bài giữa kỳ – tâm lý học vb2k04

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (200.18 KB, 18 trang )

(1)<div class='page_container' data-page=1>

ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN TP.HCM
KHOA TÂM LÝ HỌC

BÀI TẬP GIỮA KỲ MÔN
Nội dung:

PHỎNG VẤN MỘT SỐ NHÀ THAM VẤN

VỀ THAM VẤN TÂM LÝ

GVHD: TS. Trì Thị Minh Thúy
LỚP : VB2K04

SVTH:

</div>
(2)<div class='page_container' data-page=2>

TP.Hồ Chí Minh, ngày 30 tháng 8 năm 2017

NHẬN XÉT VÀ ĐÁNH GIÁ CỦA GIẢNG VIÊN

</div>
(3)<div class='page_container' data-page=3>

M C L C

Ụ

1. Cuộc phỏng vấn số 1

...4

2. Cuộc phỏng vấn số 2

...6

3. Cuộc phỏng vấn số 3

...7

4. Cuộc phỏng vấn số 4

...11

5. Cuộc phỏng vấn số 5

...13

</div>
(4)<div class='page_container' data-page=4>

1. Cuộc phỏng vấn số 1

1.1. Thông tin nhà tham vấn
- Tên: Trần Hữu Đức

- Giới tính: Nam

- Nơi cơng tác: Better Living đã thành lập được 5 năm
- Thời gian thực hiện TV-TL: 8.000 giờ

1.2. Nội dung phỏng vấn

Theo anh tham vấn là gì?

Tham vấn là cuộc trò chuyện giữa hai người bạn, một người có chun mơn về tâm lý,
một người cần được sự trợ giúp về tâm lý. Cuộc nói chuyện nhằm mục đích làm sao xong
cuộc nói chuyện đó người bạn cần sự trợ giúp đó tự nhận ra vấn đề và tự giải quyết nó.

Tiến trình tham vấn gồm những bước như thế nào?

A.Đức: Thông thường trong tham vấn tâm lý. Nói cho dễ hiểu gờm 3 phần: phần đầu cịn
gọi là phiên đầu, phần hai là bao gờm các phiên giữa và phần cuối là phiên cuối. Theo
tiêu chuẩn quốc tế thì một tiến trình tham vấn bao gờm 16 phiên – mỗi phiên 45 phút.
Trong phiên đầu mình sẽ tiến hành chẩn đoán, tạo niềm tin cho thân chủ, xác định mục
tiêu của thân chủ khi đến tham vấn, đưa ra phác đờ tham vấn và chi phí. Trong phiên này
phải cho thân chủ thấy chính thân chủ là người góp 50% cho việc thành cơng để thân chủ
không bị lệ thuộc vào nhà tham vấn. Trong phiên cuối – empower xác định thân chủ đã
đạt được mục tiêu gì so với phiên đầu và trao lại quyền cho thân chủ để thân chủ độc lập.

Làm sao phân biệt giữa tham vấn và trị liệu. Anh có thể cho ví dụ cụ thể minh họa khi
nào là tham vấn, khi nào là trị liệu khơng?

Ví dụ về tham vấn: Hai vợ chồng dắt nhau đến gặp nhà tham vấn. Hai vợ chờng em
khơng thể nào nói chuyện được với nhau, khi nói chuyện với nhau là như chó với mèo.
Tụi em biết như vậy là không được nhưng đã rất cố gắng vẫn khơng thể nói với nhau
được vài câu. Nhờ nhà tham vấn giúp giùm. Khi đó nhà tham vấn sẽ đưa các bài tập/yêu
cầu cho hai người thực hiện và theo dõi tiến trình.

</div>
(5)<div class='page_container' data-page=5>

cho cậu bé thì thấy cậu bé được ni dạy bởi một bà mẹ độc đốn, độc tài ln bắt cậu bé
phải làm việc này việc kia nếu chưa kịp là mẹ cậu bé la lớn tiếng rít lên làm cho cậu bé
rất sợ. Trở lại vấn đề của hai vợ chồng, khi người vợ thấy chồng uống rượu xỉn thì bà vợ
bị kích hoạt bởi những ký ức tuổi thơ khiến bà vợ co rúm, sợ hãi nên không kiểm sốt
được hành vi của mình mà nói lớn tiếng thậm chí rít lên với chờng. Khi vợ rít lên như thế
cũng lại kích thích đến vùng tiềm thức của ông chồng có bà mẹ trước đây cũng như thế,
lúc nhỏ thì sợ giờ cậu bé đã lớn nên đã đáp trả tiếng rít của vợ bằng cách bạt tay vợ, cứ
thế vợ càng rít thì càng bị đánh, càng bị đánh thì vợ càng rít lên khi vợ rít lên thì chờng
càng đánh. Cứ thế vịng lẩn quẩn. Trong trường hợp này chỉ cần trị liệu cho một người vì
vợ khơng kích thích tiềm thức thì chờng khơng có cơ chế đó và ngược lại. Trị liệu bằng
cách cho họ quay lại thời thơ ấu và cho họ làm hịa, hịa giải với q khứ khơng bình an
đó.

Những dấu hiệu nào cho thấy thân chủ khơng cịn cần trị liệu, trị liệu đã thành công?

Phải xét đến mục tiêu của thân chủ khi đến gặp nhà tham vấn ở phiên đầu. Nếu trong quá
trình trị liệu thấy thân chủ đã đạt được các mục tiêu đã đề ra thì tức là trị liệu đã thành
cơng. Tuy nhiên cũng có những thân chủ tự cảm thấy mình khơng cần theo đuổi đến
những phiên cuối. Họ đi được nửa quãng đường rời có thể họ sẽ khơng đến gặp mình nữa
nếu lúc đó mình cảm thấy thấy thân chủ sẽ khơng quay lại thì mình thực hiện bước
empower ở phiên cuối trao quyền cho họ. Có thể nói anh sẽ khơng gặp em nữa vì bất cứ
lý do gì nhưng nghe anh trước dặn dò các điều sau …. Để khi họ khơng cịn đến gặp mình
thì họ vẫn có thể tự lập được, tự giải quyết được vấn đề.

Trong quá trình tham vấn – trị liệu anh thường dùng những phương pháp nào? Em
thấy thiên về phân tâm hơn.

Đúng rồi anh thiên về phân tâm hơn. Khi mới vào nghề mình cịn ý thức được mình sử
dụng phương pháp nào, tới bây giờ anh theo trường phái lấy thân chủ làm trọng, khi làm
lâu mình sẽ khơng rạch rịi được phương pháp nào mà kết hợp cùng lúc nhiều phương
pháp ví dụ anh thường kết hợp các phương pháp:

A. Trị liệu chánh niệm là vô thức thuyết phục vô thức. Mình đặt vơ thức mình trong
trạng thái bình an trước rời tác động vào trạng thái bình an rất nhanh.

B. NLP: có timeline therapy – trị liệu theo dịng thời gian
C. Thôi miên

D. Couselling
E. Hành Vi
F. Hiện Sinh

G. Học thuyết về tính cách
H. Học thuyết về Giá Trị

</div>
(6)<div class='page_container' data-page=6>

mình chỉ cần trị chuyện thậm chí cái vỗ vai là giải quyết được vấn đề. Có những thâm
chủ tính hồi nghi rất cao thì mình sẽ mất nhiều thời gian hơn. Tới lúc này vẫn lấy thân
chủ làm trọng.

Trong quá trình hành nghề, anh đã gặp những dạng thân chủ khó tính nào?

Khó nhất là dạng thân chủ đến chứng minh vấn đề của họ là vĩnh viễn và nhà tham vấn
khơng giúp gì được cho họ để họ không cần phải thay đổi; Dạng thứ hai là họ không được

tự do quyết định khi đến gặp nhà tham vấn thường thì do bà vợ kéo ơng chồng đến hoặc
ngược lại hoặc do ba mẹ ép đến thì những dạng thân chủ này mức độ cộng tác của họ rất
thấp; Dạng thứ ba là thân chủ tự giới hạn niềm tin đã ăn sâu vào tiềm thức của mình ví dụ
trường hợp thân chủ nữ có bị lạm dụng tình dục khi gặp nhà tham vấn nam thì họ sẽ
phịng thủ thái q nên mức độ cộng tác rất thấp. Khi tiến trình trị liệu bắt đầu hiệu
nghiệm thì họ càng phịng vệ vì họ rất lo lắng. Dạng thứ tư khó khăn về do điều kiện kinh
tế ví dụ có những người họ phải để dành rất lâu để đến sử dụng dịch vụ tham vấn nên họ
kỳ vọng thái quá vào nhà tham vấn họ nhìn nhà tham vấn như ơng bụt có cây đũa thần
quơ cái là biến mất cái vấn đề nan giải của họ.

Đối với một thân chủ khép kín, nội tâm khó mở lịng thì anh thường sử dụng những
kỹ thuật nào để khơi gợi câu chuyện của họ.

Lấy thân chủ làm trọng tâm. Thường thì thân chủ đến đây cần họ sự trợ giúp thì nhà tham
vấn phải làm sao quên được bản thân đừng tự ái thì mới giúp được họ. Nếu mình tự ái thì
thân chủ sẽ càng rụt rè hơn và họ không đến nữa. Bằng kỹ thuật phản hời, phản hời một
cách chân thành ví dụ em làm thân chủ thứ bao nhiêu của anh nhưng em có điểm đặc biệt
là rất thủ thì họ ủa vậy hả thì họ sẽ mở lịng. Nói thẳng nếu em thủ như vậy thì anh sẽ mất
nhiều thời gian hơn để hiểu vấn đề của em hơn, mất thời gian tương tác nhiều hơn và ảnh
hưởng đến chi phí thì họ sẽ tự nhiên mở lịng hơn.

2. Cuộc phỏng vấn số 2

2.1. Thơng tin nhà tham vấn
- Giới tính: Nữ

- Nơi công tác: Trung tâm cai nghiện
- Thời gian thực hiện tham vấn: 8 năm
2.2. Nội dung phỏng vấn

Trước hết cho em được hỏi tham vấn và trị liệu tâm lý có khác nhau khơng? Người
nghiện cần được tham vấn hay trị liệu tâm lý?

</div>
(7)<div class='page_container' data-page=7>

Đối với đối tượng nghiện như vậy, theo chị điều gì là khó nhất trong việc cải thiện sức
khỏe tâm lý cho họ? Họ có sẵn sàng để nhà tham vấn cải thiện đời sống tâm lý hay
khơng?

Điều khó nhất trong việc cải thiện sức khỏe tâm lý cho người nghiện đó là nhà tham vấn,
tư vấn viên khơng hiểu gì về tâm lý bệnh nhân, khơng có sự đờng cảm và bản thân bệnh
nhân( người nghiện ma túy) không hợp tác trong chữa trị. Quan trọng là nhà tham vấn, tư
vấn viên có kỹ năng khơi gợi, tạo động lực để họ sẵn sàng hay không thôi.

Chị đã gặp một trường hợp nào theo chị là khó nhất, chị có thể chia sẻ khơng ạ?

Gặp thì nhiều vơ kể nhưng có những case như bệnh nhân khơng thể vượt qua được chính
mình( thèm nhớ ma túy mãnh liệt, vật vã, áo cấu, tìm cách trốn thốt khỏi cơ sở điều trị)
cương quyết không hợp tác với tư vấn viên. Bệnh nhân bị bế tắc không từ bỏ được ma
túy, bệnh nhân mâu thuẫn với gia đình bạn bè, người yêu, vợ con, bệnh nhân bị nhiễm H,
bị bế tắc trong cuộc sống, bệnh nhân khơng có tiếng nói trong gia đình, mất niềm tin
trong cuộc sống gia đình....

Phương pháp tiếp cận nào mà nhà tham vấn thường dùng để trị liệu cho đối tượng là
người nghiện?

Phương pháp tiếp cận trực tiếp( mặt đối mặt) với Bệnh nhân và gia đình.

Đối với lứa tuổi vị thành viên bị nghiện thì việc tham vấn có quan trọng hay khơng?
Chị có thể chia sẻ thêm về lứa tuổi nghiện này không?

Đối với trẻ vị thành niên bị nghiện thì tham vấn cũng quan trọng vì hầu như các em cịn

mơ hờ về tình trạng bệnh tật của mình, khơng biết hướng đi nào là đúng. Người tham vấn
cần hiểu tâm lý lứa tuổi của trẻ ở giai đoạn này để giúp các em vượt qua bệnh và khơi gợi
cho các em niềm đam mê trong học tập, lao động cũng như trong cuộc sống sau này.

Đối với bệnh nhân mắc phải HIV trong thời gian đầu mới phát hiện thì nhà tham vấn
cần làm gì để trấn an họ? Hướng mà người bị HIV cần làm để có thể sống tốt sống
khỏe về mặt tinh thần?

Trấn an họ bằng cách động viên nên kiểm tra lại nhiều lần để biết chính xác, chuyện đó là
bình thường đó khơng phải là con đường chết mà bây giờ đã có thuốc ARV điều trị,sống
thối mái vơ tư, dinh dưỡng đầy đủ... thì Bệnh nhân sẽ rất khỏe mạnh...

Theo chị thì tham vấn trong trung tâm cai nghiện có những khó khăn nào so với các
nhà tham vấn trong các lĩnh vực khác?

</div>
(8)<div class='page_container' data-page=8>

3. Cuộc phỏng vấn số 3

3.1. Thông tin nhà tham vấn

- Tên: Tiến sỹ tâm lý Lê Minh Thuận.
- Giới tính: Nam

- Nơi cơng tác: phịng khám số 35, Khoa Tâm Lý Lâm Sàng, bệnh viện Q.2, TP.HCM.
- Thời gian thực hiện TV-TL:

 Từ năm 1999 đến năm 2007: Làm tham vấn, tư vấn qua tổng đài 1088.

 Sau đó, về làm tham vấn và trị liệu tại trường Đại Học Y Dược TP.HCM, khoảng
3-4 năm.

 Từ năm 2016 đến nay: làm tham vấn và trị liệu tại phòng phám số 35 của bệnh
viện Q.2.

3.2. Nội dung phỏng vấn

Làm tham vấn, tư vấn qua tổng đài và tham vấn đối thoại trực tiếp có gì khác nhau?

-Làm tham vấn, tư vấn qua tổng đài thì mang tính chất là tư vấn nhiều hơn. Và bạn sẽ
không quan sát được những biểu hiện của cảm xúc, hành vi, sắc thái của thân chủ. Thân
chủ không làm việc theo khung giờ, nghĩa là có khi họ gọi tới khoảng 30 phút rời họ tắt vì
gọi điện thoại của cơ quan sau đó, rảnh thì mới gọi lại tiếp vì thế cuộc tham vấn, tư vấn
hay bị ngắt quản giữa chừng một cách đột ngột.

- Làm tham vấn trực tiếp thì dễ kết hợp với trị liệu vì quan sát được những cử chỉ, hành
vi, cảm xúc của ngôn ngữ không lời. Bạn sẽ biết và đọc được sắc thái, cũng như những
biểu hiện của tay chân, biểu hiện cảm xúc của thân chủ khi họ thổ lộ vấn đề của họ.

Tham vấn và trị liệu khác nhau chỗ nào?

-Tham vấn là công cụ, là kỹ thuật, là năng lực của trị liệu. Nghĩa là nhà trị liệu dùng các
kỹ thuật của tham vấn trong quá trình điều trị.

- Tham vấn là dùng các câu hỏi để gợi mở, tìm hiểu vấn đề của thân chủ và cùng họ đưa
ra giải pháp cho vấn đề của họ. Giải quyết cho vấn đề hiện tại, chứ không đi sâu vào
những nguyên nhân gốc rễ từ quá khứ xa xôi, những trải nghiệm như liệu pháp trị liệu
phân tâm. Không đi tìm niềm tin cốt lõi, niềm tin trung gian của thân chủ như trị liệu theo
CBT.

- Tham vấn là chỉ chữa ở trên bề mặt nổi.

Ví dụ một số câu hỏi gợi mở, câu hỏi chuyên sâu thường dùng trong tham vấn để hỏi thân
chủ:

</div>
(9)<div class='page_container' data-page=9>

này? Theo chị, thì chị có thể làm gì để hạn chế những bệnh lây nhiễm qua đường
tình dục?

 Theo em, việc ly hôn sẽ tốt cho em điều gì?
 Chị muốn thay đổi điều gì khi đi ngoại tình?

Khơng nên đặt những câu hỏi mà làm cho thân chủ cảm thấy mình bị áp đặt, câu hỏi phán
xét ( Chị có thấy ngoại tình là xấu khơng?) thì thân chủ sẽ bị sốc và có những phản ứng
phòng vệ. Vậy là ca của bạn sẽ bị thất bại.

Chia sẻ ca tham vấn trị liệu đầu tiên?

Từ tham vấn qua điện thoại chuyển sang tham vấn trị liệu trực tiếp thì hơi bối rối một
chút. Có gặp một chút khó khăn trong việc xác định bệnh của thân chủ. Không biết họ rối
loạn nhân cách hay rối loạn trầm cảm….

Các bước tham vấn trị liệu tâm lý?

Có nhiều bước:

 Đầu tiên: Thiết lập mối quan hệ trị liệu

Tự giới thiệu với bệnh nhân tôi là ai. Và hôm nay tôi dành thời gian bao lâu cho
anh/chị. Chúng ta sẽ làm những gì trong ngày hơm nay. Bệnh nhân đờng ý hết rời
thì họ phải làm bảng cam kết ( hợp đồng trị liệu).

 Kế đến: Nêu ra một số nguyên tắc bảo mật thông tin của thân chủ để họ biết rõ và

cảm thấy an tâm .

 Tiếp theo: Bước vào trị liệu.

Đó là những thân chủ bình thường thì ta làm như vậy. Còn với những thân chủ mới bước
vào là đã khóc bù lu, bù loa lên thì đầu tiên là phải đưa cho họ khăn giấy, để họ khóc cho
xong.

</div>
(10)<div class='page_container' data-page=10>

Nhà trị liệu phải chú ý: quan trọng là những giờ phút cuối là thân chủ thường mới bộc lộc
thật ( thường là phút 50 của khung trị liệu 60 phút), nhưng bạn cũng phải làm đúng trong
khung giờ, đừng để vượt quá khung giờ và hẹn lịch của phiên sau. Nếu bệnh nặng thì hẹn
ngay ngày mai, cịn nhẹ thì hẹn vào tuần sau. Nếu thân chủ khơng đến đúng giờ hẹn thì
cũng khơng làm việc. Vì khi họ khơng đến đúng giờ, đúng lịch hẹn thì cũng có nghĩa là
họ khơng nghiêm túc khơng việc chữa trị vấn đến của mình. Họ phải cần,mong muốn
chữa trị hết vấn đề của mình thì sẽ mới nghiêm túc thực hiện đúng giờ giấc, đúng lịch
hẹn. Đây cũng là một cách thể hiện sự tôn trọng nhà trị liệu. Những ca mà đến lung tung,
không giờ giờ, khơng đến đúng lịch hẹn thì trị liệu sẽ khó hiệu quả.

Đối với trị liệu trẻ em thì phịng trị liệu tham vấn nên có máy quay camera quan sát, để
phịng trường hợp có nhiều trẻ trong phịng với nhà tham vấn thì nói khác nhưng khi ra
gặp phụ huynh lại nói khác. Phụ huynh quay lại mắng nhà tham vấn. Và sau khi tham vấn
cho trẻ xong, cũng phải nên nói chuyện thêm với phụ huynh để tìm hiểu thêm thơng tin từ
những người chăm sóc.

Làm nhà tham vấn trị liệu thì có nên khóc cùng bệnh nhân?

Làm một nhà tham vấn trị liệu thì vấn đề thấu cảm với thân chủ là một điều cực kỳ quan
trọng. Nhưng cũng không nên đồng cảm với bệnh nhân, nghĩa là người ta khóc là mình
khóc theo.

Một nhà tham vấn trị liệu phải là một người hiểu biết sâu sắc, thấu hiểu cảm xúc của thân
chủ. Biết đưa đau khổ của thân chủ đi vào rồi đi ra ln, khơng giữ lại trong mình để
mình khơng bị kiệt sức mà bệnh. Nghe và giữ lại nhiều đau khổ quá sẽ làm mình bị bệnh,
bị mất năng lượng.

Cách của TS.Thuận để không giữ lại đau khổ của người khác là: Bạn phải hiểu những
đau khổ đó là quy luật, tự nhiên nó phải xảy ra, tìm cách để giúp thân chủ thoát ra vấn đề
của họ. Và bạn phải bao dung không đưa cảm xúc của mình vào bệnh nhân.

Trị liệu chun mơn của thầy Thuận?

Ban đầu, với người lớn thì thầy dùng phân tâm. Với trẻ em thì thầy dùng CBT. Vì người
lớn là họ đã trải nghiệm nhiều và có đời sống nội tâm.

Nhưng sau này, thầy dùng cả CBT và phân tâm luôn cho người lớn tùy vào đối tượng và
nguyên nhân gây ra vấn đề than phiền của họ. Hoặc dùng hiện sinh, ngay thời điểm này,
lúc này là quan trọng.

Làm sao để phát hiện cơ chế phòng vệ của thân chủ?

Cơ chế phòng vệ của người Việt Nam thường rơi vào các trường hợp về đạo đức.

</div>
(11)<div class='page_container' data-page=11>

Khi bạn hỏi câu hỏi phán xét “ Đúng hay sai” thì tất nhiên là họ biết là mình sai rời thì khi
đó lập tức họ sẽ đóng băng lại và phịng vệ ngay.

Hoặc đối với những ca bị xâm hại tình dục thì thân chủ họ giấu rất kỹ, phòng vệ rất kỹ.
Với những ca này thì thì phải làm nhiều phiên, khi liên minh trị liệu được tốt thì họ mới
bộc lộ từ từ. Bạn khơng nên nóng vội với những ca này. Khi thân chủ bị xâm hại đã chịu
bộc lộ ra rời thì giảm bệnh được. Những thân chủ mà bị xâm hại từ nhỏ thì cơ chế phịng
vệ là từ rất lâu rời nên sẽ càng khó bộc lộ.

Vài lời nhắn nhủ của TS.Thuận đối với những sinh viên đang học tham vấn trị liệu:

- Các bạn sinh viên nên đi kiến tập nhiều để quan sát, học hỏi kinh nghiêm của các bậc đi
trước.

- Những kiến thức học trong nhà trường chỉ là những kiến thức cơ bản nền tảng, chỉ là
những kiến thức cần. Để có thể thực hành làm được thì bạn cần có thêm kiến thức đủ và
kiến thức chuyên sâu về lĩnh vực mà bạn muốn đi theo. Học gì thì làm đó. Học CBT thì
làm CBT. Học phân tâm thì làm phân tâm.

- Những em sinh viên mới tốt nghiệp ra trường thì khơng thể làm tham vấn trị liệu ngay
được. Các em cần học hỏi thêm nhiều, học việc ít nhất một năm. Đồng thời, bồi dưỡng
thêm kiến thức anh văn để đọc thêm những tài liệu nghiên cứu mới của nước ngoài.

4. Cuộc phỏng vấn số 4

4.1. Thông tin nhà tham vấn
- Tên nhà tham vấn: cô Tâm.
- Giới tính: Nữ

- Nơi cơng tác: Phịng Tham Vấn Tâm Lý - Nhà Thờ Đức Mẹ Hằng Cứu Giúp - 38 Kỳ
Đồng, P9, Q3

- Thời gian thực hiện TV-TL: cô Tâm xuất thân là một Chuyên viên kỹ thuât y, từng theo
học ngành Xã hội học và hiện tại đang là sinh viên lớp Tâm Lý Trị Liệu của Đại Học Y
liên kết với trường Thực hành Paris. Theo như cơ nói đến tháng 4 năm sau 2018 cơ sẽ tốt
nghiệp. Hiện tại cô 57 tuổi, cô đã về hưu 2 năm. Mong muốn của cô lúc đầu là chọn một
mảng nhỏ trong tâm lý là tham vấn học đường. Cơ nói con cơ nhìn khoẻ mạnh xinh đẹp
học trường chun Lê Hờng Phong nhìn vào ai cũng bảo là ngon lành. Nhưng bên trong

đầy vấn đề. Nhưng giờ cô chuyển hướng và dự định cô sau khi ra truờng là phục vụ bên
mảng chăm sóc giảm nhẹ cho người bệnh mãn tính và cận tử. Cơ đã cộng tác với vai trò
tham vấn tại trung tâm của Nhà thờ từ tháng 3-2017.

4.2. Nội dung phỏng vấn

</div>
(12)<div class='page_container' data-page=12>

Chủ yếu họ đi xin lời khun khơng à! Vì làm việc ở đây là hồn tồn miễn phí và trong
khn viên Nhà thờ nên có 2 vấn đề chính:

● Rối đạo tức là người có đạo nhưng giờ muốn bỏ đạo hay những cặp vợ chồng kết
hôn không cùng tơn giáo.

● Mối tương quan trong gia đình giữa mẹ con, vợ chờng...
Cơ có thể kể cho em biết cơ dùng cách tiếp cận nào ?

Đầu tiên là đón nhận thân chủ NTV phải có khả năng khai thác thơng tin từ thân chủ, vì
nhiều khi chỉ có một câu chuyện mà họ kể đi kể lại hoài. Trong ngữ cảnh đó mình là NTV
phải có khả năng lơi kéo họ lại vấn đề bằng khả năng đặt câu hỏi và bằng cả những biểu
hiện cảm xúc. Tiếp nhận lắng nghe nhưng khơng thể ghi nhớ hết tất cả vì vậy NTV cần
phải ghi chú những thông tin quan trong nếu khơng sẽ bị tán ý. Vì nhiều người q sao
mà nhớ được ai với ai.

Với buổi 1 TC đến thì chưa kết luận được gì. Lắng nghe nâng đỡ họ phải đến buổi 2, buổi
3 mới có thể biết là hướng đi theo cách nào. Sau khi thân chủ nói xong, kể nể về câu
chuyện của họ NTV cần hỏi về cảm xúc của họ ngay lúc đó. Họ cảm thấy thế nào và cách
này giúp họ giải toả và gọi tên được cảm xúc trong họ. Vì nhiều khi vấn đề rối quá họ
cũng không rõ cảm xúc hiện tại của họ là gì. Thường thì làm khoảng từ 7 - 10 phiên. Có
khi người ta bỏ ngang.

Có khi nào cô bị ám ảnh bởi câu chuyện của TC khơng? Cơ có thể chia sẻ với em ?

Có. Đó là những buổi đầu mới bước vào phịng làm NTV. Có bà kia bà đến kể nể khóc
lóc về câu chuyện cuộc đời bà suốt 2 giờ đồng hồ. Sau đó cơ ngời lắng nghe thêm ca 1
giờ nữa về nhà cô bị ám ảnh đúng 2 tháng không thốt ra được.

Cơ đã làm gì để vượt qua sự ám ảnh đó?

Làm gì giờ? Chờng thì khơng thể kể con lại càng khơng. Vì phải giữ bí mật cho thân chủ
và nhiều khi câu chuyện của họ quá lê thê. Vậy nên cô cũng đi học lớp thư giãn, xố
khơng nhớ những chuyện đó nữa, tập thở, tập thanh lọc suy nghĩ. Cuối mỗi phiên mình có
thể ghi lại cảm xúc của bản thân bằng 1 câu ngắn.

Theo cô điều gì là quan trọng của một người làm tham vấn?

Đạo đức và sự bảo mật. Có sự chủ động tạo ra lịng tin nơi thân chủ. Bên cạnh đó cần có
khả năng và kỹ năng lắng nghe. Biết phân tích cảm xúc ngay cả những ngơn ngữ khơng
lời. Nhịp nói, lời nói và biểu hiện. Có khả năng khai thác thơng tin một cách tinh tế vì
nhiều thân chủ họ giấu mình giữ lắm.

</div>
(13)<div class='page_container' data-page=13>

ý tự tử. Mình khơng vì thế mà ngại tránh khơng nói đến những chuyện xui xẻo. Mình cần
khai thác xem thân chủ mua thuốc chưa? thuốc gì? Khi nào muốn tự tử thì báo mình biết.
Có lỗi nào cần tránh trong khi tham vấn khơng vậy cơ?

Có lần có cơ kia đưa con đến tham vấn. Sau khi nghe bà mẹ kể chuyện về tình cảm bà
dành cho đứa con nhiều như thế nào. Cơ quay sang nói với cậu con trai là con có biết
khơng mỗi lần cơ nấu canh rau cơ ăn cơ tồn nhớ về đứa con trai cơ khơng. Lúc đó cơ chỉ
muốn giải thích cho cậu con trai kia hiểu là bà mẹ nào cũng yêu thương con mình hết.
Nhưng sau đó cơ nhìn lại thấy mình bị sai vì làm như vậy đứa con trai nó sẽ không coi cô
là NTV nữa mà coi cô không khác gì mẹ nó.

Cơ Tâm có chia sẻ thêm, cơ phải làm đơn gửi cha bề trên nhà Dòng đàng hoàng mới xin

vào làm tham vấn được dù hoàn toàn miễn phí. Và ở cơ có một khả năng lắng nghe
chuyện quan hệ vợ chờng vì cơ khơng phải là một tu sĩ nên thân chủ cũng dễ cởi mở
hơn.Trước khi ra về cô Tâm lại nhấn mạnh nghề này cần phải có đạo nếu mình làm sai thì
đừng làm, giết người không gươm dao.

5. Cuộc phỏng vấn số 5

5.1. Thông tin nhà tham vấn
- Độ tuổi: 41 tuổi

- Giới tính: Nữ

- Thời gian làm việc: 19 năm

- Nơi làm việc: Bệnh viện Quận 2, Nhà Văn hóa Phụ Nữ, phòng khám tư
5.2. Nội dung phỏng vấn

Các kỹ năng cần thiết trong tham vấn trị liệu?

- Đặt câu hỏi
- Quan sát
- Lắng nghe
- Phản hồi

- Nắm bắt vấn đề
- Xử lý vấn đề

- Ra quyết định, giải quyết vấn đề

Các khó khăn gặp phải trong nghề tham vấn trị liệu?

</div>
(14)<div class='page_container' data-page=14>

- Do tính chất nghề chưa được chú trọng nên:

 Cơ sở vật chất dành cho nơi làm việc của các nhà TV-TL cịn thiếu, khơng đủ tiêu
chuẩn, dẫn đến nhiều hạn chế trong việc tiếp xúc bệnh nhân.

 Thu nhập không đủ đáp ứng nhu cầu đời sống của cá nhân nhà TV-TL, nên việc
gắn bó lâu dài với nghề luôn là một thách thức không phải ai cũng có thể vượt qua.
 Có những cá nhân chưa được đào tạo chuyên môn về tâm lý vẫn có thể làm việc về
lĩnh vực tâm lý, nhiều lúc gây ra những kết quả khơng mong đợi, vơ tình lại ảnh
hưởng đến uy tín của ngành tâm lý, cụ thể là những nhà chuyên môn tâm lý thật
sự.

- Vì làm cơng việc liên quan đến tâm lý con người, vơ hình trung những người xung
quanh áp đặt tính chất cơng việc của nhà TV-TL lên chính cuộc sống riêng tư của họ.
Cuộc sống cá nhân của nhà TV-TL có thể bị lấy ra để chê trách, phán xét, bàn luận ảnh
hưởng đến uy tín nghề nghiệp của mình. Ví dụ: Nếu gặp thân chủ có vấn đề về hôn nhân,
nhà TV-TL thường bị đặt câu hỏi là anh/chị đã kết hơn chưa?

- Cơng việc TV-TL ln địi hỏi thời gian và kiên nhẫn từ thân chủ, nhưng hầu hết các
thân chủ đều có nhu cầu giải quyết vấn đề của bản thân một cách nhanh chóng, vì vậy họ
càng nhiều đặt áp lực lên nhà TV-TL.

Quan điểm bản thân nhà TV-TL xung đột với quan điểm của thân chủ?

- Không áp đặt quan điểm cá nhân lên bản thân thân chủ
- Không tư vấn

- Trả lời câu hỏi của thân chủ bằng các câu hỏi khác

Cách giải quyết các cảm xúc bị ảnh hưởng từ thân chủ?

Nhà TV tự nhủ : Câu chuyện của thân chủ được viết lên giấy, và chỉ gói gọn trong những
trang giấy bao gồm các cảm xúc, hoặc nếu các suy nghĩ và cảm xúc về câu chuyện thân
chủ có lan tỏa ra tiếp thì chỉ nằm gói gọn trong phịng trị liệu này, hoặc rộng hơn thì trong
khu vực bệnh viện này. Khi ra khỏi nơi này, tất cả sẽ đều được bỏ lại phía sau.

Điều gì khiến nhà TV-TL gắn bó với nghề?

- u thích cơng việc giúp đỡ, chăm sóc sức khỏe tinh thần cho người khác
- Nhận thấy bản thân có năng lực làm nghề TV-TL

- Mặc dù 3 lần suy nghĩ bỏ nghề vì liên quan đến thu nhập cho cuộc sống, luôn trăn trở
với câu hỏi mình muốn gì, cần gì và mục đích sống là gì, nhưng sau cùng vẫn chọn con
đường làm nhà TV-TL

Các liệu pháp tiếp cận trong TV-TL?

</div>
(15)<div class='page_container' data-page=15>

- Gia đình

- Liệu pháp thư giãn

NHẬN XÉT CHUNG

Qua các cuộc phỏng vấn, nhóm xin rút ra một số kết luận như sau:
1. Tham vấn là gì?

- Tham vấn là cuộc trị chuyện giữa hai người bạn, một người có chun mơn về tâm lý,
một người cần được sự trợ giúp về tâm lý. Cuộc nói chuyện nhằm mục đích làm sao xong
cuộc nói chuyện đó người bạn cần sự trợ giúp đó tự nhận ra vấn đề và tự giải quyết nó.

Ngay khi phiên tham vấn đầu tiên, người tham vấn cần giúp thân chủ hiểu rõ việc quyết
định thành công của một q trình tham vấn trị liệu khơng chỉ từ nhà tham vấn mà cịn có
sự đóng góp 50% từ phía thân chủ.

- Tham vấn là cơng cụ, là kỹ thuật, là năng lực của trị liệu. Nghĩa là nhà trị liệu dùng các
kỹ thuật của tham vấn trong quá trình điều trị.

- Tham vấn là dùng các câu hỏi để gợi mở, tìm hiểu vấn đề của thân chủ và cùng họ đưa
ra giải pháp cho vấn đề của họ. Giải quyết cho vấn đề hiện tại, chứ không đi sâu vào
những nguyên nhân gốc rễ từ quá khứ xa xôi, những trải nghiệm như liệu pháp trị liệu
phân tâm. Khơng đi tìm niềm tin cốt lõi, niềm tin trung gian của thân chủ như trị liệu theo
CBT.

2. Một số điều quan trọng cần nhớ trong tham vấn trị liệu
- Luôn kiên định giữ đạo đức nghề và người

- Luôn lấy thân chủ làm trọng tâm.

- Không phán xét, áp đặt quan điểm hoặc cảm xúc cá nhân lên bản thân thân chủ

- Không nên đặt những câu hỏi mà làm cho thân chủ cảm thấy mình bị áp đặt, câu hỏi
phán xét ( Chị có thấy ngoại tình là xấu khơng?) thì thân chủ sẽ bị sốc và có những phản
ứng phịng vệ.

- Ln trao dồi các kỹ năng cần thiết trong tham vấn như: Đặt câu hỏi, quan sát, lắng
nghe, phản hồi, nắm bắt vấn đề, xử lý vấn đề, ra quyết định, giải quyết vấn đề.

- Mối quan hệ giữa thân chủ và nhà tham vấn luôn phải thể hiện rạch rịi, khơng được
vượt khỏi khung, tức là khơng nên có mối quan hệ gần gũi hoặc thân thiết giữa nhà TV và
TC, và cần có sự giải thích rõ ràng cho thân chủ hiểu

- Không ngừng bồi dưỡng kiến thức về tâm lý, nâng cao trình độ vì xã hội luôn thay đổi
không cần dẫn đến tâm lý con người cũng không nhừng biến động, bản thân nhà tham
vấn phải ln là người bắt kịp những xu thế đó thì mới có thể làm nghề một cách hiệu
quả.

</div>
(16)<div class='page_container' data-page=16>

Có rất nhiều phương pháp được sự dụng trong tham vấn như CBT, hệ thống trị liệu gia
đình, phân tâm học, trị liệu chánh niệm, thôi miên,….Khi các nhà tham vấn mới vào nghề
thường sử dụng các phương pháp mình học chuyên sâu. Nhưng càng về sau với kinh
nghiệm và kiến thức càng sâu rộng, nhiều nhà tham vấn không rạch ròi được phương
pháp nào mà kết hợp cùng lúc nhiều phương pháp lại với nhau miễn là chúng đạt hiệu quả
trong việc giúp đỡ thân chủ hồi phục.

4. Những thân chủ khó tính

- Khó nhất là dạng thân chủ đến chứng minh vấn đề của họ là vĩnh viễn và nhà tham vấn
khơng giúp gì được cho họ để họ không cần phải thay đổi;

- Dạng thứ hai là họ không được tự do quyết định khi đến gặp nhà tham vấn thường thì do
bà vợ kéo ơng chồng đến hoặc ngược lại hoặc do ba mẹ ép đến thì những dạng thân chủ
này mức độ cộng tác của họ rất thấp;

- Dạng thứ ba là thân chủ tự giới hạn niềm tin đã ăn sâu vào tiềm thức của mình ví dụ
trường hợp thân chủ nữ có bị lạm dụng tình dục khi gặp nhà tham vấn nam thì họ sẽ
phịng thủ thái q nên mức độ cộng tác rất thấp. Khi tiến trình trị liệu bắt đầu hiệu
nghiệm thì họ càng phịng vệ vì họ rất lo lắng.

- Dạng thứ tư khó khăn về do điều kiện kinh tế ví dụ có những người họ phải để dành rất
lâu để đến sử dụng dịch vụ tham vấn nên họ kỳ vọng thái quá vào nhà tham vấn họ nhìn
nhà tham vấn như ơng bụt có cây đũa thần quơ cái là biến mất cái vấn đề nan giải của họ.

5. Một số lưu ý trong tiến trình tham vấn

- Thường những giờ phút cuối là khoảng thời gian thân chủ thường mới bộc lộc thật
(thường là phút 50 của khung trị liệu 60 phút), nhưng nhà tham vấn cũng phải làm đúng
trong khung giờ, đừng để vượt quá khung giờ và hẹn lịch của phiên sau, nếu bệnh nặng
thì hẹn ngay ngày mai, cịn nhẹ thì hẹn vào tuần sau. Nếu thân chủ khơng đến đúng giờ
hẹn thì cũng khơng làm việc, vi khi họ khơng đến đúng giờ, đúng lịch hẹn thì cũng có
nghĩa là họ khơng nghiêm túc khơng việc chữa trị vấn đến của mình. Họ phải cần mong
muốn chữa trị hết vấn đề của mình thì sẽ mới nghiêm túc thực hiện đúng giờ giấc, đúng
lịch hẹn. Hơn nữa, những ca mà thân chủ hay đến không đúng lịch hẹn, giờ giấc lung
tung thì trị liệu sẽ khó hiệu quả. Đồng thời, việc đúng giờ cũng là một cách thể hiện sự
tôn trọng nhà trị liệu.

- Đối với trị liệu trẻ em thì phịng trị liệu tham vấn nên có máy quay camera quan sát, để
phịng trường hợp có nhiều trẻ trong phịng với nhà tham vấn thì nói khác nhưng khi ra
gặp phụ huynh lại nói khác, có thể dẫn đến việc phụ huynh quay lại mắng nhà tham vấn.
Và sau khi tham vấn cho trẻ xong, cũng phải nên nói chuyện thêm với phụ huynh để tìm
hiểu thêm thơng tin từ những người chăm sóc.

6. Cách vượt qua những ám ảnh cảm xúc từ những câu chuyện của thân chủ

</div>
(17)<div class='page_container' data-page=17>

nó phải xảy ra, tìm cách để giúp thân chủ thoát ra vấn đề của họ. Tuy nhiên, sau mỗi buổi
tham vấn không nên giữ lại trong mình nhiều đau của thân chủ quá, phải biết cách đưa đi
vào rồi đi ra luôn, nếu không sẽ làm mình bị mất năng lượng, dẫn đến kiệt sức mà sinh
bệnh. Một số nhà tham vấn cố gắng cân bằng, giải thoát bản thân khỏi những ám ảnh từ
thân chủa như sau:

- Đi học lớp thư giãn, xoá khơng nhớ những chuyện đó nữa, tập thở, tập thanh lọc suy
nghĩ. Cuối mỗi phiên mình có thể ghi lại cảm xúc của bản thân bằng 1 câu ngắn để kết
thúc buổi tham vấn đó, cũng như kết thúc cảm xúc về thân chủ trong buổi hôm nay ngày

tại thời điểm đó.

- Viết câu chuyện của thân chủ được viết lên giấy, và chỉ gói gọn trong những trang giấy
bao gồm các cảm xúc, hoặc nếu các suy nghĩ và cảm xúc về câu chuyện thân chủ có lan
tỏa ra tiếp thì chỉ nằm gói gọn trong phịng trị liệu này, hoặc rộng hơn thì trong khu vực
bệnh viện này. Khi ra khỏi nơi này, tất cả sẽ đều được bỏ lại phía sau.

7. Thế nào là một ca trị liệu thành công?

Phải xét đến mục tiêu của thân chủ khi đến gặp nhà tham vấn ở phiên đầu. Nếu trong quá
trình trị liệu thấy thân chủ đã đạt được các mục tiêu đã đề ra thì tức là trị liệu đã thành
cơng. Tuy nhiên cũng có những thân chủ tự cảm thấy bản thân không cần theo đuổi đến
những phiên cuối, lúc đó nhà tham vấn trị liệu cần mình thực hiện phiên cuối trao quyền
cho họ, dặn dị thân chủ một số điều cần thiết …. để khi họ khơng cịn đến gặp nhà tham
vấn nữa thì họ vẫn có thể tự lập được, tự giải quyết được vấn đề.

8. Một số khó khăn khi làm nghề tham vấn trị liệu

- Công việc TV-TL ln địi hỏi thời gian và kiên nhẫn từ thân chủ, nhưng hầu hết các
thân chủ đều có nhu cầu giải quyết vấn đề của bản thân một cách nhanh chóng, vì vậy họ
càng nhiều đặt áp lực lên nhà TV-TL.

9. Một số thử thách khi làm nghề tham vấn tâm lý tại Việt Nam

- Nghề mới, chưa được cơng nhận chính thức do chưa có mã nghề, về mặt pháp luật
khơng có các quy định hay tiêu chuẩn cụ thể đối với nghề, cho nên bản thân người làm
nghề TV-TL cũng không được sự bảo hộ của luật pháp. Thông thường, người làm nghề
TV-TL chỉ gắn liền và được bảo hộ theo những nhóm hoặc các cơng ty nhỏ và tuân theo
các quy định do chính các tổ chức này đặt ra.

- Do tính chất nghề chưa được chú trọng nên:

</div>
(18)<div class='page_container' data-page=18>

 Thu nhập không đủ đáp ứng nhu cầu đời sống của cá nhân nhà TV-TL, nên việc
gắn bó lâu dài với nghề ln là một thách thức khơng phải ai cũng có thể vượt qua.

 Có những cá nhân chưa được đào tạo chuyên mơn về tâm lý vẫn có thể làm việc về

</div>