh vác nhiệm vụ nặng nề, khó khăn làm cho VB – quê hương của Cách Mạng, cội
nguồn nuôi dưỡng cho Cách Mạng – càng thêm ngời sáng trong tâm trí nhà thơ nói riêng
av2 Kết lại đoạn thơ là nỗi nhớ về những địa danh lịch sử:
“Mình đi, mình có nhớ mình
Tân Trào, Hồng Thái, mái đình, cây đa.”
Chỉ với hai câu thơ,nhưng tác giả đã gửi gắm rất nhiều tình cảm, ẩn chứa rất nhiều điều;
đặc biệt là ở câu thơ sáu chữ có đến ba từ “mình” quyện vào nhau nghe thật tha thiết và
chân thành. Từ “mình” thứ nhất và thứ hai được dùng để chỉ người cán bộ về xi, cịn từ
“mình” thứ ba ta có thể hiểu theo nhiều cách.Mếu hiểu theo nghĩa rộng, “mình” là VB – đại
từ nhân xưng ngơi thứ hai – thì câu thơ mang hàm ý: Cán bộ về xi, về Hà Nội khơng biết
cán bộ có cịn nhớ đến nhân dân VB, nhớ đến người ở lại khơng ?”. Ở nghĩa hẹp hơn,
“mình” chính là cán bộ về xuôi – đại từ nhân xưng ngôi thứ nhất – khiến cho câu thơ được
hiểu theo một nghĩa khác: Cán bộ về xi, cán bộ có nhớ chính mình hay khơng? Có cịn
nhớ đến q khứ của bản thân, nhớ những năm tháng chiến đấu gian khổ vì lí tưởng cao
đẹp,vì độc lập tự do của dân tộc hay không?”. Với cách hiểu thứ hai này, người ở lại đã đặt
ra một vấn đề có tính thời sự, sợ rằng mọi người sẽ ngủ quên trên chiến thắng, quên đi q
khứ hào hùng của mình, thậm chí sẽ phản bội lại lí tưởng cao đẹp của bản thân. Nhà thơ Tố
Hữu đã hình dung trước được diễn biến tâm lý của con người sau chiến thắng, đây quả là

câu thơ mang tính trừu tượng và triết lý sâu sắc.
“Tân Trào, Hồng Thái, mái đình, cây đa.”
Ở câu thơ cuối trong khổ ba, người ở lại nhắc đến hai địa danh nổi tiếng gắn liền với hai sự
kiện quan trọng đã từng diễn ra ở VB. Địa điểm thứ nhất: sự kiện “cây đa Tân Trào”
(12/1944), đây là nơi đội VN tuyên truyền giải phóng quân làm lễ xuất phát, lúc đầu chỉ với
mấy chục thành viên nhưng sau đó trở thành đội quân VN- lực lượng chủ chốt đã làm nên
chiến thắng ngày hơm nay. CỊn địa điểm thứ hai là tại đình “Hồng Thái” nơi Bác đã chủ trì
cuộc họp (8/1945) quyết định làm cuộc CMT8; chính nhờ quyết định sáng suốt này mà cuộc
kháng chiến chống Pháp đã thành cơng vang dội,có thể giành lại độc lập tự do cho nước
nhà. Tố Hữu lồng hai địa danh lịch sử vào trong câu thơ nhằm nhấn mạnh câu hỏi của người
ở lại, đồng thời còn là lời nhắc nhở nhẹ nhàng: Không biết rằng cán bộ về xuôi có cịn nhớ
rằng VB chính là cái nơi của CM, là nguồn nuôi dưỡng Cách Mạng hay không ? Và liệu
rằng cán bộ về xi có cịn thủy chung, gắn bó với VB như xưa khơng hay là đã thay lòng
đổi dạ ?”
Chỉ với 12 câu thơ trong khổ 3 của bài VB, Tố Hữu đã đưa ta vào thế giới của hoài niệm và
kỉ niệm, vào một thế giới êm ái,ngọt ngào, du dương của tình nghĩa Cách Mạng. Cái hay
nhất trong khổ thơ chính là Tó Hữu đã sử dụng rất khéo léo và đặc sắc hai cụm từ đối lập

“mình đi – mình về”.Thơng thường, đi và về là chỉ hai hướng trái ngược nhau, nhưng ở
trong khổ thơ này thì “mình đi – mình về” đều chỉ một hướng là về xuôi,về Hà Nội.Với lối


điệp cấu trúc kết hợp nhịp thơ 2/2/2 - 4/4 đều đận, khiến cho âm điệu thơ trở nên nhịp
nhàng, cân xứng giống như nhịp chao của võng đong đưa, rất phù hợp vối phong cách thơ
trữ tình – chính trị của Tố Hữu.
“Giọng thơ tâm tình ngọt ngào tha thiết và nghệ thuật biểu hiện giàu tính dân tộc” của Tố
Hữu đã góp phần tạo nên sự thành cơng cho bài VB. Những chi tiết về ánh sáng và tình
người, từ “miếng cơm chấm muối, trám bùi,măng mai, mái nhà hắt hiu lau xám…” đến
“mối thù” hai vai chung gánh, những “tấm lịng son” sẽ khơng bao giờ phai nhạt,sẽ sống
mãi trong lịng nhà thơ và trong tâm trí của người dân VB,của những cán bộ về xuôi ./.



BÀI MẪU SỐ 3:
I/ Mở bài :
_ Tố Hữu là nhà thơ của lý tưởng cộng sản, là cờ đầu của nền thơ ca cách mạng Việt Nam.
_ Mỗi thời kỳ lịch sử đi qua, Tố Hữu đều để lại dấu ấn riêng mang đậm hồn thơ trữ tình
chính trị:Từ ấy, Việt Bắc, Gió lộng, Ra trận, Máu và hoa…
_ Việt Bắc là đỉnh cao của thơ Tố Hữu nói riêng và thơ ca chống Pháp núi chung. Bài thơ là
khúc tình ca và cũng là khúc hùng ca về cách mạng về cuộc kháng chiến và con người
kháng chiến, mà cội nguồn sâu xa của nó là tình u quê hương đất nước, là niềm tự hào về
sức mạnh của nhân dân, là truyền thống ân nghĩa, đạo lí thuỷ chung của dân tộc Việt Nam.
Toàn bộ bài thơ là một hồi niệm lớn, day dứt khơn ngi được thể hiện qua hình thức đối
đáp giữa người ra đi và người ở lại .
Và đoạn thơ:

“Mình đi, có nhớ những ngày
Tân Trào, Hồng Thái, mái đình cây đa”

Là một trong những đoạn tiêu biểu cho tình cảm ân nghĩa thủy chung đó
II/ Thân bài
1/ (Xuất xứ chủ đề) Tháng 10.1954, khi TW Đảng và Chính phủ cùng cỏn bộ chiến sĩ
rời chiến khu“Thủ đơ gió ngàn” để về với “Thủ đơ hoa vàng nắng Ba Đình tiếp quản
Hà Nội. Lấy cảm hứng từ khơng khí của buổi chia tay lịch sử ấy,Tố Hữu đó xúc động
viết nên bài thơ này
2/ ( Phân tích chi tiết)
_“Việt Bắc” là tác phẩm trường thiên,dài 150 câu lục bát, được cấu tạo theo lối đối đáp giao
duyên của ca dao dân ca: Đối đáp giữa hai người yêu thương nhau, tình nghĩa mặn nồng nay
phải chia tay nhau kẻ đi người ở. Cả bài thơ tràn ngập nỗi nhớ. Nỗi nhớ trong kẻ ở và người
đi trong câu hỏi và trong cả lời đáp. Nỗi nhớ cứ trở đi trở lại cồn cào da diết. Và trong đoạn
thơ này, người ở lại đã khơi dậy một quá vãng đầy kỷ niệm .

Vẫn là lối xưng hơ _ Mình _ ta như tình u đôi lứa trong ca dao dân gian,Tố Hữu đã lý
giải cho mối quan hệ gắn bó giữa cán bộ kháng chiến với nhân dân Việt Bắc bằng giọng
điệu ngọt ngào tha thiết Mười hai câu thơ tạo thành 6 câu hỏi
+ Mình cịn nhớ hay khơng những ngày tháng gian khổ
: Mình đi có nhớ những ngày
Mưa nguồn suối lũ những mây cùng mù.


Ngày ấy “giặc đến giặc lùng”, để bảo vệ tổ chức cách mạng còn non trẻ, cán bộ và nhân dân
Việt Bắc đã phải rút vào rừng sâu chịu cảnh “ăn tuyết nằm sương”, “nếm mật nằm gai” chờ
thời cơ đến. Thời tiết ở đây khắc nghiệt, dữ dội “mưa nguồn suối lũ”; lạnh lẽo với những
“mây cùng mù”. Đó khơng chỉ là những hình ảnh tả thực về sự khắc nghiệt của thời tiết Việt
Bắc. Mà đó cịn là những ẩn dụ nghệ thuật nói đến những tháng ngày gian nan vất vả của
cán bộ và nhân dân Việt Bắc mà suốt đời họ có thể nào quên ?
+ Mình cịn nhớ hay khơng những cảnh sinh hoạt thiếu thốn
Mình về có nhớ chiến khu
Miếng cơm chấm muối mối thù nặng vai
Ngày ấy, dân ta còn nghèo, trang thiết bị cho bộ đội cịn thơ sơ, lương thực thì lại càng hạn
chế. Nhắc đến “miếng cơm chấm muối” hẳn ta và mình đều quặn lịng đau đớn. Nhưng họ
tạm thời quên đi những khó khăn ấy bởi họ đang phải gánh vác một nhiệm vụ nặng nề, to
lớn. Mối thù giặc Pháp đang đè nặng lên đôi vai của dân tộc. Vì thế họ sẵn sàng quên đi cái
riêng, cái cá nhân để hòa vào cái chung, cái cộng đồng rộng lớn để quyết đánh và quyết
thắng. Hai câu thơ như một lời nhắc nhở kín đáo của người ở lại về một thời rất đỗi tự hào,
“mình và ta” đã cùng sát cánh bên nhau, cùng nhau tiêu diệt kẻ thù chung, giành lại độc lập
tự do và đem đến cho nhân dân cuộc sống hạnh phúc,ấm no. Nghệ thuật tiểu đối kết hợp với
cách ngắt nhịp 2/2/2 – 4/4 đều đặn khiến cho câu thơ trở nên nhịp nhàng, tha thiết.
+ Hỏi người ra đi chưa thỏa, Người Việt Bắc cịn hỏi chính lịng mình:
Mình về rừng núi nhớ ai
Trám bùi để rụng, măng mai để già.
Rừng núi nhớ hay đồng bào Việt Bắc nhớ. Nghệ thuật hốn dụ kết hợp với nhân cách hóa,

Tố Hữu đã diễn tả sinh động tấm lòng của đồng bào Việt Bắc đối với Cách mạng. Và khi
“ai” đó đi rồi thì “trám bùi để rụng, măng mai để già” Trám và măng là lương thực chủ yếu
của bộ đội ta khi còn ở Việt Bắc. Nay người đi rồi, trám để rụng, măng để già khơng người
thu hái . Hóa ra khơng chỉ có con người nhớ nhung mà đến thiên nhiên cũng cảm thấy cô
dơn trống vắng. Thiên nhiên như cũng nặng tình, nặng nghĩa với con người. Đại từ phiếm
chỉ ai mơ hồ nhưng cũng thật xác định. “Rừng núi” – Người dân Việt Bắc có thể nhớ ai
ngồi người cán bộ kháng chiến về xi . Câu thơ tô đậm cảm giác cô đơn, trống vắng của
kẻ ở khi phải chia xa.
Và ở vào giờ phút bịn rịn này, khi về nơi phồn hoa đô hội, liệu “mình “ có cịn nhớ tấm lịng
của người dân Việt Bắc ?
Mình đi có nhớ những nhà

Hắt hiu lau xám đậm đà lòng son


Những ngôi nhà lá đơn sơ, mộc mạc, nghèo khổ trong dáng vẻ “hắt hiu lau xám” gợi nỗi
buồn hiu quạnh. Bên trong “những ngôi nhà” ấy lại chứa đựng tấm lịng son sắt thủy chung,
nghĩa tình. . Hình ảnh thơ được đặt trong thế tương phản kết hợp với nghệ thuật hốn dụ,
nhà thơ đã tơ đậm tấm lịng của nhân dân Việt Bắc- những con người đã góp phần làm nên
Điện Biên “Lừng lẫy năm châu chấn động địa cầu .
+Tiễn người về sau chiến thắng và chính trên cái nền của sự chiến thắng đó, đã làm cho
nỗi buồn nhớ trở nên trong sáng.Nếu Việt Bắc vẫn “một dạ khăng khăng đợi thuyền”, thì
các các cán bộ kháng chiến về xi có cịn nhớ những kỷ niệm của một thời kháng chiến:
Mình về cịn nhớ núi non
Nhớ khi kháng Nhật thuở còn Việt Minh
Câu thơ như nhắc nhở người đi hãy nhớ về núi rừng Việt Bắc nơi căn cứ địa kháng chiến
cùng với hai sự kiện lịch sử: “Khi kháng Nhật thuở còn Việt Minh”. Năm 1940 khi Nhật
vào xâm lược nước ta. Núi non Việt Bắc bắt đầu vào cuộc chiến đấu. Năm 1941 Việt Nam
độc lập đồng minh (còn gọi là Việt Minh) được thành lập. Đây là phong trào lớn mạnh đã
tạo thành một mặt trận vũ trang góp phần làm nên chiến thắng của Cách mạng tháng Tám và

tiền đề cho những thắng lợi kháng Pháp sau này.
Mình đi mình lại nhớ mình
Tân Trào, Hồng Thái, mái đình, cây đa
Chỉ với hai câu thơ,nhưng tác giả đã gửi gắm rất nhiều tình cảm. Câu thơ sáu chữ có đến ba
từ “mình” quyện vào nhau nghe thật tha thiết và chân thành. Từ “mình” thứ nhất và thứ hai
được dùng để chỉ người cán bộ về xi, cịn từ “mình” thứ ba ta có thể hiểu theo nhiều cách.
Nếu hiểu theo nghĩa rộng, “mình” là Việt Bắc, đại từ nhân xưng ngơi thứ hai, thì câu thơ
mang hàm ý: Cán bộ về xi, có cịn nhớ đến nhân dân Việt Bắc, nhớ đến người ở lại khơng
? Thay “Ta” bằng “mình” để chỉ người Việt Bắc là Tố Hữu muốn nhấn mạnh: “Ta” và
“Mình” đã hịa vào nhau . Dù kẻ ở, hay người đi đều cùng một tâm trạng buồn nhớ như
nhau. Ở nghĩa hẹp hơn, “mình” chính là cán bộ về xuôi – đại từ nhân xưng ngôi thứ nhất –
khiến cho câu thơ được hiểu theo nghĩa : Cán bộ về xi, có cịn nhớ chính mình – nhớ
những năm tháng chiến đấu gian khổ vì lí tưởng cao đẹp,vì độc lập tự do của dân tộc hay
không ? Với cách hiểu thứ hai này, người ở lại đã đặt ra một vấn đề có tính thời sự, sợ rằng
mọi người sẽ ngủ quên trên chiến thắng, quên đi quá khứ hào hùng của mình, thậm chí sẽ
phản bội lại lí tưởng cao đẹp của bản thân. Nhà thơ Tố Hữu đã hình dung trước được diễn
biến tâm lý của con người sau chiến thắng, đây quả là câu thơ mang tính trừu tượng và triết
lý sâu sắc.

Đoạn thơ được khép lạ bằng hình ảnh : Tân Trào, Hồng Thái, mái đình, cây đa
Cây đa Tân Trào gợi nhắc sự kiện lịch sử ngày 22.12.1944 đồng chí Võ Nguyên Giáp làm lễ
xuất quân cho đội VN tuyên truyền giải phóng quân (sau này là Quân Đội Nhân Dân Việt


Nam); Mái đình Hồng Thái gợi nhắc những cuộc họp quan trọng mang tầm chiến lược đi
đến sự thắng lợi của Cách Mạng. Tố Hữu lồng hai địa danh lịch sử vào trong câu thơ nhằm
nhấn mạnh câu hỏi của người ở lại, đồng thời còn là lời nhắc nhở nhẹ nhàng: Khơng biết
rằng cán bộ về xi có cịn nhớ rằng chính là cái nơi của CM, là nguồn nuôi dưỡng Cách
Mạng hay không ? Và liệu rằng cán bộ về xi có cịn thủy chung, gắn bó với Việt Bắc như
xưa khơng hay là đã thay lịng đổi dạ Khơi dậy một quá vãng đầy kỷ niệm : cay đắng ngọt

bùi, gian nan vất vả, người ở lại muốn khẳng định với người ra đi một điều : èNét đẹp cao
quý của Việt Bắc chính là ở chỗ nghèo cực mà chân tình rộng mở, sắt son thuỷ chung với
cách mạng, người cũng vậy mà thiên nhiên cũng vậy. Và cũng chỉ với 12 câu thơ Tố Hữu đã
đưa ta vào thế giới của hoài niệm và kỉ niệm, vào một thế giới êm ái,ngọt ngào, du dương
của tình nghĩa Cách Mạng. Cái hay nhất trong khổ thơ chính là Tó Hữu đã sử dụng rất khéo
léo hai cụm từ đối lập “mình đi – mình về”.Thơng thường, đi và về là chỉ hai hướng trái
ngược nhau, nhưng ở trong khổ thơ này thì “mình đi – mình về” đều chỉ một hướng là về
xuôi,về Hà Nội.Với lối điệp cấu trúc kết hợp nhịp thơ 2/2/2 – 4/4 , khiến cho âm điệu thơ
trở nên nhịp nhàng, cân xứng giống như nhịp chao của võng đong đưa, rất phù hợp vối
phong cách thơ trữ tình – chính trị của Tố Hữu.Thêm vào đó là một loạt câu hỏi tu từ kết
hợp với điệp từ “nhớ” gợi cho ta cảm nhận được những cung bậc, những sắc thái khác nhau
trong tâm trạng của người ở lại
III/ KẾT LUẬN :
Tóm lại, đoạn thơ trên khơng chỉ là nỗi lịng thương nhớ, là lời tâm tình của Việt Bắc. Mà
nó cịn tiêu biểu cho phong cách thơ Tố Hữu: Giọng điệu thơ ngọt ngào truyền cảm, mang
đậm phong vị ca dao dân gian. Đề cập đến con người và cuộc sống kháng chiến. Thơng qua
hình tượng Việt Bắc, Tố Hữu đã ca ngợi phẩm chất cách mạng cao đẹp của quân dân ta,
khẳng định nghĩa tình thuỷ chung son sắt của Việt Bắc với người cán bộ kháng chiến


BÀI MẪU SỐ 4:
Nhắc đến Tố Hữu người đọc không thể nào quên được những danh hiệu xứng đáng như: nhà
cách mạng lão thành, nhà hoạt động chính trị xuất sắc, nhà thơ cách mạng lớn nhất của đất
nước ở thế kỷ 20, nhà thơ lớn của dân tộc, nhà thơ lớn của thời đại.. Và đỉnh cao trong sự
nghiệp sáng tác thơ của ông là bài thơ Việt Bắc. Bởi nó khơng chỉ thể hiện những tình cảm
lớn lao của nhà thơ đối với kháng chiến, cách mạng mà nó cịn kết tinh trong đó những đặc
sắc trong thế giới nghệ thuật của Tố Hữu. Điều này được thể hiện rõ ở khổ thơ:
“Mình đi có nhớ những ngày
Mưa nguồn suối lũ, những mây cùng mù?
Mình về, có nhớ chiến khu

Miếng cơm chấm muối, mối thù nặng vai?
Mình về, rừng núi nhớ ai
Trám bùi để rụng, măng mai để già
Mình đi, có nhớ những nhà
Hắt hiu lau xám, đậm đà lịng son
Mình về, cịn nhớ núi non
Nhớ khi kháng Nhật, thuở cịn Việt Minh
Mình đi, mình có nhớ mình
Tân Tào Hồng Thái mái đình cây đa”
Thật vậy, Việt Bắc là đỉnh cao để đời thơ Tố Hữu. Nó là tác phẩm trường thiên dài. Việt
Bắc là quê hương của cách mạng, là căn cứ kháng chiến. Bài thơ viết vào tháng 10/1954,
khi các cơ quan trung ương của Đảng và Chính phủ rời chiến khu việt Bắc trở về Hà Nội, để
nhớ về những kỉ niệm đẹp nơi căn cứ địa ấy, ông đã chắp bút tạo nên một tác phẩm xuất sắc.
Mở đầu khổ 3 bài thơ, Tố Hữu đã khéo léo đưa ra những câu hỏi để bộc lộ tình cảm về
những ngày tháng khi bên nhau giữa hai chủ thể giữa “ta” – “mình”. Nỗi nhớ ấy được bộc lộ
ở trong câu từ bài thơ:
“Mình đi có nhớ những ngày
Mưa nguồn suối lũ những mây cùng mù

Mình về, có nhớ chiến khu


Miếng cơm chấm muối, mối thù nặng vai”
Đó là một tâm trạng quan tâm lo lắng của người ở lại bày tỏ nỗi niềm với người ra đi.
Không biết khi cán bộ về xi có nhớ tới những con người kỉ niệm nơi chiến khu Việt Bắc
với biết bao nhiêu yêu thương đong đầy vẫn còn vẹn nguyên như mới hôm qua. Với nỗi nhớ
về thiên nhiên “mưa nguồn suối lũ những mây cùng mù”. Câu thơ lột tả vẻ đẹp thiên nhiên
hoang sơ nhưng đầy bí hiểm của núi rừng Việt Bắc thơ mộng. Hình ảnh “chiến khu” với
“miếng cơm chấm muối” thể hiện cuộc sống chiến đấu vô cùng khó khăn thiếu thốn nhiều
gian truân. Tố Hữu tinh tế khi sử dụng biện pháp tu từ hóan dụ “mối thù nặng vai” khéo léo

khiến ta liên tưởng đến mối thù chung của dân tộc lúc bấy giờ xen lẫn giọng điệu nhẹ nhàng
như nhắc nhở tình nghĩa ln nồng nàn và còn mãi trường tồn theo thời gian.
Mạch cảm xúc vẫn tiếp tục tuôn chảy để ông chắp bút:
“ Mình về rừng núi nhớ ai
Trám bùi để rụng măng mai để già
Mình đi có nhớ những nhà
Hắt hiu lau xám đậm đà lịng son
Mình về có nhớ núi non
Nhớ khi kháng Nhật thuở còn Việt Minh”
Ở đọan thơ này, Tố Hữu đã tiếp tục sử dụng biện pháp hóan dụ để diễn tả nỗi nhớ của người
ở lại với cách mạng. Nỗi nhớ ấy như luôn kéo dài, nó da diết khó nói thành lời. Thiên nhiên
việt Bắc như thấm nhuần nỗi nhớ. Tình cảm của người Việt Bắc lan tỏa vào cảnh vật khiến
“trám bùi để rụng măng mai để già”. Đại từ “mình về” khiến rừng núi Việt Bắc bỗng trở nên
trống vắng hơn. Cụm từ “nhớ những nhà” cũng gợi cho ta cảm nhận được tâm trạng lo lắng
khơng biết các bộ có nhớ tới Việt Bắc không?Từ láy “hắt hiu” kết hợp rất tài tình với hình
ảnh đặc trưng của thiên nhiên. Nhưng đối lập với nó là hình ảnh tấm lịng chân thành của
con người. Nhân dân Việt Bắc muốn họ nhớ “núi non”, nhớ thời kì kháng chiến “kháng
Nhật” “thuở cịn Việt minh”. Đó đều là những khỏang thời gian hạnh phúc, nhiều kỉ niệm
khi cùng sát cánh bên nhau vượt qua mọi khó khăn, cùng nhau bảo vệ quê hương đất nước
trước kẻ thù.
Tình cảm của người dân Việt Bắc vẫn tiếp tục tn chảy. Họ cịn kể về những địa danh lịch
sử hào hùng:
“Mình đi mình có nhớ mình

Tân Tào Hồng Thái mái đình cây đa”


Chỉ kết ngắn gọn với hai câu thơ ở khổ 3 đặc sắc này nhưng chính 2 câu thơ này tạo điểm
nhấn rất lớn cho cả khổ này. Chỉ với hai câu thơ nhưng tình cảm mà Tố Hữu gửi gắm vào
nó là vơ cùng nhiều. Đặc biệt, ơng đã khéo léo khi chỉ một từ “mình” được ơng sử dụng

nhưng nó mang tới hai nghĩa vừa chỉ người dân, vừa chỉ người cán bộ cách mạng về xuôi.
Nhà thơ đã hình dung ra được diễn biến tâm lí của con người sau chiến thắng. Đây là câu
thơ mang tính triết lí cao. Ở câu cuối, nhà thơ đã nhắc về những địa danh lịch sử nổi tiếng ở
Việt Bắc với những sự kiện quan trọng gắn liền với nó. Cây đa Tân Trào là nơi đội việt
Nam tuyên truyền giải phóng qn làm lễ xuất phát cịn mái đình Hồng Thái nơi Bác Hồ
chủ trì cuộc họp quyết định làm cuộc cách mạng tháng tám. Tố Hữu đã đặt hai địa danh này
ở cùng một câu thơ nhấn mạnh tầm quan trọng cũng như ý nghĩa lịch sử của nó.
Tóm lại, chỉ với 12 câu thơ nhẹ nhàng mà sâu lắng, Tố Hữu đã đưa ta vào thế giới kỉ niệm
của cách mạng. Ơng rất tinh tế và khơn khéo trong việc hòa quyện giữa các biện pháp tu từ
quen thuộc với những địa danh, đại từ “mình – ta” đặc sắc. Giọng thơ tâm tình ngọt ngào
mà sâu lắng được ông thể hiện một cách triệt để qua nhịp thơ nhẹ nhàng. Tố Hữu đã tạo ra
một kiệt tác để đời bất hủ.