Vật lý 9 – Chương II: Điện từ học 2011
Tiết 39:
Ngày soạn: 8/1/2011 Ngày dạy: 11/1/2011
I. Mục tiêu
1. Kiến thức
- Trình bày được các tác dụng của dòng điện xoay chiều.
- Nhận biết được ampe kế và vôn kế dùng cho dòng điện một chiều và xoay chiều qua các kí hiệu
ghi trên dụng cụ.
- Trình bày được các số chỉ của ampe kế và vôn kế xoay chiều cho biết giá trị hiệu dụng của
cường độ hoặc của điện áp xoay chiều.
2. Kĩ năng
- Nhận biết được tác dụng nhiệt, tác dụng quang, tác dụng từ của dòng điện xoay chiều.
II. Chuẩn bị
Mỗi nhóm HS:
1 nam châm điện, 1nam châm vĩnh cửu, 1nguồn điện 1 chiều 3V -6V, 1nguồn điện xoay chiều.
III. Các hoạt động dạy học trên lớp
1. Kiểm tra bài cũ
Dòng điện xoay chiều có đặc điểm gì khác với dòng điện một chiều? Các cách tạo ra dòng điện
xoay chiều?
Dòng điện một chiều có những tác dụng gì? Đo dòng điện một chiều như thế nào?
2. Bài mới
a. Đặt vấn đề
Trong các bài trước , đã biết một số tính chất của dòng điện một chiều và dòng điện xoay chiều,
hãy nêu lên những tác dụng giống nhau và khác nhau của hai dòng điện đó?
Dòng điện xoay chiều luôn đổi chiều. Vậy liệu có tác dụng nào phụ thuộc vào chiều dòng điện
hay không? Khi dòng điện đổi chiều thì tác dụng đó có gì thay đổi ? => Bài mới.
b. Bài mới
Hoạt động 1: Tìm hiểu tác dụng của dòng điện xoay chiều
Hoạt động của GV Hoạt động của HS Nội dung
- Lần lượt biểu diễn 3 TN ở
hình 35.1 SGK. Yêu cầu

HS quan sát và nêu rõ
mỗi TN chứng tỏ dòng
điện xoay chiều có tác
dụng gì?
- Hỏi : Ngoài 3 tác dụng
trên, ta đã biết dòng điện
- Quan sát GV làm 3 TN
ở hình 35.1 SGK. Trả
lời câu hỏi của GV và
C1.
- Trả lời câu hỏi.
I.Tác dụng của dòng điện xoay chiều
+ TN 1 : Cho dòng điện xoay chiều đi qua
bóng đèn dây tóc làm bóng đèn nóng lên,
dòng điện có tác dụng nhiệt
+ TN 2: Dòng điện xoay chiều làm bóng
đèn bút thử điện sáng lên , dòng điện xoay
chiều có tác dụng quang.
+ TN3: Dòng điện xoay chiều qua nam
Trịnh Xuyến
Vật lý 9 – Chương II: Điện từ học 2011
một chiều còn có thêm
tác dụng sinh lí. Vậy
dòng điện xoay chiều có
tác dụng sinh lí không?
Tại sao em biết ?
châm điện , nam châm điện hút đinh sắt,
dòng điện xoay chiều có tác dụng từ.
Ngoài ra dòng điện xoay chiều còn có tác
dụng sinh lí vì dòng điện xoay chiều có thể

gây giật chết người.
Hoạt động 2: Tìm hiểu tác dụng của dòng điện xoay chiều
Hoạt động của GV Hoạt động của HS Nội dung
- Yêu cầu HS đọc TN
SGK và trình bày về
dụng cụ và các bước
tiến hành thí nghiệm.
- Hướng dẫn HS bố trí
và tiến hành thí
nghiệm, trao đổi nhóm
trả lời câu hỏi C2.
- Hỏi: Tác dụng từ của
dòng điện xoay chiều
có điểm gì khác so với
dòng điện 1 chiều?
- Đọc SGK, trình bày về
dụng cụ và các bước
tiến hành thí nghiệm.
- Bố trí, tiến hành TN
và trao đổi nhóm trả
lời câu C2.
- Trả lời câu hỏi.
II. Tác dụng từ của dòng điện xoay
chiều
1. Thí nghiệm
C2: Trường hợp sử dụng dòng điện không
đổi, nếu lúc đầu cực N của thanh nam
châm bị hút thì khi đổi chiều dòng điện nó
sẽ bị đổi và ngược lại .
Khi dòng điện dòng điện xoay chiều chạy

qua ống dây thì cực N của thanh nam
châm lần lượt bị hút đẩy . Nguyên nhân là
do dòng điện luân phiên đổi chiều .
2. Kết luận:
Khi dòng điện chạy qua ống dây đổi chiều
thì lực từ của ống dây có dòng điện tác
dụng lên nam châm cũng đổi chiều
Hoạt động 3: Đo cường độ dòng điện và hiệu điện thế của mạch điện xoay chiều
Hoạt động của GV Hoạt động của HS Nội dung
- Bố trí và tiến hành TN như hình vẽ
35.4, phần a,b SGK.
- Yêu cầu HS trình bày hiện tượng xảy ra
và giải thích.
- Giới thiệu vôn kế và ampe kế dùng để
đo trong mạch xoay chiều.
- Tiến hành TN như hướng dẫn c và hình
vẽ 35.5 SGK.
- Hỏi: Kim của vôn kế chỉ bao nhiêu khi
mắc vôn kế vào 2 chốt lấy điện xoay
chiều 6V?
- Hỏi: Nếu đổi chỗ hai chốt lấy điện thì
kim của vôn kế có quay ngược lại
không? Số chỉ là bao nhiêu?
- Hỏi thêm: cách mắc ampe kế và vôn kế
- Quan sát GV làm thí
nghiệm.
- Trình bày hiện tượng
xảy ra và giải thích
hiện tượng.
- Quan sát để phân biệt

các loại Vôn kế và
Ampe kế xoay chiều với
một chiều.
- Quan sát GV làm thí
nghiệm và trả lời câu
hỏi.
III. Đo cường độ dòng
điện và hiệu điện thế
của mạch điện xoay
chiều
1. Quan sát GV làm TN
2. Kết luận
Đo hiệu điện thế và
cường độ dòng điện xoay
chiều bằng vôn kế và
ampe kế có kí hiệu là AC
(hay ∼)
Kết quả đo không thay
đổi khi ta thay đổi chỗ
hai chốt của phích cấm
vào ổ lấy điện.
Trịnh Xuyến
Vật lý 9 – Chương II: Điện từ học 2011
xoay chiều vào mạch điện có gì khác
với ampe kế và vôn kế một chiều?
- Nêu vấn đề : Cường độ dòng điện và
hiệu điện thế của dòng điện xoay chiều
luôn biến đổi. Vậy các dụng cụ đó cho
ta biết giá trị nào?
- Thông báo về ý nghĩa của cường độ

dòng điện và hiệu điện thế hiệu dụng.
- Đọc SGK và trả lời câu
hỏi.
Các số đo này chỉ giá trị
hiệu dụng của hiệu điện
thế.
Hoạt động 4: Vận dụng
Hoạt động của GV Hoạt động của HS Nội dung
- Yêu cầu HS trả lời
câu C3, C4
- Trả lời C3, C4 C
3
: Sáng như nhau, vì hiệu điện thế hiệu dụng của
dòng điện xoay chiều tương đương với hiệu điện
thế của dòng điện một chiều có cùng giá trị.
C
4
: Có. Vì dòng điện xoay chiều chạy qua cuộn dây
của nam châm điện tạo ra một từ trường biến đổi,
các đường sức từ của từ trường trên xuyên qua
tiết diện S của cuộn dây B biến đổi. Do đó trong
cuộn dây B xuất hiện dòng điện cảm ứng.
Hoạt động 5: Bổ sung kiến thức – môi trường
- Việc sử dụng dòng điện xoay chiều là không thể thiếu trong xã hội hiện đại. Sử dụng dòng
điện xoay chiều để lấy nhiệt và lấy ánh sáng có ưu điểm là không tạo ra những chất khí gây hiệu
ứng nhà kính, góp phần bảo vệ môi trường.
- Tác dụng từ của dòng điện xoay chiều là cơ sở chế tạo các động cơ điện xoay chiều. So với
các động cơ điện một chiều, động cơ điện xoay chiều có ưu điểm không có bộ góp điện, nên
không xuất hiện các tia lửa điện và các chất khí gây hại cho môi trường.
3. Dặn dò:

 Làm bài tập hết SBT ,
 Đọc phần "Có thể em chưa biết"
 Chuẩn bị bài mới.
IV. Rút kinh nghiệm
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………….………………………………………………………………………………..
Trịnh Xuyến
Vật lý 9 – Chương II: Điện từ học 2011
Tiết 36:
Ngày soạn: 8/1/2011 Ngày dạy: 25/1/2011
I. Mục tiêu:
Kiến thức
- Lập được công thức tính năng lượng hao phí do tỏa nhiệt trên đường dây tải điện.
- Trình bày được hai cách làm giảm hao phí điện năng trên đường dây tải điện và lý do vì sao
chọn cách tăng hiệu điện thế ở hai đầu đường dây tải điện.
- Trình bày được công suất điện hao phí trên đường dây tải điện tỉ lệ nghịch với bỡnh phương
của điện áp hiệu dụng đặt vào hai đầu đường dây.
Kĩ năng
- Giải thích được vì sao có sự hao phí điện năng trên dây tải điện.
II. Chuẩn bị:
HS ôn lại công thức về công suất của dòng điện và công suất tỏa nhiệt của dòng điện.
III. CÁC HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC
1. Kiểm tra bài cũ
Viết các công thức tính công của dòng điện.
2. Bài mới
a. Đặt vấn đề:
Ở các khu dân cư thường có trạm biến thế. Trạm biến thế dùng để làm gì?
Vì sao ở trạm biến thế thường ký hiệu nguy hiểm không nên lại gần?
Tại sao đường dây tải điện lại có hiệu điện thế lớn? Làm thế có lợi gì?
b. Bài mới

Hoạt động 1: Phát hiện sự hao phí điện năng vì tỏa nhiệt trên đường dây tải điện
Hoạt động của GV Hoạt động của HS Nội dung
- Thông báo: Truyền tải điện
năng từ nơi xản xuất đến nơi
tiêu thụ bằng đường dây tải
điện. Dùng dây dẫn có nhiều
thuận lợi hơn so với việc vận
chuyển các dạng năng lượng
như than đá, dầu lửa,…. Liệu
truyền tải điện năng đi xa
bằng đường dây tải điện như
thế có hao hụt, mất mát gì trên
đường dây truyền tải không?
- Thảo luận tìm ra
công thức liên hệ
giữa công suất hao
I. Hao phí điện năng trên
đường dây tải điện:
1. Tính điện năng hao phí trên
đường dây tải điện:
Công suất truyền tải là P, điện trở
đường dây là R, hiệu điện thế hai
đầu đường dây là U.
Ta có công suất dòng điện là:
P = UI (1)
Công suất hao phí (tỏa nhiệt trên
đường dây) là:
P
hp
= RI

2
(2)
Từ (1) và (2) ta có :
Trịnh Xuyến
Vật lý 9 – Chương II: Điện từ học 2011
- Yêu cầu HS đọc mục 1 trong
SGK, trao đổi nhóm tìm ra
công thức liên hệ giữa công
suất hao phí và P, U, R.
- Hỏi: Tình bày các cách làm
giảm hao phí trên đường dây
tải điện?
- Hỏi:Cách làm giảm điện trở đ-
ường dây thì phải dùng dây
dẫn có kích thước như thế
nào ? Điều đó có bất lợi gì?
- Hỏi: Cách làm tăng hiệu điện
thế đường dây có lợi gì ? Muốn
vậy, ta phải giải quyết vấn đề
gì?
- Giới thiệu về cách dùng máy
biến thế để làm tăng, giảm
hiệu điện thế.
phí và P, U, R.
- Trình bày các cách
làm giảm hao phí
trên đường dây tải
điện.
- Trả lời câu hỏi của
GV.

P
hp
=
2
2
P
U
R

2. Cách làm giảm hao phí:
Từ công thức trên ta thấy P
không đổi vậy muốn làm giảm
hao phí ta có các cách sau:
- Làm giảm điện trở R.
- Làm tăng hiệu điện thế trên đ-
ường dây tải điện.
Muốn làm giảm R thì cần phải
dùng dây có tiết diện lớn, điều này
có bất lợi là khối lượng dây lớn,
nặng nề nên cột phải to vững trãi,
do đó khó khăn, tốn kém.
Kết luận:
Để giảm hao phí trên đờng dây
tải điện thì tốt nhất là làm tăng
hiệu điện thế ở hai đầu đường
dây.
Hoạt động 2: Vận dụng
Hoạt động của GV Hoạt động của HS Nội dung
- Yêu cầu HS làm việc
cá nhân trả lời câu

hỏi C4, C5.
- Đọc và trả lời câu hỏi
phần vận dụng.
C
4
: Do công suất không đổi,hiệu điện thế
tăng gấp :
500 000 : 100 000 = 5 lần
Công suất HP giảm 25 lần.
C
5
: Bắt buộc phải dùng máy tăng thế để
làm giảm bớt hao phí, tiết kiệm, bớt khó
khăn vì dây to, nặng.
Hoạt động 3: Bổ sung kiến thức – môi trường
- Việc truyền tải điện năng đi xa bằng hệ thống các đường dây cao áp là một giải pháp tối ưu
để giảm hao phí điện năng và đáp ứng yêu cầu truyền đi một lượng điện năng lớn.
Ngoài ưu điểm trên, việc có quá nhiều đường dây cao áp cũng làm phá vỡ cảnh quan môi
trường, cản trở giao thông và gây nguy hiểm cho người khi chạm phải đường dây điện.
- Biện pháp GDBVMT: Đưa các đường dây cao áp xuống lòng đất hoặc đáy biển để giảm
thiểu tác hại của chúng.
4. Dặn dò:
- Làm bài tập SBT
- Đọc phần "Có thể em chưa biết"
Trịnh Xuyến