Phân tích bài ca dao Nước non lận đận một mình

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (662.36 KB, 5 trang )

(1)<div class='page_container' data-page=1>

BÀI VĂN MẪU LỚP 7

PHÂN TÍCH BÀI CA DAO NƯỚC NON LẬN ĐẬN MỘT MÌNH - THÂN CÒ

LÊN THÁC XUỐNG GHỀNH BẤY NAY - AI LÀM CHO BỂ KIA ĐẦY

- CHO AO KIA CẠN, CHO GẦY CỊ CON?

A.Sơ đồ tóm tắt gợi ý

B.Dàn bài chi tiết 
1.Mở bài

- Giới thiệu chung về số phận của người nông dân và người phụ nữ dưới chế độ phong kiến.
- Giới thiệu bài ca dao

Nước non lận đận một mình 
Thân cò lên thác xuống ghềnh bấy nay

Ai làm cho bể kia đầy 
Cho ao kia cạn, cho gầy cò con?

2.Thân bài

- Nội dung chính của bài ca dao

+ Than thân: Nói lên sự đắng cay, cơ cực, vất vả, gian truân của cuộc đời và thân phận người
nông dân.

+ Phản kháng: Thể hiện thái độ bất bình, phản kháng đối với kẻ đã làm cho người nông dân
phải lận đận, lên thác xuống ghềnh.

- Ý nghĩa của hình ảnh thân cị và cò con

+ Thân cò và cò con: ẩn dụ nói về người nơng dân/ người phụ nữ và con cái của họ.
+ Hai thế hệ, hai kiếp người đau khổ.

</div>
(2)<div class='page_container' data-page=2>

+ Làm cả ngày lẫn đêm mà vẫn khổ cực “lên thác xuống ghềnh”
- Cuộc sống gian nan của người nông dân

+ Lên thác xuống ghềnh: chỉ sự vất vả, gian nạn trong cuộc đời.
+ Cái vòng luẩn quẩn, bế tắc khơng có lối thốt.

- Lời ai ốn

+ Lời ai oán của “thân cò” đau khổ cất lên như thấm đẫm nước mắt.
+ Cảnh đời trái ngang, loạn lạc, bể đầy ao cạn.

 Tố cáo bọn thống trị gây ra bao cảnh ngang trái làm cho gầy “cò con”.
- Nghệ thuật

+ Hình ảnh ẩn dụ: “con cị” -> cuộc đời của người nông dân/ người phụ nữ.

+ Từ láy “lận đận” và thành ngữ “Lên thác xuống ghềnh” nỗi cơ cực và vất vả của cuộc đời cò
tăng lên gấp bội lần.

+ Biện pháp đối lập: đây là đặc trưng nổi bật của bài ca dao

“Nước non” >< “Một mình”: Đối lập giữa cái mênh mông rộng lớn và cái nhở bé cô đơn, lẻ
loi của thân cò.

“Thân cò” >< “thác ghềnh”, “lên” >< “xuống”: đối lập giữa cái nhỏ bé, yếu đuối của thân cò
và sự dữ dội, khốc liệt của thiên nhiên.

“Bể kia đầy” >< “Ao kia cạn”: Thái cực của tạo hóa đầy – vơi. Bể kia đã rộng lại còn đầy, còn
ao kia nơi cò kiếm ăn hàng ngày đã bé lại còn cạn. Bởi vậy dù cho cị có tần tảo, nhặt nhạnh,
bươn chải, thân cò vẫn cứ gầy guộc mong manh.

+ Câu hỏi tu từ (hai câu cuối) là lời than thở của thân cò – lời than, lời hỏi khơng có lời giải
đáp.

+ Đại từ phiếm chỉ “ai”.

 Thân phận bé nhỏ, cuộc đời cơ cực, nhọc nhằm của ngươi lao động/ người phụ nữ.
3.Kết bài

- Bài ca dao nói lên số phận “con ong cái kiến” của người nông dân/ người phụ nữ.
- Phản kháng, lên án xã hội phong kiến.

C. Bài văn mẫu

Đề bài: Phân tích bài ca dao sau:

Nước non lận đận một mình, 
Thân cị lên thác xuống ghềnh bấy nay.

Ai làm cho bể kia đầy, 
Cho ao kia cạn, cho gầy cò con?

Gợi ý làm bài:

Dưới chế độ phong kiến, nhân dân ta bị áp bức rất nặng nề. Người nông dân nói chung và
người phụ nữ nói riêng tuy lao động cực nhọc mà vẫn cơ hàn đói rách. Có bao cảnh đời, bao

bi kịch thương tâm, ca dao dân ca cũng có biết bao khúc hát ai ốn thương tâm xúc động. Có
thể than chính cho số phận hoặc than vàn cho số phận đồng loại.

</div>
(3)<div class='page_container' data-page=3>

Thân cò lên thác xuống ghềnh bấy nay 
Ai làm cho bể kia đầy

Cho ao kia cạn, cho gầy cò con?

Bài ca dao là tiếng than thân tràn lệ. Thân cò và cò con trong bài ca dao này là ẩn dụ nói về
người phụ nữ nông dân và con cái của họ. Hai thế hệ, hai kiếp người đau khổ. Người đàn bà
nhà q sống lẻ loi một mình quanh năm cơi cút làm ăn toan lo nghèo khó, vất vả giữa cuộc
đời. Suốt ngày bán mặt cho đất bán lưng cho trời mà vẫn cơm không đủ ăn áo không đủ
mặc.

Con cò mà đi ăn đêm

Đậu phải cành mềm lộn cổ xuống ao...

Ngày làm chẳng đủ ăn thì phải kiếm ăn cả đêm. Thật vất vả khổ cực bao nhiêu, đời sống của
họ là những khó khăn triền miên.

Con cị đi đón cơn mưa, 
Tối tăm mù mịt ai đưa cị về.

Tần tảo sớm hơm ni gia đình con cái nhưng ơng trời có lẽ khơng cơng bằng, bởi nếu cơng
bằng thì trước những lời ai ốn đó ơng trời sao khơng xúc động?

Lên thác xuống ghềnh - chỉ sự vất vả gian nan trong cuộc đời, lận dận mệt mình. Khơng phải
là ngày một, ngày hai mà là bấy nay, kiếp người đằng đẵng bao năm giữa chốn nước non
mênh mông này.

Nước non lận đận một mình 
Thân cị lên thác xuống ghềnh bấy nay

Trong khung cảnh nước non mênh mông bao la ấy, cái cị chỉ có một mình. Cảnh đời nghèo
khổ về vật chất và tinh thần khiến cho họ chỉ biết kêu, kêu mà chẳng biết kêu ai. Nghèo vẫn
hồn nghèo họ cố tìm cách thay đổi cảnh ngộ mà khơng sao thốt khỏi:

Cây khơ xuống nước cũng khô 
Phận nghèo đi đến nơi mô cũng nghèo

Cái vịng luẩn quẩn, bế tắc ấy người nơng dân muốn vượt ra ngồi nhưng khơng thể thốt
được. Do vậy mà lời ai ốn của thân cị - người mẹ đau khổ cất lên như thấm đẫm nước mắt.

Ai làm cho bể kia đầy 
Cho ao kia cạn, cho gầy cò con?

</div>
(4)<div class='page_container' data-page=4>

Con kiến mà leo cành đa 
Leo phải, cành cụt leo ra leo vào...

</div>
(5)<div class='page_container' data-page=5>

Website HOC247 cung cấp một mơi trường học trực tuyến sinh động, nhiều tiện ích thông minh,

nội dung bài giảng được biên soạn công phu và giảng dạy bởi những giáo viên nhiều năm kinh

nghiệm, giỏi về kiến thức chuyên môn lẫn kỹ năng sư phạm đến từ các trường Đại học và các

trường chuyên danh tiếng.

I. Luyện Thi Online

- Luyên thi ĐH, THPT QG: Đội ngũ GV Giỏi, Kinh nghiệm từ các Trường ĐH và THPT danh tiếng xây

dựng các khóa luyện thi THPTQG các mơn: Tốn, Ngữ Văn, Tiếng Anh, Vật Lý, Hóa Học và Sinh Học.

- Luyện thi vào lớp 10 chun Tốn: Ơn thi HSG lớp 9 và luyện thi vào lớp 10 chuyên Toán các

trường PTNK, Chuyên HCM (LHP-TĐN-NTH-GĐ), Chuyên Phan Bội Châu Nghệ An và các trường Chuyên 
khác cùng TS.Trần Nam Dũng, TS. Pham Sỹ Nam, TS. Trịnh Thanh Đèo và Thầy Nguyễn Đức Tấn.

II. Khoá Học Nâng Cao và HSG

- Tốn Nâng Cao THCS: Cung cấp chương trình Tốn Nâng Cao, Toán Chuyên dành cho các em HS THCS

lớp 6, 7, 8, 9 u thích mơn Tốn phát triển tư duy, nâng cao thành tích học tập ở trường và đạt điểm tốt
ở các kỳ thi HSG.

- Bồi dưỡng HSG Tốn: Bồi dưỡng 5 phân mơn Đại Số, Số Học, Giải Tích, Hình Học và Tổ Hợp dành cho

học sinh các khối lớp 10, 11, 12. Đội ngũ Giảng Viên giàu kinh nghiệm: TS. Lê Bá Khánh Trình, TS. Trần
Nam Dũng, TS. Pham Sỹ Nam, TS. Lưu Bá Thắng, Thầy Lê Phúc Lữ, Thầy Võ Quốc Bá Cẩn cùng đơi HLV đạt 
thành tích cao HSG Quốc Gia.

III. Kênh học tập miễn phí

- HOC247 NET: Website hoc miễn phí các bài học theo chương trình SGK từ lớp 1 đến lớp 12 tất cả các

môn học với nội dung bài giảng chi tiết, sửa bài tập SGK, luyện tập trắc nghiệm mễn phí, kho tư liệu tham
khảo phong phú và cộng đồng hỏi đáp sôi động nhất.

- HOC247 TV: Kênh Youtube cung cấp các Video bài giảng, chuyên đề, ôn tập, sửa bài tập, sửa đề thi miễn

phí từ lớp 1 đến lớp 12 tất cả các mơn Tốn- Lý - Hố, Sinh- Sử - Địa, Ngữ Văn, Tin Học và Tiếng Anh.