Tiet 19 Tu nhieu nghia va hien tuong chuyen nghiacua tu

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (846.5 KB, 20 trang )

(1)<div class='page_container' data-page=1></div>
(2)<div class='page_container' data-page=2>

Lµ sù vËt, tÝnh chất mà từ biểu thị.
 nghĩa của từ là sự vật mà từ biểu thị

A

ngha ca t l s vt, tính chất , hoạt 
động mà từ biểu thị

C

B

D

nghĩa cuả từ là nội dung mà từ biểu thị

Trình bày khái niệm mà từ biểu thị

Dựng từ đồng nghĩa với từ cần đuợc giải thích

c

§äc nhiỊu lần từ cần giải thích

a

B

D

Dùng từ trái nghĩa với từ cần đ ợc giải thích

</div>
(3)<div class='page_container' data-page=3>

Từ nghĩa của từ Cách giải thích nghĩa từ

Cây

Xe p

Cao th ỵng

LÉm liƯt

ChØ mét loµi thùc vËt

Chỉ 1 loại ph ơng tiện phải 
đạp mới chuyển dịch đ ợc

Tr¸i ng ỵc víi nhá nhen, ti 
tiƯn, hÌn h¹.

Hïng dịng, oai nghiêm

->Nêu khái niệm

->Dùng từ trái nghĩa

</div>
(4)<div class='page_container' data-page=4>

Những cái ch©n

Cái gậy có một chân Ba chân xoè trong lửa
Biết giúp bà khỏi ngã Chẳng bao giờ đi cả
Chiếc com pa bố vẽ Là chiếc bàn bốn chân

</div>
(5)<div class='page_container' data-page=5>

Những cái chân

Cỏi gy cú mt chõn Ba chân xoè trong lửa

Biết giúp bà khỏi ngã Chẳng bao giờ đi cả

Chiếc com pa bố vẽ Là chiếc bàn bốn chân

Có chân đứng, chân quay Riêng cái võng trường sơn

Cái kiềng đun hằng ngày Không chân đi khắp nước
Theo “Tõ ®iĨn TiÕng ViƯt (” NXB thanh niªn)

Từ “chân” có một số nghĩa sau:

(1) Bộ phận dưới cùng của người hay động vật dùng để di chuyển. (vd: bàn 
chân, con vịt hai chân).

(2) Bộ phận dưới cùng của một số đồ vật, có tác dụng đỡ cho các bộ phận 
khác. (vd: chân bàn, chân giường, chân kiềng…).

</div>
(6)<div class='page_container' data-page=6>

Những cái chân

Cỏi gậy có một chân Ba chân xoè trong lửa
Biết giúp bà khỏi ngã Chẳng bao giờ đi cả

Chiếc com pa bố vẽ Là chiếc bàn bốn chân

Có chân đứng, chân quay Riêng cái võng trường sơn

Cái kiềng đun hằng ngày Không chân đi khắp nước

*Giống nhau: Chân là nơi tiếp xúc với đất

*Khác nhau:

-Chân cái gậy dùng để đỡ bà.
-Chân com pa dùng để quay.

-Chân kiềng dùng để đỡ thân kiềng, nồi đặt lên kiềng.
-Chân cái bàn dùng để đỡ thân bàn, mặt bàn

Từ “Chân” là
từ nhiều nghĩa.

</div>
(7)<div class='page_container' data-page=7></div>
(8)<div class='page_container' data-page=8>

Mũi tên Mũi tàu
Mũi người

</div>
(9)<div class='page_container' data-page=9>

:là bộ phận của cơ thể của ng ời hoặc động vật nối

đầu với thân”

</div>
(10)<div class='page_container' data-page=10>

Xe maùy

Hoa hồng

Máy bay

chỉ một loại 
xe có động 
cơ, chạy 
bằng xăng.

(Di chuyÓn

nhanh d ới mặt

đất )

chỉ một loại 
xe có động 
cơ, chạy 
bằng xăng.

(Di chuyển

nhanh ở trên 
không)

</div>
(11)<div class='page_container' data-page=11>

Mũi

Cổ

xe máy

hoa

hång

</div>
(12)<div class='page_container' data-page=12>

Mịi

Cỉ

Chuyển nghĩa là hiện tượng thay đổi nghĩa của từ để tạo ra từ nhiều nghĩa.

+Nghĩa gốc là nghĩa xuất hiện từ đầu làm cơ sở để hình thành các nghĩa 
khác.

</div>
(13)<div class='page_container' data-page=13>

“Mùa xuân là tết trồng cây,

Làm cho đất ngày càng xuân.”
- Xuân 1: một nghĩa (chỉ mùa xuân).

Chuyển nghĩa là hiện tượng thay đổi nghĩa của từ để tạo ra từ nhiều nghĩa.

+Nghĩa gốc là nghĩa xuất hiện từ đầu làm cơ sở để hình thành các nghĩa 
khác.

+ Nghĩa chuyển là nghĩa được hình thành trên cơ sở nghĩa gốc.
Trong từ nhiều nghĩa có:

</div>
(14)<div class='page_container' data-page=14>

Ví dụ: Trùng trục như con bò thui

Chín mắt, chín mũi, chín đi, chín đầu.

Đó là con gì? 
Từ “chín” được hiểu theo 2 khía cạnh:

- Chín là: Số 9 đứng sau số 8 trong dãy số tự nhiên.

- Chín :có nghĩa là được nấu kĩ, ăn được, trái với sống.

 Các nghĩa không có cơ sở chung (khơng liên quan với nhau). Khơng phải hiện

tượng chuyển nghĩa của từ.

 Con bò thui.

LƯU Ý: Không phải là từ nhiều nghĩa nếu các nghĩa của chúng khơng có mối liên 
hệ nào với nhau.

Ruồi đậu mâm xơi, mâm xơi đậu

</div>
(15)<div class='page_container' data-page=15>

c- Cổ:

là bộ phận của cơ thể nối đầu với thân

.

- Cổ chân: Là chỗ nối bàn chân với cẳng chân.

-Cổ chày: Chỗ eo lại ở giữa cái chày,

vừa để cầm tay.

- Cổ chai: Chỗ eo lại ở gần phần miệng chai.

b- Tay: Là bộ phận phía trên của cơ thể người từ
vai đến các ngón, dùng để cầm, nắm.

- Tay chơi: là người chơi bời rất sành sỏi.

-Tay nghề: Là người có trình độ rất thành thạo
về nghề nghiệp.

a- Đầu: là phần trên cùng của thân thể

cơ thể con người, hay phần trước của thân thể
động vật, nơi có bộ óc và nhiều giác quan.

- Đầu đề: Là tên của một bài thơ.

- Đầu sách: Là từ dùng để chỉ đơn vị tên sách
được in.

- Đầu bảng: người đỗ cao nhất trong kì thi.

Bài tập 1

Hãy tìm ba từ chỉ bộ phận của cơ thể người

và kể ra một số ví dụ về sự chuyển nghĩa của chúng

</div>
(16)<div class='page_container' data-page=16>

III. LUYỆN TẬP

- Lá: lá gan, phổi, lách.

- Quả: Tim, thận.

- Hoa: Hoa tay,hoa tai

Bài tập 2

Trong tiếng Việt, có một số từ chỉ bộ phận của cây cối được

chuyển nghĩa để cấu tạo từchỉ bộ phận cơ thể người.

</div>
(17)<div class='page_container' data-page=17>

III. LUYỆN TẬP

Bài tập 3

Dưới đây là một số hiện tượng chuyển nghĩa của từ

tiếng Việt. Hãy tìm thêm cho mỗi hiện tượng chuyển

nghóa ba ví dụ minh họa?

a) Chỉ sự vật chuyển thành chỉ hành động: Cái cưa Cưa gỗ

Cái bào Bào gỗ
Cân muối Muối dưa

Cân thịt Thịt con gaø

b) Chỉ hành động chuyển thành chỉ đơn vị: Gánh củi đi Một gánh củi

</div>
(18)<div class='page_container' data-page=18>

III. LUYỆN TẬP

Bài tập 4

Đọc đoạn trích SGK trang 57

(Bài: Nghĩa của từ

bụng)

, trả lời câu hỏi nghĩa của từ “bụng”:

a) Tác giả đoạn trích nêu lên mấy nghĩa của từ bụng? Đó
là những nghĩa nào? Em có đồng ý với tác giả khơng?

Đoạn trích nêu hai nghĩa chính:

+ Bụng là bộ phận cơ thể người hoặc động vật chứa
ruột, dạ giày

</div>
(19)<div class='page_container' data-page=19>

III. LUYỆN TẬP

Bài tập 4

Đọc đoạn trích SGK trang 57

(Bài: Nghĩa của từ

bụng)

, trả lời câu hỏi nghĩa của từ “bụng”:

Trong các trường hợp sau đây từ bụng có nghĩa gì?

-Ăn cho ấm bụng.

-Anh ấy tốt bụng.

- Chạy nhiều, bụng chân rất săn chắc

</div>
(20)<div class='page_container' data-page=20>

Tiet 19 Tu nhieu nghia va hien tuong chuyen nghiacua tu

A

C

B

D

c

a

B

D

Xe maùy

Hoa hồng

<sub>Máy bay</sub>

Mũi

Cổ

xe máy

hoa

hång

Mịi

Cỉ

c- Cổ:

là bộ phận của cơ thể nối đầu với thân

.

- Cổ chân: Là chỗ nối bàn chân với cẳng chân.

-Cổ chày: Chỗ eo lại ở giữa cái chày,

vừa để cầm tay.

- Cổ chai: Chỗ eo lại ở gần phần miệng chai.

<b>Bài tập 1</b>

<b>III. LUYỆN TẬP</b>

- Lá: lá gan, phổi, lách.

- Quả: Tim, thận.

- Hoa: Hoa tay,hoa tai

<b>Bài tập 2</b>

Trong tiếng Việt, có một số từ chỉ bộ phận của cây cối được

chuyển nghĩa để cấu tạo từchỉ bộ phận cơ thể người.

<b>III. LUYỆN TẬP</b>

<b>Bài tập 3</b>

Dưới đây là một số hiện tượng chuyển nghĩa của từ

tiếng Việt. Hãy tìm thêm cho mỗi hiện tượng chuyển

nghóa ba ví dụ minh họa?

<b>III. LUYỆN TẬP</b>

<b>Bài tập 4</b>

<b>Đọc đoạn trích SGK trang 57 </b>

<i><b>(Bài: Nghĩa của từ </b></i>

<i><b>bụng)</b></i>

<b> , trả lời câu hỏi nghĩa của từ “bụng”:</b>

<b>III. LUYỆN TẬP</b>

<b>Bài tập 4</b>

<b>Đọc đoạn trích SGK trang 57 </b>

<i><b>(Bài: Nghĩa của từ </b></i>

<i><b>bụng)</b></i>

<b> , trả lời câu hỏi nghĩa của từ “bụng”:</b>

-Ăn cho ấm bụng.

-Anh ấy tốt bụng.

- Chạy nhiều, bụng chân rất săn chắc

Học bài, xem lại bài taäp

- Chuẩn bị “ Lời văn, đoạn văn tự sự”

+ Đọc các đoạn văn, VD mẫu và trả lời câu hỏi.

+ Các nhân vật được giới thiệu? Mục đích GT?

+ Hành động nhân vật?

+S vi c trong v n t s ?

ự ệ

ă ự ự

Tài liệu liên quan

Tài liệu bạn tìm kiếm đã sẵn sàng tải về