50 COMPANIES THAT CHANGED THE WORLD
© 2001 Howard Rothman
Original English language edition published by Career Press,
3 Tice Rd., Franklin Lakes, NJ 07417 USA. All rights reserved.
Vietnamese edition © 2008 by First News – Tri Viet.
Published by arrangement with Career Press.

50 COMPANIES THAT CHANGED THE WORLD
50 CƯNG TY LÂM THAY ÀƯÍI THÏË GIÚÁI

Cưng ty First News -Trđ Viïåt giûä bẫn quìn xët bẫn vâ phất hânh
êën bẫn tiïëng Viïåt trïn toân thïë giúái theo húåp àưìng chuín giao
bẫn quìn vúái Career Press, Hoa K.
Bêët cûá sûå sao chếp nâo khưng àûúåc sûå àưìng ca First News vâ
Career Press àïìu lâ bêët húåp phấp vâ vi phẩm Låt Xët bẫn Viïåt
Nam, Låt Bẫn quìn Qëc tïë vâ Cưng ûúác Bẫo hưå Bẫn quìn Súã
hûäu Trđ tụå Berne.
CƯNG TY VÙN HOA
Á SAN
Á G TAO
Å TRĐ VIÏT
Å - FIRST NEWS
11HNguỵn Thõ Minh Khai, Qån 1, TP. Hưì Chđ Minh
Tel: (84-8) 822 7979 - 822 7980 - 823 3859 - 823 3860
Fax: (84-8) 822 4560; Email:
Website: www.firstnews.com.vn


50 COMPANIES THAT CHANGED THE WORLD

Howard Rothman
CO-AUTHOR OF COMPANIES WITH A CONSCIENCE

Biïn dõch:
CAO XUÊN VIÏÅT KHÛÚNG – VÛÚNG BAÃO LONG

First News
NHÂ XËT BẪN TRỄ


Lúâi tấc giẫ

tưìn tẩi nhû mưåt sûác mẩnh riïng lễ hay húåp nhêët, thïë giúái
ca cấc cưng ty vâ têåp àoân àang cố mưåt ẫnh hûúãng ngây
câng mẩnh mệ vâ liïn tc àïën cåc sưëng ca mưỵi chng ta.
Chng ta sưëng vâ lâm viïåc trong thïë giúái àố. Chng ta ùn, mùåc, úã; chuáng
ta di chuyïín trïn nhûäng chiïëc xe húi, tâu hỗa, mấy bay do thïë giúái àố
sẫn xët ra vâ giao tiïëp liïn lc àõa mưåt cấch nhanh chống nhúâ cấc
mẩng lûúái truìn thưng àiïån tûã cûåc k hûäu hiïåu mâ thïë giúái àố mang
lẩi. Nối tốm lẩi, mổi nhu cêìu vïì cåc sưëng, sinh hoẩt, hổc têåp, giẫi trđ vâ
lâm viïåc hâng ngây ca chng ta àïìu lïå thåc gêìn nhû hoân toân vâo
thïë giúái ca cấc cưng ty cng hâng triïåu sẫn phêím vâ dõch v mâ hổ
cung cêëp.

D

Tûâ kinh nghiïåm àiïìu hânh mưåt cûãa hâng bấn lễ vâ mưåt cưng ty bấn
hâng tûå àưång ca gia àịnh, tưi cố nhiïìu cú hưåi quan sất thïë giúái thûúng
mẩi. Tưi àậ ch àưång tham gia thïë giúái nây ngay tûâ khi côn hổc phưí

thưng. Khi trúã thânh mưåt nhâ bấo, mưåt cưë vêën kinh tïë vâ bẫn thên tham
gia trûåc tiïëp vâo cưng viïåc kinh doanh, tưi àậ cố dõp lâm viïåc vúái nhiïìu
cưng ty rêët th võ khi hổ thûåc hiïån cấc dûå ấn àưåc àấo vâ quan trổng. Tưi
thđch th àïën àưå àậ viïët thânh sấch mưåt vâi dûå ấn trong sưë àố.
Vúái quín sấch nây, tưi mën gûãi àïën cấc bẩn mưåt bûác tranh toân
cẫnh vïì nhûäng cấch thûác mâ cấc cưng ty àậ ấp dng vâ lâm thay àưíi thïë
giúái ca chng ta. Tưi àậ tham khẫo kiïën ca cấc giấm àưëc àiïìu hânh,
cấc chun gia, k sû, giấo viïn, nhên viïn, bẩn bê trong nhiïìu lơnh vûåc
àïí sau cng lêåp ra mưåt danh sấch gưìm 50 cưng ty tiïu biïíu nhêët, bao
quất nhêët vâ nối lïn àûúåc têìm ẫnh hûúãng mâ hổ àậ tẩo ra àưëi vúái cåc
sưëng con ngûúâi trong thïë k XIX vâ XX. ÚÃ àêy, bẩn sệ thêëy khấi niïåm vïì
di chuín àûúåc dêỵn dùỉt tûâ ch àïì tâu hỗa vâ xe húi sang mấy bay, hay
cấch thûác mâ cåc cấch mẩng truìn thưng àậ àûa nhên loẩi ài tûâ bấo


6

• 50 CƯNG TY LÂM THAY ÀƯÍI THÏË GIÚÁI

chđ àïën àâi phất thanh, truìn hịnh rưìi àïën mẩng Internet. Xậ hưåi chng
ta àậ thay àưíi ra sao sau sûå xët hiïån ca àiïån vâ àiïån thoẩi, ca chỵi
khấch sẩn vâ thûác ùn nhanh…
Cố thïí nối, sûå hịnh thânh vâ phất triïín ca xậ hưåi nối chung vâ
ngânh thûúng mẩi nối riùng nựỗm trong tờỡm aónh hỷỳóng cuóa nhỷọng con
ngỷỳõi kiùồt xët, cố têìm nhịn vûúåt thúâi gian, nhûäng ngûúâi khúãi xỷỳỏng caỏc
traõo lỷu, lửởi sửởng, cửng nghùồ mỳỏi bựỗng nhỷọng tûúãng àưåt phấ mẩnh mệ
nhêët. Vị thïë, khưng cố gũ aỏng ngaồc nhiùn khi biùởt rựỗng gờỡn nhỷ tờởt cẫ
nhûäng cưng ty àûúåc àïì cêåp àïën trong danh sấch 50 Cưng ty lâm thay
àưíi thïë giúái, d àûúåc thânh lêåp khi nâo vâ úã àêu, vêỵn cố ẫnh hûúãng rêët
lúán àïën cåc sưëng ca chng ta. Sûå thêåt lâ tưi viïët quín sấch nây trïn

mưåt chiïëc mấy tđnh ca hậng Apple vúái sûå trúå gip ca trịnh duåt
Netscape, phêìn mïìm soẩn thẫo vùn bẫn Microsoft Word vâ mấy in
Hewlett-Packard. Tưi nhêån àûúåc thû tûâ qua dõch v FedEx khoẫng ba
lêìn mưåt tìn, vâ thûúâng giẫi trđ cng nhû cêåp nhêåt tin tûác tûâ cấc kïnh
truìn hịnh CNN, CBS nhúâ hïå thưëng truìn hịnh cấp ca nhâ cung cêëp
AT&T. Chiïëc xe àêìu tiïn ca tưi lâ sẫn phêím ca têåp àoân General
Motors, chiïëc tiïëp theo mang nhận hiïåu Toyota, vâ chiïëc xe hiïån nay
tưi àang sûã dng cố vỗ xe cuóa haọng Firestone. Tửi tờồp thùớ duồc haõng
ngaõy bựỗng ửi giaõy Nike vaõ nghe nhaồc bựỗng ờỡu ụa Sony. Con cấi
chng tưi thûúâng xem cấc bưå phim hoẩt hịnh Walt Disney vâ thđch vâo
cấc cûãa hâng àưì chúi Toy “R” Us khi côn bế. Tưi tûâng ài mấy bay ca
hậng People Express àưi ba lêìn. Gia àịnh tưi thûúâng ài mua sùỉm úã hïå
thưëng bấn lễ Wal-Mart vâ mua vïì sẫn phêím ca rêët nhiïìu cưng ty nhû
Kellogg, Procter & Gamble, Philip Morris, H.J. Heinz, L.L. Bean, CocaCola…
50 cöng ty nây rộ râng àậ tẩo ra mưåt k ngun múái ca nïìn thûúng
mẩi toân cêìu. Hổ àậ cố nhûäng phất kiïën vư cng quan trổng vïì dêy
chuìn sẫn xët, nhûúång quìn kinh doanh, múã rưång thûúng hiïåu vâ
nhên viïn thúâi v. Hổ àậ tẩo ra nhûäng dêëu êën àùåc biïåt àưëi vúái thïë giúái
nối chung vâ tûâng ngûúâi chng ta noỏi riùng bựỗng caỏch thay ửới caỏc loaồi
lỷỳng thỷồc - thûåc phêím mâ chng ta sûã dng hâng ngây, nhûäng trô giẫi
trđ chng ta u thđch vâ phûúng thûác gip chng ta liïn lẩc vúái nhau.
Trïn thûåc tïë, cấc cưng ty nây ln phẫi àưëi àêìu vúái nhûäng thấch
thûác thûúâng trûåc àïí duy trị ẫnh hûúãng ca mịnh, nhûng hêìu hïët hổ àïìu


LÚÂI TẤC GIẪ

•

7


thânh cưng trïn thûúng trûúâng. Àố lâ mưåt trong nhûäng l do chđnh
khiïën tïn tíi ca hổ àûúåc àûa vâo sấch. Hy vổng nhûäng cêu chuån
th võ vïì con àûúâng chinh phc thïë giúái ca hổ sệ hêëp dêỵn vâ mang lẩi
nhiïìu àiïìu bưí đch cho cấc bẩn.
Mưåt sưë àưåc giẫ hỗi tưi vïì khẫ nùng àêìu tû vâo cấc cưng ty trïn. Àố
lâ mưåt cêu hỗi thưng minh vâ tưi àậ khun hổ hậy hânh àưång ngay.
Mưåt vâi “ngûúâi khưíng lưì” trong sưë 50 cưng ty kïí trïn lâ “thânh viïn
thûúâng trûåc” ca chó sưë Down Jones. Mưåt sưë khấc lâ nhûäng doanh
nghiïåp àûáng àêìu sân giao dõch NASDAQ. Tuy nhiïn, sûå bêët ưín ca thõ
trûúâng chûáng khoấn nûãa cëi nùm 2000 àậ gêy cho hổ mưåt vâi c sưëc
khấ nùång. Microsoft, AT&T vâ Ford cng khưng miïỵn nhiïỵm trûúác sûå
biïën àưång ca thõ giấ cưí phiïëu trong nhiïìu phên khc thõ trûúâng. Tuy
nhiïn, cấc nhâ àêìu tỷ lờu daõi coỏ thùớ yùn tờm rựỗng nhỷọng cửng ty àûúåc
nối àïën trong quín sấch cố mưåt bïì dây hoẩt àưång vûäng chùỉc, cố
ngìn lûåc tâi chđnh dưìi dâo vaõ chiùởn lỷỳồc kinh doanh hiùồu quaó. Hy voồng
rựỗng caỏc nhâ tiïn phong nây sệ tiïëp tc duy trị võ trđ dêỵn àêìu ca mịnh
trong thïë k 21.

- Howard Rothman



1

MICROSOFT
Ngưi nhâ khưng thïí thiïëu cûãa sưí,
cåc sưëng khưng thïí thiïëu… Windows!

Tốm tùỉt

• Ngûúâi sấng lêåp:
• Logo:

• Võ trđ trong nïìn
kinh tïë M:
• Nết àùåc trûng:

• Sẫn phêím chđnh:
• Doanh thu:
• Lúåi nhån:
• Sưë nhên viïn:
• Àưëi th chđnh:
• Kiïën trc sû trûúãng
Phất triïín Phêìn mïìm:
• Ch tõch kiïm CEO:
• Tr súã chđnh:
• Nùm thânh lêåp:
• Website:

William H. Gates III vâ Paul Allen

Hẩng 49 (Fortune 500 – nùm 2007)
Tẩo ra nhûäng hïå àiïìu hânh àûúåc sûã dng búãi
gêìn nhû toân bưå cấc mấy tđnh cấ nhên trïn
khùỉp thïë giúái
Phêìn mïìm mấy tđnh vâ cấc dõch v Internet
51,12 tó àư la (nùm 2007)
12,6 tó àư-la (nùm 2007)
79.000 ngûúâi (nùm 2007)
America Online (AOL), Oracle, Sun Microsystems

William H. Gates III
Steve A. Ballmer
Redmond, Washington, Hoa Kyâ
1975
www.microsoft.com


10

• 50 CƯNG TY LÂM THAY ÀƯÍI THÏË GIÚÁI

D

mën d khưng, vư tịnh hay cưë , trûåc tiïëp hay giấn tiïëp, bẩn

àang sûã dng sẫn phêím vâ dõch v ca Microsoft. Vâ, bẩn cng khưng
thïí ph nhêån àiïìu nây: Microsoft lâ cưng ty quìn lûåc nhêët thïë giúái
hiïån nay.
Àûúåc thânh lêåp cấch àêy hún 30 nùm búãi hai ngûúâi bẩn thên tûâ
thúâi niïn thiïëu, têåp àoân nây àang ngây câng lúán mẩnh cng vúái sûå
phất triïín ca mấy tđnh cấ nhên. Microsoft khưng phẫi lâ cưng ty lúán
nhêët, cng khưng phẫi lâ cưng ty cố giấ trõ nhêët thïë giúái. Nố khưng
thêåt sûå xët sùỉc vïì mùåt cẫi tiïën, phất triïín cưng nghïå hay thiïët lêåp
àûúåc mưëi quan hïå tưët àểp vúái nhên viïn. Nố khưng hêëp dêỵn nhû mưåt
trang web hay, lưi cën nhû mưåt thûúng v thïí thao àịnh àấm, hay
thu ht nhû mưåt trô giẫi trđ thúâi thûúång. Nhûng, nố àậ sẫn xët ra
mưåt phêìn mïìm vêån hânh àïën 90% sưë mấy tđnh cấ nhên trïn toân thïë
giúái – vâ àiïìu nây àậ mang àïën cho nố mưåt võ trđ thưëng trõ tuåt àưëi
mâ chûa cố cưng ty nâo, úã bêët k lơnh vûåc nâo, cố thïí bị kõp.
***

Cêu chuån àûúåc bùỉt àêìu vâo nùm 1975, khi Bill Gates vâ Paul
Allen chuín àưíi ngưn ngûä lêåp trịnh ca loẩi mấy tđnh lúán àúâi àêìu
thânh mưåt loẩi ngưn ngûä cố thïí àûúåc sûã dng trïn chiïëc mấy tđnh cấ
nhên àêìu tiïn. Cưng ty mâ hổ àậ àùåt tùn bựỗng caỏch gheỏp hai tỷõ ờỡu cuóa
microcomputers(1) vaõ software(2) àậ thânh cưng ngoâi sûác tûúãng
tûúång. Lúåi nhån nùm àêìu tiïn chó lâ 16.000 àư-la, nhûng àïën nùm thûá
nùm nhẫy vổt lïn àïën 7,5 triïåu àư-la vâ múã rưång kinh doanh ra toân
cêìu, thiïët lêåp quan hïå vúái têët cẫ cấc nhâ sẫn xët mấy vi tđnh hâng àêìu
thïë giúái, múã rưång cấc dông sẫn phêím mưåt cấch mẩnh mệ, vâ àậ thu vïì
gêìn 150 triïåu àư-la lúåi nhån trong nùm 1985. Sau àố, Microsoft àûúåc
cưí phêìn hốa trong khi vêỵn duy trị mûác lúåi nhån àấng kinh ngẩc 25%
trïn doanh thu bấn hâng. Bill Gates “àoẩt” danh hiïåu tó ph trễ tíi
nhêët nûúác M khi àố vâ trúã thânh ngûúâi giâu nhêët thïë giúái sau nây.
(1) Microcomputer - Mấy vi tđnh.
(2) Software - Phêìn mïìm.


MICROSOFT

•

11

Bill Gates vâ Paul Allen, ngây àố vâ bêy giúâ

Ngoâi nhûäng thânh quẫ to lúán kïí trïn, Microsoft cng nhêån àûúåc
vư sưë lúâi khen tiïëng chï khấc nhau. Hổ bõ tưë cấo lâ àậ chiïëm àoẩt
nhûäng cẫi tiïën cưng nghïå àûúåc phất triïín búãi nhûäng cưng ty khấc vâ
biïën nhûäng thânh tûåu chêët xấm nây thânh tâi sẫn thu lúåi riïng; hổ àậ
lẩm dng quìn lûåc vư hẩn ca mịnh àïí chên ếp cấc àưëi th cẩnh

tranh vâ båc ngûúâi tiïu dng phẫi mua nhûäng bẫn nêng cêëp phêìn
mïìm vúái giấ cẫ àưåc quìn. Tuy nhiïn, hổ cng àậ bỗ lúä cú hưåi khi cún
sưët Internet bng nưí àïí rưìi sau àố phẫi vêët vẫ chẩy àua vúái cấc àưëi th
cẩnh tranh trong lơnh vûåc nây.
Vâo giûäa nùm 1998, Bưå Tû phấp Hoa K vâ mưåt liïn minh gưìm
20 àẩi biïíu liïn bang àậ tưë cấo Microsoft vi phẩm cấc àiïìu låt
chưëng àưåc quìn – mưåt cấo båc dêỵn àïën viïåc hoẩt àưång ca hổ phẫi
bõ tấch ra lâm hai mẫng. D vêåy, trong khi chúâ phấn quët ca tôa
ấn àûúåc thi hânh thị Microsoft àậ kõp phc hưìi àïí lêëy lẩi quìn lûåc
àậ mêët.
Paul Allen àậ thêëy trûúác tûúng lai khi ưng nhịn thêëy chiïëc mấy
tđnh MITS Altair trïn trang bịa tẩp chđ Popular Mechanics vâo nùm
1975. Allen, lc àố àang lâm viïåc úã Honeywell, ngay lêåp tûác nhêån ra
rựỗng thiùởt bừ mang tủnh tiùn phong naõy seọ thay àưíi hoân toân cấch sûã
dng mấy vi tđnh. Allen àûa túâ tẩp chđ cho ngûúâi bẩn àưìng hûúng
Seattle Bill Gates, khi àố àang lâ sinh viïn nùm thûá hai Àẩi hổc
Harvard. Gates àậ viïët chûúng trịnh mấy tđnh àêìu tiïn ca mịnh vâ


12

• 50 CƯNG TY LÂM THAY ÀƯÍI THÏË GIÚÁI

tûâ àố bùỉt àêìu sûå nghiïåp kinh doanh mấy tđnh khi chûa àïën tíi 20.
Thđch th vúái viïỵn cẫnh thânh cưng, Gates cng vúái Allen lao vâo lâm
viïåc sët ngây àïm àïí chuín hốa thûá ngưn ngûä lêåp trịnh cố tïn gổi
lâ BASIC, vưën àang àûúåc dng trïn nhûäng chiïëc mấy tđnh lúán, thânh
mưåt ngưn ngûä mâ nhûäng chiïëc mấy tđnh cấ nhên cố thïí hiïíu àûúåc.
Khi cẫ hai hoân têët cưng viïåc, Allen àaáp maáy bay àïën truå súã cuãa
MITS úã Albuquerque àïí trịnh bây nhûäng tûúãng vâ thânh quẫ lao

àưång ca hổ. Cấc nhâ lậnh àẩo ca MITS àậ êën tûúång àïën mûác giao
ngay cho Allen mưåt võ trđ trong cưng ty. Ưng cng bùỉt àêìu phất triïín
hiïåu quẫ ngưn ngûä BASIC cho dông mấy Altair, vâ àiïìu nây àậ thu
ht sûå ch ca nhûäng ngûúâi ng hưå dông mấy nây - hổ chúâ àúåi mưåt
sûå cẫi tiïën nhû vêåy tûâ quấ lêu rưìi. Gates bùỉt àêìu say mï vâ bỗ hổc úã
Harvard àïí theo Allen àïën New Mexico. ÚÃ àố, cẫ hai lêåp ra mưåt liïn
doanh khưng chđnh thûác vúái tïn gổi Micro-soft, dêëu gẩch nưëi àïí nhêën
mẩnh ngìn gưëc ca cưng ty, vâ bùỉt àêìu phất triïín tûúãng ca mịnh.
Nùm àêìu tiïn, hổ thu àûúåc 16.005 àư-la lúåi nhån.
Hai ngûúâi múã nhiïìu vùn phông úã Albuquerque vâ k húåp àưìng
vúái vâi cưng ty lúán, trong sưë àố cố General Electric vâ NCR(1). Cẫ hai
cưng ty nây àïìu bõ thu ht búãi tiïëng vang ca dông mấy Altair. Allen
vâ Gates bùỉt àêìu tuín nhên viïn, vâ vâo nùm 1977 hổ chđnh thûác
khùèng àõnh sûå tưìn tẩi ca cưng ty. Gates cng bùỉt àêìu lïn tiïëng phẫn
àưëi viïåc vi phẩm bẫn quìn àưëi vúái sẫn phêím ca Microsoft, vâ àiïìu
nây àậ lâm mêët lông rêët nhiïìu ngûúâi vũ hoồ cho rựỗng daồng chỷỳng
trũnh maỏy tủnh nhỷ thùở phẫi àûúåc cung cêëp miïỵn phđ. Àêy dơ nhiïn
khưng phẫi lâ lêìn cëi cng Gates vâ cưng ty bõ båc tưåi ấp àùåt
mën ca mịnh lïn phêìn côn lẩi ca thïë giúái mấy tđnh.
Nhiïìu giêëy phếp sûã dng ngưn ngỷọ BASIC nhanh choỏng ỷỳồc
thỷỳng thaóo nhựỗm phuồc vuồ cho cấc dông mấy vûâa múái ra àúâi nhû
Commodore PET vâ TRS-80 (cng vúái sûå vûún lïn mẩnh mệ ca mưåt
cưng ty úã Bùỉc California cố tïn gổi Apple). Vâo cëi nùm 1977
Microsoft bùỉt àêìu phất triïín mưåt ngưn ngûä mấy tđnh múái tïn lâ
FORTRAN, vâ bùỉt àêìu kïë hoẩch chiïën lỷỳồc bựỗng viùồc baỏn leó ngửn ngỷọ
(1) NCR laõ mửồt cưng ty cung cêëp giẫi phấp cưng nghïå toân cêìu nựỗm trong Danh saỏch Fortune 500.


MICROSOFT


•

13

lêåp trịnh BASIC. Khi lúåi
nhån àẩt mûác 400.000
àư-la, Gates vâ Allen
quyïët àõnh dúâi truå súã àïën
Bellevue, Washington.
Sau khi thoãa thuêån
àûúåc vúái mưåt àưëi tấc Nhêåt
Bẫn àïí quẫng bấ BASIC
ra nûúác ngoâi, hoẩt àưång
kinh doanh ca Microsoft
Nhûäng nhên viïn àêìu tiïn ca Microsoft nùm 1978,
Bill Gates úã hâng àêìu, bịa trấi
bùỉt àêìu tùng tưëc. Sau àố,
ngay trûúác lïỵ k niïåm thânh lêåp cưng ty lêìn thûá nùm, Microsoft k mưåt
húåp àưìng sú bưå vúái IBM àïí phất triïín mưåt hïå àiïìu hânh dânh riïng cho
dông mấy tđnh cấ nhên mâ IBM sùỉp cho ra àúâi. Microsoft – giúâ àêy àậ
cố 40 nhên viïn, trong àố cố mưåt thanh niïn tïn lâ Steve Ballmer vûâa
chuyïín àïën tûâ Procter & Gamble – hiïån khưng cố mưåt dûå ấn hay
tûúãng khẫ thi nâo trong tay, vị thïë Gates àậ mua lẩi mưåt chûúng trịnh
gổi lâ QDOS(1) tûâ cưng ty Sẫn phêím mấy tđnh Seattle vúái giấ 50.000 àưla. Cưng ty ca Gates sau àố chónh sûãa lẩi chûúng trịnh nây àïí àấp
ûáng nhu cêìu ca IBM, rưìi àưíi tïn nố thânh MS-DOS(2), vâ phêìn mïìm
nây àậ thđch ûáng mưåt cấch tuåt vúâi vúái chiïëc mấy tđnh cấ nhên thïë hïå
múái ca IBM. Lûúång sẫn phêím bấn ra cao àïën chống mùåt ngay khi vûâa
múái trịnh lâng vâo nùm 1981. Lúåi nhån àẩt àïën con sưë 16 triïåu àư-la
vâ sưë nhên viïn ca cưng ty tùng lïn gêëp ba lêìn.
Mûúâi sấu thấng sau khi phiïn bẫn àêìu tiïn xët hiïån, cưng ty àậ

cêëp giêëy phếp sûã dng MS-DOS cho 50 nhâ sẫn xët phêìn cûáng khấc
nhau, vâ Microsoft àậ thêåt sûå cêët cấnh. Cưng ty múã thïm nhiïìu vùn
phông úã chêu Êu, àưìng thúâi sûã dng lúåi nhån thu àûúåc àïí sẫn xët
mưåt loẩi bẫng tđnh àiïån tûã vâ bûúác chên vâo thõ trûúâng kinh doanh
phêìn mïìm àang ngây mưåt phất triïín. Ngûúâi àưìng sấng lêåp Paul Allen
rúâi khỗi cưng ty vâo nùm 1983 vị l do sûác khỗe, nhûng nhûäng bûúác
(1) QDOS - Quick and Dirty Operating System.
(2) MS-DOS - Microsoft’s Disk Operating System.


14

• 50 CƯNG TY LÂM THAY ÀƯÍI THÏË GIÚÁI

ài tiïn phong mâ ưng vâ Bill Gates àậ xấc lêåp thị vêỵn àûúåc phất huy.
Nùm k niïåm thânh lêåp lêìn thûá 10 lâ thúâi k cûåc thõnh ca Microsoft,
khi hổ cho xët xûúãng phiïn bẫn àêìu tiïn ca mưåt hïå àiïìu hânh
mang tđnh àưì hổa cố tïn lâ Windows. Ban àêìu doanh sưë ca sẫn phêím
nây khấ chêåm, mưåt phêìn vị lûúång phêìn mïìm tûúng thđch vúái nố chûa
àûúåc phất triïín, nhûng ngun nhên ch ëu lâ hïå àiïìu hânh nây àậ
vêëp phẫi sûå chó trđch khấ nùång nïì. Nhûäng ngûúâi hoaõi nghi aọ chú ra
rựỗng hùồ iùỡu haõnh Macintosh cuóa Apple àậ lâm àûúåc mổi thûá
Windows lâm, vâ thêåm chđ côn lâm tưët hún.
Microsoft àấp trẫ nhûäng lúâi chó trđch bựỗng caỏch cửớ phờỡn hoỏa vaõ
chuyùớn ùởn mửồt truồ sỳó múái gưìm bưën tôa nhâ úã Redmond, Washington
vâo nùm 1986. Microsoft tiïëp tc cẫi thiïån hïå àiïìu hânh Windows
àưìng thúâi tịm kiïëm lúåi nhån trong mưåt sưë lơnh vûåc khấc khiïën cho
lúåi nhån hâng nùm nhanh chống àẩt àïën con sưë 150 triïåu àư-la vâ
tưíng sưë nhên viïn lïn àïën 1.000 ngûúâi. Gates, cưí àưng lúán nhêët ca
cưng ty, lc nây àậ trúã thânh tó ph úã tíi 31. Nhûng bïn cẩnh sûå giâu

cố vâ sûác mẩnh ngây câng tùng lïn thị nhûäng lúâi cấo båc, phẫn àưëi
chưëng lẩi àïë chïë non trễ nây cng xët hiïån ngây câng nhiïìu. Nhûäng
cưng ty cẩnh tranh thûúâng båc tưåi Microsoft lâ àậ lâm giâu bêët chđnh
tûâ mưỵi chiïëc mấy tđnh cấ nhên àûúåc bấn ra trïn toân thïë giúái. D vêåy,
nhûäng ngûúâi ng hưå cng tùng lïn àấng kïí khi Microsoft múã rưång têìm
ẫnh hûúãng. Àố lâ nhûäng ngûúâi ln hoan nghïnh nhiïåt liïåt nhûäng sẫn
phêím lâm cho mấy tđnh ca hổ trúã nïn hiïåu quẫ vâ àẩt nùng sët cao
hún.
Nhûäng nùm cuöëi thêåp niïn 80, ngûúâi ta tiïëp tuåc chûáng kiïën nhiïìu
bûúác tiïën khấc ca Microsoft. Hổ giúái thiïåu mưåt “gối” ûáng dng cố tïn
lâ Office, nhûäng sẫn phêím àûúåc bấn dûúái dẩng àơa CD nhû mưåt bưå
sûu têåp gổi lâ Bookshelf. Vúái lûúång sẫn phêím chiïëm hún mưåt nûãa thõ
phêìn trïn toân thïë giúái, Microsoft àậ trúã thânh cưng ty phất triïín
phêìn mïìm lúán nhêët vâ Apple àậ kiïån Microsoft vị… vi phẩm bẫn
quìn. Tuy thïë, nhûäng ngûúâi àûáng àêìu cưng ty úã Redmond cố vễ nhû
khưng quan têm lùỉm àïën lúâi cấo båc nây vâ tiïëp tc múã rưång tr súã
àïí cố thïí chûáa thïm nhiïìu nhên viïn hún nûäa.


MICROSOFT

•

15

Bûúác ngóåt lúán nhêët xẫy ra vâo nùm 1990 khi phiïn bẫn múái nhêët
lâ Windows 3.0 àûúåc ra mùỉt. Microsoft tin rựỗng saón phờớm naõy seọ vụnh
viùợn laõm thay ửới thïë giúái mấy tđnh cấ nhên, vâ àậ khúãi xûúáng mưåt
chiïën dõch tiïëp thõ vúái chi phđ lïn àïën 100 triïåu àư-la. Nhûäng nưỵ lûåc
nây àậ àûúåc àïìn àấp xûáng àấng khi Windows 3.0 àẩt con sưë bấn ra

100.000 bẫn chó trong vông ba tìn lïỵ, biïën Microsoft thânh cưng ty
àêìu tiïn trong lơnh vûåc mấy tđnh cố doanh thu vûúåt quấ mưåt tó àư-la.
Cưåt mưëc quan trổng nây àûúåc thiïët lêåp vâo lc Microsoft tưí chûác ùn
mûâng sinh nhêåt thûá 15. Tuy nhiïn, khưng lêu sau àố, Tôa ấn Liùn
bang tuyùn bửở rựỗng mửồt cuửồc iùỡu tra ang ỷỳồc tiïën hânh vị nghi
ngúâ Microsoft vi phẩm låt chưëng àưåc quìn.

Windows 3.0 (1990) vâ Windows 3.1 (1993)

Nhûäng thânh cưng to lúán ca Microsoft, vâ nhûäng chûúáng ngẩi
vêåt cng to lúán khưng kếm, tiïëp tc tùng lïn theo cêëp sưë nhên trong
sët thêåp niïn 90. Hâng triïåu ngûúâi trïn thïë giúái àậ àùng k sûã dng
Windows cho mấy tđnh cấ nhên cng nhû cho mc àđch kinh doanh
khi cấc phiïn bẫn vâ phêìn mïìm múái ca hïå àiïìu hânh nây liïn tc
xët hiïån. Rưìi v tranh chêëp kếo dâi 63 thấng vúái hậng Apple cëi
cng cng kïët thc vúái phêìn cố lúåi nghiïng vïì phđa Microsoft. D
vêåy, nhûäng àưëi th cẩnh tranh vêỵn khưng ngûâng gêy khố dïỵ hông
ngùn cẫn bûúác tiïën ca Microsoft.
Cưng ty àấnh dêëu sinh nhêåt lêìn thûá 20 cuóa mũnh bựỗng viùồc ra mựổt
phiùn baón Windows 95. Vúái phiïn bẫn nây, cëi cng hïå àiïìu hânh


16

• 50 CƯNG TY LÂM THAY ÀƯÍI THÏË GIÚÁI

ca Microsoft cng cố thïí sấnh ngang vúái hïå àiïìu hânh nưíi tiïëng Mac
ca Apple. Hún 4 triïåu bẫn àậ àûúåc bấn hïët chó trong vông 4 ngây.
Microsoft bấn Windows kêm theo trũnh duyùồt Internet Explorer nhỷ
mửồt nửợ lỷồc muửồn maõng nhựỗm têën cưng àưëi th cẩnh tranh Netscape

trïn thûúng trûúâng àang ngây mưåt nống lïn ca thïë giúái ẫo. Hổ cng
àậ hịnh thânh mưåt dõch v trûåc tuën cố tïn gổi Microsoft Network àïí
tranh thõ phêìn vúái têåp àoân hâng àêìu trong lơnh vûåc nây lâ America
Online. Gates lẩi tiïëp tc nưỵ lûåc hún nûäa trong viïåc tung ra cấc phêìn
mïìm liïn quan àïën Internet, nhûng bûúác ài nây ca ưng cng lâm cấc
cú quan cố thêím quìn àïí mùỉt hún àïën hoẩt àưång ca cưng ty. Vâo
nùm 1997, Bưå Tû phấp Hoa K chđnh thûác tun bưë Microsoft vi phẩm
àiïìu låt chưëng àưåc quìn, do àậ dng hïå àiïìu hânh Windows lâm
àiïìu kiïån båc cấc nhâ sẫn xët mấy tđnh phẫi bấn kêm cấc sẫn phêím
ca mịnh.
Steve Ballmer àûúåc àïì bẩt giûä chûác Ch tõch kiïm Giấm àưëc àiïìu
hânh vâ Gates àẫm trấch cûúng võ Kiïën trc sû trûúãng Bưå phêån Phất
triïín Phêìn mïìm vâ Ch tõch Têåp àoân trong khi nhûäng phấn quët
ca Tôa ấn Liïn bang tiïëp tc àûúåc àûa ra. Nùm 1999, mưåt phiïn tôa
cấo båc Microsoft àậ lâm tưín hẩi nghiïm trổng àïën quìn lúåi ca
ngûúâi tiïu dng do vi phẩm låt chưëng àưåc quìn trong nhûäng bẫn
thûúng thẫo vúái cấc àưëi tấc ca hổ. Mưåt nùm sau àố, cưng ty bõ u
cêìu phẫi tấch ra thânh hai mẫng cố tû cấch phấp nhên àưåc lêåp; mưåt
mẫng chun sẫn xët hïå àiïìu hânh vâ mẫng kia thị phất triïín cấc
phêìn mïìm ûáng dng. Microsoft àậ kõch
liïåt phẫn àưëi phấn quët nây vâ vâo ma
thu nùm 2000, Toõa aỏn Tửởi cao Hoa Kyõ aọ
tuyùn bửở rựỗng mửồt cåc àiïìu trêìn phẫi
àûúåc tiïën hânh trûúác khi cố mưåt phấn
quët cëi cng.

Windows Vista Ultimate 2007

Tđnh àïën cëi nùm 2007, Microsoft cố
79.000 nhên viïn úã 102 qëc gia trïn

khùỉp thïë giúái vâ àẩt doanh thu toân cêìu
51,12 tó àư la. Mậ chûáng khoấn ca hổ tẩi


MICROSOFT

•

17

NASDAQ lâ MSFT (SEHK: 4338) hay thûúâng àûúåc biïët àïën vúái k hiïåu
MS. Bưå ûáng dng MS Office vâ hïå àiïìu hânh Windows ca hổ chiïëm
àïën 90% thõ phêìn thïë giúái trong cấc nùm 2003 vâ 2006. “Àïë chïë
Microsoft” àậ sẫn sinh ra 4 tó ph vâ khoẫng… 12.000 triïåu ph têìm cúä
thïë giúái kïí tûâ ngây thânh lêåp àïën nay.
Mc tiïu chiïën lûúåc tiïëp theo ca Microsoft lâ cåc sưëng gia àịnh.
Hổ sệ têåp trung phất triïín cấc phêìn mïìm vâ thiïët bõ cú bẫn àïí liïn kïët
ba àưëi tûúång: nhâ riïng, cưng súã vâ tûâng cấ nhên.
Microsoft côn bûúác sang cấc lơnh vûåc khấc nhû àêìu tû vâo mẩng
truìn hịnh cấp MSNBC, MSN Internet, Tûâ àiïín trûåc tuën àa phûúng
tiïån Microsoft Encarta. Cấc sẫn phêím giẫi trđ ca hổ nhû Xbox, Xbox
360, Zune vâ MSN TV àûúåc ca ngúåi nhû mưåt nïìn vùn hốa kinh doanh
lêëy phất triïín lâm trổng têm. Trang web chđnh thûác ca hổ lâ mưåt
trong nhûäng trang web cố lûúång truy cêåp lúán nhêët thïë giúái (xïëp thûá
18) vúái 2,4 triïåu kïët nưëi mưỵi ngây, theo thưëng kï ca Alexa.com.
Ngûúâi àân ưng giâu cố nhêët hânh tinh Bill Gates nây cố vúå - Melinda
French - vâ ba àûáa con - hai gấi vâ mưåt trai. Àưi vúå chưìng tó ph nây côn
nưíi tiïëng vúái nhûäng hoẩt àưång tûâ thiïån ca mịnh. Hổ àậ quët àõnh dânh
95% gia tâi àïí lêåp cấc qu phông chưëng vâ àêíy li cùn bïånh HIV-AIDS
vâ bïånh sưët rết. Ưng cng àûúåc Tẩp chđ Time phong danh hiïåu “Ngûúâi

àân ưng ca Nùm” nùm 2005 vị nhûäng nưỵ lûåc vâ àống gốp trong cấc hoẩt
àưång nhên àẩo.
Nhû mưåt giai thoẩi, ngûúâi ta noỏi rựỗng nùởu Bill Gates bựổt gựồp mửồt
tỳõ giờởy bẩc 100 àư-la trïn àûúâng thị ưng khưng nïn nhùåt. Búãi vị, trong
thúâi gian ưng lâm chuån àố thị tâi sẫn ca ưng àậ tùng thïm… vâi
chc ngân àư-la!
Tẩp chđ Time àấnh giấ Bill Gates lâ mưåt trong 100 ngûúâi cố ẫnh
hûúãng nhêët thïë giúái trong thïë k 20 vâ liïn tc vâo nhûäng nùm àêìu
(2004 – 2005 – 2006) cuãa thïë kyã 21. Ngoaâi ra, túâ Sunday Times xïëp ưng
vâo danh sấch cấc “Anh hng ca Thúâi àẩi” nùm 1999, túâ Chief Executive
Officers phong ưng lâ “Giấm àưëc àiïìu haânh cuãa Nùm” nùm 1994, …


18

• 50 CƯNG TY LÂM THAY ÀƯÍI THÏË GIÚÁI

Time 1984

Time 1997

Time 1999

vâ Time 2006

Bill Gates àûúåc phong Tiïën sơ Danh dûå tûâ nhiïìu hổc viïån khấc
nhau trïn thïë giúái nhû Àẩi hổc Kinh doanh Nyenrode, Breukelen, Hâ
Lan, nùm 2000; Hổc viïån Cưng nghïå Hoâng gia Thy Àiïín, nùm 2002;
Àẩi hổc Waseda, Tokyo, Nhêåt Bẫn, nùm 2005; Àẩi hổc Harvard, thấng
06/2007; vâ Hổc viïån Karolinska, Stockholm, Thy Àiïín, thấng

01/2008. Ưng àûúåc Nûä hoâng Anh Elizabeth II phong tûúác Hiïåp sơ
Danh dûå nùm 2005.

BILL GATES ÀÏËN VIÏåT NAM
Ngaây 21/04/2006, “Ngûúâi laâm thay ửới thùở giỳỏi Bill Gates aọ
ùởn Viùồt Nam bựỗng chuyùn cú riïng theo lúâi múâi cuãa Thuã tûúáng Phan
Vùn Khaãi. Ưng àậ dânh hún mưåt giúâ àïí nối chuån vúái sinh viïn Viïåt
Nam tẩi trûúâng Àẩi hổc Bấch khoa Hâ Nưåi sấng ngây 22/04/2006.

Bill Gates tẩi Hưåi trûúâng Àẩi hổc Bấch
khoa Hâ Nưåi

Sinh viïn Àẩi hổc Bấch khoa Hâ Nưåi phêën
khđch châo àốn Bill Gates sấng 22/04/2006

Trong cåc gùåp mùåt ca Bill Gates vúái cấc doanh nghiïåp phêìn mïìm
Viïåt Nam, cng trong ngây 22/04/2006, ưng nối: “ … Lc nây àêy, àiïìu


MICROSOFT

•

19

cấc bẩn cêìn lâm lâ giẫi phống ngìn nhên lûåc, phaỏt triùớn cửng bựỗng
giỷọa caỏc trỷỳõng aồi hoồc, doanh nghiùồp tû nhên, nhâ nûúác vâ cấ nhên,
àưìng thúâi xấc àõnh rộ nhu cêìu trong nûúác cng nhû trïn thïë giúái”.

BILL GATES RÚÂI “NGAI VÂNG”

Sau ba thêåp k thưëng trõ àïë chïë Microsoft, vâo ngây 27/6/2008,
Bill Gates àậ hoân têët nhûäng th tc cëi cng tẩi Tưíng hânh dinh
Microsoft àïí chđnh thûác rúâi khỗi cûúng võ àiïìu hânh têåp àoân hng
mẩnh nhêët thïë giúái nây. Theo nhûäng hoẩch àõnh lúán lao tûâ hai nùm
vïì trûúác, ưng sệ cng vúå têåp trung vâo cấc nưỵ lûåc tûâ thiïån thưng qua
Qu Bill & Melinda Gates Foundation àïí cẫi thiïån tịnh hịnh sûác khỗe
con ngûúâi trïn toân cêìu vâ bẫo trúå cấc tâi nùng trễ trong cấc trûúâng
hổc, àùåc biïåt lâ úã M. Thấch thûác phđa trûúác àưëi vúái ưng cố lệ côn khố
khùn hún nhiïìu so vúái nhûäng cåc chiïën khưng khoan nhûúång vúái
nhûäng àưëi th “truìn kiïëp” ca Microsoft nhû Apple, Google hay
IBM trûúác àêy. Nhûng dûúâng nhû khưng gị cố thïí ngùn cẫn nưíi con
ngûúâi dấm nghơ dấm lâm nây.
Khưng cố Bill Gates, con tâu Microsoft sệ ài vïì àêu? Cêu trẫ lúâi
chùỉc chùỉn sệ àïën trong mưåt thúâi gian ngùỉn nûäa, khi cấc “bûãu bưëi”
do “Hoâng àïë cưng nghïå” àïí lẩi cho nhûäng kễ kïë thûâa àûúåc mang
ra sûã dng.

Bill Gates àậ nối:
“Àiïìu tuåt vúâi úã mưåt chiïëc mấy tđnh xấch tay
lâ bêët kïí bẩn nhưìi nhết cho nố nhiïìu bao
nhiïu, nố vêỵn khưng hïì to ra hay nùång hún.”
“THE GREAT THING ABOUT A COMPUTER NOTEBOOK
IS THAT NO MATTER HOW MUCH YOU STUFF INTO IT,
IT DOESN’T GET BIGGER OR HEAVIER.”


2

AT&T
Phếp mâu ca Thïë k 19


Tốm tùỉt
• Ngûúâi sấng lêåp:

Alexander Graham Bell, Gardiner Hubbard vâ
Thomas Sanders

• Logo:

• Võ trđ trong nïìn
kinh tïë M:
• Nết àùåc trûng:

Hẩng 27 (Fortune 500 – nùm 2007)
Nhâ tiïn phong trong cåc cấch mẩng ngânh
truìn thưng

• Sẫn phêím chđnh:

Mẩng hûäu tuën, vư tuën (wireless), Internet,
truìn hịnh cấp

• Doanh thu:
• Lúåi nhån:
• Sưë nhên viïn:
• Àưëi th chđnh:
• Ch tõch kiïm CEO:
• Tr súã chđnh:
• Nùm thânh lêåp:
• Website:


63 tó àư-la (nùm 2007)
7,36 tó àư-la (nùm 2007)
309.000 ngûúâi (nùm 2007)
America Online, MCI WorldCom, Sprint
Lendall L. Stephenson (nùm 2007)
San Antonio, Texas, Hoa Kyâ
1877
www.att.com


AT&T

•

21

N

ïëu cố phếp lẩ nâo àố gip con ngûúâi cố thïí nghe àûúåc tiïëng nối
ca nhau tûâ nhûäng khoẫng cấch vâi trùm mết àïën vâi chc ngân ki-lưmết thị àố chđnh lâ “phếp lẩ” mâ AT&T, cng vúái Graham Bell, ngûúâi
khai sinh ra cưng ty nây, àậ mang àïën cho nhên loẩi.
AT&T (Cưng ty Àiïån thoẩi vâ Àiïån tđn Hoa Kyâ - American Telephone
& Telegraph Company) cung cêëp caác dõch v chun nghiïåp vâ truìn
thưng Internet, truìn dûä liïåu–hịnh ẫnh–êm thanh àïën cấc doanh
nghiïåp vâ ngûúâi tiïu dng cng nhû cấc cú quan nhâ nûúác. Trong lõch
sûã phất triïín ca mịnh, AT&T àậ tûâng lâ cưng ty àiïån thoẩi lúán nhêët thïë
giúái, nhâ àiïìu hânh mẩng truìn hịnh cấp lúán nhêët thïë giúái, cng nhû
tûâng lâ mưåt cưng ty àưåc quìn àûúåc Chđnh ph M bẫo hưå.
Nhûäng k thåt truìn thưng hiïån àẩi àûúåc hêìu hïët mổi ngûúâi

cưng nhêån lâ dêëu hiïåu nhêån biïët rộ râng nhêët ca mưåt xậ hưåi phất
triïín. Vâ, khưng cố têåp àoân hay cưng ty nâo cố thïí qua mùåt àûúåc
AT&T trong lơnh vûåc nây. Cưng ty Àiïån thoẩi vâ Àiïån tđn (American
Telephone & Telegraph) lêu àúâi vâ nưíi tiïëng thïë giúái AT&T vêỵn ln
ài tiïn phong trong mổi bûúác phất triïín ca ngânh kinh doanh thiïët
ëu ngây câng lúán mẩnh vâ phûác tẩp nây – tûâ sûå ra àúâi ca chiïëc àiïån
thoẩi àêìu tiïn ca “Vua sấng chïë” Alexander Graham Bell(1) vâo cëi
thïë k 19 cho àïën lc phẫi xêy dûång lẩi tûâ àêìu dûúái ấp lûåc tûâ phđa
chđnh ph vâo giai àoẩn gêìn cëi thïë k 20. Vâ cưng ty àang tấi cêëu
trc mửồt lờỡn nỷọa ùớ chuờớn bừ tiùỡn ùỡ nhựỗm taồo thïm mưåt dêëu êën múái
cho riïng mịnh trong thïë k 21.
Cưng ty Àiïån thoẩi vâ Àiïån tđn Hoa K (AT&T) tûâng lâ cưng ty mể
ca mưåt cưng ty àûúåc àưåc quìn húåp phấp cố tïn lâ Ma Bell - mưåt
cưng ty àậ àưåc chiïëm thõ trûúâng àưìng thúâi cung cêëp cho Hoa K dõch
v àiïån thoẩi tưët nhêët thïë giúái. Nhûng àõa võ àưåc tưn ca nố ln lâm
cho nhûäng quan chûác àêìu ngânh vâ cấc àưëi th cẩnh tranh cẫm thêëy
(1) Alexander Graham Bell (1847 - 1922): Nhâ phất minh, sấng chïë vơ àẩi ngûúâi M, ưng tưí ca àiïån
thoẩi, mấy hất dơa, …


22

• 50 CƯNG TY LÂM THAY ÀƯÍI THÏË GIÚÁI

khố chõu, vaõ kùởt quaó laõ noỏ bừ chia cựổt bựỗng mửồt chđnh sấch chưëng àưåc
quìn ca Chđnh ph Hoa K. Mùåc cho nhûäng e ngẩi vïì mưåt hêåu quẫ
khng khiïëp cố thïí xẫy ra cho cẫ hai: cưng ty vâ cú súã hẩ têìng truìn
thưng mâ nố àậ dây cưng tẩo dûång, mưåt AT&T múái àûúåc thânh lêåp
mưåt lêìn nûäa vâ tiïëp tc dêỵn àêìu ngânh cưng nghiïåp nây vúái tû cấch
lâ nhâ cung cêëp thiïët bõ vâ dõch v thưëng nhêët, têåp trung vâo viïåc

phất triïín cấc dõch v àiïån thoẩi àûúâng dâi. Khi thõ trûúâng thay àưíi,
nố lẩi tiïën thïm mưåt bûúác nûäa vâo ba hûúáng kinh doanh chđnh, têåp
trung vâo dõch v truìn tẫi giổng nối, dûä liïåu vâ hịnh ẫnh.
Vúái hún 80 triïåu khấch hâng tẩi M, AT&T àûáng vûäng úã ngưi võ
àưåc tưn trong lơnh vûåc kinh doanh ca mịnh. Khưng côn nghi ngúâ gị
nûäa, mổi thûá àậ thay àưíi kïí tûâ lc Bell múã àêìu cuửồc caỏch maồng
truyùỡn thửng bựỗng cờu noỏi ờỡu tiùn cuóa loâi ngûúâi qua àûúâng dêy
cấp: “Ngâi Watson, hậy àïën àêy, tưi cêìn ưng!” (1). Cưng ty mâ ưng àậ tẩo
dûång nhựỗm truyùỡn phaỏt minh cuóa mũnh i khựổp caó nỷỳỏc giúâ àêy àang
cung cêëp rêët nhiïìu dõch v truìn thưng nưåi hẩt, àûúâng dâi vâ truìn
thưng khưng dêy, bïn cẩnh dõch v truìn hịnh cấp vâ truy cêåp
Internet tưëc àưå cao. Ngûúâi sấng lêåp ra AT&Tá chùỉc hùèn àậ khưng tûúãng
tûúång ra àûúåc nhûäng bûúác phất triïín vûúåt bêåc nhû thïë.
Duâ vêåy, viïåc kinh doanh vaâ thûúng trûúâng ngaây nay ln cố rêët
nhiïìu biïën àưång, vâ nhûäng ngûúâi nưëi nghiïåp ưng lẩi àang phẫi tiïëp
tc vêåt lưån vúái nhûäng àưíi mỳỏi maõ hoồ hy voồng rựỗng chuỏng seọ giuỏp hoồ
ỷỳng àêìu àûúåc vúái nhûäng biïën àưíi cố thïí xẫy ra bêët cûá lc nâo, trong
cẫ lơnh vûåc cưng nghïå lêỵn cẩnh tranh àïí giânh thõ trûúâng.
***
Alexander Graham Bell àậ cưë gựổng chùở taồo mửồt phiùn baón hoaồt
ửồng bựỗng gioồng noỏi ca chiïëc mấy àiïån bấo… vâ àậ thânh cưng
ngoâi mong ỳồi. Sau khi coỏ ỷỳồc bựỗng saỏng chùở ửởi vỳỏi thiïët bõ bûúác
ngóåt nây nhúâ nhûäng nưỵ lûåc khưng mïåt mỗi ca mịnh, ưng vâ hai
àưìng sûå khấc thânh lêåp nïn Cưng ty Àiïån thoẩi Bell vâo nùm 1877.
(1) Nùm 1875, nhúâ sûå gip àúä tâi chđnh ca hai ngûúâi bẩn, Sanders vâ Hubbard, Bell àậ thụ
Thomas Edison, mưåt nhâ phất minh lưỵi lẩc khấc ca thïë giúái, lâm trúå l cho ưng àïí cng thûåc hiïån
cấc thđ nghiïåm vïì àiïån tñn.


AT&T


•

23

Mưåt nùm sau, hổ k kïët húåp àưìng mua bấn àiïån thoẩi àêìu tiïn úã New
Haven, Connecticut. Dûúái sûå lậnh àẩo ca Theodore Vail, ngûúâi giûä
chûác v giấm àưëc àiïìu hânh tưëi cao ca Bell tûâ nùm 1878 àïën 1887,
cưng ty àậ tiïën hânh cưí phêìn hốa. Hổ àậ chưëng àúä àûúåc nhûäng thaách
thûác liïn tiïëp xuêët phaát tûâ caác ửởi thuó tiùỡm taõng bựỗng caỏch kyỏ kùởt caỏc
hiùồp ỷỳỏc khưng mang tđnh cẩnh tranh cao, hóåc àún giẫn lâ sấp nhêåp
vúái cấc cưng ty àố.

“Mấy àiïån thoẩi” ca Cưng ty
Àiïån thoẩi Bell nùm 1877

Vâo nùm 1881, Vail àậ lùỉp àùåt cấc tưíng àâi àiïån thoẩi theo giêëy
phếp vêån hânh (bẫn quìn) ca AT&T trïn hêìu hïët cấc thânh phưë lúán
nhỗ ca M. Hai nùm sau àố, ưng giânh àûúåc quìn kiïím soất
Western Electric vâ biïën nố thânh mưåt xûúãng sẫn xët ca AT&T. Sau
cng ưng múã thïm mưåt bưå phêån k thåt cú khđ, vâ nố àậ phất triïín
thânh Trung têm phất triïín sẫn phêím Bell huìn thoẩi. Toân bưå hoẩt
àưång kinh doanh ca ưng bùỉt àêìu àûúåc biïët àïën dûúái tïn gổi Hïå thưëng
Bell (Bell System) vâ chùèng bao lờu sau oỏ AT&T tuyùn bửở rựỗng hoồ
aồt doanh thu àïën 10 triïåu àư-la vúái 155.000 khấch hâng cố thïí gổi
cho nhau qua hïå thưëng àiïån thoẩi. Sau khi àûúåc tấi cêëu trc vâo nùm
1885, Vail bùỉt àêìu quấ trịnh xêy dûång mưåt mẩng lûúái trïn toân qëc
àïí cung cêëp cho nûúác M mưåt dõch v àiïån thoẩi àûúâng dâi tưët nhêët.
Vail trúã thânh ch tõch ca AT&T sau tấi cêëu trc, nhûng nhûäng
bêët àưìng vúái cấc cưë vêën kinh tïë ca cưng ty àậ khiïën ưng phẫi tûâ

nhiïåm hai nùm sau àố. D vêåy, cưng ty vêỵn tiïëp tc phất triïín theo


24

• 50 CƯNG TY LÂM THAY ÀƯÍI THÏË GIÚÁI

àûúâng lưëi mâ ưng àậ àùåt ra vâ khưng ngûâng xêy dûång hïå thưëng truìn
thưng àûúâng dâi cố quy mư toân qëc, mâ àiïím bùỉt àêìu ca hïå thưëng
nây lâ New York. Nố vûún àïën Chicago vâo nùm 1892, Denver vâo
nùm 1899, vâ San Francisco vâo nùm 1915. Trung têm phất triïín sẫn
phêím Bell liïn tc cố nhûäng cẫi tiïën vûúåt bêåc àïí nêng cao chêët lûúång
cấc cåc gổi àûúâng dâi vâ ngây câng cố uy tđn trong lơnh vûåc phất
triïín, hoân thiïån cấc sẫn phêím liïn quan àïën truìn thưng. Tuy vêåy
rêët nhiïìu àưëi th cẩnh tranh vêỵn àe dổa sûå thửởng trừ cuóa tờồp oaõn naõy.
Vỳỏi viùồc caỏc bựỗng saỏng chïë ca Bell àang dêìn hïët hẩn vâ cấc nhâ
doanh nghiïåp úã khùỉp núi àang têën cưng vâo thõ trûúâng kinh doanh
àiïån thoẩi, cấc sẫn phêím cẫi tiïën vâ dõch v àûúâng dâi lâ khưng à
àïí àẫm bẫo cho tûúng lai cuãa AT&T. Trong giai àoaån tûâ nùm 1894 àïën
1904, hún 6.000 cưng ty àiïån thoẩi àưåc lêåp àậ bùỉt àêìu hoẩt àưång lâm
tùng nhanh sưë lûúång àiïån thoẩi àang sûã duång, tûâ 300.000 àïën hún 3
triïåu chiïëc. Nhiïìu khu vûåc ca M múái àốn nhêån dõch v nây lêìn àêìu
tiïn, nhûng mưåt sưë khu vûåc khấc lẩi cố hai hay nhiïìu nhâ cung cêëp
tranh giânh lêỵn nhau cng hoẩt àưång. Thêåt khưng may, phêìn lúán cấc
nhâ cung cêëp dõch v nây lẩi cố hẩ têìng k thåt khưng tûúng thđch
vúái nhau, vâ thụ bao ca dõch v nây khưng thïí gổi cho ngûúâi sûã
dng dõch v ca mưåt cưng ty khấc. Cng lc àố, Vail quay vïì lẩi
AT&T úã cûúng võ Ch tõch, vâ vúái bẫn nùng nhẩy bến ca mịnh, ưng
àậ àûa cưng ty vûúåt lïn.
Trong sët 20 nựm xa AT&T, Vail nghiùồm ra rựỗng hùồ thửởng iùồn

thoaồi ca cẫ nûúác sệ hoẩt àưång hiïåu quẫ nhêët nïëu àûúåc chđnh ph bẫo
hưå àưåc quìn. Ưng àậ àïì xët yỏ tỷỳóng naõy trong baón thửng baỏo hựỗng
nựm cuóa AT&T vâo nùm 1907 vâ côn kêm theo mưåt chiïën dõch quaóng
caỏo rờỡm rửồ nhờởn maồnh rựỗng ờy laõ caỏch duy nhêët mâ cưng ty cố thïí
vêån chuín cấc àûúâng dêy kïët nưëi àiïån thoẩi theo nhu cêìu ca cẫ
chđnh ph lêỵn ngûúâi dên. Vúái khêíu hiïåu “mưåt hïå thưëng, mưåt chđnh sấch,
dõch v toân cêìu”, ưng àậ truìn àẩt thânh cưng thưng àiïåp ca mịnh
àïën tûâng hưå gia àịnh. Cëi cng chđnh ph cng chêëp nhêån àïì xët
ca ưng trong mưåt chêëp thån vâo nùm 1913, àûúåc biïët dûúái tïn gổi
Àẩo låt Kingsbury. Cng mưåt sưë àiïìu khoẫn khấc, Àẩo luêåt naây yïu


AT&T

•

25

cêìu AT&T kïët nưëi nhûäng cưng ty àiïån thoẩi hoẩt àưång àưåc lêåp khấc vâo
mẩng lûúái ca nố. Trûúác khi Vail vïì hûu vâo nùm 1919, Àẩo låt
Kingsbury cëi cng àậ àûa cưng ty ca ưng àïën mưåt võ trđ àưåc tưn
trong ngânh kinh doanh àiïån thoẩi úã M vâ múã àûúâng cho sûå thânh
cưng trïn thõ trûúâng qëc tïë.
AT&T vêỵn tiïëp tc phất triïín mẩnh mệ sau khi Vail vïì hûu. Cưng
ty tham gia vâo nhûäng lơnh vûåc múái mễ khấc, chùèng hẩn nhû phất
sống radio, nhûng ban lậnh àẩo múái ca cưng ty mën têåp trung vâo
viïåc cung cêëp dõch v àiïån thoẩi cho mổi ngûúâi dên M. Khưng bao
lêu sau, AT&T àậ giẫm búát phêìn lúán tiïìn ca àêìu tû vâo cấc dûå ấn bïn
lïì nây. Àïí tiïëp tc tiïën àïën mc tiïu kïët nưëi toân cêìu cho têët cẫ khấch
hâng ca mịnh, cưng ty àậ múã ra vâi dõch v múái, vđ d nhû àûúâng

dêy xun Àẩi Têy Dûúng àïën London. Mùåc cho cấi giấ 75 àư-la cho
nùm pht gổi khi dõch v múái àûúåc bùỉt àêìu vâo nùm 1927, dõch v
nây phưí biïën àïën mûác khưng lêu sau àố nhiïìu thânh phưë khấc úã chêu
Êu cng àûúåc kïët nưëi vúái Hoa K. Nhûäng bûúác cẫi tiïën nhû vêåy, cng
vúái àùåc quìn bẫo hưå ca chđnh ph, àậ nhanh chống gip AT&T trúã
thânh têåp àoân àêìu tiïn trïn thïë giúái cố doanh thu hâng nùm àẩt àïën
con sưë 1 tó àư-la.
Àïën Thïë chiïën II, Bell àậ sẫn xët ra 90% tưíng sưë thiïët bõ àiïån
thoẩi trïn toân nûúác M vâ nùỉm giûä 98% thõ phêìn dõch v àiïån thoẩi
àûúâng dâi. Sưë ngûúâi M sûã dng àiïån thoẩi cng tùng lïn nhû AT&T
àậ hûáa hển, àẩt 50% vaâo nùm 1945, 70% vaâo nùm 1955 vaâ 90% vaâo
nùm 1969. Nhûng ngay cẫ viïåc trang bõ cho mưỵi hưå gia àịnh úã M mưåt
chiïëc àiïån thoẩi cng khưng thïí khiïën chđnh quìn liïn bang thưi
ray rûát vïì mưåt àẩo låt quấ cố lúåi cho AT&T nhiïìu thêåp niïn vïì trûúác.
Cëi cng, hổ àậ ra tay vâo nùm 1949, vúái Bưå låt chưëng àưåc quìn
Sherman. Àiïìu nây àậ dêỵn àïën mưåt sùỉc lïånh nùm 1956 båc AT&T
phẫi giúái hẩn sûå tham gia ca mịnh trong cấc hoẩt àưång ca hïå thưëng
àiïån thoẩi qëc gia.
Àïën thêåp niïn 1960, khi vâi cưng ty múái nưíi àûúåc phếp kinh
doanh mưåt dõch v àiïån thoẩi khưng dêy múái vâ múã ra nhûäng dõch v