Ảnh Hs tham quan thực tế

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (278.93 KB, 16 trang )

(1)<div class='page_container' data-page=1>

Giáo viên: Ngô Tắch - Trường THPT Phan Châu Trinh đà Nẵng Trang 1/32
Chương VI: SÓNG ÁNH SÁNG

Phần A: TĨM TẮT LÍ THUYẾT

BÀI 27: TÁN SẮC ÁNH SÁNG 
1. Thí nghiệm về tán sắc ánh sáng

a. Sơđồ thí nghiệm

Thí nghiệm được bố trí theo sơ đồ
hình 27.1, trong đó:

• F là khe hẹp kht trên màn chắn.
• P1 là lăng kính thuỷ tinh.

• E là màn nhận vết chùm sáng khúc
xạ qua P1.

b. Kết quả thí nghiệm

Chùm ánh sáng Mặt Trời sau khi
qua lăng kính khơng những khúc

xạ mà còn bị phân tách ra thành nhiều chùm sáng có màu sắc khác 
nhau. Chùm có màu đỏ lệch ít nhất, chùm màu tím lệch nhiều nhất. Hiện
tượng này gọi là sự tán sắc ánh sáng. Dải màu từđỏđến tím gọi là quang
phổ của ánh sáng Mặt Trời.

2. Ánh sáng trắng và ánh sáng ñơn sắc

a. Thí nghiệm của Niu – tơn về ánh sáng đơn sắc 
•••• Sơđồ thí nghiệm

Thí nghiệm được bố trí theo sơ
đồ hình 27.2, trong đó:

+ Lăng kính P2 giống lăng kính 
P1 nhưng đặt đáy ngược với P1.
+ Trên màn E1 có khoét khe hẹp
k song song với khe F dùng ñể
tách ra một chùm ánh sáng ñơn
sắc.

+ Màn E2 song song với màn E1

dùng ñể hứng vết chùm sáng khúc xạ qua P2.
•••• Kết quả thí nghiệm

+ Khi qua lăng kính ánh sáng có một màu xác ñịnh vẫn bị lệch ñường
truyền nhưng vẫn giữ nguyên màu của nó.

+ Các ánh sáng ñơn sắc khác nhau thì bị lệch khác nhau khi truyền qua
lăng kính.

ánh
sáng

mặt

trời

F′

F F′

Hình 27.1

ánh
sáng
mặt
trời

Vết
màu
vàng
E2
P2
k
V
Chùm
sáng
màu
vàng
Chùm
sáng
màu
vàng
Hình 27.2

Giáo viên: Ngơ Tắch - Trường THPT Phan Châu Trinh đà Nẵng Trang 2/32
b. Kết luận

Ánh sáng đơn sắc có một màu xác định và khơng bị tán sắc khi qua lăng

kính.

c. Tổng hợp ánh sáng đơn sắc thành ánh sáng trắng

Nhiều thí nghiệm chứng tỏ rằng nếu chồng chập các ánh sáng ñơn sắc từ

màu ñỏñến màu tím ta sẽ thu ñược ánh sáng trắng. Vậy ánh sáng trắng 
là hổn hợp của nhiều ánh sáng đơn sắc, có màu từ màu đỏ đến màu 
tím.

Ánh sáng Mặt Trời, hay ánh sáng phát ra từ bóng đèn điện dây tóc là ánh
sáng trắng.

3. Giải thích hiện tượng tán sắc ánh sáng

Chiết suất của chất làm lăng kính (hay mọi mơi trường vật chất trong suốt)

đối với ánh sáng đơn sắc khác nhau thì khác nhau. Chiết suất ñối với ánh
sáng ñỏ thì nhỏ nhất và đối với ánh sáng tím thì lớn nhất.

Sự tán sắc ánh sáng là sự phân tách một chùm sáng phức tạp thành các

chùm ánh sáng ñơn sắc khác nhau.

4. ứng dụng sự tán sắc ánh sáng

• Hiện tượng tán sắc ánh sáng ñược ứng dụng trong các máy quang phổ

dùng để phân tích chùm ánh sáng đa sắc do các vật phát ra thành các thành
phần ñơn sắc

• Giải thích một số hiện tượng quang học trong khí quyển như cầu vồng do
sự tán sắc của ánh sáng Mặt Trời ñi qua giọt nước trong khơng khí gây ra.

BÀI 28: NHIỄU XẠ ÁNH SÁNG

GIAO THOA ÁNH SÁNG

1. Nhiễu xạ ánh sáng

a. Thí nghiệm về sự nhiễu xạ ánh sáng

Sơđồ thí nghiệm được bố trí ở hình
28.1 gồm: Ánh sáng từđèn ð tuyền
thẳng qua lỗ nhỏ O ñược khoét trên
cửa của một căn phịng kín rọi lên
vách V ñối diện tạo thành một vệt
sáng ab. Nếu đứng tại những điểm
ngồi vệt ab ta cũng cũng thấy

ñược ánh sáng phát ra từ lỗ nhỏ O.
Vậy ánh sáng phát ra từ S sau khi

⊗

ð O

V
a
b

Hình 6.3

</div>
(2)<div class='page_container' data-page=2>

qua O thì bị lệch phương truyền, hiện tượng ánh sáng khi truyền qua lỗ

nhỏ bị lệch phương gọi là sự nhiễu xạ ánh qua lỗ nhỏ.

b. Sự nhiễu xạ ánh sáng là ánh sáng khơng tn theo định luật truyền 
thẳng, quan sát ñược khi ánh sáng truyền qua lỗ nhỏ, hoặc gần mép 
những vật trong suốt hoặc không trong suốt ñược gọi là hiện tượng 
nhiễu xạ ánh sáng.

c. Giải thích

• Sự truyền ánh sáng là một q trình truyền sóng.

• Khe nhỏ (hoặc lỗ nhỏ) được chiếu sáng có vai trị như một nguồn phát
sóng ánh sáng.

2. Giao thoa ánh sáng 
a. Thí nghiệm

O
S1

S2
S

M1 M2

Vân tối
Vân sáng

Hình 28.2

Sơ đồ thí nghiệm vẽ ở hình 28.2, trong ñó:
+ ð: Nguồn phát ánh sáng trắng.

+ Kính lọc sắc đỏ F.

+ Khe hẹp S kht trên màn M1.

+ Hai khe hẹp S1 và S2 song song với nhau và song song với khe S ñược khoét
trên màn M2.

+ E là màn quan sát.

( Thí nghiệm trên gọi là thí nghiệm giao thoa ánh sáng với khe Y-âng )

b. Kết quả thí nghiệm

• Trên màn E xuất hiện các vạch sáng màu ñỏ và các vạch tối, xen kẻ

nhau, song song với khe S.

• Nếu bỏ kính lọc sắc F, ta thấy có một vạch
sáng trắng ở chính giữa, hai bên có những dải
màu như ở cầu vồng tím ở trong và đỏ ở

ngồi. ( Hình 28.3)

.

T ð T ð
T

ð
T
ð

Hình 6.5
Hình 28.3

c. Giải thích

• Những vạch sáng và những vạch tối gọi là những vân giao thoa chúng
xuất hiện trong vùng hai chùm sáng gặp nhau chỉ có thể giải thích nếu
thừa nhận ánh sáng có tính chất sóng.

• Ánh sáng từ đèn ð chiếu tới khe
S làm cho khe này trở nên nguồn
phát sáng, lan toả về phía hai khe
S1, S2. Hai khe S1, S2 trở thành hai

nguồn phát sóng kết hợp nên chúng
giao thoa với nhau và làm xuất hiện
những vạch sáng tối xen kẽ nhau.
( Hình 28.4)

• Khi dùng ánh sáng trắng, ở chính
giữa, vân sáng của các ánh sáng

ñơn sắc trùng nhau tạo thành vân

sáng trắng (vân trung tâm). Ở hai

bên các vân đơn sắc khác nhau khơng trùng nhau chúng nằm sát bên nhau
và cho quang phổ có màu nhưở cầu vồng tím ở trong, đỏở ngồi.

• Vậy: Hiện tượng giao thoa là bằng chứng thực nghiệm chứng tỏ ánh

sáng có tính chất sóng.

BÀI 29: KHOẢNG VÂN

BƯỚC SÓNG VÀ MÀU SẮC ÁNH SÁNG

1. Xác ñịnh vị trí các vân giao thoa và khoảng vân 
 a. Vị trí vân giao thoa

•••• Trong thí nghiệm giao thoa ánh sáng
với khe Y-âng và ta hứng vân giao thoa
trên màn E ñặt song song với hai khe S1,

S2. (Hình 29.1). ðặt OA = x; IO = D;

S1S2 = a với a, x << D.

• Ta có : d12 = ( x – a/2 )

+ D2
d22 = ( x + a/2 )2 + D2

O
x

S2
S1
H

I
a

D
d1
d2

</div>
(3)<div class='page_container' data-page=3>

Giáo viên: Ngô Tắch - Trường THPT Phan Châu Trinh đà Nẵng Trang 5/32

suy ra d22 - d12 = 2a.x

Vì x << D nên d1 + d2 = 2D

Vậy: d2 – d1 = a x
D
•••• Vị trí các vân

+ Vị trí vân sáng: Tại A là vân sáng khi:

d2 – d1 = D

x
a

= k λ ⇒ x = kλD

a

k = 0 , x = 0 : Tại O là vân sáng trung tâm.

k = ±1, ±2, ±3, ... ta có các vân sáng bậc 1, 2, 3 ...ở hai
bên vân sáng trung tâm.

+ Vị trí vân tối: Tại A là vân tối khi:
d2 – d1 = D

x
a

=( k + 1
2)λ

⇒ x = ( k + 1
2 )

λD
a

k = 0, ±1, ±2, …

b. Khoảng vân

Khoảng vân i là khoảng cách giữa hai vân sáng ( hoặc hai vân tối) cạnh
nhau: i = xk+1 – xk =

λD
a

2. ðo bước sóng ánh sáng bằng phương pháp giao thoa

ðo chính xác D và xác định a , i bằng kính lúp, ta áp dụng công thức
i = λaD suy ra λ = aDi. ðây là ngun tắc đo bước sóng ánh sáng bằng

phương pháp giao thoa.

3. Bước sóng và màu sắc ánh sáng

ðo bước sóng của ánh sáng đơn sắc ta nhận thấy:

• Mỗi ánh sáng ñơn sắc có một tần số ( hay bước sóng trong chân khơng )
xác định. Mọi ánh sáng đơn sắc mà ta thấy được có bước sóng trong chân
khụng t 0,38 àm ủn 0,76 àm.

ã Các ánh sáng có bước sóng lân cận nhau thì gần như cùng một màu.
Trong miền ánh sáng nhìn thấy người ta phân ra các màu chính như sau:

Giáo viên: Ngơ Tắch - Trường THPT Phan Châu Trinh đà Nẵng Trang 6/32
Màu ánh sáng bước sóng ánh sáng ( ộộộộm) trong chân khơng

ðỏ 0,640 ÷ 0,760

Cam 0,590 ÷ 0,650

Vàng 0,570 ÷ 0.600

Lục 0,500 ÷ 0,575

Lam 0,450 ÷ 0,510

Chàm 0,430 ÷ 0,460

Tím 0,380 ÷ 0,440

4. Chiết suất của mơi trường và bước sóng ánh sáng

• Chiết suất của một mơi trường trong suốt có giá trị phụ thuộc vào tần
số hay bước sóng ánh sáng đơn sắc trong chân khơng, khi tần số ánh sáng

đơn sắc càng lớn hay bước sóng trong chân khơng càng nhỏ thì chiết suất
của mơi tường đối với ánh sáng đó càng lớn.

• Sự phụ thuộc chiết suất của một môi trường trong suốt vào bước sóng
ánh sáng đơn sắc trong chân khơng có dạng: n = A + B2

λ , trong ñó A, B là
các hằng số. ðường biểu diễn sự phụ thuộc này gọi là ñường cong tán sắc.

• Theo vật lí 11 thì chiết suất của một mơi trường trong suốt được định
bởi: n = c

v với c, v lần lượt là tốc ñộ ánh sáng trong chân khơng và trong
mơi trường đó. Vậy trong chân khơng các ánh sáng đơn sắc truyền đi với

cùng tốc độ, cịn trong cùng một mơi trường vật chất trong suốt chân khơng

thì các ánh sáng ñơn sắc truyền ñi với tốc ñộ khác nhau, ánh sáng màu ñỏ

</div>
(4)<div class='page_container' data-page=4>

BÀI 30: MÁY QUANG PHỔ
CÁC LOẠI QUANG PHỔ
1. Máy quang phổ

Máy quang phổ là dụng cụ dùng để phân tích chùm sáng phức tạp thành

các thành phần đơn sắc khác nhau. Nói khác đi, nó dùng để nhận biết các

thành phần cấu tạo của một chùm sáng phức tạp do một nguồn sáng phát

ra.

a. Cấu tạo: Sơñồ máy quang phổ dùng lăng kính vẽở hình 30.1, gồm 3 phần
chính:

S F

L L1

P
C

Hình 30.1

• Ống chuẩn trực C: Gồm khe hẹp F ñặt trên tiêu diện của thấu kính hội
tụ L1để tạo ra một chùm tia ló ra khỏi L1 là chùm tia song song.

• Lăng kính P: Có tác dụng làm tán sắc chùm tia sáng song song từ L1

chiếu tới thành những chùm tia ñơn sắc song song.

• Buồng ảnh: Gồm thấu kính hội tụ L2 chắn chùm sáng ñã bị tán sắc khi

qua lăng kính và kính ảnh ( để chụp ảnh) hay tấm kính mờ (để quan sát)

đặt tại tiêu diện của L2.

b. Nguyên tắc hoạt ñộng

Chùm sáng sau khi ló ra khỏi ống chuẩn trực là chùm song song. Chùm
này sau khi qua lăng kính thì bị tán sắc thành nhiều chùm song song, lệch
theo các phương khác nhau. Mỗi một chùm ñơn sắc đó được thấu kính L2

hội tụ lại thành một vạch màu trên tiêu diện của L2. Mỗi một vạch màu

này là ảnh ñơn sắc của khe F.

2. Quang phổ liên tục

Quang phổ gồm nhiều dải sáng, màu sắc khác nhau, nối tiếp nhau một cách

liên tục ñược gọi là quang phổ liên tục.

a. Nguồn phát: Do các vật rắn, lỏng, khí có khối lượng riêng lớn (nén
mạnh) bị nung nóng phát ra.

b. Tính chất: Khơng phụ thuộc vào thành phần cấu tạo của vật phát ra nó
mà chỉ phụ thuộc vào nhiệt độ của vật. Nhiệt độ càng cao thì vật càng phát
sáng mạnh ở vùng có bước sóng ngắn.

c. Ứng dụng: Xác ñịnh nhiệt ñộ của vật phát sáng do nung nóng như bóng

đèn, mặt trời, hồ quang, các sao.

3. Quang phổ vạch phát xạ

Quang phổ gồm các vạch màu riêng lẻ ngăn cách nhau bằng những khoảng

tối, ñược gọi là quang phổ vạch phát xạ. 
a. Nguồn phát

Quang phổ vạch phát xạ do các chất khí hay hơi có khối lượng riêng nhỏ

bị kích thích (bằng cách nung nóng hoặc bằng cách phóng điện qua
chúng) phát ra.

b. Tính chất

• Quang phổ vạch phát xạ của các nguyên tố khác nhau thì khác nhau về

số lượng vạch, vị trí các vạch (bước sóng các vạch) và cường ñộ sáng
các vạch.

• Vậy: Mỗi chất bị kích thích phát ra các bức xạ có bước sóng xác định

và cho một quang phổ vạch phát xạ riêng, ñặc trưng cho ngun tốđó.

4. Quang phổ vạch hấp thụ

a. Quang phổ vạch hấp thụ của khí hay hơi

• Chiếu ánh sáng trắng vào khe F của máy quang phổ ta nhận ñược
quang phổ liên tục. Nếu trên ñường ñi của chùm tia sáng ñó ta ñặt ống
thuỷ tinh chứa hơi Na, khi ấy trên quang phổ liên tục xuất hiện một vạch
tối ởđúng vị trí vạch vàng trong quang phổ phát xạ của hơi Na. Ta ñược
quang phổ vạch hấp thụ của Na.

• Quang phổ liên tục, thiếu vạch màu do bị chất khí ( hay hơi kim loại) 
hấp thụ, ñược gọi là quang phổ vạch hấp thụ của khí (hay hơi ) đó. 
•ðiều kiện ñể thu ñược quang phổ hấp thụ là nhiệt ñộ của đám hơi hay 
khí hấp thụ phải nhỏ hơn nhiệt ñộ của nguồn sáng phát ra quang phổ

liên tục. Quang phổ vạch hấp thụ của mỗi ngun tố cũng đặc trưng cho
ngun tốđó.

b. Sựđảo vạch quang phổ

</div>
(5)<div class='page_container' data-page=5>

Giáo viên: Ngô Tắch - Trường THPT Phan Châu Trinh đà Nẵng Trang 9/32
5. Phân tắch quang phổ

•••• Phép phân tích quang phổ là phương pháp vật lí dùng để xác định thành 
phần hoá học của một chất (hay hợp chất), dựa vào việc nghiên cứu quang 
phổ của ánh sáng do chất ấy phát ra hay hấp thụ.

• Phép phân tích quang phổ có có sự tiện lợi là

+ Nhanh và đơn giản hơn các phép phân tích hóa học.
+ Rất nhạy, có thể phát hiện các nồng ñộ rất nhỏ.

+ Có thể xác ñịnh nhiệt ñộ và thành phần hóa học của các vật ở rất xa
như Mặt Trời, các vì sao.

BÀI 31: TIA HỒNG NGOẠI 
 TIA TỬ NGOẠI. 
1. Các bức khơng nhìn thấy

Ở ngồi miền ánh sáng nhìn thấy ( 0,38 µm < λ < 0,76 µm) cịn có những
loại ánh sáng mà mắt khơng nhìn thấy được nhưng cũng có tác dụng nhiệt
như các ánh sáng nhìn thấy.

2. Tia hồng ngoại

Tia hồng ngoại là những bức xạ khơng nhìn thấy được có bước sóng lớn

hơn 0,76µmđến khoảng vài milimet.

a. Nguồn phát tia hồng ngoại

Mọi vật dù ở nhiệt ñộ thấp ñều phát ra ñược tia hồng ngoại. Các nguồn
phát ra mạnh tia hồng ngoại như lị than, lị điện, đèn điện dây tóc . . .

b. Tính chất

+ Tác dụng nổi bật của tia hồng ngoại là tác dụng nhiệt.
+ Tác dụng lên một sộ loại kính ảnh.

+ Tia hồng ngoại cịn có thể gây ra hiệu ứng quang điện cho một số chất
bán dẫn.

c. Ứng dụng

+ ðể sấy khô, sưởi ấm, chụp ảnh bằng tia hồng ngoại.

+Tia hồng ngoại ứng dụng trong cái ñiều khiển từ xa dùng ñểñiều khiển
các hoạt ñộng của ti vi.

3. Tia tử ngoại

Tia tử ngoại là những bức xạ khơng nhìn thấy được có bước sóng ngắn

hơn 0,38 µm đến cỡ 10-9 m. 
a. Nguồn phát tia tử ngoại

Giáo viên: Ngô Tắch - Trường THPT Phan Châu Trinh đà Nẵng Trang 10/32

Tia tử ngoại ñược phát ra từ những nguồn nhiệt có nhiệt ñộ rất cao
( ≥ 20000C ), thơng dụng là đèn hơi thủy ngân.

b. Tính chất

+ Tác dụng rất mạnh lên kính ảnh, làm iơn hóa chất khí

+ Làm kích thích phát quang một số chất, gây ra phản ứng quang hoá.
+ Bị thủy tinh , nước hấp thụ.

+ Có tác dụng sinh lý ( da rám nắng, làm hại mắt..)
+ Gây hiện tượng quang ñiện .

c. Ứng dụng

+ Tìm vết nứt trên bề mặt kim loại.

+ Trong y học , dùng tia tử ngoại để chữa bệnh cịi xương.
+ Khử trùng nước, thực phẩm, dụng cụ y tế.

BÀI 32: TIA X. THUYẾT ðIỆN TỪ ÁNH SÁNG 
 THANG SÓNG ðIỆN TỪ

1. Tia X

Tia X là bức xạ có bước sóng rất ngắn từ 10-12đến 10-8m.

Tia X cứng có bước sóng ngắn, cịn tia X mềm thì có bước sóng dài.

a. Cách tạo tia X

Khi cho chùm tia catốt trong ống tia catốt

ñập vào một tấm kim loại có nguyên tử

lượng lớn, thì từ miếng kim loại phát xạ

khơng nhìn thấy. Bức xạ khơng nhìn thấy
này gọi là tia X hay tia Rơn-ghen.

Hình 32.1 là sơ ñồ ống tia X, nó là ống tia
catốt, trong ñó có lắp thêm ñiện cực bằng

kim loại có ngun tử lượng lớn để chắn dòng tia catốt. Cực kim loại này
gọi là catốt. ðối catốt thường ñược nối với catốt. Áp suất trong ống vào
cỡ 10-3 mmHg. Hiệu ñiện thếñặt vào giữa anốt và catốt vào khoảng vài
vạn vôn. Chùm êlectron phát ra từ catốt ñược tăng tốc mạnh trong ñiện
trường ñến ñập vào ñối catốt làm cho nó phát ra tia X. Trong ống tia X
chỉ có chỉ có số ít êlectron ( khoảng 1 %) có tác dụng tạo tia X, phần lớn
còn lại làm nóng đối catốt, do đó ñối catốt thường ñược làm mát bằng
một dịng nước.

Hình 32.1

k
Catốt

ðối
catốt

Atốt
Dịng

</div>
(6)<div class='page_container' data-page=6>

b. Tính chất

Tia X có tính đâm xun mạnh, tia X càng cứng thì tính đâm xun càng
lớn; tác dụng mạnh lên kính ảnh; làm phát quang một số chất; có khả

năng iơn hóa chất khí; có tác dụng sinh lý, hủy hoại tế bào, diệt vi khuẩn.
Tia X gây hiện tượng quang ñiện với hầu hết các kim loại.

c. Công dụng

+ Trong y học: ðể chiếu ñiện, chụp ñiện, chửa bệnh ung thư.

+Trong cơng nghiệp dùng để xác định khuyết ( các vết nứt, các bọt
khí...) tật của các sản phẩm ñúc kim loại.

2. Thuyết ñiện từ về ánh sáng

Theo Mắc – xoen thì ánh sáng là sóng điện từ có bước sóng rất ngắn

( nhỏ hơn bước sóng của sóng vơ tuyến ) lan truyền trong khơng gian.

Khi ánh sáng đơn sắc lan truyền trong một mơi trường có hằng số điện
mơi ε, độ từ thẩm µ thì chiết suất n của mơi trường tính bởi:

n = c = εµ

v .

Trong đó v là tốc độ của của ánh sáng khi truyền trong môi trường, c là

tốc độ ánh sáng trong chân khơng.

Ngồi ra Lo-ren-xơ chứng minh ñược hằng số ñiện môi của một môi
trường ε phụ thuộc vào tần số ánh sáng, tức là ε = F(f). Vậy chiết suất của
một môi trường phụ thuộc vào tần số ánh sáng. Vậy thuyết ñiện từ về ánh
sáng giải thích ñược sự tán sắc.

3. Nhìn tổng quang về sóng điện từ. Thang sóng điện từ

Tia gamma, tia X, tia tử ngoại, ánh sáng nhìn thấy được, tia hồng ngoại và
các sóng vơ tuyến đều có chung bản chất là sóng ñiện từ, mặc dù chúng tạo
ra bởi các cách khác nhau. Bước sóng giảm dần từ sóng vơ tuyến đến tia
gamma, giữa các loại sóng này khơng có ranh giới rõ rệt, tất cả tạo thành
thang sóng điện từ. ( Hình 32.2)

Miền sóng điện từ Bước sóng ( m )

Sóng vơ tuyến điện 3.104÷ 10-4
Tia hồng ngoại 10-3÷ 7,610-7
Ánh sáng nhìn thấy 7,610-7÷ 3,810-7
Tia tử ngoại 3,810-7÷ 10-9

Tia X 10-8÷ 10-11

Tia gamma dưới 10-11

Hình 32.2

λ(m)

104 102 100 10-2 10-4 10-6 10-8 10-10 10-12

S
ó
n
g
v
ơ
t
u
y
ế
n
Máy phát
vơ tuyến

T
ia
h
ồ
n
g
n
g
o
ạ
i.

Vật nóng
dưới 5000

C
T
ia
t
ử
n
g
o
ạ
i.

Vật
nóng
trên
5000C

Á
n
h
s
án
g
n
h
ìn
t
h
ấ
y

Các nguồn
nóng.
T
ia
X
T
ia
g
am
m
a
Ống
tia
X

Sự phân
rã phóng

xạ.

Phương pháp vơ tuyến

Phương pháp chụp ảnh

Phương pháp quang ñiện

Phương pháp nhiệt ñiện

Phương pháp ion

Phát

Thu

</div>
(7)<div class='page_container' data-page=7>

Giáo viên: Ngô Tắch - Trường THPT Phan Châu Trinh đà Nẵng Trang 13/32

Các tia có bước sóng càng ngắn, mang năng lượng càng lớn nên có tính

đâm xun càng mạnh, dễ làm phát quang, iơn hóa chất khí.

Các tia có bước sóng càng dài càng dễ quan sát hiện tượng giao thoa của
chúng.

PHẦN B: PHƯƠNG PHÁP GIẢI BÀI TẬP 
CHƯƠNG SÓNG ÁNH SÁNG

1. Hiện tượng tán sắc ánh sáng 
• Bước sóng của ánh sáng đơn sắc
+ Trong chân không: λ0 = c

f

+ Trong mơi trường có chiết suất n: λ= v
f ,

+ Suy ra: λ0 c

= = n

λ v Vậy:

0
λ
λ=

n

• Sự phụ thuộc chiết suất của một mơi trường trong suốt vào bước sóng ánh
sáng đơn sắc trong chân khơng có dạng: n = A + B2

λ , trong đó A, B là các
hằng số.

• Ánh sáng trắng là tập hợp của vơ số ánh sáng đơn sắc có màu biến thiên
liên tục từđỏđến tím.

Bước sóng của ánh sáng trắng: 0,38 µµµµm ≤≤≤≤λλλλ≤≤≤≤ 0,76 µµµµm.

2. Hiện tượng giao thoa ánh sáng (chỉ xét 
giao thoa ánh sáng trong thí nghiệm Y-âng).

• ðịnh nghĩa: Là sự tổng hợp của hai hay
nhiều sóng ánh sáng kết hợp trong không
gian trong đó xuất hiện những vạch sáng và
những vạch tối xen kẽ nhau. Các vạch sáng
(vân sáng) và các vạch tối (vân tối) gọi là vân
giao thoa.

• Hiệu đường đi của ánh sáng (hiệu quang
trình)

2 1

ax

∆d = d - d =
D .

D
S2

d1

d2

I O

x

M
a

Giáo viên: Ngô Tắch - Trường THPT Phan Châu Trinh đà Nẵng Trang 14/32

Trong đó: a = S1S2 là khoảng cách giữa hai khe sáng D = OI là khoảng cách

từ hai khe sáng S1, S2 ñến màn quan sát S1M = d1; S2M = d2,

x = OM là (toạñộ) khoảng cách từ vân trung tâm đến điểm M ta xét.

• Vị trí (toạđộ) vân sáng: ∆d = kλ⇒ x = kλD; k

a Z

∈

k = 0: Vân sáng trung tâm
k = ±1: Vân sáng bậc (thứ) 1
k = ±2: Vân sáng bậc (thứ) 2

• Vị trí (toạđộ) vân tối: ∆d = (k + 0,5)λ⇒ x = (k + 0, 5)λD;

a k Z

∈

k = 0, k = -1: Vân tối thứ nhất kể từ vân sáng trung tâm.
k = 1, k = -2: Vân tối thứ hai nhất kể từ vân sáng trung tâm.
k = 2, k = -3: Vân tối thứ ba nhất kể từ vân sáng trung tâm.

Chú ý: Các vân tối cùng thứñối xứng qua vân sáng trung tâm.

• Khoảng vân i: Là khoảng cách giữa hai vân sáng hoặc hai vân tối liên tiếp:
λD

i =
a

• Nếu thí nghiệm được tiến hành trong mơi trường trong suốt có chiết suất n
thì bước sóng và khoảng vân:

n

n n

λ D

λ i

λ = i = =

n a n

→

• Khi nguồn sáng S di chuyển theo phương song song với S1S2 thì hệ vân di

chuyển ngược chiều và khoảng vân i vẫn khơng đổi.
ðộ dời của hệ vân là: 0

1

D
x = d

D

Trong đó: D là khoảng cách từ 2 khe tới màn

D1 là khoảng cách từ nguồn sáng tới 2 khe.

d là ñộ dịch chuyển của nguồn sáng.

• Khi trên đường truyền của ánh sáng từ khe S1 (hoặc S2) ñược ñặt một bản

mỏng dày e, chiết suất n thì hệ vân sẽ dịch chuyển về phía S1 (hoặc S2) một

đoạn: x =0 (n - 1)eD
a .

</div>
(8)<div class='page_container' data-page=8>

+ Số khoảng vân trên nũa bề rộng miền giao thoa được tính như sau:

L

= n + a
2i

Trong đó n: là phần ngun; a là phần lẻ

+ Số vân sáng (là số lẻ): N0 = 2n+1

+ Số vân tối (là số chẵn): N = 2k nếu a < 0,5; 
 N = 2k+2 nếu b > 0,5.

• Xác định số vân sáng, vân tối giữa hai điểm M, N có toạ độ x1, x2 (giả sử

x1< x2)

+ Vân sáng: x1 < ki < x2
+ Vân tối: x1 < (k+0,5)i < x2

Số giá trị k ∈ Z là số vân sáng (vân tối) cần tìm

Lưu ý: M và N cùng phía với vân trung tâm thì x1 và x2 cùng dấu.

M và N khác phía với vân trung tâm thì x1 và x2 khác dấu.

• Xác định khoảng vân i trong khoảng có bề rộng L. Biết trong khoảng L có n
vân sáng.

+ Nếu 2 ñầu là hai vân sáng thì: i = L
n - 1

+ Nếu 2 đầu là hai vân tối thì: i =L
n

+ Nếu một đầu là vân sáng cịn một đầu là vân tối thì: i = L
n - 0, 5

• Sự trùng nhau của các bức xạλ1, λ2 ... ( khoảng vân tương ứng là i1, i2 ...)

+ Trùng nhau của vân sáng: xs = k1i1 = k2i2 = ... ⇒⇒⇒⇒ k1λλλλ1 = k2λλλλ2 = ...

+ Trùng nhau của vân tối: xt = (k1 + 0,5)i1 = (k2 + 0,5)i2 = ... 
⇒ (k1 + 0,5)λλλλ1 = (k2 + 0,5)λλλλ2 = ...

Lưu ý: Vị trí có màu cùng màu với vân sáng trung tâm là vị trí trùng nhau của

tất cả các vân sáng của các bức xạ.

• Trong hiện tượng giao thoa ánh sáng trắng (0,38 µµµµm ≤≤≤≤λλλλ≤≤≤≤ 0,76 µµµµm)

- Bề rộng quang phổ bậc k: ∆x = kD(λñ-λt)

a với λñ và λt là bước sóng ánh

sáng đỏ và tím

- Xác ñịnh số vân sáng, số vân tối và các bức xạ tương ứng tại một vị trí
xác định (đã biết x)

+ Vân sáng: x = kλD λ= ax , k Z

a kD

⇒ ∈

Với 0,38 µm ≤λ≤ 0,76 µm ⇒ các giá trị của k ⇒λ
+ Vân tối: x = (k + 0, 5)λD λ= ax , k Z

a (k + 0, 5)D

⇒ ∈

Với 0,38 µm ≤λ≤ 0,76 µm ⇒ các giá trị của k ⇒λ

- Khoảng cách dài nhất và ngắn nhất giữa vân sáng và vân tối cùng bậc k:

min t ñ

D

∆x = [kλ - (k - 0, 5)λ ]
a

max ñ t

D

∆x = [kλ + (k - 0, 5)λ ]

a Khi vân sáng và vân tối nằm khác phía đối

với vân trung tâm.

max đ t

D

∆x = [kλ - (k - 0, 5)λ ]

a Khi vân sáng và vân tối nằm cùng phía đối

với vân trung tâm.

PHẦN C: CÁC BÀI TẬP TRẮC NGHIỆM THEO CHỦðỀ

CHỦðỀ 1: SỰ TÁN SẮC ÁNH SÁNG 
 GIAO THOA ÁNH SÁNG

Câu 1.01: Khi một chùm sáng ñơn sắc truyền từ thuỷ tinh ra khơng khí thì

A. tần số tăng, bước sóng giảm. B. tần số giảm, bước sóng tăng.

C. tần số khơng đổi, bước sóng giảm. D. tần số khơng đổi, bước sóng tăng.

Câu 1.02: Chọn phát biểu ñúng.

A. Chiết suất của một trường ñối với ánh sáng trắng khơng có giá trị xác định.

B. Màu sắc ở cầu vồng là nguyên nhân của sự giao thoa ánh sáng trắng

C. Màu sắc trên các váng dầu trên mặt nước là nguyên nhân của sự tán sắc.

</div>
(9)<div class='page_container' data-page=9>

Giáo viên: Ngô Tắch - Trường THPT Phan Châu Trinh đà Nẵng Trang 17/32
Câu 1.03: Một thấu kắnh phẳng lồi ựặt trong không khắ, bán kắnh mặt lồi
10 cm. Chiết suất của chất làm thấu kắnh ựối với tia tắm là 1,70 và tia ựỏ là
1,60. Khoảng cách giữa hai tiêu ựiểm của thấu kắnh ựối với hai tia là

A. 1,60 mm. B. 1,40 mm. C. 23,8 mm. D. 26,0 mm.

Câu 1.04: Khi chùm ánh sáng ñơn sắc truyền từ môi trường này sang mơi
trường khác thì

A. bước sóng của nó khơng đổi.

B. cường độ chùm ánh sáng thay ñổi.

C. tốc ñộ truyền ánh sáng khơng đổi.

D. tỉ số giữa vận tốc và bước sóng thay đổi.

Câu 1.05: Một lăng kính thuỷ tinh có góc chiết quang 50, chiết suất ñối với
ánh sáng tím là 1,6852. Chiếu vào lăng kính một chùm tia sáng trắng hẹp xem
như một tia sáng dưới góc tới nhỏ, hai tia ló tím và vàng hợp với nhau 1 góc
0,0030 rad. Lấy 1' = 3.10-4 rad. Chiết suất của lăng kính ñối với tia vàng

A. 1,5941. B. 1,4763. C. 1,6518. D.1,6519.

Câu 1.06: Một sóng ánh sáng đơn sắc có bước sóng trong khơng khí là
0,6 µm. Bước sóng của ánh sáng này trong nước có chiết suất 4/3 là

A. 0,4 µm. B. 0,75 µm. C. 0,45 µm. D. 0,8 µm.

Câu 1.07: Chiếu một tia sáng trắng vào một lăng kính có góc chiết quang 40
dưới góc tới hẹp. Biết chiết suất của lăng kính đối với ánh sáng đỏ và tím lần
lượt là 1,62 và 1,68. ðộ rộng góc quang phổ tạo bởi tia màu đỏ và tia màu tím
sau khi ló khỏi lăng kính bằng

A. 0,015 rad. B. 0,0150. C. 0,240 rad. D. 0,2400.

Câu 1.08: Một cái chậu có đáy nằm ngang, nước trong chậu có độ sâu h.
Chiếu một chùm ánh sáng Mặt Trời hẹp xem như một tia sáng vào chậu nước
dưới góc tới i bé. Cho chiết suất của nước ñối với ánh sáng màu tím và đỏ lần
lượt n1, n2. ðộ dài vết sáng màu dưới đáy chậu tính bởi biểu thức

A.

2 1

1 1

n n

 

−

 

 . B. 2 1

1 1

n n

 

 

 . C. hi n - n

(

1 2

)

. D. hi n + n

(

1 2

)

Câu 1.09: Chọn phát biểu sai về ánh sáng ñơn sắc.

Giáo viên: Ngô Tắch - Trường THPT Phan Châu Trinh đà Nẵng Trang 18/32
A. Ánh sáng ựơn sắc khi truyền qua lăng kắnh luôn bị lệch phương truyền
nhưng khơng bị tán sắc.

B. Ánh sáng đơn sắc có bước sóng khác nhau trong các mơi trường truyền sáng
khác nhau.

C. Chiết suất của một môi trường ñối với ánh sáng ñơn sắc càng lớn, nếu ánh
sáng đó có tần số càng lớn.

D. Ánh sáng ñơn sắc là ánh sáng mà mọi người ñều nhìn thấy cùng một màu.

Câu 1.10: Chọn phát biểusai.

A. Ánh sáng ñơn sắc ñược ñặc trưng bởi ñại lượng tần số.

B. Các ñơn sắc khác nhau có tần số khác nhau.

C. Trong cùng một mơi trường, các đơn sắc khác nhau truyền cùng một vận
tốc.

D. Trong cùng một môi trường, các ñơn sắc khác nhau truyền với các vận tốc
khác nhau.

Câu 1.11: Một tia sáng hẹp gồm 3 ñơn sắc vàng, lục, tím đi từ khơng khí vào
nước. Gọi D

v, Dl, Dt lần lượt là góc lệch của tia sáng qua lăng kính, các góc

này sắp xếp theo thứ tự tăng dần là 
A. D

v, Dt, Dl. B. Dv, Dl, Dt . C. Dt, Dl, Dv . D. Dt, Dv, Dl .

Câu 1.12: Trong các trường hợp sau, trường hợp có liên quan đến hiện tượng
giao thoa ánh sáng là

A. Hiện tượng xuất hiện cầu vồng sau cơn mưa rào vào mùa hè.

B. Ánh sáng trắng sau khi qua lăng kính có nhiều màu.

C. Quang phổ liên tục của ánh sáng thu ñược trên màn.

D. Màu sắc sặc sỡ trên bong bóng xà phịng.

Câu 1.13: Hai nguồn sáng dùng trong thí nghiệm giao thoa ánh sáng là hai
nguồn

A. cùng tần số và ngược pha nhau.

B. cùng tần số, ñộ lệch pha có thể thay đổi theo thời gian.

C. cùng tần số, ñộ lệch pha bằng 0.

</div>
(10)<div class='page_container' data-page=10>

Câu 1.14: Một thấu kính phẳng lồi đặt trong khơng khí. Chiết suất của chất
làm thấu kính ñối với tia tím là n

tím = 1,70 và tia ñỏ là nñỏ= 1,60. Khoảng cách

giữa hai tiêu ñiểm của thấu kính ñối với hai tia là 2,38 mm. Bán kính mặt lồi
có độ lớn

A. 5 cm. B. 15 cm. C. 10 cm. D. 20 cm.

Câu 1.15: Một thấu kính mỏng hội tụ gồm 2 mặt cầu giống nhau, bán kính R, có
chiết suất đối với tia đỏ là nđ = 1,60, đối với tia tím là nt = 1,69. Ghép sát vào thấu
kính trên là 1 thấu kính phân kỳ, 2 mặt cầu giống nhau, bán kính R. Tiêu điểm của hệ
thấy kính đối với tia đỏ và đối với tia tím trùng nhau. Thấu kính phân kỳ có chiết suất
đối với tia đỏ (n'đ) và tia tím (n't) liên hệ với nhau bởi:

A. n't = n'ñ + 0,09. B. n't = 2n'ñ + 1 C. n't = 1,5n'ñ D. n't = n'd + 0,01

Câu 1.16: Một tia sáng hẹp gồm 3 ñơn sắc đỏ, lam, tím đi từ khơng khí vào
nước. Gọi rđ, rl, rt lần lượt là góc khúc xạứng với tia đỏ, lam, tím; các góc này

sắp xếp theo thứ tự tăng dần là

A. rt, rl, rñ. C. rt, rñ, rl . B. rñ, rl, rt . D. rl, rt, rñ.

Câu 1.17: Chọn phát biểu ñúng về ánh sáng ñơn sắc.

A. Trong chân khơng, các đơn sắc khác nhau truyền với vận tốc khác nhau.

B. Chiết suất của một môi trường khơng phụ thuộc tần số của đơn sắc.

C. Vận tốc của ánh sáng phụ thuộc bản chất của môi trường truyền.

D. Chiết suất của một môi trường khơng phụ thuộc bước sóng của đơn sắc.

Câu 1.18: Ánh sáng trắng có đặc điểm

A. gồm các ñơn sắc có bước sóng thay ñổi từ 0 ñến vô cùng.

B. khi truyền từ chân không vào môi trường dưới mọi góc tới đều bị tán sắc.

C. gồm các đơn sắc khi chiếu lên màn thì có thể nhìn thấy.

D. chỉ có bảy màu: đỏ, da cam, vàng, lục, lam chàm và tím.

Câu 1.19: Chiếu chùm tia sáng trắng hẹp vào mặt bên lăng kính, theo phương
vng góc với mặt phẳng phân giác của góc chiết quang. Sau lăng kính đặt
một màn quan sát song song với mặt phân giác của lăng kính và cách phân
giác này một ñoạn 2 m. Chiết suất lăng kính đối với tia đỏ là nđ = 1,5 và đối
với tia tím là nt = 1,54. Góc chiết quang lăng kính bằng 50. ðộ rộng quang phổ

liên tục trên màn quan sát bằng

A. 7 mm. B. 8 mm. C. 6,25 mm. D. 9,2 mm.

Câu 1.20: Chiết suất một mơi trường trong suốt đối với ánh sáng ñơn sắc lục
nlục = 2. Một chùm sáng tổng hợp gồm 3 ánh sáng đơn sắc: đỏ, lục, tím được

chiếu đến mặt phân cách của mơi trường nói trên với góc tới i = 300. Ánh sáng

đơn sắc ló ra được mặt bên thứ hai là

A.ðỏ. B. Tím. C. ðỏ và Tím. D. Cả 3 ánh sáng.

Câu 1.21: Một ánh sáng đơn sắc có bước sóng của nó trong khơng khí là

0,7 µm và trong chất lỏng trong suốt là 0,56 µm. Chiết suất của chất lỏng đối
với ánh sáng đó là

A. 1,5. B. 1,25. C. 2. D. 3 .

Câu 1.22: Một chùm tia sáng trắng hẹp chiếu vuông góc với mặt phân cách từ

khơng khí vào thuỷ tinh. Hiện tượng tán sắc

A. khơng xãy ra vì tia sáng khơng bị khúc xạ.

B. khơng xãy ra vì chùm tia ló khơng tạo ra một dãy màu.

C. vẫn xãy ra vì vận tốc ánh sáng thay đổi.

D. vẫn xãy ra vì tần số ánh sáng thay đổi.

Câu 1.23: Tìm phát biểu sai khi nói về giao thoa ánh sáng .

A. Những vân sáng ứng với những chổ hai sóng ánh sáng gặp nhau cùng pha.

B. Hiện tượng giao thoa ánh sáng của có thể giải thích bằng giao thoa của hai
nguồn kết hợp.

C. Những vân tối ứng với những chổ hai ánh sáng khơng gặp được nhau.

D. Hiện tượng giao thoa là bằng chứng thực nghiệm chứng tỏ ánh sáng có tính
chất sóng.

Câu 1.24: Trong thí nghiệm giao thoa ánh sáng bằng khe Y-âng, khoảng cách

giữa hai khe S1 và S2 là a, khoảng cách từ mặt phẳng chứa hai khe ñến màn

quan sát là D, khoảng cách giữa khe S ñến mặt phẳng chứa hai khe S1 và S2 là

b. Khe S ñược chiếu sáng bởi ánh sáng ñơn sắc có bước sóng λ. Số lượng vân
quan sát trên màn khơng thay đổi khi

A. tăng a gấp đơi và giảm b đi một nửa. B. giảm λ một nửa và tăng D gấp đơi.

</div>
(11)<div class='page_container' data-page=11>

Giáo viên: Ngô Tắch - Trường THPT Phan Châu Trinh đà Nẵng Trang 21/32
Câu 1.25: Trong một thắ nghiệm giao thoa ánh sáng với khe Y-âng, khoảng
vân trên màn là 1,2 mm. Trong khoảng giữa hai ựiểm M, N nằm cùng một phắa
với vân sáng trung tâm và cách vân này 2 mm và 4,5 mm thì có

A. 2 vân sáng. B. 3 vân sáng. C. 3 vân sáng. D. 4 vân sáng.

Câu 1.26: Ánh sáng được dùng trong thí nghiệm giao thoa với hai khe Y -âng
là ánh sáng hổn hợp của hai ánh sáng đơn sắc lục có bước sóng 0,50 µm và đỏ
có bước sóng 0,75 µm. Vân sáng lục và vân sáng đỏ trùng nhau tại vị trí gần
vân trung tâm nhất ứng với vân sáng ñỏ bậc

A. 5. B. 6. C. 4. D.2.

Câu 1.27: Trong thí nghiệm giao thoa ánh sáng bằng khe Y- âng, khoảng cách
giữa hai khe là 0,5 mm, khoảng cách từ hai khe ñến màn là 2 m. Chiếu sáng
hai khe bằng ánh sáng có bước sóng trong khoảng từ 0,42 µm đến 0,61 µm.
Tại vị trí cách vân sáng trung tâm 8 mm là vân sáng của ánh sáng đơn sắc có
bước sóng

A. 0,5 µm. B. 0,55 µm. C. 0,6 µm. D. 0,48 µm.

Câu 1.28: Thí nghiệm giao thoa ánh sáng với khe Y-âng, hai khe cách nhau 3
mm và cách màn 3 m. Ánh sáng trong thí nghiệm có bước sóng trong khoảng
0,410 µm đến 0,650 µm. Số bức xạ cho vân tối tại ñiểm M trên màn cách vân
trung tâm 3 mm là

A.2. B. 5. C. 4. D. 3.

Câu 1.29: Trong một thí nghiệm Y-âng về giao thoa ánh sáng, hai khe Y-âng
cách nhau 2 mm, các vân giao thoa ñược hứng trên màn ảnh cách hai khe 1 m.
Sử dụng ánh sáng đơn sắc có bước sóng λ, khoảng vân đo được là 0,2 mm.
Thay bức xạ trên bằng bức xạ có bước sóng λ′ > λ thì tại vị trí của vân sáng
bậc 3 của bức xạ có bước sóng λ có một vân sáng của bức xạ có bước sóng λ′.
Trị số của λ′ là

A. 0,48 µm. B. 0,52 µm. C. 0,58 µm. D. 0,60 µm.

Câu 1.30: Trong thí nghiệm về giao thoa ánh sáng bằng khe Y-âng, khoảng
cách giữa hai khe là 1 mm, khoảng cách từ hai khe ñến màn là 2 m. Ánh sáng
trắng chiếu sáng hai khe có bước sóng từ 0,40 µm đến 0,76 µm. Bề rộng của
phổ ánh sáng bậc ba là

A. 3,24 mm. B. 0,54 mm. C. 2,16 mm. D. 1,08 mm.

Giáo viên: Ngô Tắch - Trường THPT Phan Châu Trinh đà Nẵng Trang 22/32
Câu 1.31: Trong một thắ nghiệm giao thoa ánh sáng với hai khe I-âng, khoảng
vân trên màn là 1,2mm. Trong khoảng giữa hai ựiểm M, N nằm cùng một phắa
với vân sáng trung tâm và cách vân này 2 mm và 4,5 mm thì có

A. một vân tối. B. ba vân tối. C. hai vân tối. D. bốn vân tối.

Câu 1.32: Trong thí nghiệm Y-âng, hai khe sáng cách nhau 0,5 mm và cách

màn 2 m, ánh sáng thí nghiệm có bước sóng 0,5 µm. Tại ñiểm M trên màn

cách vân sáng trung tâm 7 mm là

A. vân sáng bậc 4. B.vân tối thứ tư tính từ vân trung tâm.

C. vân tối thứ ba tính từ vân trung tâm. D. vân sáng bậc 5

Câu 1.33: Trong thí nghiệm giao thoa ánh sáng trong khơng khí, khoảng cách
giữa hai khe Y-âng là 3 mm, khoảng cách từ 2 khe ñến màn quan sát là 2 m.
Hai khe ñược chiếu bằng ánh sáng đơn sác có bước sóng 0,60 µm. Sau đó đặt
tồn bộ thí nghiệm vào trong nước có chiết suất n = 4/3. Khoảng vân ño ñược
trên màn là

A. 0,4 m. B. 0,3 m. C. 0,4 m m. D. 0,3 mm.

Câu 1.34: Trong thí nghiệm giao thoa ánh sáng với khe Y- âng. Khoảng cách
giữa hai khe 1mm, khoảng cách từ hai khe ñến màn 2 m. Hai khe ñược chiếu
sáng bằng hai ánh sáng đơn sắc có bước sóng λ1 = 0,40 µm và λ2 với

0,50 µm ≤ λ2 ≤ 0,65 µm. Tại điểm M cách vân sáng trung tâm 5,6 mm là vị

trí vân sáng cùng màu với vân sáng chính giữa. Bước sóng λ2 có giá trị là

A. 0,56 µm. B. 0,60 µm. C. 0,52 µm. D. 0,62 µm.

Câu 1.35: Trong một thí nghiệm giao thoa ánh sáng với khe Y-âng, khoảng

vân trên màn ño ñược 1,2 mm. Trong khoảng giữa hai điểm M, N nằm cùng
một phía với vân sáng trung tâm và cách vân này 2 mm và 4,5 mm thì có

A. 1 vân tối. B. 3 vân tối. C. 2 vân tối. D. 4 vân tối.

Câu 1.36: Thí nghiệm giao thoa ánh sáng với hai khe Y-âng, hai khe ñược
chiếu sáng bởi ánh sáng hổn hợp của hai ánh sáng ñơn sắc λ1 = 0,51 µm và λ2.

Tại vị trí vân sáng bậc 4 của bức xạλ1 trùng với một vân sáng của bức xạ λ2.

Biết λ2 có giá trị từ 0,6 µm đến 0,7 µm. Trị số của λ2 bằng

</div>
(12)<div class='page_container' data-page=12>

Câu 2.37: Trong thí nghiệm Y-âng về giao thoa ánh sáng, khoảng vân ño ñược
là 1,12 mm. Xét hai ñiểm M và N cùng ở một phía đối với vân sáng trung tâm
và cách vân này những khoảng 0,56.104 µm; 1,288.104 µm. Số vân tối có trong
khoảng M và N là

A. 6. B. 8. C. 7. D. 5.

Câu 1.38: Trong thí nghiệm giao thoa ánh sáng với 2 khe Y-âng, có a = 2 mm;
D = 1,5m; nguồn là ánh sáng có bước sóng 0,6 µm. Vân sáng bậc 2 bên phải
cách vân sáng bậc 3 bên trái so với vân sáng chính giữa một đoạn

A. 2,25mm. B. 2,70 mm. C. 3,15 mm. D. 1,35 mm.

Câu 1.39: Trong thí nghiệm về giao thoa ánh sáng với khe Y-âng, ánh sáng

đơn sắc có bước sóng λ. ðiểm nằm trên màn là vân tối thứ 5 kể từ vân sáng
trung tâm thì hiệu khoảng cách từđiểm ñó ñến hai khe phải là

A. 5λ . B. 5,5λ. C. 4,5λ. D. 4λ.

Câu 1.40: Trong thí nghiệm Y-âng về giao thoa ánh sáng, khoảng cách giữa
hai khe hẹp bằng 1 mm, khoảng cách từ mặt phẳng chứa hai khe ñến màn là
2 m. Chiếu sáng hai khe bằng một ánh sáng trắng có bước sóng từ 0,4 µm đến
0,75 µm. Tại điểm M trên màn quan sát cách vân sáng trung tâm 7,2 mm có
bao nhiêu tia sáng đơn sắc cho vân tối?

A. 5. B. 3. C. 7. D. 4.

Câu 1.41: Trong thí nghiệm giao thoa ánh sáng với 2 khe Y-âng, có
a = 1,25 mm; D = 2 m; nguồn là ánh sáng trắng có 0,40µm ≤ λ ≤ 0,70 µm.
Tại vị trí cách vân sáng trung tâm 1,6 mm là

A. vân tối thứ 2 ứng với bước sóng 0,50 µm.

B. vân tối thứ 3 ứng với bước sóng 0,50 µm.

C.vân sáng bậc 2 ứng với bước sóng 0,50 µm.

D. vân sáng bậc 3 ứng với bước sóng 0,50 µm.

Câu 1.42: Chiếu ñồng thời hai bức xạñơn sắc ñỏ và lục vào hai khe Y-âng.
Trên màn quan sát hình ảnh giao thoa, ta thấy hệ thống các vân sáng có

A. một màu. B. hai màu. C. ba màu. D. bốn màu.

Câu 1.43: Cho k là số nguyên. Chiếu ñồng thời hai ánh sáng ñơn sắc

λ1 = 0,5 µm và λ2 = 0,6µm vào hai khe Y-âng cách nhau 2 mm, màn cách hai

khe 2 m. Biểu thức xác định vị trí của những vân sáng có màu giống vân trung
tâm là

A. x = 5k (mm) B. x = 4k (mm). C. x = 3k (mm). D. x = 2k (mm).

Câu 1.44: Trong thí nghiệm về giao thoa ánh sáng, trong đoạn MN của màn
quan sát. Nếu dùng AS có λ = 0,6 µm thì đếm được 17 vân sáng (2 ñầu M,N là
2 vân sáng). Nếu dùng AS có λ’ = 0,48 µm thì số vân sáng có trong MN bây
giờ là

A. 19. B. 21. C. 20. D. 22.

Câu 1.45: Thí nghiệm giao thoa ánh sáng ñơn sắc bằng khe Y-âng. Chiếu cùng
lúc hai bức xạ có bước sóng λ1 = 0,5 µm và λ2 > λ1 thì thấy vân sáng bậc 3 của

bức xạ λ1 trùng với một vân sáng của bức xạλ2. Bước sóng λ2 có thể bằng

A. 1,5 µm. B. 0,6 µm. C. 0,4 µm. D. 0,75 µm.

Câu 1.46: Khi thực hiện giao thoa với ánh sáng ñơn sắc trong khơng khí, tại

điểm A trên màn ta ñược vân sáng bậc 3. Giả sử thực hiện giao thoa trong
nước (có chiết suất

3
4

) thì tại A trên màn bây giờ

A. vẫn là vân sáng bậc 3. B. là vân sáng bậc 4.

C. là vân tối thứ 3. D. là vân tối thứ 4.

Câu 1.47: Chiếu ánh sáng hổn hợp gồm ba ánh sáng đơn sắc vào hai khe trong
thí nghiệm Y-âng. Khoảng vân của ba ánh sáng ñơn sắc ño ñược trên màn lần
lượt là 1 mm; 1,2 mm và 1,5 mm. Vị trí vân sáng có màu giống như màu vân
sáng trung tâm và cách vân này một ñoạn nhỏ nhất

A. 12 mm. B. 8,0 mm. C. 24 mm. D. 6,0 mm.

Câu 1.48: Trong thí nghiệm giao thoa ánh sáng với 2 khe Y-âng: hai khe cách
nhau 1,2 mm; mặt phẳng chứa hai khe cách màn 0,9 m. Tổng số vân sáng quan
sát ñược trên màn là 11, khoảng cách giữa hai vân sáng ngoài cùng là 3,6 mm.
Nguồn đơn sắc sử dụng có bước sóng

</div>
(13)<div class='page_container' data-page=13>

Giáo viên: Ngơ Tắch - Trường THPT Phan Châu Trinh đà Nẵng Trang 25/32
Câu 1.49: Chọn phát biểu sai. Ánh sáng ựơn sắc khi truyền từ chân khơng vào
nước thì

A. tia sáng khơng bị tán sắc. B. tốc độ giảm.

C. tần số khơng thay đổi. D. năng lượng của phơtơn thay đổi.

Câu 1.50: Trong các trường hợp sau, trường hợp có liên quan đến hiện tượng
giao thoa ánh sáng?

A. Hiện tượng cầu vồng sau cơn mưa rào vào mùa hè.

B. Màu sắc sặc sỡ trên bong bóng xà phịng.

C. Ánh sáng trắng sau khi qua lăng kính có nhiều màu.

D. Quang phổ liên tục của ánh sáng trắng thu ñược trên màn của máy quang
phổ.

Câu 1.51: ðặc ñiểm nào sau ñây là ñúng cho ánh sáng trắng?

A. Khi truyền từ chân không vào môi trường dưới góc tới bằng 0 thì khơng bị

tán sắc.

B. Gồm các đơn sắc có bước sóng thay đổi từ 0 đến vơ cùng.

C. Gồm các đơn sắc khi chiếu lên màn thì có thể nhìn thấy.

D. Tốc độ trong chân khơng của các thành phần trong chùm phụ thuộc vào
màu của thành phần đó.

Câu 1.52: ( ðH 2010 )Trong thí nghiệm Y-âng về giao thoa ánh sáng, nguồn

sáng phát ñồng thời hai bức xạ đơn sắc, trong đó bức xạ màu ñỏ có bước sóng
720 nm và bức xạ màu lục có bước sóng λ (có giá trị trong khoảng từ 500 mm

ñến 575 mm). Trên màn quan sát, giữa hai vân sáng gần nhau nhất và cùng

màu với vân sáng trung tâm có 8 vân sáng màu lục. Giá trị của λ là

A. 500 nm B. 520 nm C. 540 nm D. 560 nm

CHỦðỀ 2: •••• MÁY QUANG PHỔ - CÁC LOẠI QUANG PHỔ. 
 •••• TIA HỒNG NGOẠI - TIA TỬ NGOẠI.

•••• TIA X. THUYẾT ðIỆN TỪ ÁNH SÁNG 
 THANG SÓNG ðIỆN TỪ

Câu 2.01: Chọn phát biểu ñúng về quang phổ.

A. Chất rắn có nhiệt độ càng cao thì quang phổ phát ra càng mạnh về phía có
bước sóng dài.

Giáo viên: Ngô Tắch - Trường THPT Phan Châu Trinh đà Nẵng Trang 26/32
B. Chất khắ hay hơi ựược nung nóng thì cho quang phổ vạch.

C. Chỉ có quang phổ vạch phát xạ là ñặc trưng cho nguyên tố.

D. Quang phổ vạch hấp thụ của nguyên tố nào thì ñặc trưng cho nguyên tốấy.

Câu 2.02: Khe hẹp F của máy quang phổ lăng kính được chiếu sáng bởi ánh
sáng Mặt Trời. Chùm tia sáng sau khi ra khỏi ống chuẩn trực

A. là chùm ánh sáng trắng song song.

B. gồm nhiều chùm ñơn sắc song song nhau.

C. là chùm ánh sáng trắng phân kì.

D. gồm nhiều chùm đơn sắc phân kì.

Câu 2.03: Trong máy quang phổ dùng lăng kính, khe hẹp F ñược chiếu sáng
bởi ánh sáng hổn hợp gồm hai ánh sáng ñơn sắc có bước sóng λ1, λ2. Chùm

ánh sáng sau khi vừa ra khỏi lăng kính là

A. hai chùm sáng đơn sắc song song có bước sóng λ1 và λ2.

B. chỉ có chùm sáng đơn sắc song song có bước sóng λ2.

C. chỉ có chùm sáng đơn sắc song song có bước λ1+λ2

2 .

D. chỉ có chùm sáng đơn sắc song song có bước sóng λ1.

Câu 2.04: Quang phổ liên tục phát ra bởi các vật khác nhau thì

A. giống nhau, nếu chúng có cùng nhiệt độ.

B. giống nhau, nếu mỗi vật giữở một nhiệt ñộ phù hợp khác nhau.

C. hoàn toàn giống nhau ở mọi nhiệt độ.

D. hồn tồn khác nhau ở mọi nhiệt ñộ.

Câu 2.05: ðiều nào sai khi nói về quang phổ liên tục.

A. Quang phổ của nguồn chỉ phụ thuộc nhiệt độ của nguồn, khơng phụ thuộc
vào thành phần cấu tạo của nguồn sáng.

B. Quang phổ vạch do chất khí ( hay hơi) có khối lượng riêng nhỏ khi bị nung
nóng phát ra.

C. Dây tóc bóng đèn khi được đốt nóng cho quang phổ liên tục.

D. Nghiên cứu quang phổ liên tục có thể biết ñược nhiệt ñộ của nguồn.

Câu 2.06: Chọn phát biểu sai.

</div>
(14)<div class='page_container' data-page=14>

B. Quang phổ liên tục chỉ phụ thuộc nhiệt độ nguồn mà khơng phụ thuộc thành
phần cấu tạo nguồn.

C. Quang phổ vạch của các nguyên tố khác nhau thì khác nhau.

D. Phép phân tích quang phổ chỉ cho biết thành phần định tính các ngun tố

có trong nguồn.

Câu 2.07: Chọn phát biểu đúng khi nói về quang phổ.

A. Quang phổ của ánh sáng từđèn hơi hidrơ quang phổ vạch hấp thụ.

B. Chất khí khi bị nung nóng cho quang phổ liên tục.

C. Chất lỏngbị nung nóng cho quang phổ liên tục

D. Chất rắn khi bị nung nóng cho quang phổ vạch phát xạ.

Câu 2.08: Chọn phát biểu sai khi nói về quang phổ.

A. Ánh sáng từ Mặt Trời cho quang phổ liên tục.

B. Phân tích quang phổ liên tục của một nguồn ta có thể xác định nhiệt độ của
nguồn ấy.

C. Quang phổ của ánh sáng mặt trời thu ñược ở mặt đất là quang phổ hấp thụ

của khí quyển.

D. Thành phần ánh sáng từđèn dây tóc có bước sóng trong khoảng từ 0,4 µm

đến 0,76 µm.

Câu 2.09: Chọn phát biểu sai.

A. Chiết suất của một mơi trường nhất định đối với các đơn sắc khác nhau thì
khác nhau.

B. Chiết suất của một mơi trường nhất định phụ thuộc tần số của đơn sắc.

C.Nguồn sáng trong máy quang phổ có bao nhiêu thành phần đơn sắc thì trên
kính quang phổ có bấy nhiêu vạch màu riêng biệt.

D. Máy quang phổ có thể phân tích ánh sáng phức tạp thành các thành phần

ñơn sắc riêng biệt.

Câu 2.10: chọn phát biểu sai.

A. Phép phân tích quang phổ là xác định thành phần hợp thành các chất dựa
vào quang phổ của chúng.

B. Trong phép phân tích định tính, nhận biết sự có mặt của các thành phần
khác nhau trong mẫu ñem phân tích. Phép phân tích quang phổđịnh tính tiện
lợi ở chỗ: ñơn giản và kết quả nhanh hơn phép phân tích hóa học.

C. Trong phép phân tích định lượng, chỉ xác ñịnh ñược hàm lượng của các
thành phần trong mẫu mà khơng xác định được thành phần hỗn hợp của mẫu.

D. Phép phân tích quang phổđịnh lượng có ưu điểm: rất nhạy, có khả năng
phát hiện hàm lượng rất nhỏ của chất có trong mẫu.

Câu 2.11: Hiện tượng ñảo sắc của vạch quang phổ (ñảo vạch quang phổ) cho
phép kết luận rằng

A.trong cùng một ñiều kiện, một chất chỉ hấp thụ hoặc chỉ bức xạ ánh sáng.

B.các vạch tối xuất hiện trên nền quang phổ liên tục là do giao thoa ánh sáng.

C. trong cùng một ñiều kiện về nhiệt ñộ và áp suất, mọi chất ñều hấp thụ và
bức xạ các ánh sáng có cùng bước sóng.

D. ở nhiệt ñộ xác ñịnh, một chất chỉ hấp thụ những bức xạ nào mà nó có khả

năng phát xạ và ngược lại, nó chỉ phát những bức xạ mà nó có khả năng hấp
thụ.

Câu 2.12: Tia hồng ngoại là bức xạ

A. ñơn sắc cực ñỏ. B. khơng nhìn thấy.

C. có bước sóng từ 0,38 µm đến cỡ nanơnet.

D. có bước sóng từ 760 nm ñến vài milimet.

Câu 2.13: Phát biểu nào sau ñây là ñúng khi so sánh tia hồng ngoại và tia tử

ngoại?

A. Tia hồng ngoại và tia tử ngoại đều gây ra hiện tượng quang điện ngồi.

B. Tia hồng ngoại và tia tử ngoại ñều tác dụng lên kính ảnh.

C. Tia hồng ngoại và tia tử ngoại đều ion hố được chất khí.

D. Nguồn phát ra tia tử ngoại thì khơng phát ra tia hồng ngoại.

Câu 2.14: Chọn phát biểu sai về tia hồng ngoại và tử ngoại.

A. Tia hồng ngoại và tia tử ngoại đều là sóng điện từ.

B. Tia hồng ngoại và tia tử ngoại đều có tần số lớn hơn tần số của ánh sáng ñỏ.

C. Tia tử ngoại gây ra hầu hết các hiện tượng quang ñiện còn tia hồng ngoại
chỉ gây ra hiện tượng quang ñiện trong ở một số chất bán dẫn.

D. Tia hồng ngoại và tử ngoại đều có cùng bản chất chỉ khác nhau ở tần số.

Câu 2.15: Một vật phát được tia hồng ngoại vào mơi trường xung quanh phải

có nhiệt độ

</div>
(15)<div class='page_container' data-page=15>

Giáo viên: Ngơ Tắch - Trường THPT Phan Châu Trinh đà Nẵng Trang 29/32
C. trên 1000C. D. trên 0 K.

Câu 2.16: Chọn phát biểu sai. Tính chất nào sau đây là chung cho tia hồng
ngoại và tia tử ngoại

A. Tác dụng nhiệt. B. Gây ra hiện tượng giao thoa.

C. Làm phát quang một số chất. D. Là bức xạ khơng nhìn thấy.

Câu 2.17: Chọn phát biểu đúng về tính chất của tia hồng ngoại và tia tử ngoại

A. Tia hồng ngoại ñược dùng ñể chữa bệnh còi xương.

B. Tác dụng nổi bậc của tia hồng ngoại là làm phát quang một số chất.

C. Tia tử ngoại bị nước và thuỷ tinh hấp thu mạnh.

D. Tia tử ngoại khơng có tác dụng quang điện.

Câu 2.18: Chọn phát biểu đúng khi nói về tính chất của tia hồng ngoại hoặc tia
tử ngoại.

A. Các loại bức xạ tử ngoại có bước sóng nhỏ hơn 0,76 µm.

B. Nước và thủy tinh hấp thu mạnh tia tử ngoại.

C. Tia tử ngoại có năng lượng cao nên được dùng chửa bệnh ung thư ngồi da.

D. Tia tử ngoại có năng lượng cao nên ñược dùng sưởi ấm cơ thể bệnh nhân.

Câu 2.19: Chọn phát biểu ñúng về bức xạ hồng ngoại và tử ngoại.

A. Trong thành phần ánh sáng Mặt Trời, năng lượng ứng với bức xạ hồng
ngoại là cao hơn bức xạ tử ngoại.

B. Cùng bị nước hấp thu mạnh.

C. Bức xạ hồng ngoại thuộc loại sóng ngang, bức xạ tử ngoại thuộc loại sóng
dọc.

D. Hiện tượng giao thoa dễ xảy ra với bức xạ tử ngoại hơn.

Câu 2.20: ðiều kiện ñể thu ñược quang phổ hấp thụ là

A. nhiệt độ của của đám khí hay hơi hấp thụ phải thấp hơn nhiệt ñộ của nguồn
sáng phát ra quang phổ liên tục.

B. nhiệt ñộcủa của ñám khí hay hơi hấp thụ phải cao hơn nhiệt độcủa nguồn
sáng phát ra quang phổ liên tục.

C. nhiệt ñộcủa của ñám khí hay hơi hấp thụ phải bằng nhiệt ñộcủa nguồn sáng
phát ra quang phổ liên tục.

D. vật hấp thụ phải là khí hay hơi có áp suất thấp ñặt trên ñường ñi của một
chùm ánh sáng đơn sắc.

Giáo viên: Ngơ Tắch - Trường THPT Phan Châu Trinh đà Nẵng Trang 30/32

Câu 2.21: Chọn phát biểu sai về tia X.

A. Chùm êlectron có tốc độ lớn khi đập vào vật rắn thì vật này phát ra tia X.

B. Tia X có bước sóng càng lớn thì tính đâm xun của nó càng lớn.

C. Tia X là sóng điện từ có bước sóng nhỏ hơn bước sóng tia tử ngoại.

D. Tia X có tác dụng làm đen kính ảnh và huỷ diệt tế bào.

Câu 2.22: Phát biểu nào sau ñây là sai khi nói tính chất và cơng dụng của tia X

A. Tia X làm phát quang một số chất.

B. Trong y học, tia X dùng chữa bệnh ung thư.

C. Tia X dùng ñể chụp ảnh ban ñêm nhờ bước sóng ngắn.

D. Tia X dùng ñể chiếu điện, chụp điện nhờ tính đâm xun mạnh.

Câu 2.23: Tính chất nổi bật nhất của tia X so với các bức xạ khác có bước
sóng dài hơn nó là

A. khả năng ion hố chất khí lớn. B. tính đâm xun.

C. tính diệt khuẩn. D. làm cho nhiều chất phát quang.

Câu 2.24: Chọn phát biểu sai khi nói về cấu tạo và hoạt ñộng của ống Rơ
n-ghen.

A. ðối âm cực làm bằng kim loại nặng và ñược nối với âm cực.

B. ðiện áp nối vào hai cực của ống khoảng vài chục nghìn vơn.

C. Áp suất trong ống phải thấp, khoảng 0,001mmHg.

D. Khi hoạt ñộng, ñối âm cực cần ñược làm nguội.

Câu 2.25: Chọn phát biểu sai. Sóng ánh sáng và sóng vơ tuyến cùng có tính
chất tính chất nào sau đây?

A. ðều gây ra hiện tượng giao thoa.

B. Trong một môi trường có tốc độ xấp xỉ bằng nhau.

C. Cùng truyền ñược trong mọi môi trường, kể cả môi trường chân khơng.

D. Cùng là sóng điện từ.

Câu 2.26: Chọn phát biểu ñúng về tia X ( tia Rơnghen)

A. Tia Rơnghen là dịng hạt mang điện tích âm

B. Tia Rơnghen có bản chất khác với bản chất của ánh sáng

</div>
(16)<div class='page_container' data-page=16>

D. Trong một môi trường, vận tốc tia Rơnghen cứng nhỏ hơn vận tốc tia
Rơnghen mềm

Câu 2.27: Chọn phát biểu đúng. Trong thang sóng điện từ

A. đi về phía bước sóng dài thì hiện tượng quang điện dễ xảy ra.

B. các bức xạ có cùng một phương pháp tạo ra.

C. các bức xạđều là sóng ngang.

D. nếu là ánh sáng thì đi về phía bước sóng ngắn, năng lượng của phơtơn giảm.

Câu 2.28: Chọn phát biểu sai về các loại bức xạ trong thang sóng điện từ của
ánh sáng.

A. Cùng có bản chất là sóng điện từ và tốc độ truyền trong chân không là bằng
nhau.

B. Tần số của bức xạ càng lớn thì tính chất hạt càng rõ nét, tính chất sóng càng
lu mờ.

C. Tần số của một bức xạ là khơng đổi khi đổi mơi trường truyền.

D. Do có cùng bản chất nên phương pháp sản xuất là như nhau.



ðÁP ÁN

CHỦðỀ 1 CHỦðỀ 2

Câu ð/án Câu ð/án Câu ð/án Câu ð/án

01 D 31 C 01 D

02 A 32 B 02 A

03 C 33 D 03 A

04 B 34 A 04 A

05 D 35 C 05 A

06 C 36 C 06 D

07 C 37 A 07 C

08 A 38 A 08 D

09 D 39 C 09 C

10 C 40 D 10 C

11 B 41 C 11 D

12 D 42 C 12 D

13 D 43 C 13 B

14 C 44 B 14 B

15 A 45 D 15 A

16 A 46 B 16 C

17 C 47 D 17 C

18 C 48 C 18 B

19 A 49 D 19 A

20 A 50 B 20 A

21 B 51 C 21 B

22 C 52 D 22 C

23 C 23 B

24 B 24 A

25 B 25 B

26 D 26 D

27 A 27 C

28 A 28 D

29 D

</div>

Ảnh Hs tham quan thực tế

⊗

.

(

)

(

)

Tài liệu liên quan

Tài liệu bạn tìm kiếm đã sẵn sàng tải về