Nguyễn Duy và "Ánh trăng " tri kỷ ...
Cái "giật mình " đáng trân trọng và đầy ý nghĩa khép lại bài thơ trong muôn trùng suy
tưởng từ người đọc. Vầng trăng kia lặng im khơng nói , khơng ốn trách , vầng trăng
cứ lặng lẽ tròn mà khiến hồn người sực tỉnh và trở về với chính mình , tìm lại những
dấu yêu xa xưa đã bỏ quên vào dĩ vãng. Xin bạn đừng hỏi rằng nếu như không vì
mất điện liệu nhà thơ có thể có được sự thức tỉnh giữa phồn hoa đô hội và nhận thấy
một ánh trăng tri kỷ hay không? Bởi lẽ vầng trăng trước khi ta được sinh ra cũng cứ
khuyết lại tròn , khi ta tồn tại hay sau này trở thành cát bụi trăng vẫn cứ trịn lại
khuyết vậy thơi. Thế mà cái điều hiển nhiên , có tính quy luật ấy lại khiến tác giả "
giật mình " ...
"Cử đầu vọng minh nguyệt
Đê đầu tư cố hương."
Giữa miền đất xa lạ , dẫu vẫn nằm trên đất nước Trung Hoa. Song Lý Bạch vẫn cảm
thấy cơ đơn , nhìn vầng trăng sáng nhớ đến quê hương mình . Vị thi tiên như muốn
níu lấy chút gì thân quen để sưởi ấm tâm hồn người lữ khách.
Cũng từ vầng trăng duy nhất trên đời ấy , bao thi nhân đã tìm được cảm hứng cho
riêng mình. Bạn chớ có hỏi tại sao cũng chỉ ánh trăng đó thơi , mà con người có thể
nhìn thấy nhiều điều khác nhau đến vậy. MacXenPrutxTơ từng thốt lên rằng :"Thế
giới được tạo lập không phải một lần mà mỗi lần người nghệ sĩ độc đáo xuất hiện thì
lại một lần thế giới được tạo lập."
Với bài thơ "Trăng sáng " , tiếng thơ Nguyễn Duy như thủ thỉ tâm tình kể lại cho
người đọc nghe về người bạn thân quen , người đã cùng đi suốt cuộc hành trình tuổi
ấu thơ đến lúc trưởng thành của tác giả :
"Hồi nhỏ sống ở đồng
Với sông rồi với bể
Hồi chiến tranh ở rừng
Vầng trăng thành tri kỷ."
Trải qua bao thăng trầm của thời gian , hình ảnh vầng trăng như đã là điều gì khơng
thể thiếu , gắn bó , giao cảm với lịng người. Đã bao lâu rồi vầng trăng -ánh sáng
huyền diệu kia níu chân khách bộ hành? Đã bao lâu rồi ánh trăng làm mê đắm tâm
hồn thi nhân , đến nỗi nhà thơ đánh rơi tim mình vào vầng trăng lẻ bóng?

"Trần trụi với thiên nhiên
Hồn nhiên như cây cỏ
Ngỡ không bao giờ qn
Cái vầng trăng tình nghĩa."
..."Ngỡ khơng bao giờ qn..." Câu thơ như ngập chìm trong nuối tiếc chơi vơi ,
mạch cảm xúc kia vẫn tiếp tục xi theo dịng chảy mãi như mạch ngầm ký ức đã bị
bỏ quên nơi cuối trời xa lạ :
"Từ ngày về thành phố
Quen ánh điện cửa gương
Vầng trăng đi qua ngõ
Như người dưng qua đường."
Lời thơ như nghèn nghẹn , như đã bị ghìm nén , như tác giả đang muốn ghìm giữ ,
như bung ra những dao động rất thực trong hồn. Nhà thơ viết dịng thơ thản nhiên ,
song vì sao ngơn từ vẫn xót xa là thế? Sức hấp dẫn của bài thơ có lẽ là vậy ! Chỉ có
tấm lịng mới đủ sức níu kéo những tấm lịng. Nhà thơ Vũ Quần Phương từng nói :"
Chất thơ tinh tế chỉ đậu hờ vào chữ , tay phàm đụng vào dễ bay mất , nói chi mổ xẻ
với phân tích."
Những dư âm -kỷ niệm về ánh trăng hẳn sẽ trôi qua nếu bất ngờ từ dịng thơ sau
khơng được gợi mở :
"Thình lình đèn điện tắt


Phòng buyn đinh tối om
Vội bật tung cửa sổ
Đột ngột vầng trăng trịn."
Cuộc hội ngộ tình cờ như đánh thức điều gì sâu tận tâm hồn người bạn cũ , để nỗi
niềm chan chứa trải dọc cả câu thơ :
"Ngửa mặt nhìn lên trời
Có cái gì rưng rưng?
Như là đồng là bể ,

Như là sông là rừng..."
"Ngửa mặt "-hành động ấy không chỉ là hành động ngắm trăng. Dường như Nguyễn
Duy muốn nhìn thật lâu gương mặt người bạn tri kỷ năm xưa sau một thời gian dài
không gặp gỡ , như muốn khắc sâu hình bóng kẻ tri âm dạo nào vào tiềm thức . Nửa
như để tìm lại - nửa như không muốn quên đi. Lương tâm thi nhân bỗng lên tiếng về
sự lãng quên của mình , những ăn năn không bật được thành lời đã khiến dịng thơ
như dài thêm vì day dứt khơn ngi :
"Trăng cứ trịn vành vạnh
Kể chi người vơ tình
Ánh trăng im phăng phắc
Đủ cho ta giật mình."
Cái "giật mình " đáng trân trọng và đầy ý nghĩa khép lại bài thơ trong muôn trùng suy
tưởng từ người đọc. Vầng trăng kia lặng im khơng nói , khơng ốn trách , vầng trăng
cứ lặng lẽ tròn mà khiến hồn người sực tỉnh và trở về với chính mình , tìm lại những
dấu yêu xa xưa đã bỏ quên vào dĩ vãng. Xin bạn đừng hỏi rằng nếu như khơng vì
mất điện liệu nhà thơ có thể có được sự thức tỉnh giữa phồn hoa đô hội và nhận thấy
một ánh trăng tri kỷ hay không? Bởi lẽ vầng trăng trước khi ta được sinh ra cũng cứ
khuyết lại tròn , khi ta tồn tại hay sau này trở thành cát bụi trăng vẫn cứ trịn lại
khuyết vậy thơi. Thế mà cái điều hiển nhiên , có tính quy luật ấy lại khiến tác giả "
giật mình " ...
Những điều tưởng chừng như phi lý khi đưa vào tâm trạng con người để giải thích
bỗng trở thành có nghĩa. Ánh trăng như đã xuyên suốt cả bài thơ , bổng trầm trải dọc
theo chiều sâu cảm xúc nơi Nguyễn Duy : lúc lắng chìm , khi trăn trở , phút suy tư...
Bạn có thấy khơng? Giữa nhịp sống ồn ào , dịng đời cuộn chảy ;Vẫn còn trong trẻo
trên cao -vầng trăng tròn vành vạnh ; Vẫn còn vương vấn đâu đây ánh sáng trong
mát , nhẹ nhàng , im lắng trong tâm hồn của mỗi chúng ta

st