<span class='text_page_counter'>(1)</span><div class='page_container' data-page=1>

Ngày soạn: 14/12/09

Tiết: 47

Đọc văn:

<b>CẢM XÚC MÙA THU</b>

(Thu hứng)- Đỗ Phủ

I.Mục tiêu bài học:

1. Kiến thức: Giúp học sinh

- Hiểu được vẻ đẹp của bức tranh thu vừa hùng vĩ, vừa hiu hắt qua cách dùng từ ngữ, hình ảnh
thơ hàm súc, cơ đọng;

- Cảm nhận được tâm trạng xót xa, u buồn bởi tấm lịng hồi hương khắc khoải và nỗi ngậm
ngùi cho thân phận của nhà thơ.

2. Kĩ năng: Tiếp tục rèn luyện kĩ năng đọc hiểu một bài thơ Đường luật.
3. Tư tưởng: Bồi dưỡng tình yêu quê hương, đất nước.

II Chuẩn bị của giáo viên và học sinh:

<b> - </b>Giáo viên: Đọc SGK, TLTK, thiết kế giáo án ...

- Học sinh:Đọc và soạn bài trước theo câu hỏi hướng dẫn, sưu tầm một số tác phẩm của Đỗ
Phủ, một số giai thoại về ông. …

III Phương pháp giảng dạy <b>:</b>

Kết hợp thuyết trình, phát vấn, nêu vấn đề, gợi mở, thảo luận…

IV. Tiến trình lên lớp<b>:</b>

1. Kiểm tra bài cũ (5’)

Câu hỏi: Đọc thuộc lịng bài thơ “ Tại lầu Hồng Hạc tiễn Mạnh Hạo Nhiên đi Quảng
Lăng” và trình bày tâm trạng của nhà thơ Lí Bạch?

1. Giới thiệu bài mới:

Nếu thả hồn vào chùm thơ tuyệt tác của Tam Nguyên Yên Đổ, ta như lạc vào cõi êm
đềm tĩnh lặng, lung linh đến huyền ảo trong bảng lảng khói sương của làng quê Bắc bộ Việt
Nam xưa, thì tìm về với “Thu hứng” của Đỗ Phủ là tìm về với cảnh thu, sắc thu, nơi đại ngàn
với vẻ đẹp hoành tráng, vừa hùng vĩ, vừa cơ tịch, hoang liêu. Có thể nói “Thu hứng” là thi
phẩm đã thể hiện một ách sâu lắng tình hồi hương cùng cuộc sống cơ dơn vò võ của người con
xa xứ. Để cảm nhận sâu hơn những hồi niệm xót xa ấy của Đỗ Phủ, chúng ta cùng tìm hiểu bài
thơ “Thu hứng” của ông.

TL Hoạt động của GV Hoạt động của HS Nội dung

6’ Hoạt động 1:

Hướng dẫn HS tìm hiểu
chung về cuộc đời và sự
nghiệp của nhà thơ Đỗ
Phủ.

- Gọi 1 HS đọc phần tiểu
dẫn và tóm tắt những nét
chính về tác giả.

- GV nhận xét bổ sung
giúp HS hiểu rõ hơn về
nhà thơ nổi tiếng Đỗ Phủ.

- HS đọc bài và trả lời
theo yêu cầu của GV.
-HS lắng nghe, ghi chép.

I/Tìm hiểu chung.
1/ Tác giả:

- Đỗ phủ (712 – 770) tự là Tử
Mỹ, quê ở huyện Củng, tỉnh
Hà Nam, Trung Quốc.

- Xuất thân trong gia đình có
truyền thống Nho học và thơ
ca.

- Cuộc đời: Sống ở thời loạn
lạc, cuộc đời nghèo khổ, lưu
lạc.

</div>
<span class='text_page_counter'>(2)</span><div class='page_container' data-page=2>

GV giới thiệu về hồn
cảnh ra đời, vị trí của bài
thơ.

Bài thơ được sáng tác năm
766 khi Đỗ Phủ cùng gia
đình lưu lạc ở Quỳ Châu,

thuộc tỉnh Tứ Xuyên.

<b> - </b>Là bài thơ mở đầu cho

chùm thơ thu gồm 8 bài.

Bài tơ được coi là “<i>Cương</i>

<i>lĩnh</i> <i>sáng tác</i>” cho 7 bài thơ
sau.<b> </b>

.

-HS chú ý theo dõi.

yêu con người, quê hương đất
nước→ “thi thánh”.

2/ Hoàn cảnh sáng tác,vị trí
của bài thơ.

Bài thơ được sáng tác năm
766 khi Đỗ Phủ cùng gia đình
lưu lạc ở Quỳ Châu, thuộc
tỉnh Tứ Xuyên.

<b> - </b>Là bài thơ mở đầu cho
chùm thơ thu gồm 8 bài. Bài tơ

được coi là “<i>Cương lĩnh</i> <i>sáng</i>

<i>tác</i>” cho 7 bài thơ sau.<b> </b>

.

28’ Hoạt động 2:

Hướng dẫn HS đọc hiểu
văn bản.

-GV gọi 1 HS đọc bài thơ.
(?) Em hãy cho biết bài thơ
này có thể được chia làm
mấy phần?

-GV giải thích cách phân
chia bố cục bài thơ theo
quan điểm của nhà phê bình
văn học nổi tiếng Kim
Thánh Thán là hợp lý hơn
cả.

(?) Bức tranh mùa thu nơi
đất khách được tác giả miêu
tả như thế nào?

-HS đọc cả 3 phần phiên
âm, dịch nghĩa và dịch thơ.
-HS suy nghĩ, trả lời.

-HS lưu ý: Bố cục(2 phần) :
+ Phần 1: tiền giải (4 câu
đầu)

→ cảnh thu.

+ Phần 2: hậu giải ( 4 câu
cuối)→tình thu.

-HS thảo luận, trình bày ý
kiến.

II/ Đọc hiểu văn bản:

1/Cảnh mùa thu ở Quỳ Châu:
-Hình ảnh:

+ Sương móc trắng xóa làm
tiêu điều xơ xác cả rừng thu.
+ Núi Vu, kém vu: Vùng núi
hùng vĩ và rất hiểm trở → hơi
thu hiu hắt, ảm đạm.

</div>
<span class='text_page_counter'>(3)</span><div class='page_container' data-page=3>

(?) Cảnh mùa thu được tác
giả miêu tả trong những
khơng gian nào?

(?) Em có nhận xét gì về
bức tranh mùa thu?

- GV nhận xét, kết hợp bình
giảng, chốt ý.

(?) Em có nhận xét gì về sự
thay đổi tầm nhìn, cách
nhìn của tác giả từ 4 câu thơ
đầu sang 4 câu thơ cuối.
Hãy phân tích?

(?) Xét theo cấu trúc ngữ
pháp thì câu thơ thứ năm có
gì đặc biệt?

(?) Theo em, nước mắt
được nói đến trong câu thơ
là của ai? Hoa cúc hay nhà
thơ?

(?) Nếu là nhà thơ ( hoặc
hoa cúc ) thì hãy lý giải vì
sao nhà thơ (hoặc hoa cúc)
rơi lệ?

- GV nhận xét, kết hợp bình
giảng để là áng tỏ ngôn ngữ
thơ hàm súc.

(?) Đọc câu thơ 6 đối
chiếu giữa bản phiên âm và
dịch nghĩa ?

-Hs suy nghĩ, trả lời

-HS thảo luận, trình bày ý
kiến.

- HS chú ý theo dõi.

-HS tập diễn xi nội dung
câu thơ.

-HS thảo luận, trình bày ý
kiến.

-HS tự phát hiện, trình bày.

-HS thảo luận, trình bày ý
kiến.

-HS tiếp tục thảo luận, trình
bày ý kiến.

-HS suy nghĩ trả lời (đối
chiếu so sánh phần phiên
âm qua bản dịch nghĩa)

-Không gian 3 chiều:
+ Chiều rộng.

+ Chiều sâu.

+ Chiều cao.

 Cảnh thu được miêu tả

từ gần đến xa, từ trên
cao xuống thấp. Cảnh
mang nét tượng trưng
đẹp hùng vĩ nhưng
buồn.

 Điểm nhìn của tâm

trạng mang nặng thế sự
cuộc đời.

2/ Nỗi lịng của nhà thơ:

-Tầm nhìn của tác giả thay đổi
từ cái nhìn bao quát cảnh tượng
chung của thiên nhiên → Sự
vật cụ thể gắn bó với riêng
mình.

●Hai câu 5,6.

-Câu thơ “Tùng cúc lưỡng khai
tha nhật lệ”: →Khuyết chủ ngữ
cho ta sự liên tưởng độc đáo.
+ Cách 1: Nước mắt ấy là nước
mắt của thi nhân khi nhìn thấy

khóm cúc nở thêm một lần nữa
(tức là 2 lần cúc nở → 2 mùa
thu → 2 năm).

+ Cách 2: Những cánh hoa cúc
tựa như những giọt nước mắt.
-Thi nhân “rơi lệ” vì buồn nhớ
q hương vì ngậm ngùi, xót xa
cho thân phận lưu lạc của
mình.

-Hoa cúc “rơi lệ”: Cảnh vật
đồng cảm với nỗi lòng của tác
giả. Tâm trạng của nhà thơ lan
ra thấm thía tới cả cỏ cây, hoa
lá.

-Câu 6:

“Cô chu”: Con thuyền lẻ loi cô
đơn.

</div>
<span class='text_page_counter'>(4)</span><div class='page_container' data-page=4>

(?) Bức tranh mùa thu
khơng chỉ có hình ảnh mà
cịn có âm thanh. Âm thanh
ở hai câu cuối làm bài thơ
vui hơn không?

GV nhận xét, chốt ý.

-HS chú ý:

+ Xác định đó là âm thanh
gì?

+ Nó thể hiện điều gì?

-HS lắng nghe, bổ sung.

của thi nhân.

→ Là phương tiện duy nhất để
chuyển tải nỗi lòng thi nhân về
quê cũ.

●Hai câu cuối:

+Âm thanh của tiếng chày đập
vải gợi lên nỗi nhớ quê da diết
trong lòng của nhà thơ.

+Âm thanh của tiếng chày đập
vải còn gợi lên cảnh may áo rét
gửi cho những người lính.
=> Tâm trạng của nhà thơ
chuyển từ nỗi u buồn bản thân
đến nỗi lo âu thời cuộc.

5’ Hoạt động 3:

Hướng dẫn HS tổng kết
bài học.

(?) Nêu giá trị đặc sắc về
phương diện nội dung và
nghệ thuật của bài thơ?

- GV nhận xét, chốt ý.

-HS khái quát lại giá trị nội
dung và nghệ thuật của bài
qua phân tích ở trên.

- HS chú ý theo dõi.

III/ Tổng kết
1/ Giá trị nội dung:

Bài thơ thể hiện nỗi nhớ quê
hương da diết, niềm lo âu cho
đất nước và ngậm ngùi, xót xa
cho thân phận của bản thân.
2/ Giá trị nghệ thuật:

-Kết cấu chặt chẽ.

-Bút pháp tả cảnh ngụ tình.
-Ngơn ngữ thơ hàm súc đa
nghĩa – “ý tại ngôn ngoại”.

V/ Dặn dò:(1’)

- Nắm nội dung cơ bản của bài, học thuộc lòng phần phiên âm và dịch thơ.
- Đọc và soạn trước bài “Đọc thêm”.

VI/Rút kinh nghiệm, bổ sung:

………
………..

</div>

<!--links-->