<span class='text_page_counter'>(1)</span><div class='page_container' data-page=1>

A . Đặt vấn đề
I/ Lời mở đầu :

Xã hội hiện nay là xã hội thơng tin , kinh tế tri thức tồn cầu hóa lao động
con ngời hiện đại địi hỏi phải thay đổi việc dạy học, lợng thông tin cứ sau mời năm
lại phải tăng gấp đôi , giáo dục phổ thông không cung cấp một lợng kiến thức đủ
dùng cho ngời học suốt đời .Vì vậy nhiệm vụ giáo dục đào tạo là phải bồi dỡng
năng lực học cho học sinh là chủ yếu .

Mục đích giáo dục hiện nay là phải đào tạo những con ngời có khả năng đáp
ứng ,có kinh nghiệm , giao tiếp tốt , năng lực hợp tác , năng lực tự khẳng định
mình . Đó phải là những con ngời có nhu cầu và kỹ năng tự học để thờng xuyên đổi
mới tri thức để bắt kịp những đổi mới của khoa học và của xã hội .

Cũng chính vì vậy mà giáo dục đào tạo phải liên tục đổi mới phơng pháp dạy
học . Học sinh chủ động tìm tịi sáng tạo . Để nâng cao học sinh cần tìm hiểu thực
tế , hình ảnh sống động hơn , thuyết phục hơn thơng qua các mơ hình .

Mặt khác mơ hình có u điểm lớn đó là giúp học sinh dễ hình dung cụ thể các
đối tợng nghiên cứu .

Từ những lý do thực tế trên đây , Tôi mạnh dạn chọn đề tài :

“ <b>Một số kinh nghiệm khai thác triệt để mơ hình </b>
<b> để giảng dạy môn sinh học lớp 8”</b>

II/ Thực trạng của vấn đề :

Mục đích chung của mơn cơ thể ngời và vệ sinh ở THCS là cung cấp những
hiểu biết khoa học về đặc điểm cấu tạo và mọi hoạt động sống của con ngời . Trên
cơ sở đó đề ra các biện pháp vệ sinh ,rèn luyện thân thể , bảo vệ và tăng cờng sức

khỏe , nâng cao năng xuất trong học tập , góp phần thực hiện mục tiêu đào tạo
những con ngời lao động linh hoạt, năng động , sáng tạo , đáp ứng yêu cầu phát
triển kinh tế xã hội của đất nớc.

Những hiểu biết về cơ thể ngời giúp học sinh hiểu rõ cơ sỡ khoa học của các
biện pháp vệ sinh ,phịng bệnh, cách sử lý các tình huống gặp phải trong đời sống
và sức khỏe của con ngời , trong đó có sức khỏe sinh sản .

</div>
<span class='text_page_counter'>(2)</span><div class='page_container' data-page=2>

Nói chung các phơng pháp dạy học rất đa dạng và phong phú , có hàng trăm
phơng pháp đã đợc mô tả và hàng chục cách phân loại khác nhau , Nhng trong
ch-ơng trình sinh học lớp 8 , nhóm phch-ơng pháp dạy học quan sát mơ tả đóng vai trị rất
quan trong.

Nhờ có phơng pháp dạy học trực quan ( quan sát và mô tả ) mà giáo viên có
thể hớng dẫn học sinh lĩnh hội đợc những tri thức quý báu về lĩnh vực sinh học , về
kỹ năng , kỹ xão nắm lý thuyết . từ đó đúc kết những kinh nghiệm của bản thân ,
ghi nhớ kiến thức một cách sâu sắc .

Tùy những bài mà giáo viên lựa chon những phơng pháp cho phù hợp , thể
hiện tính đặc trng của bộ môn cũng nh phù hợp với đặc điểm tâp sinh lý của các
em . Để giúp các em khám phá về cơ thể mình , ứng dụng trong cuộc sống , nhất là
khi kinh nghiệm sống còn hạn chế , vốn hiểu biết còn nghèo nàn , các biểu tợng tích
lũy cịn hạn chế , các em cịn nặng về t duy hình tợng cụ thể , t duy thực nghiệm thì
việc xây dựng các khái niệm đòi hỏi phải lấy “trực quan” làm điểm tựa.

Việc lựa chọn đúng đắn và kết hợp hài hòa các phơng pháp dạy học nhằm đạt
hiệu quả phụ thuộc nhiều vào trình độ nghệ thuật s phạm và lịng nhiệt tình , tất cả
mọi khó khăn sẽ vợt qua , nếu có lịng nhiệt tình và ý thức trách nhiệm cao đối với
sự nghiệp giáo dục thế hệ tơng lai cho đất nớc.

<b>B.</b> <b>Giải quyết vn </b>.

I/ Giải pháp thực hiện:
1. Hình thức thực hiện:

- Nghiên cứu các đồ dùng dạy học của nhà trờng .

- Tham khảo tìm hiểu các đối tợng học sinh ở trờng THCS Thiệu Nguyên.
- Nghiên cứu các tài liệu .

- Tìm hiểu tham khảo ý kiến của các giảng viên khoa sinh ở trờng Đại Học
Vinh nơi Tôi đã học.

- Tham khảo và học hỏi kinh nghiệm từ đồng chí tổ trởng tổ tự nhiên và các
ng nghip khỏc trong trng THCS Thiu Nguyờn.

2. Phơng pháp thùc hiÖn:

- Giáo viên chuẩn bị bài soạn thật chu đáo và phù hợp.

</div>
<span class='text_page_counter'>(3)</span><div class='page_container' data-page=3>

- Để học sinh cả lớp có thể tham gia củng cố , tóm tắt những điều cần nghi nhớ
của tiết học , giáo viên có thể đặt các câu hỏi hớng vào điều quan trọng của bài và
hớng dẫn các em thảo luận các câu hỏi mà giáo viên đề xuất.

- Hình thành niềm tin khoa học vào các kiến thức đã học để giải thích xử lý ,
giải quyết những vấn đề tơng tự với những gì đã học một cách tự tin và sáng tạo.
- Xây dựng đợc tình cảm đối với thiên nhiên , xây dựng đợc niềm vui , hứng thú
trong học tập .

- Đặc biệt có ý thức trong việc bảo vệ các bộ phận cơ thể , chăm sóc bản thân

và mọi ngời khi bị thơng , tai nạn.

II/ Biện pháp thực hiện:

Tựy theo i tợng học sinh và tùy theo nội dung bài học mà giáo viên có các hình
thức dạy học và có cách tổ chức học tập cho phù hợp.

1 . Các hình thức sử dụng mô hình :

Dạng bài : chủ yếu là các dạng bài cấu tạo ngoài , cấu tạo trong .

Hình thức : Giáo viên có thể sử dụng mơ hình để hình thành kiến thức mới ,
cũng cố kiết thức cũ , nhận biết các bộ phận trên cơ thể ngời.

VÝ dụ: Bài cấu tạo cơ thể ngời .

Giáo viên: giới thiệu mơ hình “ Nửa cơ thể ngời ” , Yêu cầu học sinh đọc thông
tin , quan sát hình vẽ sách giáo khoa ghi nhớ kiến thức đối chiếu trên mơ hình .
Học sinh: lên bảng xác định trên mơ hình các bộ phận cấu tạo của cơ thể ngời .
Học sinh khác nhận xét bổ sung.

Giáo viên : nhận xét bổ sung những chỗ sai sót chấm điểm.
2. Cách thức tổ chức :

+ Đối tợng : Học sinh líp 8Trêng THCS ThiƯu Nguyªn.

+ Mục đích : cho học sinh quan sát mơ hình nhằm tăng cờng bồi dỡng kỹ năng
kỹ sảo trong khi lĩnh hội kiến thức mới , khám phá khoa học.

+ Tæ chøc tiÕt häc:

Học sinh quan sát hình , thơng tin sách giáo khoa đặc biệt mơ hình để xác định
vị trí các bộ phận trên cơ thể mình .

Học sinh thảo luận nhóm thống nhất câu trả lời .
Làm phiếu học tập để ghi lại nội dung “nếu có”

</div>
<span class='text_page_counter'>(4)</span><div class='page_container' data-page=4>

cách tổ chức các hoạt động tập thể và tinh thần trách nhiệm cộng đồng là phẩm chất
nhân cách của con ngời lao động mới của xã hội công nghiệp hiện đại.

<b>áP DụNG DạY Cụ THể ở MộT Số BàI SINH HọC LớP 8 </b>

a/ Giới thiệu :Khai thác các mô hình có ở phòng thiết bị dạy học ở trờng THCS
ThiƯu Nguyªn.

1. Mô hình tim.

2.Mô hình nữa cơ thể ngời .
3.Mô hình bộ xơng .

4.Mô hình bộ nÃo ...

b/ Cụ thể : *** Mô hình nửa cơ thể ngời .
1*Sử dụng dạy các bàicụ thể sau:

Bài 2: Cấu tạo cơ thể ngời .
Bài 17 : Tim và hệ mạch.

Bài 20 : hô hấp và các cơ quan hô hấp
Bài 24 : Tiêu hóa và các cơ quan tiêu hóa.

Bài 43 : Giới thiệu chung hệ thần kinh.
<b>2* Chi tiÕt : øng dơng d¹y cơ thĨ </b>

Trong chơng trình sinh học lớp 8 có nhiều bài sử dụng mơ hình để dạy nhng do
thời lợng có hạn nên để đề tài này đợc chuyên sâu hơn tôi chỉ áp dụng cách khai
thác triệt để mơ hình vào một phần học cụ thể của tiết 17- bài 17: Tim và mạch máu
, Sách giáo khoa sinh học 8.

</div>
<span class='text_page_counter'>(5)</span><div class='page_container' data-page=5>

TiÕt 17- bµi 17: Tim và mạch máu
<b>I. Cấu tạo tim.</b>

Mục tiêu : Sau khi học song phần này học sinh cần :

Xác định đợc trên mơ hình hoặc tranh, hình vẽ đặc điểm cấu tạo ngồi và trong
ca tim .

1. Tìm hiểu cấu tạo ngoµi cđa tim:

- Giáo viên cho học sinh quan sát mơ hình tim , kết hợp với sơ đồ hình 17.1 trong
sách giáo khoa phóng to , treo bảng , thảo luận trả lời câu hỏi sau:

? Trình bày c im cu to ngoi ca tim?

- Giáo viên nêu câu hỏi

gợi mở : Nêu vị trí của tim?

Nêu hình dạng của tim?

Nêu đặc điểm các thành phần của tim?

- Học sinh sử dụng mô hình trình bày cấu tạo ngồi của tim.

- Häc sinh khác nhận xét bổ sung.
- Giáo viên nhận xét vµ kÕt luËn :
KÕt luËn chung:

</div>
<span class='text_page_counter'>(6)</span><div class='page_container' data-page=6>

<i><b> - Hình dạng: Tim hình chóp .</b></i>

<i><b> - Cấu tạo ngoài : Bao bọc bên ngoài là màng tim mặt trong tiết dịch</b></i>
<i><b> Hai t©m thÊt ë díi.</b></i>

<i><b> Hai tâm nhĩ ở trên </b></i>
<i><b> Động mạch chủ </b></i>
<i><b> Tĩnh mạch chủ trên.</b></i>
<i><b> TÜnh m¹ch chđ díi</b></i>
<i><b> TÜnh mạch phổi</b></i>

<i><b> Động mạch vành tim. </b></i>

<b>2. Tìm hiểu cấu tạo trong của tim</b>

- Giỏo viên tháo rời mơ hình tim ,đồng thời bổ dọc một quả tim lợn ( nêu có) cho
học sinh quan sát đối chiếu với tranh vẽ cấu tạo trong tơng ứng , thảo luận trả lời
câu hỏi sau:

? Trình bày cấu tạo trong của tim ?
- Giáo viên nêu câu hỏi gỵi më:

Xác định các ngăn tim ?

Chỉ ra tâm nhĩ trái , tâm nhĩ phải ,tâm thất trái , tâm thất phải?
Các van tim ?

</div>
<span class='text_page_counter'>(7)</span><div class='page_container' data-page=7>

- Giáo viên gọi học sinh lên sử dụng mô hình trả lời câu hỏi.
- Cả lớp theo dõi nhận xét , bổ sung.

- Giáo viên nhận xét kết luận :
Kết luận chung:

<i><b>- Tim đợc cấu tạo bởi cơ tim - cơ tim có cấu tạo giống cơ vân nhng hoạt động </b></i>
<i><b>giống cơ trơn.</b></i>

<i><b>- Tim có bốn ngăn , hai nữa riêng biệt </b></i>–<i><b> nữa phải chứa máu đỏ thẫm , nữa trái </b></i>
<i><b>chứa máu đỏ tơi.</b></i>

<i><b>- Hai t©m nhÜ ë trên có thành cơ mỏng.</b></i>
<i><b>- Hai tâm thất ở dới có thành cơ dày.</b></i>

<i><b>- Giữa tâm nhĩ và tâm thất cã van nhÜ thÊt .</b></i>

<i><b>- Giữa tâm thất với động mạch có van động mạch.</b></i>

<i><b>- Van tim cã t¸c dơng giúp máu lu thông theo một chiều trong cơ thể.</b></i>

- Qua phần trên giáo viên yêu cầu học sinh thảo luận trả lời các câu hỏi sau:
? Cấu tạo ngoài và cấu tạo trong của tim có ý nghĩa gì trong hoạt động của tim?
Trả lời: Nhờ cấu tạo đó của tim mà nó thực hiện tốt vai trị nh cái bơm hút và đẩy
máu , giúp máu lu thụng trong hai vũng tun hon.

? Vì sao tâm thất thành cơ dày hơn tâm nhĩ ?

Tr li: Tõm tht thành cơ dày hơn vì phải co bóp mạnh để đẩy máu xa hơn.
? Vì sao tâm thất trái dày hn tõm tht phi ?

Trả lời: Tâm thất tái dày hơn tâm thất phải vì phải đẩy lợng máu đi khắp cơ thể .
- Giáo viên nhấn mạnh thêm: thành tâm thất trái dày nhất bởi vì lực co của t©m

thất trái khỏe để thắng áp lực của thành động mach và đẩy lợng máu đi xa .
Sau khi dạy hết phần I đến các phần II,III dạy bình thng , phn tip theo l.

<b>Củng cố: Giáo viên nêu một số câu hỏi yêu cầu học sinh trả lời nắm ngay bài tại </b>
lớp:

? Trỡnh by trờn mụ hỡnh cấu tạo của tim.
- Giáo viên gọi 3- 5 em lên trình bày .
- Các em đều nắm đợc bài và trình bày tốt.
- Giáo viên nhận xét cho điểm tối đa .

Kết thúc tiết học này sang tiết hôm sau Tôi cho học sinh làm bài kiểm tra 15
phút với đề phô tô giáo viên chuẩn bị.

</div>
<span class='text_page_counter'>(8)</span><div class='page_container' data-page=8>

Tôi thực hiện kiểm tra trên 2 lớp 8A và 8E ( lớp 8A với tiết học 17 tôi đã sử dụng
đầy đủ mô hình và áp dụng phơng pháp mới ) kết quả bài kiểm tra thu đợc nh sau:

Líp Giái Kh¸ TB YÕu - KÐm
8A-29 15em =51,7 % 14 em = 48,3 % 0 0
8E-28 8 em= 29,6% 15 em =52,6 % 5em =17,8 % 0

Từ kết quả đó đã chứng minh đợc rằng việc dùng mơ hình trong dạy học là rất
hiệu quả và cần thiết . Gây đợc sự hứng thu cho học sinh trong khi học , học sinh
thích tìm tịi khám phá . Thông qua các tiết học , các em có ý thức hơn trong việc
học , nắm vững lý thuyết , học sinh có kiến thức hơn trong khi làm thí nghiệm và
tập vẽ lại theo hỡnh mt cỏch d dng .

Trên đây tôi chỉ nªu mét vÝ dơ nhng trong thùc tÕ ë sinh học lớp 8 nói riêng và
trong sinh học ở cấp cơ sở nói chung có rất nhiều mô hình có sẵn phục vụ cho việc
dạy và học .

VÝ dơ : ë sinh häc 8 sư dơng : Mô hình nữa cơ thể ngời
Mô hình bộ nÃo...
ở sinh học 6 sử dụng : Mô hình Th©n , RƠ , Hoa...

</div>
<span class='text_page_counter'>(9)</span><div class='page_container' data-page=9>

ë sinh häc 9 sư dơng : Mô hình ADN, ARN ,...

Chúng ta nên sử dung triệt để các mơ hình đó tơng ứng với các bài học để tiết
học thêm phong phú và thu đợc kết quả cao.

<b>C. KÕt luËn</b>
I. KÕt luËn chung<b>.</b>

Từ những việc làm và kết quả trên , Trong bất kỳ tiết dạy nào , giáo viên cũng phải
tạo điều kiện tốt cho học sinh có hứng thú trong khi học , cảm xúc thật sự . Giáo
viên dạy tốt thì học sinh học tốt , giáo viên ln ln có trách nhiệm trong khi
giảng dạy , tự học tự tìm hiểu nghiên cứu để nâng cao tay nghề trong chuyên môn .
Từ góc độ cảm nhận của những giờ lên lớp đạt yêu cầu , đã đem lại những kết quả
đáng khích lệ trong q trình tìm tịi đổi mới vận dụng phơng pháp giảng dạy để
góp phần nâng cao chất lợng giảng dạy và hiệu quả giáo dục hiện nay.

II.Bµi häc kinh nghiƯm:

Đối với giáo viên dạy các môn không nên xem thờng mơn học nào , vì trong
chơng trình có sự móc nối liên kết bổ sung cho nhau , tạo cho học sinh nhận thức
phong phú hơn . Giáo viên dạy sinh cần phải liên hệ thực tế cuộc sống , làm cho
kiến thức phong phú hơn . Giáo dục cho học sinh lòng yêu khoa học , biết bảo vệ
cái đẹp , bảo vệ động vật hoang dã , thiên nhiên , môi trờng sống của lồi động vật
nói riêng , của thế giới nói chung .

Đối với học sinh phải chủ động linh hoạt kiến thức , coi việc học là tự nguyện ,
khơng bị gị ép . Học sinh phải thích học mới là vấn đề cơ bản của việc dạy học ,
học sinh tích cực học tập , lắng nghe hăng hái trả lời các câu hỏi của giáo viên . Đây
chính là mầm mống của sáng tạo là một trong những sản phẩm cần có trong tơng
lai.

Đối với phụ huynh cần có sự quan tâm đến học sinh đây cũng là một phần tất
yếu không thể thiếu đợc cần cung cấp vật liệu cho học sinh thật chu đáo . Về mẫu
vật , bút chì , tranh ảnh , sách báo ...để tạo cho học sinh đủ điều kiện sáng tạo ,
lĩnh hội kiến thức vững vàng . Cho nên việc quan tâm của mỗi gia đình là việc cần
thiết cho mỗi học sinh giúp các em học tốt bộ môn sinh học .

</div>
<span class='text_page_counter'>(10)</span><div class='page_container' data-page=10>

Tôi xin chân thành cảm ơn!

Thiệu nguyên , ngµy: 20/3/2010.
Ngêi thùc hiÖn:

</div>

<!--links-->