<span class='text_page_counter'>(1)</span><div class='page_container' data-page=1>

Địa lý 12 cơ bản Ngời soạn: Trịnh Văn Tuấn

Bi 9-10: thiờn nhiờn nhit i m giú mựa

I. Mục tiêu bài häc:

- Nắm đợc nguyên nhân hình thành và biểu hiện của thiên nhiên nhiệt đới ẩm
gió mùa.

- Những thuận lợi và khó khăn của khí hậu nhiệt đới ẩm gió mùa đến sản
xuất nông nghiệp, đời sống và ảnh hởng đến các thành phần cảnh quan
khác.

- Biết đọc và khai thác bản đồ, lợc đồ, Atlat, biểu đồ trong bài học.
- Liên hệ thực tế về các mặt thuận lợi và khó khăn về khí hậu...

II. Phơng tiện dạy học: - Bản đồ địa lý tự nhiên và khí hậu Việt nam.
- Atlat địa lý Việt nam.

- Lợc đồ và tranh ảnh liên quan đến bài học (nếu
có).

III. Hoạt động dạy học:

Mở bài: Vị trí địa lý đã ảnh hởng đến khí hậu và cảnh quan nớc ta mang sắc
thái nhiệt đới ẩm rõ nét. Trong bài học này chúng ta sẽ tìm hiểu về
đặc điểm thiên nhiên nhiệt đới ẩm gió mùa của nớc ta, đặc điểm này
thể hiện trong các thành phần tự nhiên nh thế nào và có ảnh hởng gì
đến sản xuất và đời sống.

Hoạt động của giáo viên và học sinh Nội dung chính

Hoạt động 1: Nghiên cứu đặc điểm

khí hậu nhiệt đới ẩm gió mùa của
n-ớc ta.

- Tính chất nhiệt đới ẩm gió mùa của
thiên nhiên VN biểu hiện trớc hết là
ở thành phần khí hậu. Khí hậu nhiệt
đới ẩm gió mùa chi phối đặc điểm
nhiệt đới ẩm gió mùa của các thành
phần tự nhiên khác và cảnh quan
thiên nhiên.

* Dựa vào kiến thức đã học, hãy cho
biết vì sao nớc ta có khí hậu nhiệt đới
ẩm gió mùa? (Vị trí).

* Tại sao khí hậu nớc ta lại có tính
chất nhiệt đới?

- Độ cao mặt trời so với đờng chân
trời.

- Dẫn chứng nhiệt độ và số giờ
nắng...

- Một số nơi lợng ma đạt
3500-4000mm.

* Dựa vào SGK và hiểu biết, hãy nêu

hoạt động của gió mùa trên đất nớc
ta?

* Cho biết trung tâm xuất phát của
gió mùa đơng bắc và tính chất của
gió này ở VN?

1. Khí hậu nhiệt đới ẩm gió mùa.
a. Tính chất nhiệt đới:

- Hàng năm nớc ta nhận đợc lợng bức
xạ mặt trời lớn.

- Mọi nơi trong năm đều có 2 lần mặt
trời lên thiên đỉnh.

- Tổng nhiệt độ và nhiệt độ trung bình
năm đều cao, vợt tiêu chuẩn nhiệt
đới.

b. Lợng ma, độ ẩm lớn:

- Lỵng ma TB năm từ 1500 - 2000
mm.

- Độ ẩm không khí cao, trên 80%, cân
bằng ẩm luôn luôn dơng.

c. Gió mùa:

* Gió mùa mùa đơng:

- Từ tháng 11 đến tháng 4 năm sau.
- Hớng Đơng bắc (gió mùa đơng bắc).
- Trung tâm xuất phát: cao áp Xibia.
- Tính chất:

+ Th¸ng 11, 12, 1 (đầu mùa): lạnh
khô.

</div>
<span class='text_page_counter'>(2)</span><div class='page_container' data-page=2>

Địa lý 12 cơ bản Ngời soạn: Trịnh Văn Tuấn

*Trình bày các trung tâm áp cao hình
thành gió mùa hÌ ë VN? Híng di
chun vµ tÝnh chÊt cđa giã nµy?

Hoạt động 2: Tìm hiểu các thành
phần tự nhiên khác của thiên nhiên
nhiệt đới gió mùa nớc ta.

* Vì sao vùng đồi núi nớc ta lại bị
xâm thực mạnh? Biểu hiện của địa
hình xâm thực trên vùng đồi núi là
gì?

* Hãy nêu ảnh hởng của địa hình
xâm thực, bồi tụ mạnh đến việc sử
dụng đất ở nớc ta?

* Biểu hiện của thiên nhiên nhiệt đới

ẩm gió mùa trên sơng ngịi là gì?

* Đất feralit có ảnh hởng gì đến việc
sử dụng trong trồng trọt?

+ Tháng 2, 3 (cuối mùa): lạnh ẩm, gây
ma phùn ở vùng ven biển và đồng
bằng Bắc bộ và Bắc trung bộ.

+ Chỉ tác động từng đợt tạo nên 1 mùa
đơng có 2 - 3 tháng lạnh (t0_{< 18}0_{C ).}

- Phạm vi tác động: phía bắc dãy Bạch
mã.

* Giã mïa mïa h¹:

- Từ tháng 5 đến tháng 10.

- Thổi từ cao áp nam ấn độ dơng,
Ơxtrâylia, Haoai về phía các áp thấp
Xibia, Iran trên lục địa á - Âu.

- Hớng: Tây nam, đơng nam.
- Tính chất:

+ Trong mùa gió Tây nam, khí hậu
thời tiết khá đồng nhất trên cả nớc,
nhiệt độ cao trên 250_{C v cú ma ln}

(> 80% cả năm).

+ Thỏng 5, 6, 7: gây ma lớn, nóng ẩm
ở ĐB nam bộ và Tây ngun, nóng
khơ ở ĐB ven biển Trung bộ, phía
nam khu vực Tây bắc và đôi khi ở cả
ĐB Bắc bộ. Nhiệt độ lên tới 35
-400_{C, độ ẩm < 50%.}

+ Tháng 8, 9, 10: gây ma lớn cho
những nơi đón gió ở Nam bộ, Tây
nguyên và gây ma nhiều cho Trung
bộ (tháng 9).

2. C¸c thành phần tự nhiên khác.
a. Địa hình:

- Xõm thc mnh ở vùng đồi núi.
+ ĐH bị cắt xẻ, nhiều nơi trơ sỏi đá.
+ Nhiều hiện tợng đất trợt, đá lở.
+ Có nhiều địa hình cacxtơ với các

hang động ngầm, suối cạn, thung
khơ.

+ Địa hình bị chia cắt thành các đồi
thấp xen lẫn các thung lũng rộng.
- Bồi tụ nhanh ở ĐB hạ lu sông: nhanh

nhất là rìa phía đơng nam ĐB châu

thổ sơng Hồng và phớa tõy nam B
sụng Cu long.

b. Sông ngòi:

- Mạng lới sơng ngịi dày đặc nhng
chủ yếu là sơng nhỏ.

- Sơng ngịi nhiều nớc, giàu phù sa.
- Chế độ nớc theo mùa.

c. §Êt:

- Quá trình feralit là quá trình hình
thành đất chủ yếu.

- Lớp đất phong hoá dày.

- Đất feralit là loại đất chớnh ca nc
ta.

d. Sinh vật:

</div>
<span class='text_page_counter'>(3)</span><div class='page_container' data-page=3>

Địa lý 12 cơ bản Ngời soạn: Trịnh Văn Tuấn

* Da vo Atlat a lý VN, hóy nêu
sự phân bố 1 số loại rừng chính trên
đất nớc ta?

Hoạt động 3: Tìm hiểu những ảnh

h-ởng của thiên nhiên nhiệt đới ẩm gió
mùa đến hoạt động sản xuất và đời
sống.

- ảnh hởng trực tiếp và rõ rệt nhất là
đối với hoạt động sản xuất nông
nghiệp.

* Thiên nhiên nhiệt đới ẩm gió mùa
ảnh hởng đến hoạt động sản xuất
nông nghiệp nớc ta nh thế nào?

- Thõa níc vµo mïa ma, thiÕu níc
vµo mùa khô, rét và hạn hán thất
th-ờng...

* Dựa vào nội dung SGK và hiểu
biết, hãy cho biết với các hoạt động
sản xuất khác và đời sống thì thiên
nhiên nhiệt đới ẩm gió mùa có những
thuận li v khú khn gỡ?

- BÃo, lũ lụt, hạn hán...

- Các hiện tợng thời tiết bất thờng
nh giơng, lốc, ma đá, sơng muối, rét
hại, khơ nóng...

- Hệ sinh thái rừng nguyên sinh đặc
tr-ng là rừtr-ng rậm nhiệt đới ẩm lá rộtr-ng

thờng xanh.

- Thành phần động thực vật nhiệt đới
chiếm u thế.

- Cảnh quan thiên nhiên tiêu biểu là
cảnh quan rừng nhiệt đới ẩm gió mùa
phát triển trên đất feralit.

3. ảnh hởng của thiên nhiên nhiệt đới
ẩm gió mùa đến hoạt động SX và đời
sống.

a. ảnh hởng đến sản xuất nông
nghiệp.

- Thuận lợi: nền nhiệt ẩm cao, khí hậu
phân mùa tạo điều kiện phát triển
nông nghiệp lúa nớc, tăng vụ, đa
dạng hoá cây trồng vật nuôi, nâng
cao năng suất cây trồng, nhanh chóng
phục hồi lớp phủ thực vật trên đất
trống.

- Hạn chế: các yếu tố khí hậu và thời
tiết khơng ổn định gây khó khăn cho
hoạt động canh tác, cơ cấu cây trồng,
kế hoạch thời vụ, phòng trừ dịch
bệnh trong SX N2_.

b. ảnh hởng đến các hoạt động sản
xuất khác và đời sống.

* Thn lỵi:

- Phát triển các ngành kinh tế nh lâm
nghiệp, thuỷ sản, GTVT, du lịch.
- Đẩy mạnh hoạt động khai thác, xây

dùng trong mïa kh«.
* Trë ng¹i:

- Các hoạt động GTVT, du lịch, CN
khai thác chịu ảnh hởng trực tiếp của
sự phân mùa khí hậu và chế độ nớc
sơng.

- §é Èm cao gây khó khăn cho việc
bảo quản thiết bị máy móc, nông sản.
- Nhiều thiên tai gây tổn thất lớn cho

nhiều ngành sản xuất và sinh hoạt.
- Các hiện tợng thêi tiÕt bÊt thêng g©y

ảnh hởng lớn đến sản xuất và đời
sống.

- M«i trêng thiªn nhiªn dễ bị suy
thoái.

IV. Đánh giá:

- Tớnh chất nhiệt đới của khí hậu nớc ta đợc biểu hiện nh thế nào?

- Hãy trình bày hoạt động của gió mùa ở nớc ta và hệ quả của nó đến sự phân
chia mùa khác nhau giữa các khu vực?

</div>
<span class='text_page_counter'>(4)</span><div class='page_container' data-page=4>

Địa lý 12 cơ bản Ngời soạn: Trịnh Văn Tuấn
- Hãy nêu biểu hiện của thiên nhiên nhiệt đới ẩm gió mùa qua các thành

phần địa hình, sơng ngịi nớc ta?

- Thiên nhiên nhiệt đới ẩm gió mùa biểu hiện qua các thành phần đất, sinh
vật và cảnh quan nớc ta nh thế nào?

- Nêu ảnh hởng của thiên nhiên nhiệt đới ẩm gió mùa đến hoạt động SX và
đời sống?

V. Hoạt động nối tiếp: Đọc trớc bài 11 để tìm hiểu về sự phân hoá đa dạng
của thiên nhiên Việt nam.

</div>

<!--links-->