<span class='text_page_counter'>(1)</span><div class='page_container' data-page=1>

<b>VĂN MẪU LỚP 11 </b>

<b>PHÂN TÍCH BÀI THƠ NHỚ ĐỒNG CỦA TỐ HỮU </b>

<b>Phân tích bài thơ Nhớ đồng của Tố Hữu </b>mà Học247 giới thiệu dưới đây sẽ giúp các em
cảm nhận được cảm xúc và tâm trạng của một người chiến sĩ khao khát tự do và hành động.
Đồng thời, dàn bài chi tiết và bài văn mẫu này sẽ giúp các em định hướng được cách phân
tích một vấn đề, một khía cạnh trong tác phẩm văn học. Mời các em cùng tham khảo!

<b>A.SƠ ĐỒ TÓM TẮT GỢI Ý </b>

<b>B.</b> <b>DÀN BÀI CHI TIẾT </b>
<b>1. Mở bài </b>

- Giới thiệu tác giả Tố Hữu

+ Tố Hữu (1920 - 2002) tên thật là Nguyễn Kim Thành, xuất thân trong một gia đình nhà
Nho nghèo ở làng Phù Lai, xã Quảng Thọ, huyện Quảng Điền, tỉnh Thừa Thiên - Huế.

+ Thơ Tố Hữu quy tụ và kết tinh truyền thống nhân văn cùng sức mạnh tinh thần của dịng
giống Lạc Hồng bất khuất.

+ Ơng là ngọn cờ đầu của thơ ca cách mạng Việt Nam.
- Dẫn dắt vào vấn đề cần phân tích

+ Bài thơ Nhớ đồng sáng tác trong hoàn cảnh tác giả bị thực dân Pháp bắt giam ở nhà lao
Thừa Phủ (Huế) tháng 7 năm 1939 vì “tội” tuyên truyền thanh niên, học sinh chống Pháp.

<b>2. Thân bài</b>

</div>
<span class='text_page_counter'>(2)</span><div class='page_container' data-page=2>

- Cảm hứng của bài thơ được gợi lên từ tiếng hò.

+ Tiếng hò được lặp lại nhiều lần. Tiếng hò lẻ loi đơn độc giữ trời trưa → nhân vật trữ tình
cảm nhận được sự hiu quạnh

 Không gian đồng vắng

 Thời gian trưa vắng

 Hiu quạnh của đời buồn tủi nhọc nhằn

 Lòng người đang bị giam cầm trong tù ngục cách biệt với cuộc sống bên ngồi

- Tiếng hị đã đồng cảm, hồ điệu của nhiều nỗi hiu quạnh → Người chiến sĩ cách mạng thấy
nhớ nhung da diết đồng quê, cuộc sống bên ngoài nhà tù.

+ Tiếng than khắc khoải, da diết → diễn tả cõi lịng hoang vắng vì bị cách biệt với thế giới
bên ngoài → nỗi hiu quạnh của người tha thiết yêu đời.

+ Sự lặp lại → nhấn mạnh liền ý liên kết nhiều nội dung khác nhau, tô đậm cảm xúc, khắc sâu
ý tưởng → triền miên vì nỗi nhớ da diết.

- Đồng quê thể hiện lên đậm đà nỗi nhớ của tác giả:

+ Cồn thơm, ruồng tre mát, ô mạ xanh mơn mởn, nương khoai ngọt sắn bùi, chiều sương
phủ bãi đồng, xóm làng và con đường thân thuộc, xóm nhà tranh thấp, con đường quen. →
Tất cả đều đơn sơ gần gũi quen thuộc, thân thương → bị ngăn cách.

- Con người gần gũi thân thuộc thân thương:
+ Những lưng còng xuống luống cày

+ Những bàn tay vãi giống

+ Một giọng hò đưa bố mẹ già xa đơn chiếc → linh hồn đã khuất.
- Nỗi nhớ chân thật đậm tình thương mến

- Nhớ đến bản thân mình:

+ Nhớ tới những ngày tháng tự do hoạt động cách mạng.
“Rồi một …ngát trời”

→ Say mê lý tưởng, khao khát tự do sôi nổi ⇒ càng cảm thấy cô đơn với thực tại cuộc sống
bị giam cầm.

<i>b. Diễn biến tâm trạng của Tố Hữu </i>
- Nỗi nhớ biểu hiện tâm trạng nhà thơ:

+ Từ tiếng hò gợi nỗi nhớ đồng quê tha thiết: Hình ảnh đồng quê hiện lên đậm đà với: cồn
thơm, ruộng tre mát, mạ xanh mơn mởn, khoai ngọt sắn bùi, chiều sương phủ bãi đồng, xóm
làng, con đường thân thuộc → những hình ảnh gần gũi, quen thuộc, thân thương nay đã trở
nên xa cách.

</div>
<span class='text_page_counter'>(3)</span><div class='page_container' data-page=3>

→ nhớ chính mình

+ Nỗi nhớ dan trải từ hiện tại trở về quá khứ → hiện tại

⇒ nhớ, tràn ngập xót thương → không chỉ buồn đằng sau là nỗi phẫn uất, bất bình với thực
tại ⇒ niềm da diết nhớ thương, yêu cuộc sống, khao khát tự do.

<b>3. Kết bài </b>

- Đây là bài thơ hay, giàu cảm xúc và tâm trạng của một người chiến sĩ khao khát tự do và
hành động. Nỗi nhớ đồng quê, con người, chính mình biểu hiện tình yêu da diết với cuộc
sống bên ngoài nhà tù và bao trùm hơn hết là tình yêu Tổ quốc, khát vọng tự do.

- Lựa chọn hình ảnh gần gũi, quen thuộc, giọng thơ da diết, khắc khoải trong nỗi nhớ

<b>C. BÀI VĂN MẪU </b>

<b>Đề bài</b>: <i>Phân tích bài thơ Nhớ đồng của Tố Hữu </i>
<i>Gợi ý làm bài: </i>

Tố Hữu (1920 - 2002) tên thật là Nguyễn Kim Thành, xuất thân trong một gia đình nhà Nho
nghèo ở làng Phù Lai, xã Quảng Thọ, huyện Quảng Điền, tỉnh Thừa Thiên - Huế. Năm mười
sáu tuổi, ông được giác ngộ cách mạng và gia nhập Đoàn thanh niên Cộng sản. Năm mười
tám tuổi, ông được kết nạp vào Đảng Cộng sản Đông Dương. Cuộc đời Tố Hữu gắn liền với
sự nghiệp đấu tranh giải phóng dân tộc. Tố Hữu đã chứng kiến, tham dự và đóng góp vào
quá trình lâu dài ấy với tư cách của một chiến sĩ cách mạng kiên cường và một nhà thơ
mang hồn thơ của thời đại. Thơ Tố Hữu quy tụ và kết tinh truyền thống nhân văn cùng sức
mạnh tinh thần của dịng giống Lạc Hồng bất khuất. Ơng xứng đáng là ngọn cờ đầu của thơ
ca cách mạng Việt Nam.

Từ ấy (1937 - 1946) là tập thơ đầu tiên của Tố Hữu, đánh dấu thời điểm vô cùng quan trọng
trong cuộc đời nhà thơ: được giác ngộ lí tưởng cộng sản và dứt khốt chọn cho mình con
đường đi duy nhất đúng là con đường cách mạng giải phóng dân tộc ra khỏi ách nô lệ của
thực dân, phong kiến. Bài thơ Nhớ đồng sáng tác trong hoàn cảnh tác giả bị thực dân Pháp
bắt giam ở nhà lao Thừa Phủ (Huế) tháng 7 năm 1939 vì “tội” tuyên truyền thanh niên, học
sinh chống Pháp.

Nếu như bài Tâm tư trong tù được khơi nguồn từ những âm thanh quen thuộc của cuộc
sống bên ngồi, bài Khi con tu hú được hình thành từ tiếng chim tu hú báo hiệu hè về thì ở

bài Nhớ đồng, cảm hứng thơ lại được gợi lên từ tiếng hò quen thuộc của quê hương làm xao
động tâm hồn thi sĩ.

Tố Hữu là người con của xứ Huế. Từ nhỏ, tâm hồn nhà thơ đã được nuôi dưỡng bằng mạch
nguồn trong trẻo, ngọt ngào của những điệu ca, điệu hò nổi tiếng như Nam ai, Nam bình,
mái nhì, mái đẩy… Vì thế mà tiếng hị có rất nhiều ý nghĩa đối với người tù trẻ tuổi mang trái
tim thi sĩ. Giọng hò đã khơi dậy trong tâm tưởng nhà thơ bao hình ảnh của cuộc sống mến
thương trên quê hương yêu dấu.

</div>
<span class='text_page_counter'>(4)</span><div class='page_container' data-page=4>

khỏi môi trường hoạt động sôi nổi, phải xa đồng bào, đồng chí thân thương. Ở Tâm tư trong
tù, tâm trạng ấy được thể hiện một cách sôi nổi, mạnh mẽ; còn ở Nhớ đồng thì lại thâm
trầm, da diết. Nhớ đồng là cách nói để cụ thể hóa đối tượng của nỗi nhớ. Tuy trong nỗi nhớ
có hiện lên những hình ảnh quen thuộc của đồng ruộng, xóm làng, nhưng mở rộng ra đó
chính là nỗi nhớ q hương, nhớ người thân, nhớ những ngày được sống trong tình cảm yêu
thương, nồng ấm.

Bài thơ có thể chia làm bốn đoạn. Ba đoạn đầu là ba nỗi nhớ được thể hiện sau câu hỏi tu từ
lặp đi lặp lại: Gì sâu bằng… Đoạn cuối gồm bốn khổ và hai câu đúc kết tâm sự của nhà thơ
trong hiện tại.

Nỗi nhớ trải dài suốt bài thơ được tác giả thể hiện bằng nhiều biện pháp nghệ thuật khác
nhau. Trước hết, những câu hỏi tu từ được sử dụng làm điệp khúc: Gì sâu bằng những trưa
thương nhớ, Gì sâu bằng những trưa hiu quạnh. Đây là những câu thơ mang sắc thái nghệ
thuật hiện đại của Thơ mới đã thể hiện nỗi nhớ da diết, khắc khoải và tâm trạng cô đơn tột
cùng của người thanh niên giữa chốn ngục tù đế quốc.

Câu thơ mở đầu mỗi khổ thơ được lặp lại nhiều lần nhấn mạnh mức độ mãnh liệt của nỗi
nhớ thương. Gì sâu bằng là cấu trúc có ý khẳng định khơng gì sâu xa hơn, mạnh mẽ hơn;
những trưa thương nhớ là những ngày nhà thơ phải sống trong xà lim biệt giam. Từ nghi
vấn “gì” kết hợp với tính từ “sâu” khiến câu thơ như một câu hỏi nhức nhối tâm can. Tác

nhân gợi nhớ là tiếng hò quen thuộc của quê hương xứ Huế; giống như âm thanh của tiếng
guốc đi về ở bài Tâm tư trong tù. Đó là những âm thanh của đời thường ln ln vang vọng
trong kí ức nhà thơ.

Những ngày bị giam hãm trong tù, tâm hồn nhà thơ luôn hướng ra cuộc sống bên ngoài với
tất cả nỗi nhớ thương và tình u mến. Tiếng hị ngân dài trên sông nước, văng vẳng lúc gần
lúc xa đã làm sống dậy bao hình ảnh của cuộc sống mến thương trong tâm tưởng nhà thơ.
Nhiều nhất là hình ảnh của mảnh đất cắt rốn chôn nhau cùng với những người dân quê lao
động lam lũ, vất vả trên đồng ruộng:

<i>Gì sâu bằng những trưa thương nhớ </i>
<i>Hiu quạnh bên trong một tiếng hị! </i>

<i>Đâu gió cồn thơm đất nhả mùi </i>
<i>Đâu ruộng tre mát thở yên vui </i>
<i>Đâu từng ô mạ xanh mơn mởn </i>
<i>Đâu những nương khoai ngọt sắn bùi? </i>

<i>Đâu những đường con bước vạn đời </i>
<i>Xóm nhà tranh thấp ngủ im hơi </i>

</div>
<span class='text_page_counter'>(5)</span><div class='page_container' data-page=5>

Đây là bức tranh thiên nhiên và bức tranh sinh hoạt của quê ngoại nhà thơ, một làng nhỏ với
những cồn bãi mướt xanh cây trái, có chiếc cầu An Cựu lặng lẽ soi bóng xuống dịng Hương
Giang lững lờ trôi. Khung cảnh thật đẹp và tình người ấm áp xiết bao! Vậy mà giờ đây, quê
hương thân yêu chỉ cách có bức tường nhà lao mà sao xa vời vợi?! Những câu hỏi đầy trăn
trở cứ lặp đi lặp lại phản ánh nỗi nhớ thương, khắc khoải và hồi vọng đau đáu khơn ngi:
Đâu gió cồn thơm…, Đâu ruộng tre mát…, Đâu từng ô mạ…, Đâu những nương khoai…, Đâu
những đường con…, Đâu nhà tranh thấp… ? Tất cả những gì gần gũi, thân quen của đời sống
đều được Tố Hữu trân trọng miêu tả trong thơ. Tác giả cố gắng bắt lấy những hình ảnh, âm
thanh của đời thường nhưng xiết bao gợi cảm đối với bản thân trong chốn lao tù. Giờ đây,

nhà thơ chỉ có thể nhìn thấy, nghe thấy, cảm thấy khung cảnh quê hương trong tưởng tượng
bằng trái tim chất chứa nhớ thương.

Giọng điệu thơ da diết, thổn thức thể hiện nỗi nhớ khôn cùng đang cuộn xốy, trào dâng
trong lịng thi sĩ. Cảm xúc dâng trào thốt lên thành lời thơ chân thành, xúc động:

<i>Gì sâu bằng những trưa hiu quạnh, </i>
<i>Ơi ruộng đồng quê thương nhớ ơi! </i>

Những người nông dân hiền như đất, quanh năm dãi nắng dầm sương, vất vả sớm trưa
được nhà thơ nhắc đến với tình thương mến dạt dào. Cuộc sống cơ cực không thể làm mất
đi vẻ đẹp khỏe khoắn, đáng yêu trong hình dáng và tâm hồn họ. Những hình dáng thân
thương, bình dị với vẻ lam lũ cực nhọc lần lượt hiện về trong nỗi nhớ của nhà thơ:

<i>Đâu những lưng cong xuống luống cày </i>
<i>Mà bùn hi vọng nức hương ngây </i>

<i>Và đâu hết những bàn tay ấy </i>
<i>Vãi giống tung trời những sớm mai? </i>
<i>Đâu những chiều sương phủ bãi đồng </i>

<i>Lúa mềm xao xác ở ven sông </i>
<i>Vẳng lên trong tiếng xe lúa nước </i>

<i>Một giọng hị đưa hố não nùng. </i>

Hình ảnh mẹ già và những người thân đã khuất cũng từ từ hiện lên trong dòng hồi ức khiến
nỗi nhớ càng thêm da diết và trái tim thổn thức vô hạn, vơ hồi:

<i>Đâu dáng hình quen, đâu cả rồi </i>

<i>Sao mà cách biệt, quá xa xôi </i>
<i>Chao ôi thương nhớ, chao thương nhớ </i>

</div>
<span class='text_page_counter'>(6)</span><div class='page_container' data-page=6>

<i>Những hồn quen dãi gió dầm mưa </i>
<i>Những hồn chất phác hiền như đất </i>
<i>Khoai sắn tình quê rất thiệt thà! </i>

Điệp từ nghi vấn “Đâu” đặt ở đầu câu cùng với một loạt từ cảm thán đã diễn tả một cách tự
nhiên và chân thực tình cảm gắn bó máu thịt của nhà thơ đối với cuộc sống và con người
quê hương. Dường như người chiến sĩ cộng sản trẻ tuổi đang chìm đắm trong nỗi nhớ
nhung, trong dòng hồi ức miên man không dứt. Người đọc cảm nhận rất rõ tâm trạng cô
đơn, đau khổ của người tù lúc này.

Sau nỗi nhớ đồng không thể nguôi ngoai, nhà thơ nhớ về những ngày đầu tiên được giác ngộ
lí tưởng cách mạng. Mạch cảm xúc phát triển rất đúng với lơgíc tâm lí. Hai giai đoạn trong
chặng đường tìm kiếm chân lí đã được nhà thơ khái quát trong hai khổ thơ:

<i>Đâu những ngày xưa, tôi nhớ tôi </i>
<i>Băn khoăn đi kiếm lẽ yêu đời </i>
<i>Vẩn vơ theo mãi vòng quanh quẩn </i>
<i>Muốn thốt, than ơi, bước chẳng rời. </i>

Đó là những ngày người thanh niên học sinh yêu nước đang băn khoăn trước bao ngã rẽ của
cuộc đời, muốn thoát khỏi cuộc sống tù túng, ngột ngạt mà chưa tìm được lối ra bởi chưa
được ánh sáng lí tưởng cộng sản soi đường. Nhớ lại những ngày tăm tối ấy là để cảm nhận
rõ hơn niềm hạnh phúc lớn lao khi “Mặt trời chân lí chói qua tim”. Nhớ lại những ngày đầu
hăng say bước đi trên con đường cách mạng với bao nhiêu hi vọng, lạc quan, tin tưởng là để
nhận thức rõ hơn cảnh ngộ đáng buồn của mình hiện tại. Nhà thơ như chợt bừng tỉnh sau
những ngày dài đắm chìm trong nỗi nhớ thương dằng dặc, trở về với niềm say mê lí tưởng,
với khao khát tự do và hành động. Âm điệu thơ đang buồn bã đột nhiên chuyển sang vui vẻ,

phấn chấn:

<i>Rồi một hôm nào, tôi thấy tôi </i>
<i>Nhẹ nhàng như con chim cà lơi </i>
<i>Say đồng hương nắng vui ca hát </i>
<i>Trên chín tầng cao bát ngát trời… </i>

Mạch cảm xúc trong bài thơ được triển khai từ nỗi nhớ đồng, nhớ những bóng hình quen
thuộc của quê hương, gia đình, nhớ mẹ già, nhớ những người đã khuất, nhớ những ngày đã
qua và cuối cùng được cô đúc lại trong từ tất cả có ý nghĩa khái quát:

<i>Cho tới chừ đây, tới chừ đây </i>
<i>Tôi mơ qua cửa khám bao ngày </i>

</div>
<span class='text_page_counter'>(7)</span><div class='page_container' data-page=7>

Hình ảnh so sánh: “Như cánh chim buồn nhớ gió mây” đã thể hiện thần tình nỗi nhớ đồng,
thực chất là nỗi nhớ quê hương, đồng bào, đồng chí, đồng thời là khao khát tự do mãnh liệt
của người chiến sĩ cách mạng đang chịu cảnh tù đày.

Hai câu kết là sự lặp lại của hai câu thơ đầu, tạo nên kết cấu vòng tròn. Bài thơ khép lại
nhưng cảm xúc thơ vẫn tiếp tục mở rộng như nhiều vịng sóng đồng tâm, mỗi lúc một lan xa,
tỏa rộng không giới hạn:

<i>Gì sâu bằng những trưa hiu quạnh </i>
<i>Ơi ruộng đồng quê thương nhớ ơi! </i>

</div>
<span class='text_page_counter'>(8)</span><div class='page_container' data-page=8>

Website <b>HOC247</b> cung cấp một môi trường <b>học trực tuyến</b> sinh động, nhiều <b>tiện ích thơng minh</b>, nội dung

bài giảng được biên soạn công phu và giảng dạy bởi những <b>giáo viên nhiều năm kinh nghiệm, giỏi về kiến </b>

<b>thức chuyên môn lẫn kỹ năng sư phạm</b> đến từ các trường Đại học và các trường chuyên danh tiếng.

<b>I.</b> <b>Luyện Thi Online</b>

- <b>Luyên thi ĐH, THPT QG:</b> Đội ngũ <b>GV Giỏi, Kinh nghiệm</b> từ các Trường ĐH và THPT danh tiếng xây

dựng các khóa <b>luyện thi THPTQG </b>các mơn: Tốn, Ngữ Văn, Tiếng Anh, Vật Lý, Hóa Học và Sinh Học.

- <b>Luyện thi vào lớp 10 chun Tốn: </b>Ơn thi <b>HSG lớp 9</b> và <b>luyện thi vào lớp 10 chuyên Toán</b> các

trường <i>PTNK, Chuyên HCM (LHP-TĐN-NTH-GĐ), Chuyên Phan Bội Châu Nghệ An</i> và các trường Chuyên

khác cùng <i>TS.Trần Nam Dũng, TS. Phạm Sỹ Nam, TS. Trịnh Thanh Đèo và Thầy Nguyễn Đức Tấn.</i>

<b>II.</b> <b>Khoá Học Nâng Cao và HSG </b>

- <b>Toán Nâng Cao THCS:</b> Cung cấp chương trình Tốn Nâng Cao, Tốn Chun dành cho các em HS THCS
lớp 6, 7, 8, 9 yêu thích mơn Tốn phát triển tư duy, nâng cao thành tích học tập ở trường và đạt điểm tốt
ở các kỳ thi HSG.

- <b>Bồi dưỡng HSG Toán:</b> Bồi dưỡng 5 phân môn <b>Đại Số, Số Học, Giải Tích, Hình Học </b>và <b>Tổ Hợp</b> dành cho

học sinh các khối lớp 10, 11, 12. Đội ngũ Giảng Viên giàu kinh nghiệm: <i>TS. Lê Bá Khánh Trình, TS. Trần </i>

<i>Nam Dũng, TS. Pham Sỹ Nam, TS. Lưu Bá Thắng, Thầy Lê Phúc Lữ, Thầy Võ Quốc Bá Cẩn</i> cùng đơi HLV đạt
thành tích cao HSG Quốc Gia.

<b>III.</b> <b>Kênh học tập miễn phí</b>

- <b>HOC247 NET:</b> Website hoc miễn phí các bài học theo <b>chương trình SGK</b> từ lớp 1 đến lớp 12 tất cả các
môn học với nội dung bài giảng chi tiết, sửa bài tập SGK, luyện tập trắc nghiệm mễn phí, kho tư liệu tham

khảo phong phú và cộng đồng hỏi đáp sôi động nhất.

- <b>HOC247 TV:</b> Kênh <b>Youtube</b> cung cấp các Video bài giảng, chuyên đề, ôn tập, sửa bài tập, sửa đề thi miễn
phí từ lớp 1 đến lớp 12 tất cả các mơn Tốn- Lý - Hố, Sinh- Sử - Địa, Ngữ Văn, Tin Học và Tiếng Anh.

<i><b>Vững vàng nền tảng, Khai sáng tương lai </b></i>

<i><b> Học mọi lúc, mọi nơi, mọi thiết bi – Tiết kiệm 90% </b></i>

<i><b>Học Toán Online cùng Chuyên Gia </b></i>

</div>

<!--links-->