Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (210.67 KB, 15 trang )
<span class='text_page_counter'>(1)</span><div class='page_container' data-page=1>
Đại học quốc gia Hà nội
<b>Khoa luật </b>
<b>Nguyễn Thị Kim Thuý </b>
chuyên ngành: luật hình sự
MÃ số: 5.05.14
Luận văn thạc sĩ luËt häc
<b>Ng-êi h-íng dÉn khoa häc: TS Phạm Văn Lợi </b>
<b>Mục lục </b>
<b>Phần mở ®Çu </b>
1. Tính cấp thiết của việc nghiên cứu đề tài
2. Mục tiêu nghiên cứu của đề tài
3. NhiƯm vơ nghiªn cøu
4. Ph-ơng pháp nghiên cứu
<b>Phần thứ hai </b>
<i><b>Ch-ơng I:</b></i> <b>Một số vấn đề chung về thẩm quyền xột x ca To </b>
<b>án nhân dân cÊp hun </b>
1.1. Kh¸i niƯm vỊ thÈm qun xÐt xử của Toà án nhân dân cấp huyện
1.2. Các căn cứ quy định thẩm quyền xét xử của Toà án nhân dân cấp huyện
<i><b>Ch-ơng II:</b></i> <b>Các quy định của pháp luật về thẩm quyền xột x </b>
<b>của Toà án nhân dân cÊp hun </b>
2.1. Lịch sử hình thành và phát triển các quy định về thẩm quyền xét xử của Toà
án nhân dân cấp huyện
2.2. Thẩm quyền xét xử của Toà án nhân dân cấp huyện theo quy định của pháp
luật hiện hành
<i><b>Ch-¬ng III:</b></i> <b>Thực tiễn áp dụng, ph-ơng h-ớng và các giải pháp </b>
<b>hoàn thiện thẩm quyền xét xử của Toà án nhân d©n </b>
<b>cÊp hun </b>
3.1. Thực tiễn áp dụng các quy định về thẩm quyền xét xử của Toà ỏn nhõn dõn
cp huyn
3.2. Nguyên nhân của những hạn chế, v-ớng mắc trong thực hiện thẩm quyền xét
xử của Toà án nhân dân cấp huyện
<b>KÕt ln </b>
<b>Danh mơc tµi liƯu tham khảo </b>
<b>Những chữ viết tắt trong luận văn </b>
TAND<b> </b> Toà án nhân dân
TANDTC Toà án nhân dân Tối cao
VKSND Viện kiểm sát nhân dân
VKSNDTC Viện kiểm sát nhân dân Tối cao
BLTTHS Bộ lt tè tơng h×nh sù
TTHS Tố tụng hình sự
TTDS Tố tụng dân sự
TTLĐ Tố tụng lao động
TTKT Tố tụng kinh tế
TTHC Tố tụng hành chính
BLHS Bộ luật hình sự
TAQS Tồ án quân sự
HĐND Hội đồng nhân dân
HĐXX Hội đồng xét xử
CHXHCN Céng hoµ x· héi chñ nghÜa
XHCN X· héi chñ nghÜa
PLTTHS Pháp luật tố tụng hình sự
<b>Lời mở đầu </b>
<b>1. Tính cấp thiết của đề tài </b>
Thẩm phán cho Toà án cấp huyện và Toà án cấp tỉnh…”. “Xây dựng đội ngủ c²n bộ
t- pháp trong sạch vững mạnh, có phẩm chất chính trị, đạo đức và năng lực chuyên
môn. Lập quy hoạch tuyển chọn, đào tạo, sử dụng cán bộ t- pháp theo từng loại
chức danh với tiêu chuẩn cụ thể: tăng c-ờng công tác giám sát, kiểm tra, thanh tra
đối với hoạt động của cán bộ t- pháp để có thể đánh giá và sử dụng tốt cán bộ; xử
lý nghiêm những c²n bộ tham nhủng, tiêu cực”(1).
Văn kiện Đ³i hội аng IX tiếp tục x²c định: “C°i c²ch tổ chức, nâng cao chất
l-ợng và hoạt động của các cơ quan t- pháp, nâng cao tinh thần trách nhiệm của cơ
quan và cán bộ t- pháp trong công tác điều tra, bắt, giam, giữ, truy tố, xét xử, thi
hành án không để xảy ra những tr-ờng hợp oan sai…tăng c-ờng đội ngũ Thẩm
ph²n v¯ Hội thẩm nhân dân c° về số lượng v¯ chất lượng”(2).
Thực hiện đ-ờng lối, chính sách của Đảng và pháp luật của Nhà n-ớc, các cơ
quan t- pháp trong thời gian qua đã có nhiều nỗ lực trong cơng tác nói chung và
hoạt động xét xử nói riêng. Do đó cơng tác xét xử đã có chuyển biến tích cực trên
nhiều mặt: hàng nghìn vụ án hình sự, trong đó có những vụ án buôn lậu, tham
nhũng lớn, xâm phạm trật tự quản lý kinh tế gây hậu quả đặc biệt nghiêm trọng,
nhiều vụ tàng trữ, vận chuyển, mua bán trái phép chất ma tuý với số l-ợng lớn, với
nhiều ng-ời tham gia, có tổ chức chặt chẽ, thủ đoạn phạm tội tinh vi, táo bạo…đã
đ-ợc đ-a ra xét xử nghiêm minh, ỳng phỏp lut.
<i>(1)</i>
<i>Các Nghị quyết của Trung -ơng Đảng của 1996 1999 NXB ChÝnh trÞ quèc gia 2000, </i>
<i>tr 116, 117. </i>
<i>(2)</i>
<i> Văn kiện Đại hội аng IX, mục IX –đẩy mạnh c°i cách tổ chức v¯ hoạt động của Nh¯ </i>
<i>n-ớc, phát huy dân chủ, tăng c-ờng pháp chế. </i>
ích hợp pháp của cơng dân, tổ chức, góp phần thực hiện cơng bằng xã hội, phục vụ
tích cực vào việc thực hiện thắng lợi các mục tiêu chung của đất n-ớc(1).
Tuy nhiên, công tác xét xử nói chung và thẩm quyền xét xử của TAND cấp
huyện nói riêng cũng cịn nhiều hạn chế nhất định, là một trong những nguyên
nhân dẫn đến: còn tồn đọng án đã thụ lý nh-ng đ-a ra xét xử chậm, chất l-ợng xét
xử nhiều vụ án cịn hạn chế, đặc biệt là tình trạng xét xử oan, sai tuy xảy ra không
nhiều nh-ng rất nghiêm trọng(2)<sub>, trình độ chun mơn nghiệp vụ của khơng ít Thẩm </sub>
phán cịn non yếu, các biểu hiện suy thoái đạo đức, tiêu cực, tham nhũng của một
bộ phận thẩm phán vẫn tiếp tục xảy ra(3).
<i>(1)</i>
<i> Chế định thẩm phán - Một số vấn đề lý luận và thực tiễn – Viện Khoa học pháp lý – TS. </i>
<i>Phạm Văn Lợi chủ biên, tr 12 </i>
<i>(2) </i>
<i>Điển hình là một số vụ án đ-ợc báo chí và d- luận phán ánh nhiều nh- vụ Bùi Minh Hải </i>
<i>ở Đồng Nai (năm 1999), vụ D-ơng Thị Nga ở Hà Nội (năm 2000); vụ Chu Quang H-ng ở thành </i>
<i>phố Hồ Chí Minh (năm 2000)</i>
<i>(3)</i>
<i> Theo báo cáo của Bộ T- pháp trong 3 năm 1999, 2000 và 2001 các cơ quan chức năng </i>
<i>đã xử lý kỷ luật 129 cán bộ Toà án trong đó có nhiều ng-ời là chánh án, phó chánh án, thẩm </i>
<i>phán các TAND địa ph-ơng xa sút về phẩm chất đạo đức, làm sai lệnh hồ sơ, ra bản án quyết </i>
<i>định trái pháp luật, thiếu khách quan, nhận hối lộ, sống buông thả, gây mất đồn kết nội bộ…</i>
Bộ luật tố tụng hình sự đ-ợc ban hành năm 1988 đã kế thừa, tiếp thu những
mặt tiến bộ của hệ thống pháp luật tr-ớc đó cũng nh- pháp luật TTHS trên thế giới.
Tuy có nhiều -u điểm nh-ng trong q trình áp dụng vẫn còn bộc lộ một số nh-ợc
điểm, hạn chế nhất định. Nhiều quy định trong BLTTHS tỏ ra bất cập khơng cịn
phù hợp với thực tế, khơng theo kịp xu h-ớng chung của sự phát triển, đặc biệt là
các quy định về thẩm quyền xét xử của TAND các cấp dẫn đến tình trạng quá tải
các loại án ở TAND cấp tỉnh và Toà phúc thẩm TANDTC trong khi chúng ta hồn
tồn có thể san sẻ bớt gánh nặng đó cho TAND cấp huyện… Do đó việc sửa đổi, bổ
sung nhằm hồn thiện các quy định của BLTTHS nói chung và chế định về thẩm
quyền xét xử của TAND các cấp nói riêng là yêu cầu cấp bách. Vì lẽ đó nên
BLTTHS sửa đổi, bổ sung thông qua ngày 26/11/2003 có hiệu lực từ ngày
01/7/2004 đã quy định lại thẩm quyền xét xử của Toà án nhân dân các cấp, đặc biệt
là thẩm quyền xét xử của TAND cấp huyện và lộ trình thực hiện là 5 năm từ tháng
7/2004 đến tháng 7/2009 phải hoàn thành.
Từ những lý do nêu trên, chúng tôi lựa chọn đề tài này với mong muốn làm
sáng tỏ một số vấn đề lý luận và thực tiễn góp phần hoàn thiện thẩm quyền xét xử
và trên cơ sở đó hồn thiện tổ chức của TAND cấp huyện đáp ứng địi hỏi của cơng
cuộc đổi mới ở n-c ta hin nay.
<b>2. Tình hình nghiên cứu </b>
việc ho¯n thiện” (Luận ²n Tiến sĩ Luật học cða TS Ph³m Văn Lợi – Lômônôxôp
– Matxcơva – 1997); Cải cách hệ thống Toà án trong giai đoạn xây dựng Nhà
n-ớc pháp quyền Việt Nam (TSKH Lê Cảm - tạp chí nghiên cứu lập pháp số 4 năm
2001); Nguyên nhân và giải pháp khắc phục án quá tải ở Toà án phúc thẩm
TANDTC hiện nay (Nguyễn Duy tạp chí pháp lý số 11 năm 2000); Một số vấn đề
về hoàn thiện thẩm quyền xét xử của TAND các cấp (TS Trần Văn Độ- tạp chí Tồ
án nhân dân số 6 năm 2001); Vấn đề mở rộng thẩm quyền xét xử sơ thẩm vụ án
hình sự của TAND cấp quận, huyện và yêu cầu hoàn thiện PLTTHS (TS Nguyễn
Văn Hiện – chánh án Toà án nhân dân tối cao); Cải cách hệ thống t- pháp Việt
Nam (đề tài cấp nhà n-ớc, mã số 92 – 98 – 353, chủ nhiệm đề tài: Nguyễn Văn
Yểu và TS Nguyễn Đình Lộc); Cơ sở lý luận và thực tiễn đổi mới tổ chức và hoạt
động của các cơ quan t- pháp (góp phần sửa đổi Hiến pháp , đề tài cấp bộ, chủ
nhiệm đề tài: PGS. TS Hoàng Thế Liên, năm 2001); Những vấn đề đổi mới hệ
thống t- pháp ở n-ớc ta (PGS. TS Phạm Hồng Hải, tạp chí TAND số 04 năm 1999)
...
chuyên sâu về thẩm quyền xét xử của TAND cấp huyện một cách t-ơng đối có hệ
thống, đồng bộ và ở cấp độ cao hơn.
Mặt khác, nhiều vấn đề xung quanh chế định thẩm quyền xét xử của TAND
cấp huyện cũng địi hỏi cần có sự tiếp tục nghiên cứu một cách toàn diện và sâu sắc
hơn làm cơ sở lý luận và thực tiễn cho quá trình đổi mới đáp ứng yêu cầu trong tình
hình hiện nay.
<b>3. Mục đích, nhiệm vụ nghiên cứu </b>
Mục đích của luận văn là nghiên cứu một số vấn đề lý luận về thẩm quyền xét
xử của TAND cấp huyện đồng thời rút ra những v-ớng mắc, bất cập, các nguyên
nhân của sự v-ớng mắc, bất cập. Trên cơ sở đó luận văn đ-a ra các ph-ơng h-ớng,
<b>4. Phạm vi nghiên cứu </b>
Thm quyn xột xử của TAND cấp huyện bao gồm thẩm quyền xét xử của Tồ
án đối với các vụ án: hình sự, dân sự, kinh tế, lao động… Trong phạm vi nội dung
đề tài này chỉ tập trung nghiên cứu về thẩm quyền xét xử của TAND cấp huyện đối
với các vụ án hình sự cũng nh- vấn đề có liên quan nh- quá trình hình thành và
phát triển của chế định này, các quy định của pháp luật, thực tiễn áp dụng và các
giải pháp nhằm sửa đổi và hoàn thiện các quy định của pháp luật về thẩm quyền xét
xử của TAND cấp huyện đối với các vụ án hình sự.
Để có thể nghiên cứu một cách tồn diện và có hệ thống về đề tài này chúng ta
phải sử dụng nhiều ph-ơng pháp nghiên cứu nh-: ph-ơng pháp duy vật biện chứng
kết hợp với duy vật lịch sử, ph-ơng pháp phân tích, ph-ơng pháp tổng hợp, ph-ơng
pháp đối chiếu, ph-ơng pháp so sánh, ph-ơng pháp thống kê, thống kê số liệu thực
tiễn …
Dựa trên cơ sở ph-ơng pháp luận của chủ nghĩa Mác- Lênin và chủ nghĩa duy
vật lịch sử, luận văn đặc biệt coi trọng các ph-ơng pháp phân tích và tổng hợp, so
sánh, hệ thống kết hợp với khảo sát thực tiễn để làm sáng tỏ nội dung nghiên cứu
của đề ti.
<b>6. Cơ cấu luận văn: </b>
- Lời mở đầu:
- Nội dung: gồm 3 ch-ơng
<i><b>Ch-ng I:</b></i> Mt số vấn đề chung về thẩm quyền xét xử của Tồ án nhân dân
cÊp hun
1.1. Kh¸i niƯm thẩm quyền xét xử của Toà án nhân dân cấp huyÖn.
1.2. Các căn cứ quy định thẩm quyền xét xử của Toà án nhân dân cấp huyện.
<i><b>Ch-ơng II:</b></i> Các quy định của pháp luật tố tụng hình sự v thm quyn xột x
của Toà án nhân dân cÊp hun.
2.1. Lịch sử hình thành và phát triển các quy định về thẩm quyền xét xử của
Toà án nhân dân cấp huyện.
<i><b>Ch-¬ng III:</b></i> Thực tiễn áp dụng, ph-ơng h-ớng và các giải pháp hoàn thiện về
thẩm quyền xét xử của Toà án nh©n d©n cÊp hun
3.1. Thực tiễn áp dụng các quy định về thẩm quyền xét xử của Tồ án nhân
dân cấp huyện.
3.2. Nguyªn nhân của những hạn chế, v-ớng mắc trong thực hiện thẩm quyền
xét xử của Toà án nhân dân cấp huyện.
3.3. Ph-ơng h-ớng và các giải pháp nhằm hoàn thiện thẩm quyền xét xử của Toà
án nhân dân cấp huyện
<b>Danh mục tài liệu tham khảo </b>
1- Hồng Chí Bảo (1999), Lý luận về dân chủ và thực tiễn dân chủ hố ở Việt
2- Luật TTHS năm 1988; 2000; 2003.
3- Bé luËt h×nh sù 1999.
4- Bé T- pháp (1957), Tập Luật lệ về t- pháp, Hà Néi.
5- B×nh ln khoa häc BLTTHS ViƯt Nam - Viện nghiên cứu khoa học pháp
lý, NXB ChÝnh trÞ quèc gia 1997 .
6- ChÝnh phð l©m thêi ViƯt Nam DCCH (1945), “S¾c lƯnh sè 32 ng¯y
13/9/1945”, c«ng b²o 1945, H¯ Néi.
7- Nguyễn Đăng Dung (1995), Nhà n-ớc và pháp luật đại c-ơng, NXB thành
phố Hồ Chí Minh.
8- Nguyễn Đăng Dung (2001), Luật Hiến pháp đối chiếu, NXB thành phố
Hơng Chí Minh.
10- Nguyễn Duy, Nguyên nhân và giải pháp khắc phục án quá tải ở Toà án
phúc thẩm TANDTC hiện nay, Tạp chí pháp lý số 11 năm 2000.
11- Lê Cảm, Cải cách hệ thống Toà án trong giai đoạn xây dựng Nhà n-ớc
pháp quyền Việt Nam, Tạp chí nghiên cứu Lập pháp số 4 năm 2001.
12 - Ngun Ngäc ChÝ (Chđ biªn-2001), Giáo trình luật TTHS Việt Nam,
NXB Đại học quốc gia Hà Nội.
13- Lê Thành D-ơng (2002), Đổi mới tổ chức và hoạt động của Toà án nhân
dân ở n-ớc ta trong giai đoạn hiện nay, luận án TS luật học
14- Đảng cộng sản Việt Nam (1981), Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần
thứ V, NXB Sự thật, Hà Nội.
15- Đảng cộng sản Việt Nam (1986), Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần
thứ VI, NXB Sự thật, Hà Nội.
16- Đảng cộng sản Việt Nam (1991), Văn kiện Đại hội đại biểu tồn quốc lần
thứ VII, NXB Chính trị quốc gia, Hà Nội.
17- Đảng cộng sản Việt Nam (1996), Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần
thứ VIII, NXB chính trị quốc gia, Hà Nội.
18- Đảng cộng sản Việt Nam (2001), Văn kiện Đại hội đại biểu tồn quốc lần
thứ IX, NXB Chính trị quốc gia, H Ni.
19- Đảng cộng sản Việt Nam (2000), Các Nghị quyết của Trung -ơng Đảng
1996, 1999, NXB Chính trị quốc gia, Hà Néi.
20- Nguyễn Văn Động (1997), Hoàn thiện mối quan hệ pháp lý cơ bản giữa
Nhà n-ớc và công dân trong điều kiện đổi mới ở Việt Nam, Hà Nội
22- Đảng Đoàn Quốc hội (1999), Tiếp tục đổi mới hệ thống t- pháp ở n-ớc ta,
đề án trình độ chính trị, Hà Nội.
23- Bùi Xuân Đức (1993), “Phân định t¯i ph²n h¯nh chính v¯ tư ph²p h¯nh
chính ở n-ớc ta hiện nay, Nhà n-ớc và pháp luật.
24- Phạm Hồng Hải (2001), Vai trò của Toà án trong hệ thống các Cơ quan t-
pháp, tạp chí TANDTC.
25- Phạm Hồng Hải (2002), Quan niệm về các Cơ quan t- pháp và hoạt động
t- pháp, tạp chớ Kim sỏt.
26- Phạm Văn Lợi (1997), Hệ thống Toà án Việt Nam những ph-ơng h-ớng
chính của việc hoàn thiện, Luận án Tiến sỹ luật học, Đại học tổng hợp Lômônôxôp,
Matxcơva.
27 - Phm Vn Li (2004), Ch nh Thẩm phán một số vấn đề lý luận và thực
tiễn.
28 - HiÕn ph¸p n-íc CHXHCN ViÖt Nam (1946), NXB thµnh phè Hå ChÝ
Minh.
29 - HiÕn ph¸p n-íc CHXHCN ViƯt Nam (1959), NXB thµnh phè Hå ChÝ
Minh.
30 - HiÕn ph¸p n-íc CHXHCN ViƯt Nam (1980), NXB thµnh phè Hå ChÝ
Minh.
31 - HiÕn ph¸p n-íc CHXHCN Việt Nam (1992), NXB Chính trị quốc gia, Hà
Néi
32 - Ngun Ngäc HiÕn (1998), X©y dựng mô hình quản lý ngành t- pháp, Bộ
T- pháp, Hà Nội.
34 - Luật tổ chức Toà án nhân dân năm 1960 (1996), TANDTC, Hà Nội
35 - Luật tổ chức Toà án nhân dân năm 1981 (1996), TANDTC, Hà Nội
36 - Luật tổ chức Toà án nhân dân năm 1992 (1996), TANDTC, Hµ Néi
37 - Lt tỉ chøc Toµ án nhân dân năm 2002 (2002), NXB Chính trị quốc gia,
Hà Nội.
38 - Nghị quyết 08 của Bộ Chính trị về một số nhiệm vụ trọng tâm công tác
T- pháp trong thời gian tới.
39 - Hồ Chí Minh (1995), toàn tập, NXB Chính trị quốc gia, Hà Nội.
40 - Pháp lệnh thẩm phán và héi thÈm TAND (2002), NXB thµnh phè Hå ChÝ
Minh.
41 - Đặng Quang Ph-ơng (2001), Đề án cải cách TAND, Hµ Néi .
42 - Nguyễn Văn Sản (Chủ nhiệm đề tài-1996), Xây dựng và hoàn thiện cơ
chế quản lý thẩm phán Toà án địa ph-ơng, đề tài cấp Bộ, mã số 96-98-29, Hà Ni.
43 - Lê Hữu Thể (cùng tập thể tác giả-1999), Luật Hiến pháp giáo trình
ĐHTH Hà Nội.
44 - Nguyễn Ngọc Chí (Chủ biên-2001), Giáo trình luật TTHS Việt Nam,
NXB Đại häc qc gia Hµ Néi.
45 - Giáo trình luật TTHS Việt Nam-Tr-ờng đại học Luật Hà Nội.
46 - Trần Văn Độ, Một số vấn đề về thẩm quyền xét xử của Tồ án các cấp, tạp
chí TAND số 6 năm 2001.
47 - Nguyễn Văn Hiện, Vấn đề mở rộng thẩm quyền xét xử sơ thẩm vụ án
hình sự của TAND cấp quận, huyện và yêu cầu hoàn thiện PLHS.
46- Lê Văn Minh, Nên chăng cần sửa đổi, bổ sung Điều 221, 222 BLTTHS,
Tạp chí pháp lý số 9 năm 1997.
47- Nguyễn Hoài Nam, Một số vấn đề sửa đổi, bổ sung lần thứ 4 BLTTHS,
Tạp chí TAND số 5 năm 2001.
48 - Võ Thị Kim Oanh, Về thủ tục xét xử sơ thẩm đồng thời chung thẩm vụ án
hình sự, Tạp chí TAND số 1 năm 2001.
49 - Đinh Văn Quế, Phân định lại thẩm quyền xét xử của Toà án các cấp là
yêu cầu cấp thiết, Tạp chí pháp lý số 5 năm 2000.
50- Toµ ¸n nh©n d©n tèi cao, Báo cáo tổng kết công tác ngành Toà án của
TANDTC năm 1998, 1999, 2000, 2001 và 2002.
51- Toà án nhân dân tỉnh Hà Tây, Báo cáo tổng kết công tác xét xử năm 2002,
2003.