Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (2.06 MB, 35 trang )
<span class='text_page_counter'>(1)</span><div class='page_container' data-page=1>
<b>Khơng có tài liệu ghi nhận xuất phát điểm của </b>
<b>áo dài nguyên thuỷ.Y phục xa xưa nhất của </b>
<b>người Việt, theo những hình khắc trên mặt chiếc </b>
<b>trống đồng Ngọc Lũ cách nay khoảng vài nghìn </b>
<b>năm cho thấy hình phụ nữ mặc trang phục với </b>
<b>hai tà áo xẻ. Sử gia Đào Duy Anh viết, "Theo </b>
<b>sách Sử ký chép thì người Văn Lang xưa, mặc </b>
<b>áo dài về bên tả. </b>
<b>thế kỷ thứ nhất, Nhâm Diên dạy cho dân quận </b>
<b>Kiểu sơ khai của chiếc áo dài xưa nhất là </b>
<b>áo giao lãnh, tương tự như áo tứ thân nhưng </b>
<b>khi mặc thì hai thân trước để giao nhau mà </b>
<b>khơng buộc lại. Áo mặc phủ ngồi yếm lót, váy </b>
<b>tơ đen, thắt lưng mầu bng thả. </b>
<b>Vì phải làm việc chiếc áo giao lãnh được thu </b>
<b>gọn lại thành kiểu áo tứ thân (gồm bốn vạt nửa: </b>
<b>vạt nửa trước phải, vạt nửa trước trái, vạt nửa </b>
<b>sau phải, vạt nửa sau trái). Áo tứ thân được </b>
<b>Áo tứ thân thích hợp cho người phụ nữ miền quê </b>
<b>quanh năm cần cù bươn chải. </b>
<b>Áo dài được cách tân thế nào đó để giảm nét dân </b>
<b>dã và gia tăng dáng dấp trang trọng khuê các. Thế </b>
<b>là ra đời áo ngũ thân với biến cải ở chỗ vạt nửa </b>
<b>trước phải nay được thu bé lại trở thành vạt con; </b>
<b>thêm một vạt thứ năm be bé nằm ở dưới vạt </b>
"Bộ áo tứ thân đứng vững trên đất
nước Việt Nam cả mấy ngàn năm
trong khi bộ xiêm y lượt thượt của
người nữ Trung Hoa chỉ còn xuất
hiện trong cung điện hoặc trong
những nhà quyền quý. Phụ nữ
Trung Hoa dưới thời vua Võ
<b>Vũ Vương Nguyễn Phúc Khoát được xem là người có </b>
<b>cơng khai sáng và định hình chiếc áo dài Việt Nam.</b>
<b>Chịu ảnh hưởng nặng của văn hóa Trung Hoa, cho </b>
<b>đến thế kỷ 18 lối ăn mặc của người Việt Nam vẫn </b>
<b>thường hay bắt chước lối của người phương Bắc, đặc </b>
<b>biệt dưới thời các chúa Nguyễn khi xứ Đàng Trong do </b>
<b>nhu cầu khai phá khẩn hoang, đón nhận hàng vạn </b>
<b>người Minh Hương (còn gọi là người Khách Trú hay </b>
<b>đọc trại thành "cắc chú") bất mãn với nhà Thanh sang </b>
<b>định cư lập nghiệp, mặc dù người Việt cũng có lối ăn </b>
<b>mặc riêng. Trước làn sóng xâm nhập mới này, để gìn </b>
<b>giữ bản sắc văn hóa riêng, Vũ Vương Nguyễn Phúc </b>
<b>Khoát ban hành sắc dụ về ăn mặc cho toàn thể dân </b>
<b>chúng xứ Đàng Trong phải theo đó thi hành. Trong </b>
<b>sắc dụ đó, người ta thấy lần đầu tiên sự định hình cơ </b>
<b>bản của chiếc áo dài Việt Nam, như sau: "Thường </b>
<b>phục thì đàn ông, đàn bà dùng áo cổ đứng ngắn tay, </b>
<b>cửa ống tay rộng hoặc hẹp tùy tiện. Áo thì hai bên </b>
<b>Duy đàn ông không muốn mặc áo cổ tròn ống </b>
<b>tay hẹp cho tiện khi làm việc thì được </b>
<b>phép ..." (sách </b><i><b>Đại Nam Thực Lục Tiền Biên</b></i><b>). </b>
<b>Trong </b><i><b>Phủ Biên Tạp Lục</b></i><b>, Lê Q Đơn viết </b>
<b>"Chúa Nguyễn Phúc Khốt đã viết những </b>
<b>trang sử đầu cho chiếc áo dài như vậy".</b>
<b>Căn cứ theo những chứng liệu này, có thể </b>
<b>khẳng định chiếc áo dài với hình thức cố định </b>
<b>quốc phục dưới triều chúa Nguyễn Vũ Vương </b>
<b>(1739-1765). Vào thời này, các văn bản tại </b>
<b>Một vài tài liệu quy kết việc ra đời của chiếc áo dài </b>
<b>quốc phục là do những tham vọng riêng tư của </b>
<b>chúa Nguyễn Phúc Khoát. Do muốn xưng vương </b>
<b>và tách rời Đàng Trong thành quốc gia riêng, nên </b>
<b>ban sắc dụ về ăn mặc như trên cho khác đi (trong </b>
<b>quy định này đã có chỉ thị phụ nữ phải mặc quần </b>
<b>hai ống). Sau thấy quần hai ống khêu gợi quá, </b>
<b>Vương mới giao cho triều thần pha phối từ mẫu áo </b>
<b>dài của người Chăm (giống như áo dài phụ nữ Việt </b>
<b>Nam ngày nay, nhưng không xẻ nách) và áo dài </b>
<b>của phụ nữ Thượng Hải (chiếc sườn xám) để "chế" </b>
<b>ra cái áo dài của phụ nữ Việt Nam (Xem thêm Liên </b>
<b>kết ngoài, bài Sự Tích Áo Dài Việt Nam).</b>
<b> Chiếc áo dài đầu tiên giống như áo dài người </b>
<b>bộ áo ngũ thân xuất hiện vào khoảng đời vua </b>
<b>Gia Long (1802-1819). Sở dĩ có sự ước đốn </b>
<b>này, vì mặc áo ngũ thân thì phải mặc quần </b>
<b>chớ không thể mặc váy. </b>
<b>Năm Minh Mạng thứ 9 (1828), triều đình Huế </b>
<b>ra chiếu chỉ cấm đàn bà mặc váy và bắt phải </b>
<b>mặc quần hai ống, nên hồi ấy mới xuất hiện </b>
<b>câu ca dao than vãn:</b>
<i><b>Tháng Tám có chiếu vua ra</b></i><b> (Bản chép khác: </b>
<i><b>Chiếu vua Minh Mạng ban ra</b></i><b>) </b>
<b>"Le Mur" chính là cách dịch sang </b>
<b>tiếng Pháp của tên Cát Tường, một </b>
<b>họa sĩ vào thập niên 1930 đã thực hiện </b>
<b>một cải cách quan trọng trên chiếc áo tứ </b>
<b>thân để biến nó chỉ cịn lại hai vạt trước </b>
<b>và sau mà thôi. Vạt trước được họa sĩ </b>
<b>nối dài chấm đất để tăng thêm dáng vẻ </b>
<b>uyển chuyển trong bước đi đồng thời </b>
<b>thân trên được may ôm sát theo những </b>
<b>đường cong cơ thể người mặc tạo nên </b>
<b>vẻ yêu kiều và gợi cảm rất độc đáo. Để </b>
<b>tăng thêm vẻ nữ tính, hàng nút phía </b>
<b>trước được dịch chuyển sang một chỗ </b>
<b>mở áo dọc theo vai rồi chạy dọc theo </b>
<b>một bên sườn. Tuy nhiên, áo dài Le Mur </b>
<b>có nhiều biến cải như áo may ráp vai, </b>
<b>ráp tay phồng, cổ bồng hoặc cổ hở. </b>
<b>Năm 1934, một họa sĩ khác là Lê </b>
<b>Phổ bỏ bớt những nét lai căng, </b>
<b>cứng cỏi của áo Le Mur, đồng thời </b>
<b>đưa thêm các yếu tố dân tộc từ áo </b>
<b>tứ thân, ngũ thân vào, tạo ra một </b>
<b>kiểu áo vạt dài cổ kính, ơm sát </b>
<b>thân người, trong khi hai vạt dưới </b>
<b>được tự do bay lượn. Sự dung </b>
<b>hợp này quá hài hòa, vẹn vẻ giữa </b>
<b>cái mới và cái cũ, được giới nữ </b>
<b>thời đó hoan nghênh nhiệt liệt. Từ </b>
<b>đây áo dài Việt Nam đã tìm được </b>
<b>hình hài chuẩn mực của nó, và từ </b>
<b>bấy đến nay dù trải bao thăng </b>
<b>Thập niên 1960 có nhà may </b>
<b>Dung ở Dakao, Sài Gòn đưa </b>
<b>ra kiểu may áo dài với cách </b>
<b>ráp tay raglan. Với cách ráp </b>
<b>tay raglan làn vải được bo </b>
<b>sít sao theo thân hình </b>
<b>người mặc từ dưới nách </b>
<b>đến lườn eo, khiến chiếc áo </b>
<b>dài ơm khít từng đường </b>
<b>Khác với kimono của Nhật Bản hay hanbok của </b>
<b>Hàn Quốc, chiếc áo dài Việt Nam vừa truyền </b>
<b>thống lại cũng vừa hiện đại. Chiếc áo dài có </b>
<b>cách riêng để tơn đẹp mọi thân hình. Phần trên </b>
<b>ôm sát thân nhưng hai vạt buông thật mềm mại </b>
<b>trên đôi ống quần rộng. Hai tà xẻ khiến cho cử </b>
<b>chỉ người mặc thật thoải mái, lại tạo dáng thướt </b>
<b>tha, tơn bật nữ tính, vừa kín kẽ vì toàn thân được </b>
<b>bao bọc bởi lụa mềm. </b>
<b>Chiếc áo dài vì vậy mang tính cá nhân hóa rất </b>
<b>cao: mỗi chiếc chỉ sản xuất riêng cho một người, </b>
<b>dành cho riêng người đó; khơng thể có một </b>
<b>cơng nghệ "sản xuất đại trà" cho chiếc áo dài. </b>
<b>Người đi may được lấy số đo thật kỹ. Khi may </b>
<b>xong phải qua một lần mặc thử để vi chỉnh nữa </b>
<b>mới hoàn thiện</b>
<b>Theo nhà biên khảo Trần Thị Lai Hồng thì </b>
<b>Một giả thuyết khác cho rằng từ khi Chúa Nguyễn Phúc Khoát ban </b>
<b>hành sắc dụ về quốc phục đã xuất hiện lối ăn mặc theo cách Việt </b>
<b>Nam ở phái nam cho khác biệt với lối ăn mặc của người khách trú. </b>
<b> Sự khác biệt thứ hai là trên chất liệu vải (thường bằng the mỏng, </b>
<b>Vậy nếu nói đến quốc phục truyền thống thì </b>
<b>chính chiếc áo dài nữ phục mới đậm nét hơn, </b>
<b>được quy định bởi những văn bản pháp quy </b>
<b>(sắc dụ chúa Nguyễn Vũ Vương) và chuẩn </b>
<b>mực ăn mặc rõ ràng hơn (chiếu chỉ quy định </b>
<b>của vua Minh Mạng về trang phục hoàn chỉnh </b>
<b>cho áo dài nữ phục). Áo dài nữ ngày càng </b>
<b>được hồn thiện và duy trì đến ngày nay</b>
<b>Áo dài nam phục Việt Nam lại khơng có số </b>
<b>Áo dài nam phục chỉ </b>
<b>còn xuất hiện tại </b>
<b>những lễ hội mang </b>
<b>đậm nét truyền thống </b>
<b>Việt Nam. Đặc biệt tại </b>
<b>tuần lễ cấp cao APEC</b>
<b>(2006) được tổ chức </b>
<b>tại Việt Nam, trong lễ </b>
<b>công bố Tuyên bố </b>
<b>Áo Dài tô đậm thêm những ý tưởng về người </b>
<b>con gái Việt nam hiền dịu, luôn sẵn mỉm cười. </b>
<b>Không có một bộ phim chiến tranh nào của Mỹ </b>
<b>mà lại thiếu bóng dáng những cơ gái u kiều </b>
<b>trong chiếc Áo Dài làm mê mẩn biết bao người </b>
<b>lính. </b>
<b>Tất cả những phim phóng sự về Đơng dương </b>
<b>đều khơng thể bỏ qua hình ảnh những nữ sinh </b>
<b>với tà Áo Dài trắng, ít nhất cũng là trong đoạn </b>
<b>dạo đầu. </b>
<b>Áo Dài là trang phục dân tộc của người phụ nữ </b>
<b>Áo Dài hồn tồn khơng phù hợp với lao động </b>
<b>chân tay. Một thời gian dài trong chiến tranh, áo </b>
<b>dài ít xuất hiện trong ngày lao động bình thường.</b>
<b>Từ ngày mở cửa Việt nam cuối những năm 80, </b>
<b>nữ sinh, nữ nhân viên ngân hàng, nữ công chức </b>
<b>bưu chính lại thong thả dạo chơi trong những </b>
<b>cánh Áo Dài. Trong đám cưới, Áo Dài cũng dần </b>
<b>dần thay thế những lòa xòa của bộ áo cưới </b>
<b>đăng-ten; và trong những lễ hội thôn quê. Ngay cả </b>
<b>phông biển các văn phòng du lịch nhà nước </b>
<b>cũng phải dùng Áo Dài trong quảng cáo. </b>
<b>Và những nhà cắt may ln thử nghiệm ra những </b>
<b>Modell mới. Mẫu hình thay đổi, phong cách đổi </b>
<b>thay. Xu thế thời thượng hiện nay, áo dài ca khúc </b>
<b>khải hoàn như là một biểu tượng cho nền văn </b>