Triển khai
Giảng dạy kết hợp trong môn học

Đạo đức Kinh doanh
Giáo trình mới về mơn học
PGS. TS. Nguyễn Mạnh Qn
B/M VHKD – Khoa QTKD
Trường ĐH KTQD

Hà Nội - Tháng 10 năm 2019


1- Phương pháp môn học
3 vấn đề lớn trong giáo dục hiện đại
• Vấn đề về thực tiễn

• Đào tạo về QTKD là đào tạo … các KIẾN THỨC LẬP NGHIỆP
• Có 2 phương thức: (1) Khởi nghiệp …, và (2) Làm thuê …
• KHỞI NGHIỆP TỪ ĐẦU = KSKD, Start-up
• LÀM THUÊ cho DN đang hoạt động = CHỦ DN … thiếu kiến thức QT mới, … kinh nghiệm “xương
máu” => KHĨ THAY ĐỔI, khó vận dụng

• Vấn đề về nội dung
• Chuyên ngành QTKD = Đào tạo … NGƯỜI QUẢN LÝ TƯƠNG LAI
• Phần đơng = Làm th => Phải sau nhiều năm … mới sử dụng được kiến thức … bây giờ … kiến thức
… đã lạc hậu => Khởi sự kinh doanh, Start-up
• Bộ phận nhỏ = KSKD, Start-up … sử dụng ngay kiến thức …

• Đào tạo ra một THẾ HỆ DOANH NHÂN ... => Start-up … trong lĩnh vực CNTT, cơng nghệ
mới

• Vấn đề về động lực khởi nghiệp
• Hình thức … “phong trào” => Khó bền vững
• Đối tượng … SV các trường ĐH … động cơ lập nghiệp (?)
ĐẠO ĐỨC KINH DOANH, 2019

2


Mục đích
• Tăng tính hấp dẫn của mơn học … và chương trình đào tạo về QTDN
• … ý nghĩa thực tiễn … vận dụng cao
• … tăng cường … hoạt động thực hành của SV

• Tăng khả năng thực hành khởi nghiệp, lập nghiệp … cho SV = Kết hợp
2 lĩnh vực/mơn học:
• Khởi nghiệp … Đề án thành lập doanh nghiệp => BÀI THỰC HÀNH (LÀM NỀN)
• Phương thức kinh doanh mới = Kinh doanh có Đạo đức/Kinh doanh có
Trách nhiệm => KIẾN THỨC MỚI (TRỌNG TÂM)

• Tăng động cơ lập nghiệp cho sinh viên các ngành quản trị
• SV … thời gian tư duy về lập nghiệp/nghề nghiệp
• SV … cơ hội … sử dụng kiến thức mới …
• SV … cơ hội … vận dụng phương thức hoạt động mới … một cách hệ thống …
ĐẠO ĐỨC KINH DOANH, 2019

3


Giải pháp = Phương pháp giảng dạy thực hành
• Kết nối … các vấn đề


• Xử lý các “trục trặc” … do tính
khơng tương hợp tạo ra từ
các vấn đề

VD 1
Phương
pháp

• Đảm bảo sự vận hành … của
hệ thống
• Tin tưởng: SV tiếp nhận kiến
thức … dễ hơn, thực tế hơn

• Hy vọng: Có những đề án
khởi nghiệp thực tế … của SV
ĐẠO ĐỨC KINH DOANH, 2019

4


Phương pháp thực hiện
Chương trình Khởi nghiệp

Chương trình Đạo đức Kinh doanh

• Phần 1: Tố chất doanh nhân

• Giới thiệu mơn học


• Phần 2: Xác định nhu cầu thị
trường

• Chương 1: Tổng quan
• Chương 2: Các vấn đề thực tế trong
kinh doanh liên quan

• Phần 3: Xác định phương thức kinh
doanh

• Chương 3: Ra quyết định và hành vi
kinh doanh
• Chương 4: Phương thức kinh doanh
mới trong mơn học
• Chương 5: Các cơng cụ quản lý tương
thích

• Phần 4: Xác định các nội dung của
mơ hình tổ chức doanh nghiệp
ĐẠO ĐỨC KINH DOANH, 2019

5


Hệ thống kiến thức của môn học
M1 = Phương thức KD

Kinh
doanh


M1 = Method
Phương pháp

M3 = Material
Nguyên liệu

Kinh tế thị
trường

Phân tích
hữu quan

Tồn cấu hóa

M2 = Machine
Thiết bị, cơng nghệ

SƠ ĐỒ NHÂN QUẢ
(CAUSE – EFFECT DIAGR.)

M3 = Công cụ quản lý

TNXH của DN,
CSR

I1 = Mục tiêu, chiến
lược
CLg

M4 = Man

Nhân lực

Kinh doanh
có trách
nhiệm RB

Vốn xã hội
- Lịng tin
COC - Văn hóa DN

HÀNH
VI

Q TRÌNH RA QUYẾT ĐỊNH

+ Xác định sản phẩm
trái cây (chiến lược Cty)
+Lựa chọn địa phương,
địa bàn
Kế hoạch, lịch
phun tưới, sử dụng

Giám sát việc
sử dụng

Triết lý KD –
Triết lý QL

Tính cách –
Phong cách


M2 = Kỹ năng nhân lực

Nguyên lý đảm bảo chất lượng
= Sơ đồ ‘Xương cá’
(Fishbone Diagram)
ĐẠO ĐỨC KINH DOANH, 2019

Doanh nghiệp
KDCTN

Kế hoạch
thực hiện
Vấn đề đạo
đức trong KD

Vấn đề đạo
đức trong KD

Phương án
triển khai,
chương trình
hành động

M4 = Yếu tố, cơ hội

O1 = Môi trường hoạt động
+ Xây dựng cơ sở dữ liệu (thông tin cần tập hợp, phiếu hỏi, phương pháp xử lý…)
+ Lập phương án triển khai: địa điểm, nhân lực, kế hoạch
+ Xử lý thông tin và sử dụng kết quả thu được


6


Bài tập Đề án (1) – Các nội dung + Cách làm
• Giới thiệu về phần đề án = Đề án gồm các nội dung sau
• Mở đầu = Giới thiệu tóm tắt về Đề án của nhóm
• Phần 1: Mô tả “Sản phẩm – Khách hàng – Thị trường” => Lý do, dẫn chứng đi đến sự lựa chọn này
• Phần 2: Mơ tả cách thức tổ chức = “Cơ cấu tổ chức – Nhân lực – Công nghệ – Tài chính”=> Tầm nhìn –
Sứ mệnh – Giá trị cốt lõi – Triết lý kinh doanh – Triển lý quản lý/điều hành tổ chức
• Phần 3: Mơ tả cách thức quản lý/điều hành = “Kinh doanh và phát triển bền vững” => Cơng cụ có thể sử
dụng để quản lý và điều hành một cách bền vững

• Hướng dẫn thành lập các nhóm đề án
• Thành lập nhóm Đề án = Chọn thành viên nhóm (5-7 người/nhóm) – Đăng ký và Lập danh sách

• Yêu cầu đối với Đề án và các nhóm đề án
• Cấu trúc = MĐ (1-2 trg) + P1 (5-7 trg) + P2 (7-10 trg) + P3 (7-10 trg) = Tổng (20-30 trg)/Đề án
• Tất cả các thành viên phài tham gia một nhóm => Tùy theo cơng sức đóng góp nhóm sẽ ‘bình điểm’ =
Điểm bài kiểm tra thứ hai (Bài KT 2) của mơn học

• Cách tính điểm
•
•
•
•

Thi = 50 %
Bài KT (1) = 20% =  các điểm kiểm tra cuối giờ “Câu hỏi Giám đốc’ (Là gì? Dùng trong KD ntn?)
Bài KT (2) = 20% = Điểm ĐỀ ÁN (viết + thuyết trình) quy về điểm cá nhân … hoặc … BÀI VỀ NHÀ

Chuyên cần = 10% = Số lượng bài KT (1)

ĐẠO ĐỨC KINH DOANH, 2019

7


kinh doanh có đạo đức trong môI
truờng kinh tế toàn cầu hóa
Chuơng 1:
ãKinh doanh trong Kinh tế thị truờng
ãToàn cầu hóa và những thách thức
ãKinh doanh có trách nhiệm
ãPhuơng pháp tiÕp cËn cđa m«n häc


1- Kinh tế thị trường …
• Kinh tế thị trường vận hành dựa trên mối quan hệ cung cầu
• (Nhu) Cầu = … HÀNG HỐ + … SỰ THOẢ MÃN
• … Cung (ứng) = XSKD … tạo ra … hàng hố + … giá trị
• Các khuyết tật thị trường = … Độc quyền + … Ngoại ứng + …
Thông tin khơng cân xứng + … Hàng hóa cơng cộng
• … CHÍNH PHỦ … điều tiết … các cơng cụ CHÍNH SÁCH …

• Cách tiếp cận hệ thống
ĐẠO ĐỨC KINH DOANH, 2019

9



… Hệ thống nhân tố và sự phát triển lý thuyt
Đầu vào

Quá trình

Thỏa mÃn - Thiện cảm

Nhu cầu

Lao động
Vốn, vật chất
Đất đai - Hạ tâng CS

Sản phẩm
mbp

PhUơng tiện
sản xuất

Tiêu dùng

Lợi nhuận - Hình ảnh

Quản lý

Giá trị
tăng

Máy móc
mbo


O C KINH DOANH, 2019Trách

Đầu ra

Giá trị
giảm

nhiệm xà hội của doanh nghiệp - Csr

mbv

10


Bản chất HOẠT ĐỘNG KINH DOANH TRONG NỀN KINH TẾ
THỊ TRƯỜNG TỒN CẦU HỐ

• Kinh doanh trong nền kinh tế thị trường
• … Tham gia vào một “bữa tiệc xã hội”
• Trong đó … giá trị được hình thành và

• Lợi ích được chia sẻ … cho các vị khách ngồi cùng bàn tiệc =
những người hữu quan - (stakeholders)

• Kinh tế thị trường tồn cầu hóa = “bữa đại lễ hội kinh tế
- văn hóa – xã hội”
ĐẠO ĐỨC KINH DOANH, 2019

11



Cách tiếp cận NNHQ (Stakeholders’ Approach):
“Bàn tiệc xã hội” của DN
Doanh nghiệp (đại
diện, NLD)
Nhà cung ứng,
Đối tác

Cổ đơng, người
góp vốn
Ngân hàng,
nhà đầu tư

Đối tượng
nhân đạo

Người tiêu dùng,
khách hàng

Cộng đồng
xã hội
ĐẠO ĐỨC KINH DOANH, 2019

Cơ quan QLNN
12


… Hành vi …
Riêng tư – Xã hội

Cá nhân – Tập thể
… Hành vi Cá nhân
… Hành vi Tổ chức
… Hành vi Xã hội

Hành vi
tổ chức

TẬP THỂ

CÁ NHÂN

Hành vi
cá nhân

RIÊNG TƯ
ĐẠO ĐỨC KINH DOANH, 2019

Hành vi
xã hội

XÃ HỘI
13


Đạo đức thể chế

Sự phát triển về
đạo đức …


- Trung mô
Đạo đức kinh tế
CƠ QUAN
QUẢN LÝ

Đạo đức xã hội
- Vi mô

Đạo đức
xã hội

CÁ NHÂN

DOANH
NGHIỆP

CÁ
NHÂN

- Vĩ mô

DOANH
NGHIỆP

Đạo đức kinh doanh
- Trung mô

TỔ CHỨC
XÃ HỘI
Đạo đức

kinh doanh

Môi trường

Đạo đức thể chế
- Trung mô

kinh tế-xã hội
CÁ NHÂN
+ HOẠT
ĐỘNG
KINH TẾ

ĐẠO ĐỨC KINH DOANH,Sơ
2019đẳng

Hiện đại = cuộc sống phức hợp … nhiều cấp độ

Chuyên nghiệp = 2 ‘cuộc sống’ … lao động + nghỉ ngơi … tách rời

= Hoạt động kinh tế … hoạt động sống … lồng ghép

14


Các cấp độ đạo đức
• Đạo đức vi mơ (Micro-Ethics)
• ‘Do things right’ = ‘Làm trịn bổ phận của mình’
• Đạo đức vi mô … vấn đề ở phạm vi CÁ NHÂN
• Đạo đức cá nhân … THỰC THI Đạo đức xã hội


• Đạo đức vĩ mơ (Macro-Ethics)
• ‘Do right things’ = ‘Làm việc đúng đắn’
• Đạo đức vĩ mơ … vấn đề ở phạm vi rộng … có ảnh hưởng đối với TỒN XÃ HỘI
• Đạo đức kinh tế … HÌNH THÀNH Đạo đức xã hội

• Đạo đức trung mơ (Mezo-Ethics)
• ‘Do right things right’ = ‘Làm tốt việc cần làm’
• Đạo đức vi mơ … tập trung vào các vấn đề của các NHĨM HỮU QUAN
• ĐĐKD = … nguyên tắc/quy tắc … HÀNH VI KINH DOANH … NNHQ … phán xét
… phù hợp nhận thức
• Đạo đức kinh doanh … tổ chức KINH DOANH
• KINH
Đạo
đức
ĐẠO ĐỨC
DOANH,
2019thể chế … tổ chức PHI-KINH TẾ
15


Tồn cầu hóa … Giải pháp Xây dựng cộng đồng công nghiệp
Công ty
đa quốc gia

Công ty
đa quốc gia

Công ty
đa quốc gia


ICBM

Siêu nhà nước (Advanced states)

GIN : Mạng lưới Công nghiệp Toàn cầu
Đầu tư trực tiếp

Đầu tư trực tiếp
Hợp nhất ngành

Thị
trường

DN địa phương
Cộng đồng
Công nghiệp

Cộng đồng
Công nghiệp
Mối quan hệ KD

ICBM
Quyền tự do
nhiều hơn

ĐẠO ĐỨC KINH DOANH, 2019

Mối liên hệ


Cộng đồng
Công nghiệp
Mối quan hệ KD

Quyền tự do
nhiều hơn

Cộng đồng Kinh tế Asian

Mối liên hệ

Quyền tự do
nhiều hơn

16


Vấn đề đạo đức kinh doanh
trong tổ chức, doanh nghiệp
và các THUYếT quản lý
Chuơng 2:
ãDoanh nghiệp trong nền kinh tế Việt Nam
ãCác vấn đề đạo đức kinh doanh
ãCác khía cạnh đạo đức
ãMôi truờng kinh doanh có đạo đức


1- Doanh nghiệp trong nền kinh tế Việt Nam
• Bối cảnh
• Bối cảnh nền kinh tế quốc dân và quốc tế … BIẾN ĐỘNG, THỜI CƠ

• Tầm nhìn đến 2035 … THÁCH THỨC

• Nghị quyết TW 10 về Phát triển kinh tế tư nhân (KTTN)
• Mục tiêu … ĐỘNG LỰC … để phát triển KT-XH
• Thực trạng … RÀO CẢN

• Chiến lược phát triển đột phá
• Lựa chọn chiến lược … phân loại theo NGUỒN LỰC PHÁT TRIỂN (WEF)
• Chiến lược đột phá … phát triển dựa vào ĐMST

• Khởi nghiệp đổi mới sáng tạo (Start-Up)
• ĐMST (Invention – Innovation – Renovation = Creativety)
• Đặc điểm DN ĐMST (start-up)
ĐẠO ĐỨC KINH DOANH, 2019

18


Phát triển kinh
tế của Việt
nam giai đoạn
1990-2015và
xu thế; (WEF,
2015)
Thách thức = Tốc
độ tăng trưởng
chậm hơn so với
các nước đang
phát triển và mới
nổi ở châu Á

ĐẠO ĐỨC KINH DOANH, 2019

19


Chiến lược phát triển đột phá

Phân nhóm nước theo đặc điểm phát triển, [WEF, (thứ hạng 2018)]
Trạng
thái/ Trình
độ phát
triển

Singapore (3)
Japan (9)
Korea (26)
Malaysia (23)

China (27)
Thailand (32)
Indonesia (36)
India (40)
Vietnam (55)
Phillippiness (56)
Cambodia (94)
Laos (98)
Myanmar (134)
Phát triển dựa vào (khai thác)
ĐẠO ĐỨC KINH DOANH, 2019
tài nguyên


Phát triển dựa vào tính
hiệu quả

Phát triển dựa vào
sáng tạo

20


Khởi nghiệp Đổi mới Sáng tạo …
• Khởi nghiệp
•
•
•
•

Lập nghiệp … sự nghiệp CẢ CUỘC ĐỜI của mọi thanh niên
Khởi nghiệp … STARTING BUSINESS hay ENTREPRENEURSHIP hay START-UP
Lợi ích … LÀM CHỦ BẢN THÂN … SÁNG KIẾN/SÁNG TẠO … ĐỘT PHÁ
Rủi ro … thiếu NGUỒN LỰC … KINH NGHIỆM … 90% thất bại

• Đổi mới Sáng tạo
•
•
•
•

‘Invention’ = Làm thứ CHƯA AI LÀM … có thể KHƠNG THƯƠNG MẠI hóa
‘Innovation’ = LÀM MỚI thứ có thể đã có … mục đích THƯƠNG MẠI HĨA

‘Renovation’ = LÀM LẠI thứ đang sẵn có … mục đích THƯƠNG MẠI HĨA
Yếu tố CSF … SÁNG TẠO (creativity)

• Khởi nghiệp ĐMST <= NQ ĐH Đảng 12
• Mục tiêu … 1 tr. DN/100 tr. Dân = 1DN/100 người
• Quy mơ … GDP/capita = 70 tr./người … => 7 tỷ/DN.năm
• Thách thức … lĩnh vực/phương thức … GIÁ TRỊ GIA TĂNG cao
ĐẠO ĐỨC KINH DOANH, 2019

21


Quan điểm và cách tiếp cận (2)
• Phương pháp của Đề án
Trồng ← Thu hái ← Phân phối ←Tiêu dùng
• Sửa chữa sai lầm:
• Tăng cường kết nối Cầu – Cung
• Trồng trọt theo thời vụ => Thơng tin nguồn Cung
• Quyết định mua (Cầu) đến trước khi thu hoạch => người mua đặt
hàng
• Người SX được định hướng khi thu hoạch => khơng lãng phí (SX thừa)
• Người Tiêu dùng tham gia giám sát chất lượng (online)
• Giảm hoặc khơng có trung gian (phân phối) => giảm chi phí => Tăng
giá mua + Giảm giá bán
• Lợi nhuận = Tiết kiệm từ lãng phí trung gian
ĐẠO ĐỨC KINH DOANH, 2019

22



0
Chi phí vốn – Lợi nhuận – Thưởng
Giao hàng theo đặt hàng
Quảng cáo
Đầu vào

Bán hàng
Đặt hàng Online

Quản lý

0,7 tấn

Giám sát chất lượng (online)

Vận chuyển

0,7 tấn
Nuôi trồng
Đầu vào

Đầu ra

Thời gian

0,7 tấn
Xăng dầu – Công – Khấu hao

Thu hái – Kiểm tra chất lượng - Bao gói – Dán nhãn


Cơng ni trồng, chăm sóc

Giống – Phân bón – Nước – Thuốc BVTV – Đảm bảo chát lượng

% nguồn thu
= 30 %

Tích lũy

NƠNG DÂN
- Giảm chi phí sản xuất + Cơng ứng trước
- Ít rủi ro sản xuất (kỹ thuật canh tác cải thiện)
- Rủi ro thương mại giảm (SX theo đặt hàng)
- Thu cao hơn (chất lượng cao, chi phí trung gian giảm)
- Kiểm soát chất lượng (nhiều bên tham gia)
ĐẠO ĐỨC KINH DOANH, 2019

% nguồn thu
= 70 %

DN vận tải +
Mạng lươi
phân phối

DOANH NGHIỆP
- Giảm chi phí (kênh phân phối)
- Xác định nhu cầu cho người sản xuất
- Không rủi ro thương mại (khơng hao phí)
- Giá bán thấp hơn
-Lợi nhuận cao hơn do chi phí giảm

- Chất lượng = khi sản xuất

23


SƠ ĐỒ HỆ THỐNG - Chuỗi cung ứng RAU bền vững, đảm bảo chất lượng
TIÊU THỤ

NGUỒN CUNG
RAU-THỰC PHẦM
THEO
YÊU CẦU ĐẢM BẢO
CHẤT LƯỢNG

TRỒNG TRỌT
CHĂN NI
CHĂM SĨC
THU HOẠCH
+ Mơ hình mẫu
+ Hỗ trợ khởi sự và phát
triển doanh nghiệp nhỏ tại
địa phương gắn với vúng
nguyên liệu
+ Đối tượng = trang
trại/chủ DN ở nông thôn
+ Ý nghĩa =
- Nguồn cung chất
lượng
- Trực tiếp canh tác
- Cải thiện chất lượng

- Đào tạo + Chuyển giao

+Đặc điểm thổ nhưỡng
+Truyền thống canh
tác, đời sống
+Mức độ quan tâm của
địa phương, nơng dân
+Quy mơ (diện tích,
sản lượng, thời vụ…)

ĐẠO ĐỨC KINH DOANH, 2019

ĐỐI TÁC - DN

TIÊU THỤ
GIÁM SÁT
CHẤT LƯỢNG

SƠ
CHẾ

VẬN
CHUYỂN

TIÊU THỤ
TIÊU THỤ

+ Phương pháp, quy
trình đảm bảo chất lượng
+ Hệ thống giám sát chất

lượng và phương tiện ký
thuật
+ Huấn luyện, đào tạo,
chuyển giao kỹ thuật
+ Phối hợp duy trì, thực
hiện
+ Liên kết, hợp tác kinh
tế

3 hình thức đầu tư:
+ DN đối tác/chủ
+ Thuê dịch vụ
+ Liên kết

CENBUS

TIÊU THỤ

+ Mạng bán lẻ của
CENBUS

24


2- Các vấn đề đạo đức điển hình trong kinh doanh
• Với Người tiêu dùng
• An tồn vệ sinh thực phẩm
• Hàng giả, hàng nhái

• Với Người lao động

• Quyền = An tồn lao động, Bảo
hiểm xã hội
• Quyền lợi = Lương, Cơ hội
việc làm

• Với Đối tác, Ngành
• Chiếm dụng vốn
• Cạnh tranh trung thực
ĐẠO ĐỨC KINH DOANH, 2019

• Với Chủ đầu tư, Người góp
vốn
• Minh bạch
• Quyền kiểm sốt

• Với Cộng đồng, Xã hội
• Ơ nhiễm mơi trường
• Phát triển cộng đồng

• Với Nhà nước, Nền kinh tế
• Thuế
• Trách nhiệm xã hội
25