<span class='text_page_counter'>(1)</span><div class='page_container' data-page=1>

<b>ĐỀ SỐ 9</b> <b>BỘ ĐỀ THI THPT QUỐC GIA CHUẨN CẤU TRÚC BỘ GIÁO DỤC</b>
<i>Môn: Ngữ văn</i>

Thời gian làm bài: 120 phút, không kể thời gian phát đề


<b>I. ĐỌC HIỂU (3,0 điểm)</b>

<b> Đọc văn bản dưới đây và thực hiện các yêu cầu:</b>

<i>Một họa sĩ suốt đời mơ ước vẽ một bức tranh đẹp nhất trần gian. Ông đến hỏi vị giáo sĩ để</i>
<i>biết được điều gì đẹp nhất. Vị giáo sĩ trả lời : "Tôi nghĩ điều đẹp nhất trần gian là niềm tin, vì</i>
<i>niềm tin nâng cao giá trị con người".</i>

<i>Hoạ sĩ cũng đặt câu hỏi tương tự với cô gái và được trả lời : "Tình yêu là điều đẹp nhất</i>
<i>trần gian, bởi tình yêu làm cho cay đắng trở nên ngọt ngào, mang đến nụ cười cho kẻ khóc</i>
<i>than, làm cho điều bé nhỏ trở nên cao trọng, cuộc sống sẽ nhàm chán biết bao nếu khơng có</i>
<i>tình u".</i>

<i>Cuối cùng hoạ sĩ gặp một người lính mới từ trận mạc trở về. Được hỏi, người lính trả lời :</i>
<i>"Hồ bình là cái đẹp nhất trần gian, ở đâu có hồ bình ở đó có cái đẹp". Và hoạ sĩ tự hỏi</i>
<i>mình : "Làm sao tơi có thể vẽ cùng lúc niềm tin, hồ bình và tình u ?".</i>

<i>... Khi trở về nhà, ông nhận ra niềm tin trong ánh mắt các con, tình u trong cái hơn của</i>
<i>người vợ. Chính những điều đó làm tâm hồn ơng tràn ngập hạnh phúc và bình an. Hoạ sĩ đã</i>
<i>hiểu thế nào là điều đẹp nhất trần gian. Sau khi hoàn thành tác phẩm, ơng đặt tên cho nó là :</i>
<i>"Gia đình". </i>

<b>Câu 1. Xác định phương thức biểu đạt chính của văn bản.</b>
<b>Câu 2. Nêu nội dung chính của văn bản.</b>

<b>Câu 3. Chỉ ra biện pháp nghệ thuật có trong văn bản và nêu tác dụng.</b>
<b>Câu 4. Vì sao người họa sĩ đặt tên cho tác phẩm là "Gia đình"?</b>
<b>II. LÀM VĂN (7,0 điểm)</b>

<b>Câu 1. (2,0 điểm) Từ câu chuyện trong phần Đọc hiểu anh (chị) hãy viết một đoạn văn</b>
<i>(khoảng 200 chữ) nêu suy nghĩ của mình về ý kiến: Duy chỉ có gia đình, người ta mới tìm</i>
<i>được chốn nương thân để chống lại những tai ương của số phận (Éuripides).</i> '

<b>Câu 2. (5,0 điểm) Phân tích đoạn thơ sau:</b>

<i>Mình về mình có nhớ ta</i>
<i>Mười lăm năm ấy thiết tha mặn nồng</i>

</div>
<span class='text_page_counter'>(2)</span><div class='page_container' data-page=2>

<i>Tiếng ai tha thiết bên cồn</i>

<i>Bâng khuâng trong dạ, bồn chồn, bước đi</i>
<i>Áo chàm đưa buổi phân li</i>

<i>Cầm tay nhau biết nói gì hơm nay...</i>
<i>Mình đi, có nhớ những ngày</i>
<i>Mưa nguồn suối lũ, những mây cùng mù</i>

<i>Mình về, có nhớ chiến khu</i>

<i>Miếng cơm chấm muối, mối thù nặng vai?</i>
<i>Mình về, rừng núi nhớ ai</i>

<i>Trám bùi để rụng, măng mai để già</i>
<i>Mình đi, có nhớ những nhà</i>
<i>Hắt hiu lau xám, đậm đà lịng son</i>

<i>Mình về, cịn nhớ núi non</i>

<i>Nhớ khi kháng Nhật, thuở cịn Việt Minh</i>
<i>Mình đi, mình có nhớ mình</i>
<i>Tân Trào, Hơm Thái, mái đình, cây đa?</i>

<i>Ta với mình, mình với ta</i>
<i>Lịng ta sau trước mặn mà đinh ninh</i>

<i>Mình đi, mình lại nhớ mình</i>

<i>Nguồn bao nhiêu nước, nghĩa tình bấy nhiêu....</i>

<i>(Trích Việt Bắc - Tố Hữu, Ngữ văn 12, Tập một, NXB Giáo</i>
dục Việt Nam, 2018, trang 109 - 110)
<b>HƯỚNG DẪN GIẢI ĐỀ THI</b>

<b>I. ĐỌC HIỂU (3,0 điểm)</b>

<b>Câu 1. - Phương thức biểu đạt chính của văn bản là tự sự.</b>
<b>Câu 2. Nội dung chính của văn bản:</b>

– Người họa sĩ trăn trở vẽ một bức tranh đẹp nhất trần gian.

– Ông đã hỏi nhiều người và cuối cùng nhận ra điều đẹp nhất chính là gia đình.

<b>Câu 3. - Biện pháp nghệ thuật được sử dụng trong văn bản là liệt kê: người họa sĩ hỏi giáo sĩ,</b>
hỏi cơ gái và hỏi người lính.

</div>
<span class='text_page_counter'>(3)</span><div class='page_container' data-page=3>

<b>Câu 4. – Người họa sĩ đặt tên tác phẩm của mình là "Gia đình": vì khi trở về nhà, ông nhận ra</b>
niềm tin trong ánh mắt của các con, tình u trong cái hơn của người vợ.

– Chính những điều đó làm tâm hồn ơng tràn đầy hạnh phúc và bình an.
<b>II. LÀM VĂN (7,0 điểm)</b>

<b>Câu 1. (2,0 điểm)</b>

<b>HS tham khảo nội dung dưới đây để viết đoạn văn:</b>
<b>1. Giải thích</b>

<i>– Gia đình là tổ ấm của mỗi con người, nơi mỗi con người được sinh ra, được nuôi</i>
dưỡng và lớn lên.

<i>– Chốn nương thân là nơi che chở tin cậy, chỗ dựa vững chắc.</i>

<i>– Tai ương của số phận là những bất hạnh, rủi ro gặp phải trong cuộc đời.</i>
<i>– Duy chỉ có... mới... là nhấn mạnh tính duy nhất.</i>

=> Câu nói khẳng định giá trị, tầm quan trọng của gia đình với mỗi người: là chỗ dựa, điểm
tựa duy nhất để chống lại những bất hạnh, rủi ro gặp phải trên đường đời.

<b>2. Phân tích và chứng minh</b>

– Câu nói có ý nghĩa sâu sắc, là lời nhắc nhở thấm thía về ý nghĩa, giá trị to lớn của gia đình
đối với mỗi người:

+ Bởi vì: gia đình là cái nơi hạnh phúc của mỗi người.

+ Nơi đó ta được ni dưỡng, chở che, bao bọc, được đón nhận tình u thương thiêng liêng

vơ bờ bến của những người thân, những người ruột thịt.

– Truyền thống, lối sống và sự giáo dục của gia đình là mơi trường hình thành nhân cách,
phẩm chất cho mỗi con người - những hành trang cần thiết khi đối mặt với thử thách trên
đường đời:

+ Gia đình là nền tảng, là bệ phóng cho mỗi con người đến với những thành công sau này
(điều kiện kinh tế, mối quan hệ xã hội... của gia đình...).

+ Là hậu phương, là chỗ dựa tinh thần vững chắc: nâng đỡ khi chúng ta vấp ngã, tiếp thêm
sức mạnh khi chúng ta gặp khó khăn, trở ngại, an ủi, chia sẻ khi chúng ta đau buồn.

+ Gia đình khơng chỉ có ý nghĩa to lớn đối với cuộc đời mỗi người mà cịn có vai trị quan
trọng góp phần tạo nên sự phát triển của xã hội (gia đình là tế bào của xã hội).

<b>3. Bình luận (bàn bạc, mở rộng vấn đề)</b>

– Câu nói trên nhắc nhở con người cần biết quý trọng gia đình.

</div>
<span class='text_page_counter'>(4)</span><div class='page_container' data-page=4>

– Ý kiến của Éuripides đã tuyệt đối hóa vai trị của gia đình đối với mỗi người, song trong
thực tế:

+ Ngồi gia đình, mỗi người cịn có những điểm tựa khác để vượt qua những khó khăn, thử
thách như: bạn bè, đồng chí, đồng đội, đồng nghiệp.

+ Những người khơng có được điểm tựa gia đình vững chắc vẫn biết vươn lên, trưởng thành,
trở thành người có ích.

<b>4. Bài học nhận thức và hành động</b>

– Yêu quý, trân trọng gia đình. Nhận thức được vai trị, ý nghĩa của gia đình đối vói mỗi
người và xã hội.

– Bằng những việc làm cụ thể góp phần xây dựng gia đình của mình hạnh phúc, bền vững,
giàu mạnh. Vận động những người xung quanh cùng chung tay xây dựng gia đình vì một xã
hội tốt đẹp.

<b>Câu 2. (5,0 điếm)</b>
<b>1. Mở bài</b>

– Cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp lần thứ hai của dân tộc ta thắng lợi được nhân loại
tiến bộ vinh danh là "cuộc chiến tranh thần thánh". Tính thần thánh, huyền thoại ấy được biểu
hiện ở đường lối kháng chiến đứng đắn, sáng suốt, ở lịng u nước, lí tưởng độc lập - tự do,
ở tinh thần kiên cường, dũng cảm của quân dân ta. Với một lực lượng nhỏ bé, vũ khí thơ sơ,
chưa có nhiều kinh nghiệm chiến đấu, qn ta phải đối diện trước bọn thực dân Pháp binh
hùng, tướng mạnh, vũ khí hiện đại... Vậy mà cuối cùng dân tộc ta đã chiến thắng. Một trong
những nguyên nhân thắng lợi là sức mạnh tổng hợp của toàn dân tộc, sức mạnh của khối đoàn
kết toàn dân, sức mạnh của tình dân với cách mạng, tình người mặn nồng, tha thiết, yêu
thương, gắn bó với nhau.

- Vẻ đẹp của khối đồn kết tồn dân, của tình người ấy đã được nhà văn Tố Hữu ngợi ca bằng
những từ ngữ, những câu thơ, những hình tượng thẩm mĩ vơ cùng ấn tượng trong đoạn trích
<i>phần một của trường ca Việt Bắc. Ngày nay, cuộc chiến đã đi qua nhưng tình người thì cịn</i>
lại mãi mãi... Trong cuộc đời mỗi con người, ai cũng có ít nhất một niềm thương, nỗi nhớ.
Niềm thương, nỗi nhớ ấy luôn thường trực trong ta tạo nên những rung động mãnh liệt trong
cảm xúc. Với các thi nhân, cảm xúc lại là yếu tố vô cùng quan trọng. Nó giúp cho các nhà thơ
làm nên những thi phẩm say đắm lịng người. Tiếng nói từ trái tim sẽ đến được với trái tim.
<i>Mình về mình có nhớ ta</i>

<i>Mười lăm năm ấy thiết tha mặn nồng</i>

<i>Mình đi, mình lại nhớ mình</i>

</div>
<span class='text_page_counter'>(5)</span><div class='page_container' data-page=5>

Đoạn thơ đã tái hiện được một thời kì cách mạng và kháng chiến gian khổ mà hào hùng của
dân tộc, nghĩa tình gắn bó thắm thiết của những người kháng chiến với Việt Bắc, với nhân
dân, với đất nước; qua đó thấy rõ từ tình cảm thủy chung truyền thống của dân tộc, Tố Hữu
đã nâng lên thành tình cảm mới của thời đại, đó là ân tình cách mạng - cội nguồn sức mạnh
quan trọng tạo nên thắng lợi của cách mạng và kháng chiến.

<b>2. Thân bài</b>

<i><b>2.1. Khái quát chung</b></i>

– Được coi là người sinh ra để thơ hóa những vấn đề chính trị, thơ Tố Hữu ln bám sát các
sự kiện cách mạng. Men theo năm tháng những bài thơ của Tố Hữu, ta có thể tái hiện lại
những chặng đường hào hùng của cách mạng Việt Nam. Thơ ông quả là "cuốn biên niên sử
<i>bằng thơ" như có nhà nghiên cứu đã đánh giá. Việt Bắc không phải là ngoại lệ.</i>

– Người ta thường nói đến một đặc trưng nổi bật của thơ Tố Hữu, đó là chất trữ tình chính trị
vì mỗi chặng đường thơ của Tố Hữu dường như đều gắn liền với mỗi chặng đường cách
<i>mạng của dân tộc chúng ta, từ thuở Từ ấy cho đến Một tiếng đờn sau này. Nói như thế cũng là</i>
<i>nói về Việt Bắc, bài thơ đã tạo nên một trong những đỉnh cao vời vợi của thơ Tố Hữu. Bài thơ</i>
ra đời nhân một sự kiện lịch sử: tháng 10 năm 1954, những người kháng chiến rời căn cứ
miền núi trở về miền xuôi. Từ điểm xuất phát ấy, bài thơ ngược về quá khứ để tưởng nhớ một
thời cách mạng và kháng chiến gian khổ mà anh hùng, để nói lên nghĩa tình gắn bó thắm thiết
với Việt Bắc, với Đảng và Bác Hồ, với đất nước và nhân dân - tất cả là nguồn sức mạnh tinh
thần to lớn để dân tộc ta vững vàng bước tiếp trên con đường cách mạng. Nội dung ấy được
thể hiện bằng hình thức đậm tình dân tộc. Bài thơ rất tiêu biểu cho phong cách thơ Tố Hữu.
<i>– Tố Hữu muốn thông qua Việt Bắc để dựng lại bức tranh tổng quát của cuộc kháng chiến</i>
chín năm rất đáng tự hào của dân tộc ta trên chiến khu Việt Bắc, lại vừa ghi lấy thời điểm
chia tay giữa đồng bào Việt Bắc với các cơ quan kháng chiến. Nhưng Tố Hữu đã không làm

bản tổng kết về cuộc kháng chiến, khơng làm bản thơng báo về sự kiện chính trị kia mà đã trữ
tình hóa tất cả những nội dung thấm đẫm màu sắc chính trị ấy. Người ta đã có lí khi nói thơ
Tố Hữu là thứ thơ đốt cháy trái tim để trở thành trí tuệ, nghĩa là từ cảm xúc mãnh liệt của trái
tim mà thức nhận những chân lí sống, chân lí cách mạng.

<i><b>2.2. Phân tích câu tứ của đoạn thơ</b></i>

– Đoạn thơ nằm trong cấu tứ chung của cả bài thơ, đó là tâm trạng đầy xúc động bâng khuâng
của người đi kẻ ở, cả hai từng sống và gắn bó suốt mười lăm năm, có biết bao kỉ niệm ân tình
ân nghĩa, sẻ chia đắng cay ngọt bùi trong cuộc kháng chiến đầy gian khổ.

</div>
<span class='text_page_counter'>(6)</span><div class='page_container' data-page=6>

lại hóa thành một vấn đề lớn trong mối quan hệ của tình đồng chí đồng bào, của tình yêu quê
hương đất nước. Lời đối đáp giao hịa đồng vọng trong tâm hồn mỗi người vì cả hai đều là
người kháng chiến.

– Nhà thơ sử dụng sáng tạo hai đại từ "mình - ta" là thủ pháp nghệ thuật độc đáo, tài hoa góp
phần vào sự phân đơi và thống nhất của chủ thể trữ tình. "Mình" là "ta", "ta" là "mình"; là
những người kháng chiến, là đồng bào Việt Bắc, là nhà thơ. Tất cả thâm nhập, chuyển hóa
vào lời độc thoại, đối thoại, diễn tả chung tâm trạng, tâm tư tình cảm của nhà thơ và của
những người tham gia kháng chiến. Họ đã sống gắn bó, tình nghĩa, sướng khổ có nhau; cùng
chung kỉ niệm mong ước, cùng chung cảm xúc buổi phân li; cùng xúc động băn khoăn, tha
thiết giữa cái đã qua và cái sắp tới; giữa phần đi và phần ở lại trong mỗi con người.

<i><b>2.3. Phân tích</b></i>

<i>a. Tình cảm bâng khuâng lưu luyến của người ở - người đi trong buổi chia tay</i>
<i>– Lời người ở lại hỏi người ra đi:</i>

<i>Mình về mình có nhớ ta</i>
<i>Mười lăm năm ấy thiết tha mặn nồng</i>

<i>Mình về mình có nhớ khơng</i>
<i>Nhìn cây nhớ núi, nhìn sơng nhớ nguồn?</i>

<i>+ Người ở lại nhạy cảm với hoàn cảnh đổi thay, dường như gợi nhắc cho người ra đi những</i>
kỉ niệm gắn bó suốt "mười lăm năm" biết bao gian khó, hi sinh mà thiết tha mặn nồng... nay
trở về xi liệu có nhớ khơng?

<i>+ Các điệp ngữ mình có nhớ ta, mình có nhớ khơng với giọng điệu lưu luyến da diết khôn</i>
nguôi về một thời cách mạng, nhắc người ra đi đạo lí uống nước nhớ nguồn.

– Tế nhị và sâu sắc biết bao, người ra đi chỉ biết cầm tay nghẹn ngào khó nói:
<i>Tiếng ai tha thiết bên cồn</i>

<i>Bâng khuâng trong dạ, bồn chồn, bước đi</i>
<i>Áo chàm đưa buổi phân li</i>

<i>Cầm tay nhau biết nói gì hơm nay...</i>

+ Nghe tiếng ai tha thiết mà trong lòng "bâng khuâng", bước chân "bồn chồn", dùng dằng
chưa muốn cất bước. Làm sao có thể ra đi mà quên cội nguồn mười lăm năm ấy thiết tha mặn
nồng.

</div>
<span class='text_page_counter'>(7)</span><div class='page_container' data-page=7>

<i>Mình đi, có nhớ những ngày</i>
<i>Mưa nguồn suối lũ, những mây cùng mù</i>
<i>………..</i>

<i>Mình đi, mình có nhớ mình</i>
<i>Tân Trào, Hơm Thái, mái đình, cây đa?</i>

– Mười hai dịng thơ nhắc nhở những ngày tháng gian khó ở chiến khu Việt Bắc; mười hai
dòng thơ tạo thành sáu câu hỏi như khơi sâu vào những kỉ niệm:

<i>+ Mình đi, có nhớ những ngày. Mưa nguồn suối lũ, những mây cùng mù, đó là đặc trưng của</i>
thiên nhiên Việt Bắc trong những ngày khắc nghiệt, gợi ra những gian nan vất vả của những
ngày kháng chiến.

+ Mình về có nhớ những con người Việt Bắc nghèo mà thủy chung, tình nghĩa, đồng cam
<i>cộng khổ cùng kháng chiến: Miếng cơm chấm muối, mối thù nặng vai. Hắt hiu lau xám, đậm</i>
<i>đà lịng son?</i>

<i>+ Mình về có nhớ mảnh đất chiến khu từ khi kháng Nhật thuở còn Việt Minh, nơi ấy là căn cứ</i>
địa vững chắc cho kháng chiến với những địa danh như Tân Trào, Hồng Thái, và những kỉ
niệm mái đình, cây đa?

– Thiên nhiên, mảnh đất, con người biết bao ân tình, ân nghĩa, người đi sao có thể lãng quên.
<i>c. Lời khẳng định của người ra đi</i>

<i>Ta với mình, mình với ta</i>
<i>Lịng ta sau trước mặn mà đinh ninh</i>

<i>Mình đi, mình lại nhớ mình</i>

<i>Nguồn bao nhiêu nước, nghĩa tình bấy nhiêu....</i>

<i>– “Ta - mình"; "mình - ta" quấn qt, quyện hịa, "ta" với "mình" là một, lòng ta sau trước</i>
<i>mặn mà đinh ninh. "Đinh ninh" là sự khẳng định chắc chắn, mãi mãi mặn mà, gắn bó thủy</i>
chung với Việt Bắc.

<i>– Việt Bắc là cái nơi cội nguồn cách mạng làm sao có thể quên. Sự so sánh: Nguồn bao nhiêu</i>

<i>nước, nghĩa tình bấy nhiêu khẳng định sự thủy chung sắt son với Việt Bắc như tình u đơi</i>
lứa bền chặt, mãi mãi khơng bao giờ cạn như nguồn nước kia.

<i><b>2.5. Đánh giá về nghệ thuật</b></i>

– Các câu lục bát mang âm hưởng của ca dao tạo nên âm hưởng ngân nga réo rắt, trầm bổng
và thấm sâu vào hồn người đọc.

</div>
<span class='text_page_counter'>(8)</span><div class='page_container' data-page=8>

– Những hình ảnh hốn dụ, câu hỏi tu từ khiến cho tình cảm của người ở người đi càng trở
nên sâu sắc, gắn bó, lưu luyến mà khơng nỡ rời xa. Nghệ thuật đối vốn rất quen thuộc trong
ca dao, tục ngữ, nhưng với Tố Hữu, nghệ thuật đối đã có những sáng tạo. Ở đây khơng chỉ có
sự tương phản mà cịn có sự bổ sung của các vế đối. Có lối đối giữa các vế trong một câu
<i>nhưng lại cũng có những tiểu đối, lối đối ngay trong một vế câu như mưa nguồn/ suối lũ rồi</i>
<i>những mây/ cùng mù; lại có những biến thế lồng chéo tạo nên các vế đối như trong trường</i>
<i>hợp Tân Trào, Hoồng Thái, mái đình, cây đa vốn nằm trong những cụm từ đã tương đối cố</i>
<i>định, đó là mái đình Hồng Thái, cây đa Tân Trào. Đoạn thơ vì thế rất giàu nhạc điệu, một thứ</i>
nhạc điệu được tạo nên từ tiết tấu của câu thơ.

<b>3. Kết bài</b>

– Đoạn thơ là khúc hát ân tình, ân nghĩa của người ra đi và người ở lại. Là tình cảm thắm
thiết sâu nặng của những người kháng chiến dù ở trong niềm vui hiện tại vẫn khơng qn cội
nguồn của thắng lợi. Đó là truyền thống đạo lí đẹp đẽ của của dân tộc Việt Nam. Đoạn thơ
mang đậm phong cách trữ tình - chính trị. Nhà thơ nói về vấn đề lớn của dân tộc nhưng được
diễn tả qua ngôn ngữ mềm mại, giản dị, chí nghĩa, chí tình, nên thơ, nên nhạc gây ấn tượng
sâu đậm trong tâm trí người đọc.

</div>

<!--links-->