TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ QUỐC DÂN
KHOA DU LỊCH VÀ KHÁCH SẠN
--------------***--------------

ĐỀ ÁN CHUYÊN NGÀNH QUẢN TRỊ
DU LỊCH
ĐỀ TÀI: NGHIÊN CỨU PHÁT TRIỂN TIỀM NĂNG DU LỊCH QUẦN
THỂ DI TÍCH CHÙA THẦY

Giảng viên hướng dẫn: PGS.TS. Lại Phi
Hùng
Sinh viên thực hiện: Vũ Thị Huyền Trang
Mã sinh viên: 11174999
Lớp: Quản trị du lịch 59


Hà Nội, 2020

LỜI CAM KẾT
Họ tên: Vũ Thị Huyền Trang
MSSV: 11174999
Lớp: Quản trị du lịch 59
Tôi đã đọc và hiểu về các hành vi vi phạm sự trung thực trong học thuật.
Tôi cam kết bằng danh dự cá nhân rằng nghiên cứu này là do tôi thực hiện và
không vi phạm yêu cầu về sự trung thực trong học thuật.
NGƯỜI CAM KẾT

Vũ Thị Huyền Trang


MỤC LỤC

Trang

DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT
STT
1
2

Từ viết tắt
UBND

Diễn giải
Ủy ban nhân dân

DANH MỤC BẢNG, BIỂU ĐỒ, SƠ ĐỒ, HÌNH
STT

Tên hình ảnh, bảng biểu, sơ đồ

1

Bảng 3.1: Dự báo về số lượng khách du lịch đến
với khu vực chùa Thầy
Sơ đồ 3.2: Mơ hình tổ chức phịng du lịch tại khu di tích
chùa Thầy Hà Nội

2
3

Trang



4

A. MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Như chúng ta biết rằng, du lịch hiện đang trở thành một ngành kinh tế mũi
nhọn, đóng góp khơng nhỏ và sự phát triển kinh tế của nhiều quốc gia và khơng
nằm ngồi đất nước ta. Cũng bởi xã hội ngày càng phát triển, song song mức
sống của con người ngày nâng cao đặc biệt là nhu cầu về các hoạt động tham
quan, đi lại, vui chơi giải trí,... Đứng trước sự bùng nổ mạnh mẽ của hoạt động
du lịch chúng ta phải nhanh chóng thích ứng và nhìn nhận tình hình để nắm bắt
được cơ hội đó. Khơng những để mang lại lợi ích về kinh tế mà cịn là cơ hội để
trùng tu gìn giữ các giá trị và vẻ đẹp hiện có của đất nước cũng như là quảng bá
nền văn hóa dân tộc, hình ảnh của đất nước ra thế giới.
Hiện nay, ngành du lịch thủ đô đang dần dần từng bước thúc đẩy để nâng
cao phát triển mạnh mẽ, tập trung vào các sản phẩm du lịch hiện có và đồng thời
khai thác tiềm năng du lịch khu vực ngoại thành nhằm mục đích đa dạng hóa sản
phẩm, phát triển cơ cấu ngành du lịch toàn diện hơn, đồng thời thúc đẩy chuyển
dịch cơ cấu kinh tế - xã hội của thủ đô. Ngoại thành Hà Nội bao gồm 18 huyện,
thị xã là nơi có rất nhiều các tiềm năng về du lịch với các bản sắc các văn hóa
như văn hóa xứ Đồi, văn hóa của dân tộc Mường, các làng quê đồng bằng Bắc
Bộ, đặc biệt là nơi tồn tại rất nhiều các dấu tích, di tích văn hóa dân tộc cùng với
cảnh đẹp nên thơ tự nhiên. Trong đó khơng thể khơng kể đến huyện Quốc Oai
được biết đến là nơi có các ngọn núi đồi tự nhiên, có các tiềm năng du lịch tâm
linh, du lịch sinh thái nghỉ dưỡng các giá trị văn hóa được cơng nhận. Tồn tại
những giá trị về kiến trúc, văn hóa, lịch sử và tơn giáo bao gồm các điểm đến du
lịch nổ bật là chùa Thầy (xã Sài Sơn) được cơng nhận là Di tích quốc gia đặc
biệt. Gần đó là đình So (xã Cộng Hịa) được mệnh danh là “đệ nhất đình Đồi”
với những giá trị mỹ thuật riêng có. Tổ hợp vui chơi, giải trí và nghỉ dưỡng Baara
Land (xã Sài Sơn) gồm: Công viên biển Hà Nội, khách sạn La Paz 3 sao, cùng

các nhà hàng cùng show diễn thực cảnh Tinh hoa Bắc Bộ nổ tiếng thế giới đang
trở thành điểm đến của nhiều khách du lịch...
Với hệ thống những giá trị về du lịch hiện có như vậy, ta cần nhanh chóng
nhìn nhận thực trạng du lịch địa phương để đưa ra giải pháp góp phần nhanh
chóng đưa ngành du lịch địa phương lên bước đà phát triển mạnh mẽ hơn nữa.
Cụ thể là quần thể di tích lịch sử tâm linh chùa Thầy – được chứng nhận khu di
tích quốc gia đặc biệt và là điểm đến tâm linh nổi tiếng. Mặc dù chùa Thầy được
nhiều du khách biết đến nhưng thực trạng phát triển du lịch tại điểm còn rất nhiều


5
thiếu sót và chưa có đầu tư. Vì vậy, ta cần nghiên cứu để nắm bắt được sự thiếu
sót ấy cũng như những thứ đã tốt để nâng cao được hiệu quả của sự khai thác du
lịch tại đây. Để huyện Quốc Oai nói chung và chùa Thầy nói riêng trở thành một
điểm đến nổi tiếng và hấp dẫn đối với du khách trong nước và cả nước ngoài.

2. Mục tiêu nghiên cứu của đề tài
Tìm hiểu tổng quát về quần thể di tích chùa Thầy và giá trị lịch sử văn hóa
nơi đây. Thực hiện khảo sát thực tế để thu thập thơng tin, hình ảnh, số liệu một
cách chân về thực trạng đang diễn ra tại nơi đây. Tìm hiểu, thống kê, phân tích
thực trạng nơi đây đặc biệt là thực trạng về hoạt động du lịch và công tác quản lý.
Đánh giá thực trạng về hoạt động du lịch để đưa ra các thuận lợi, khó khăn để rút
ra hướng phát triển và các giải pháp nhằm phát triển tiền năng du lịch của quần
thể di tích chùa Thầy.

3. Đối tuợng nghiên cứu của đề tà
Phát triển tiềm năng du lịch quần thể di tích chùa Thầy.

4. Phạm vi nghiên cứu của đề tài
Quần thể di tích chùa Thầy, Sài Sơn, Quốc Oai, Hà Nội.


5. Phương pháp nghiên cứu của đề tài:
Đề tài áp dụng kết hợp các phương pháp nghiên cứu khác nhau:

- Phương pháp quan sát điều tra thực tế, điền dã, điều tra xã hội học: thực hiện

-

các khảo sát thực tế tại chùa Thầy thơng qua việc quan sát, điều tra, tìm hiểu
đồng thời ghi chép, thu thập thơng tin, hình ảnh cũng như thực trạng của các
hoạt động diễn ra tại điểm đến.
Phương pháp thu thập thông tin và nghiên cứu lý thuyết, xử lý dữ liệu qua các

-

tài liệu tham khảo, giáo trình, các cơng trình nghiên cứu, các bài thống kê và
tài liệu chuyên ngành của Tổng cục Du lịch Việt Nam, Tổng cục thống kê, Sở
văn hóa Thể thao du lịch tỉnh Hà Nội,...
Phương pháp luận và các phương pháp tổng hợp, phân tích, thống kê, so sánh,
chứng minh,... thông qua các thông tin, số liệu thu thập được để đưa ra thực
trạng, giải pháp, kết luận,...

6. Kết cấu của đề tài:
Ngoài phần mở đầu, kết luận, phụ lục và tài liệu tham khảo, nội dung
chính của đề tài gồm có 3 chương:

- Chương 1: Tổng quan về chùa Thầy và lễ hội chùa Thầy
- Chương 2: Thực trạng về hoạt động du lịch và công tác quản lý của sở du lịch
Hà Nội đối với chùa Thầy



6
- Chương 3: Một số giải pháp nhằm phát triển tiềm năng du lịch chùa Thầy

B. NỘI DUNG
CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN VỀ CHÙA THẦY VÀ LỄ HỘI
CHÙA THẦY
1.1. Tổng quan về chùa Thầy


7
1.1.1. Điều kiện tự nhiên
1.1.1.1. Vị trí địa lý
- Quần thể di tích chùa Thầy bao gồm một nhóm các ngôi chùa nằm trên núi và
-

dưới chân núi Sài Sơn.
Núi Sài Sơn thuộc xã Sài Sơn, huyện Quốc Oai, tỉnh Hà Tây cũ. Và hiện nay

-

là xã Sài Sơn, huyện Quốc Oai, thành phố Hà Nội.
Từ trung tâm Hà Nội đi về hướng tây nam, chùa Thầy cách trung tâm Hà Nội
khoảng 20km.

1.1.1.2. Địa hình
Quần thể các núi đá vơi nằm trên bãi ven sơng Đáy. Có độ cao dưới 100m
và núi Thầy cao nhất với độ cao là 110m.

1.1.1.3. Khí hậu

- Khí hậu: nhiệt đới ẩm gió mùa, mùa đơng lạnh và mưa ít cịn mùa hè nóng và
mưa nhiều.
- Lượng mưa TB năm: khoảng từ 1600-1800mm
- Nhiệt độ trung bình nắm khoảng 23,5°C, cao nhất khoảng 38°C (tháng 6) và
thấp nhất khoảng 10°C (tháng 1)
- Vì chùa Thầy nằm ở chân núi đá vơi có nhiều cây xanh bao phủ nên sẽ mát
hơn vào mùa hè và ấm hơn vào mùa đông.

1.1.2. Điều kiện xã hội
1.1.2.1. Dân cư
Dân số của cả huyện Quốc Oai trên 180.000 người (2018) và mật độ dân
cư tại xã Sài Sơn khá đông (UBND huyện Quốc Oai).

1.1.2.2. Kinh tế
Điều kiện kinh tế tại xã Sài Sơn khá ổn định. Đa phần các hộ gia đình cịn
làm nơng nghiệp, trồng trọt chăn ni và kinh doanh buôn bán. Việc tạo ra thu
nhập nhờ hoạt đông du lịch nơi đây chưa được hiệu quả mặc dù có tiềm năng lớn.
Hoạt động du lịch tại chùa Thầy chưa mang lại nhiều thu nhập cho người dân bởi
thường chỉ thu hút khách vào mấy ngày diễn ra lễ hội còn lại chưa được thu hút
khách thập phương và các ngày thường và khách du lịch thường đi trong ngày
nên hoạt động kinh doanh lưa trú cũng chưa được mở rộng phát triển.

1.1.2.3. Cơ sở hạ tầng
- Giao thông thuận lợi. Từ trung tâm Hà Nội sau khi đi đường đại lộ Thăng

-

Long khoảng 20km rồi rẽ phải sang xã Sài Sơn chỉ cần đi thẳng khoảng 1km
là đến chùa Thầy. Đường xá trước khó đi nhưng giờ đã được mở rộng và sửa
chữa làm đường nhựa.

Hệ thống cầu cống và cung cấp nước đều ổn định. Có hệ thống nước máy
Hệ thống trường học khang trang và rộng rãi.


8
- Về cơ sở y tế thì có trạm xá cách điểm du lịch không xa và bệnh viện huyện
-

Quốc Oai nằm ở thi trấn Quốc Oai các chùa Thầy khoảng 4km.
Về hạ tầng thì ở xã Sài Sơn đang hình thành và trong q trình hồn thiện khu
đơ thị Sunny Garden và Khách sạn 3 sao La Paz và khu biển nhân tạo vui
chơi Baara Land.

1.1.3. Cảnh quan thiên nhiên
Sài Sơn là một vùng quê nên thơ, thanh bình và yên ả của xứ Đoài, như
nhà thơ Quang Dũng đã từng viết:
“Bao giờ trở lại đồng Bương, Cấn
Về núi Sài Sơn ngó lúa vàng
Sơng Đáy chậm nguồn qua phủ Quốc
Sáo diều khuya khoắt thổi đêm trăng!”
Chùa Thầy mang một vẻ đẹp non nước hữu tình khi nằm gọn bên dưới
chân núi của một dải núi đá vôi màu xanh hình vịng cung uốn lượn như đi
rồng phía trước là hồ nước lớn tên là hồ Long Chiểu, giữa hồ cịn có thủy đình
với hai tầng và tám mái mang dáng hình như một đóa hoa sen. Dẫn vào chùa cầu
Nhật Tiên Kiều và cầu Nguyệt Tiên Kiều. Chùa có ba tịa, nằm song song dưới
chân núi với nhau phía trước thì có sân rộng hướng ra hồ Long Chiểu. Dọc hai
bên chùa thờ mười tám vị La Hán. Ở nơi đây cịn có bậc thang leo lên núi rộng
dẫn tới hang Cắc Cớ, hang Bụt Mọc, chùa Cao, đền Thượng, chùa Bối Am... Là
những nơi thanh tịnh, linh thiêng hơn nữa mang những nét kiến trúc vô cùng đẹp
đẽ. Đứng trên núi Thầy nhìn xuống du khách sẽ được chiên ngưỡng khung cảnh

đẹp đến nao lòng của những cánh đồng lúa vàng ươm trải dài thanh bình đến kì
lạ.

1.2. Các giá trị lịch sử, văn hóa tại chùa Thầy
1.2.1. Lịch sử hình thành
Tên nơm của Sài Sơn chính là núi Thầy, vì vậy chùa có tên là chùa Thầy.
Vao thời nhà Lý, ngôi chùa bắt đầu được xây dựng và lúc đó núi Thầy được gọi
là núi Phật Tích. Đây chính là nơi Thiền Sư Từ Đạo Hạnh tu hành, chứng kiến
khoảng thời gian về quãng đời cuối của người cho đến ngày người thoát xác.
Ban đầu Thiền sư Từ Đạo Hạnh tới đây tu hành và trụ trì chùa Thầy trong
Hương Hải Am. Về sau đó Vua Lý Nhân Tông tới và xây thêm hai ngôi chùa là
Đỉnh Sơn Tự (chùa Cao) và chùa Cả. Vào đầu thế kỉ 17, Dĩnh Quận Công đã cho
xây dựng và trùng tu lại nhà bia, nhà hậu, gác chuông và điện Thánh, điện Phật.
Ngôi chùa đã được xây dựng ở vị trí đắc địa trên thế đất hình rồng với
kiến trúc và điêu khắc vô cùng đặc biệt. Khi đi qua đây, Chúa Định Vương Trịnh
Căn (1682-1709) đã thấy sự kì ảo và nét đẹp của chùa Thầy mà khắc lên bia Phật


9
Tích Sơn Tự rằng: “Nay thấy chùa Thiên Phúc ở núi Phật Tích như viên ngọc nổi
lên giữa đám ruộng sỏi đá rạng vẻ xuân tươi cả bốn mùa”.

1.2.2. Kiến trúc chính của chùa Thầy
Đây là một ngơi chùa linh thiêng và đẹp đẽ với bố cục nội công ngoại
quốc, kiến trúc được thiết kế trải dài, dốc theo triền núi.
Phần chính của chùa Thầy bao gồm ba tịa song song với nhau tên là chùa
Hạ, chùa Trung và chùa Thượng. Nhà tiền tế là chùa Hạ có tượng Thánh hiền,
Đức Ơng. Chùa Trung có bàn thờ Phật cùng tượng Thiên vương và tượng Hộ
pháp ở hai bên. Chùa Thượng là nhà Thánh ở trên cao và khá tách biệt để tượng
cha mẹ Từ Đạo Hạnh, tượng ba kiếp của thiền sư Từ Đạo Hạnh và tượng Di Đà

tam tôn. Ống muống nối chùa Hạ và chùa Trung với nhau, trong ống muống có
tượng Bát bộ Kim Cương.
Chùa nhìn ra hồ Long Chiểu, phía trước có một sân rộng tạo hàm rồng.
Giữa hồ có thủy đình trở thành viên ngọc trước miệng rồng. Hai bên sân có hai
cây gạo tạo thành râu rồng nhưng cho tới nay thì hai cây gạo đã chết và người
dân trồng thay bằng hai cây đa. Bên chùa có hai dãy hành lang thờ mười tám vị
La Hán giống như hàm dưới của rồng. Và sau đó thì có lầu trống và lầu chng
tạo thành tai rồng. Nối vào sân tạo thành hai râu rồng là cầu Nhật Tiên Kiều và
Nguyệt Tiên Kiều. Đi qua Cầu Nhật Tiên dẫ tới đền thờ Tam phủ nằm trên một
hòn đảo nhỏ. Cầu Nguyệt Tiên là lối vào chùa và cũng là đường dẫn lên núi

1.2.3. Hệ thống chùa trên núi
Trên núi có chùa Cao, cịn có tên là Đỉnh Sơn Tự, vốn là Hiển Thụy am, là
nơi Thiền sư Từ Đạo Hạnh đến tu đầu tiên. Phía sau chùa có hang Thánh Hóa
được tương truyền rằng đây là nơi Ngài Từ Đạo Hạnh thoát xác để đầu thai làm
vua Lý Thần Tơng bởi vậy nó mang tên là hang Thánh Hóa.
Đi qua chùa Cao lên thêm một chút là một khoảng đất rộng được xây bằng
phẳng được gọi là chợ Trời, trên đây có thờ phật Quan Âm Bồ Tát, xung quanh
thì có các bàn ghế bằng đá và một bàn đá nhẵn được coi là bàn cờ tiên. Đi thêm
một chút vòng xuống thêm chút là tới hang Cắc Cớ, hang khá rộng và sâu và là
nơi hẹn hị của đơi lứa ngày xưa vào mỗi dịp lễ hội:
“Gái chưa chồng trông hang Cắc Cớ,
Trai chưa vợ nhớ hội chùa Thầy.”
Đi ngược lên trên là đến đền Thượng. Gần đền Thượng có hang Bụt Mọc
và hang Bị rồi tới hang Gió rộng và thơng lên trời. Về phía bên kia của núi Thầy
có chùa Bối Am với một mái ngói nên cịn gọi là chùa Một Mái. Trên vách núi
người dân tìm được một bản khác chữ của Chúa Trịnh Căn rằng: "chùa Thầy như
viên ngọc nổi lên giữa đám sỏi đá, rạng vẻ xuân tươi khắp cả bốn mùa. Động trên



10
hệt như cõi thanh hư, bên vách còn in mây ráng. Ao rồng thông sang bến siêu độ,
cầu tiên Nhật Nguyệt đơi vầng. Hình tựa bình phong, sơng như dải lụa".

1.2.4. Giá trị điêu khắc và nghệ thuật
Chùa Thầy mang kiến trúc tiền Phật hậu Thánh với hệ thống tượng Phật
và hệ thống tượng Thánh. Các thượng Phật và tượng Thánh mang các nét điêu
khắc vô cùng tỉ mỉ, đặc biệt và có thẩm mĩ đặc sắc. Hệ thống tượng phật trong
chùa được chia thành trục thời gian và trục không gian được được chú trọng đến
thần thái và tinh xảo trong cách tạo hình để tốt lên được từng tượng với ý nghĩa
khác nhau. Ngoài các nghệ thuật điêu khắc đặc biệt thì tượng trong chùa cịn
được kết hợp tạo hình động như pho tượng Từ Đạo Hạnh: “Pho tượng có kích
thước bằng người thực, làm bằng gỗ chiên đàn đặt trong khám thờ. Khi xưa trong
ruột tượng có đặt dây máy theo lối con rối, do đó mỗi khi mở cửa khám tượng từ
từ đứng dậy, đóng cửa khám tượng lại từ từ ngồi xuống. Về sau… mới cắt dây
máy, và tượng ngồi ln…”. Bên cạnh đó các nghệ nhân còn kết hợp giữa đất và
gỗ để tạo hình tượng phong phú cùng sự phối hợp hài hịa của màu sắc đã tạo nên
sự sâu trầm cùng với ánh nến tốt lên sự lung linh huyền ảo kì diệu cho các pho
tượng.
Bên cạnh đó thì các nghệ nhân cịn sắp xếp khơng gian ánh sáng tạo thành
kiến tạo nên yếu tố phong thuỷ, hịa hợp. “Từ ngồi vào chùa cũng là sự chuyển
trạng thái từ nơi cuộc sống thế tục để bước vào một thế giới yên tĩnh lắng đọng.
Về ánh sáng càng đi sâu vào chùa, ánh sáng tự nhiên càng mất dần để chuyển
sang ánh sáng của đèn, nếu giúp con người tĩnh tâm suy ngẫm tạm xa rời cuộc
sống đời thường.”

1.2.5. Các hoạt động tín nghưỡng và nghi lễ thờ cúng
1.2.5.1. Lễ cầu an đầu năm
• Khái niệm:
Cầu an là sự mong muốn, là ước vọng được khỏe mạnh, an lạc và hạnh

phúc.

• Thời gian:
Hằng năm, vào dịp đầu năm Âm Lịch, cao điểm là vào rằm tháng Giêng,
lễ cầu an được thực hiện cho mọi gia đình bắt đầu.
• Thủ tục đăng kí làm lễ:
Trước ngày làm lễ cầu an người dân cần lên chùa đăng kí làm lễ .Sau đó
gười dân được phát phiếu cầu an . Mỗi phiếu có ghi địa chỉ, tên của tín chủ và gia
đình. Sau khi làm đúng thủ tục, người dân được hướng dẫn sang bàn nộp tiền lễ
và đúng ngày giờ quy định quay lại chùa làm lễ. Được biết chi phí cho lễ cầu an
là 25.000 đồng/người .


11
• Ý nghĩa:
Đây là một nét văn hóa, nét đẹp truyền thống có từ xa xưa của người dân
Việt Nam. Tất cả mọi người từ người già cho đến trẻ nhỏ đều đến chùa dâng
hương thơm lên đức Phật. Mọi người cho rằng lễ cầu an nhằm cầu xin cho gia
đình một năm mới bình an, may mắn, an vui.

1.2.5.2. Lễ cầu siêu
• Khái niệm:
"Cầu Siêu" có nghĩa là "cầu cho người chết được siêu độ, được sanh về
thế giới của chư Phật."
Những người dân trong xã Sài Sơn nếu có người thân vừa mới qua đời
thường nên Chùa Thầy nhờ nhà chùa làm lễ cầu siêu cho người quá cố. Với
mong muốn giúp cho vong linh của người đã chết thoát khỏi các cảnh giới khổ
đau trong địa ngục. đồng thời tỏ lòng thương nhớ đối với người đã mất.
• Thời gian:
“Lễ cầu siêu được tổ chức vào lúc người thân đang hấp hối, trong suốt

thời gian lễ tang và kéo dài tới 49 ngày, có khi đến 100 ngày sau đó và vào những
ngày cúng giỗ. Hàng năm các chùa cũng tổ chức thiết lễ cầu siêu liên danh tập
thể vào dịp lễ Vu Lan.” (Thiền Viện Thường Chiếu)
• Thủ tục và nghi lễ:
Nghi lễ cầu siêu thường bao gồm việc cúng dường, tụng kinh, phóng sinh,
làm những việc thiện, việc ban phước như bố thí,...
• Ý nghĩa:
Ý nghĩa của việc cầu siêu là mục đích sám hối tội lỗi cho người quá vãng,
hầu chuyển nghiệp nhân xấu của người, khiến họ xa lìa quả báo đau khổ, rời khỏi
cảnh giới tối tăm đọa đày, cầu cho thần thức người được nhẹ nhàng thảnh thơi,
siêu sinh về nơi thế giới tịnh lạc, chóng thốt ln hồi. Thể hiện tấm lịng thương
kính và biết ân đối với người q cố, và ở phương diện khác nhằm nhắc cho
người quá cố biết về quy luật sanh tử mà khơng cịn quyến luyến thế gian, dễ
dàng ra đi hay tái sanh.

1.2.5.3. Lễ dâng sao giải hạn
• Khái niệm:
Giải sao là tín ngưỡng dân gian đa thần của người dân Việt từ xa xưa. Khi
phật giáo vào Việt Nam gặp nghi lễ tốt đẹp của nhân dân nên hòa quyện vào
nhau, nhà chùa giúp dân bày tỏ nguyện vọng nơi cửa chùa.
Quan niệm của người Á Đông, mỗi người sinh ra đều có một vì sao chiếu
mệnh theo từng năm. Trong 9 chòm sao La Hầu, Thổ Tú, Thủy Diệu, Thái Bạch,
Thái Dương, Vân Hán, Kế Đô, Thái Âm, Mộc Đức đều có sao tốt, có sao xấu.


12
Người xưa thường có câu: "Nam La Hầu, nữ Kế Đơ" hoặc"Thái Bạch bán sạch
cửa nhà" để nói về những sao xấu.
• Thời gian:
Vào dịp đầu năm mới, cũng như nhiều gia đình người Việt trên đất nước

ngồi viêc lên chùa cầu an cho gia đình đầu năm thì người dân xã Sài Sơn làm lễ
cho người trong gia đình có sao xấu nhằm giảm nhẹ vận hạn ,cầu xin Thần Sao
phù hộ cho bản thân ,con cháu gia đình đều được khỏe mạnh , bình an vạn sự tốt
lành ,may mắn thành đạt. Lễ cúng sao vào các ngày mùng 4, mùng 6, mùng 8,
12, 14, 16 tháng Giêng.
• Thủ tục và nghi lễ:
Lễ cúng sao vào các ngày mùng 4, mùng 6, mùng 8, 12, 14, 16 tháng
Giêng. Phí giải sao là 100.000 đồng/người. Cũng giống lễ cầu an người dân phải
làm thủ tục đăng kí với nhà chùa .Cạnh các bàn ghi công đức là bàn phát phiếu
giải sao . Mỗi phiếu có ghi địa chỉ, tên của tín chủ và gia đình. Nếu tín chủ hoặc
thành viên trong gia đình có các sao xấu chiếu (Thái Bạch, La Hầu, Kế Đơ) thì
viết thêm tên sao bên cạnh tên người đó, số tuổi thì phải ghi đúng số tuổi trên
bảng xem sao… Sau khi làm đúng thủ tục, người dân được hướng dẫn sang bàn
nộp tiền lễ và đúng ngày giờ quy định quay lại chùa làm lễ
• Ý nghĩa:
Đầu năm các chùa đều làm lễ cầu an, hướng niềm tin của người dân vào
Phật, giúp người dân trở về với Phật tính, tránh làm việc xấu, giảm tạo nghiệp
xấu, biết ăn năn sám hối và hướng thiện để khởi lịng từ bi ở đâu thì nơi đó giải
trừ được oan khiên nghiệp báo. Người đi lễ chùa cần thành kính hướng về Tam
bảo cầu nguyện, mở rộng tấm long hồi hướng, công đức cho mọi người thì sẽ đạt
được hạnh lành, an lạc, hạnh phúc

1.3. Lễ hội chùa Thầy
1.3.1. Thời gian
Lễ hội diễn ra từ mùng 5 đến mùng 7 tháng 3 âm lịch hàng năm.

1.3.2. Diễn biến
Cũng như các lễ hội truyền thống khác, lễ hội chùa Thầy có đủ phần lễ và
phần hội, tuy nhiên hai phần không tách rời mà thống nhất, tạo thành một lễ hội
quy mô và ý nghĩa xuyên suốt ba ngày. Lễ hội là một chuỗi các sự kiện văn hóa

và tâm linh gắn kết với nhau dựa trên truyền thống văn hóa và lịch sử của Sài
Sơn.
Khai hội (5/3) được tổ chức sôi động và độc đáo tại sân khấu trước Thủy
đình với nhiều sự kiện như: Đọc kim sách về đức độ của Pháp sư Từ Đạo Hạnh,
biểu diễn trống hội, múa lân - sư - rồng, múa rối nước trên hồ Long Trì, các trị
chơi dân gian và các gian hàng trưng bày và bán các sản phẩm truyền thống của


13
xã, huyện. Đặc biệt là nghi lễ trang trọng rước lễ vật từ 6 thôn lên chùa, lễ Mục
Dục, nghi lễ thắp hương. Buổi tối là thời gian dành riêng cho màn hát chèo đò
trong chùa.
Ngày thứ hai của lễ hội là "sân" của các trị chơi dân gian sơi động và
cuốn hút: cờ người, thi cầu lơng... Đây chính là tâm điểm của phần hội trong lễ
hội . Bên cạnh đó, lễ thả đèn hoa đăng sẽ lung linh và rực rỡ trên hồ Long Trì,.
Ngày lễ chính (7/3) diễn ra lễ rước lễ từ chùa về Quán Thánh. Bên cạnh
đó, các trị chơi dân gian, các gian hàng vẫn được tiếp tục. Buổi chiều kết hội còn
diễn ra chương trình giao lưu ca nhạc của xã Sài Sơn và các xã trong huyện.
Ngồi ra cịn có các ni cô, tăng ni,.. về dự lễ hội.

1.3.3. Các nghi lễ
Nhiều nghi lễ được diễn ra trong ngày hội với sự tham gia của nhà sư cũng
như người dân và cả các tăng ni phật tử từ thập phương tới tham gia.
Đầu tiên là nghi lễ tắm Phật sau đó là lễ cúng Phật và chạy đàn. Đây là
nghi lễn quan trọng và có quy mơ lớn và rất cuốn hút người xem. Nghi lễ diễn ra
được phối hợp giữa các nhạc cụ với sự diễn xướng của các nhà sư trong bộ cà sa
sang trọng và cả người dân cùng với hàng trăm ngàn lễ vật, hương khói từ thập
phương dâng lên.

1.3.4. Các hoạt động trong lễ hội

Tới hội chùa Thầy du khách sẽ được chiêm ngưỡng các màn múa rối nước
diễn ra trên Thủy Đình với cả chủ đề như “đi cày”, “bắt vịt”, “múa loan phượng”,
… Ngoài ra, trong lễ hội cịn có các trị chơi dân gian như đấu vật, kéo co, đập
niêu,... Bên cạnh đó thì du khách còn được thưởng thức ẩm thực với các món ăn
vặt hay món ăn truyền thống vơ cùng phong phú và trải nghiệm với rất nhiều
gian hàng lưu niệm đẹp mắt. Trai thanh gái lịch gần xa tìm đến hội chùa Thầy
cịn để thỏa mãn tính mạo hiểm khi leo núi và khao khát bày tỏ tình yêu trong
một khung cảnh thiên nhiên rộng mở:
“Rủ nhau lên núi Sài Sơn
Ai làm đá ướt đường trơn hỡi mình?
Hỏi non, non những làm thinh
Phải rằng non đã vơ tình với ai?
Nước non ví chẳng chiều đời
Mắt xanh đâu lẽ phụ người tình chung?
Yêu nhau ta dắt nhau cùng
Non bao nhiêu đá nặng lòng bấy nhiêu.”
(Á Nam Trần Tuấn Khải)
Lễ hội chùa Thầy là một trong những lễ hội được kết hợp khéo léo, sinh
động của 3 tôn giáo Phật, Đạo, Nho và tín ngưỡng dân gian. Làm cho lễ hội này
trở thành một trong những lễ hội đặc sắc nhất nước ta do hội tụ được tinh hoa


14
văn hóa của các tơn giáo. Nổi lên điển hình là hình thức diễn xướng Phật giáo
mang đậm chất nghệ thuật.

1.3.5. Ẩm thực
Bên cạnh sự đặc sắc về kiến trúc, các giá trị về nghệ thuật điêu khắc và
khung cảnh nên thơ hùng vĩ của núi Thầy hay các hoạt động các nghĩ lễ diễn ra
trong lễ hội thì ẩm thực của chùa Thầy là một thứ không thể bỏ qua khi tới đây.

Là một vùng quê xứ Đoài, Sài Sơn có những món đặc sản mang chính
hương vị q hương đó là chè lam, bánh gai, bánh gio. Bánh gio là loại bánh
được chính thiền sư Từ Đạo Hạnh truyền dạy cho người dân như một món q
q. Ngồi ra thì bánh gai và bánh chè lam cũng là các món đặc sản, là thức quà
quê tuyệt vời của nơi đây.
Hơn nữa khi mùa hội về thì hương vị ẩm thực mà người dân mang lại
cũng sẽ là một dư vị khó quên đối với du khách. Trong lễ hội người dân sẽ bày
bán các món ăn ngồi các loại nước, kem, hoa quả, đồ ăn vặt phong phú thì cịn
có các món như cả chỉ nướng, cá mực nướng,... các loại bánh như bánh xèo, bánh
tráng nướng,... tưởng như nghe quen thuộc nhưng lại mang những hương vị rất
riêng với giá cả vô cùng phải chăng khiến du khách có thể có 1 chuyến ăn no nê
và ngon miệng.


15

CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG VỀ HOẠT ĐỘNG DU LỊCH VÀ CÔNG
TÁC QUẢN LÝ CỦA SỞ DU LỊCH HÀ NỘI ĐỐI VỚI CHÙA THẦY
2.1. Thực trạng về hoạt động du lịch
2.1.1. Thực trạng cơ sở vật chất, dịch vụ trong hoạt động du lịch
2.1.1.1. Lưu trú
Lưu trú là một vấn đề quan trọng trong hoạt động du lịch. Hiện nay, cả
huyện Quốc Oai nói chung cũng đã phát triển và hồn thiện nhiều dự án về lưu
trú như khu sinh thái, khu nghỉ dưỡng đã góp phần cung chấp dịch vụ lưu trú cho
khách du lịch cũng như tăng doanh thu cho hoạt độnh du lịch chùa Thầy. Mặc dù
vậy thì các địa điểm này vẫn còn xa điểm du lịch và các cở sở vật chất kĩ thuật
chưa đáp ứng được yêu cầu và đơn điẹuu không thu hút khác và giữ chân khách
du lịch. Bên cạnh đó thì phức hợp với cơng viên biển nhân tạo Barra Land thì
khách sạn 3 sao La Paz cũng góp phần quan trọng trong việc thu hút nhóm khách
có thu nhập cao hơn và có nhu cầu cao. Dù thế nhưng các cơ sở lưu trú chúnh

quan điểm du lịch vẫn chỉ là các nhà nghỉ với mơ hình kết hợp cùng nhà ở nên
thực trạng cơ sở chất lượng lưu trú còn nhiều thiếu sót.

2.1.1.2. Ăn uống
Các cơ sở kinh doanh ăn uống ở khu vực chùa Thầy không phải là các cơ
sở phục vụ du lịch theo tính chất chuyên nghiệp. Có 9 nhà hàng tư nhân phục vụ
ăn uống thường xun, nằm ở phía đơng đường 81 (bên bờ hồ Long Trì) những
ngày hội chính có thêm 25 – 30 quán ăn, quán giải khát phân bố rải rác lề bên trái
đường 81 trong khu du lịch và trên núi. Các quán ăn, nhà hàng được mở ra cho
cả hai đối tượng là khách du lịch (cả khách quốc tế và khách nội địa) và cả dân
địa phương. Vì vậy chưa đáp ứng được tiêu chuẩn cho khách du lịch, vấn đề an


16
toàn thực phẩm chưa được bảo đảm, việc tổ chức ăn uống còn lộn xộn và giá cả
còn chưa hợp lý.

2.1.1.3. Cơ sở vui chơi giải trí, cửa hàng bán đồ lưu niệm
Cách chùa Thầy chỉ 1km là công viên biển nhân tạo Barra Land hiện đang
trong q trình hồn thành, với hệ thống biển nhân tạo, các cầu trượt khổng lồ và
tổ hợp vui chơi giải trí dự đốn và tương lai sẽ rát thu hút khách du lịch.
Nhưng là điểm du lịch tâm linh nên nơi đây không có hệ thống vui chơi
giải trí nhưng khi lễ hội đến thì có rất nhiều các trị chơi được tổ chức với quy
cách đơn giản nhưng rất hấp dẫn giới trẻ và trẻ em. Cửa hàng bán đồ lưu niệm
vẫn chưa được xấy dực mà chỉ là các quầy hàng nhỏ, ngày thường có khoảng 10
gian hàng nhưng lễ hội về thì gian hàng lưu niệm được bày ra rất nhiều, phong
phú và đẹp mắt vơ cùng. Ngày trước có xảy ra hiện tượng chặt chém khách du
lịch nhưng hiện tại cũng đang được khắc phục khá hiệu quả.

2.1.1.4. Giao thơng, vận chuyển

Có rất nhiều các tuyến đường để đến chùa Thầy, đường đi cũng rất đơn
giản bởi ngôi chùa nằm ngay gần con đường đại lộ Thăng Long chỉ cần rẽ phải đi
thêm khoảng 3km đường thẳng là tới nơi. Ngồi ra hệ thống giao thơng của
huyện Quốc Oai đều phát triển, các tuyến con đường chính hầu hết đều là đường
nhựa, và các đường nhỏ trong thơn xóm là bê tơng sạch sẽ. Tình trạng ách tách
giao thơng khi mùa hội về được giảm bớt nhưng vẫn chưa hiệu quả vì lượng
khách đổ về ngày càng đơng nhưng hệ thống đường cịn hẹp khó mở rộng và
chưa được mở rộng. Mặc dù trong những năm qua tỉnh cùng như huyện đã có
những dự án đầu tư nâng cấp năng lực hệ thống giao thông trong huyện cũng như
đoạn đường vào chùa Thầy nhưng nhìn chung chưa đảm bảo được yêu cầu phát
triển kinh tế - xã hội và du lịch

2.1.2. Thực trạng khách du lịch
- Đối tượng khách du lịch: Khách du lịch chủ yếu đến từ vùng xung quanh, các

-

địa phương lân cận và từ nội thành Hà Nội. Khách đa phần là người lớn tuổi,
học sinh, sinh viên và người hành hương. Khách du lịch đến chùa Thầy bao
gồm khách quốc tế và khách nội địa. Mặc dù vậy lượng khách quốc tế chỉ
chiếm một phần rất nhỏ.
Mục đích chuyến đi: Khách du lịch tới chùa Thầy với mục đích thường là

-

tham quan vãn cảnh và hành hương.
Thời gian: Khách tới tập trung và dịp lễ hội và đầu năm. Bởi vậy mà tình trạng
quá tải sẽ diễn ra vào dịp lễ hội và đầu năm. Trong chùa và đường lên núi tắc
nghẽn nghiêm trọng.



17
- Lượt khách: số lượng khách tới chùa Thầy trong ba năm gần đây đang có dấu
hiệu tăng qua từng năm được thể hiện qua bảng số liệu:
Năm
Tổng số khách
Khách quốc tế
Khách nội địa

2017

2018

2019

125 000
150 000
165 000
12 000
15 000
18 000
113 000
135 000
147 000
(Nguồn: Ban quản lý thắnng cảnh chùa Thầy)

2.1.3. Thực trạng doanh thu đến từ khách du lịch
Hoạt động du lịch tại chùa Thầy đem lại doanh thu chưa hiệu quả. Năm
vừa rồi doanh thu từ vé tham quan chùa khoảng 1,2 tỉ đồng. Doanh thu từ các
hoạt động cung cấp dịch vụ khác vẫn chưa được thống kê cụ thể nhưng được

đánh giá là khá thấp. Lý do là khác du lịch tới chùa Thầy thường đi trong ngày và
không sử dụng dịch vụ lưu trú. Bên cạnh đó dịch vụ ăn uống vẫn chưa đáp ứng
được nhu cầu của khách du lịch do khơng có nhiều các nhà hàng cơ sở ăn uống
và chất lượng cũng chưa được đáp ứng về cả món ăn đến vệ sinh cơ sở vật chất.
Khách du lịch thường có xu hướng mang theo đồ ăn nên doanh thu đen lại từ
dịch vụ ăn uống cịn rất khiêm tốn. Ngồi ra thì doanh thu thường đến từ việc bán
đồ lưu niệm, đồ ăn vặt, trông giữ xe, tổ chức trờ chơi... nhưng các hoạt động này
vẫn chưa có hệ thóng rõ ràng và còn sơ sài đơn giản nên doanh thu đem lại vẫn
còn thấp.

2.1.4. Thực trạng nguồn nhân lực
- Nguồn nhân lực thực hiện trong các hoạt động du lịch tại chùa Thầy hầu hết là

-

người dân địa phương. Họ tổ chứ các cơ sở lưu trú chủ yếu theo mô hình nhà
nghỉ kết hợp nhà ở, họ tổ chức kinh doanh ăn uống, buôn bán đồ lưu niệm và
bán các đồ ăn vặt, quán nước giải khát,...
Do mang đậm tính mùa vụ, hoạt động du lịch tại chùa Thầy chưa có sự tham

-

gia của hướng dẫn viên du lịch. Thường hướng dẫn viên là người dân địa
phương, họ thực hiện hướng dẫn thông qua dẫn khách đi vào chùa, lên núi,
vào động và thuyết minh bằng những câu chuyện những truyền thuyết được kể
lại.
Nhưng nơi đây có nguồn nhân lực dồi dào do số dân đông và tập trung gần

-


điểm du lịch. Nghề nghiệp của họ thường là nông nghiệp nên nếu các dự án
cần một nguồn nhân lực với chi phí khơng cao thì nơi đây hồn tồn có thể
đáp ứng.
Hiện nay, huyện Quốc Oai đã có các kế hoạt để nâng cao nguồn nhân lực đối
với du lịch đó là: “chỉ đạo cơ quan chun mơn phối hợp với Sở Du lịch mở


18
lớp tập huấn về văn hoá du lịch cho hơn 300 cán bộ, nhân dân, các hộ kinh
doanh tại chùa Thầy, bồi dưỡng kiến thức cho 5 thuyết minh viên, hướng dẫn
viên phục vụ lễ hội tại chùa Thầy. Đồng thời thành lập các đoàn kiểm tra liên
ngành kịp thời chấn chỉnh xử lý những cá nhân và tập thể vi phạm các quy
định của pháp luật, dần đưa hoạt động kinh doanh du lịch vào nề nếp. Việc
làm này của huyện có tác dụng rất lớn để xây dựng một hình ảnh đẹp về chùa
Thầy trong mắt du khách.”

2.2. Thực trạng tổ chức quản lý và công tác quy hoạch của Sở du lịch
Hà Nội đối với hoạt động du lịch tại chùa Thầy
2.2.1. Thực trạng tổ chức quản lý
- Sở du lịch Hà Nội chỉ thực hiện các hoạt động quản lý về công tác thực hiện

-

du lịch chứ chưa chú trọng về vấn về an ninh an toàn, trật tự xã hội tại điểm
đến.
Mặc dù các cơ quan địa phương có chức trách và nhiệm vụ về an ninh an toàn,

-

trật tự xã hội nhưng vẫn bị hạn chế về quyền hạn.

Hoạt động tổ chứ quản lý chưa được đồng nhất về hệ thống, hệ thống quản lý

-

rời rạc khi mỗi bộ phận chịu trách nhiệm về một mảng riêng biệt và thiếu liên
kết.
Về công tác tổ chức quản lý dịch vụ ăn uống được quản lý bởi các cán bộ địa

-

phương thuộc xã, nhưng việc quản lý chưa hiệu quả khi các quán ăn mở không
được kiểm tra chưa có tiêu chuẩn, hàng quán bán rong cịn nhiều cũng gây khó
khăn trong cơng tác quản lý.
Về công tác tổ chức quản lý dịch vụ lưu trú: theo UBND huyện Quốc Oai cho

-

biết: “Đối với cơ sở lưu trú như khách sạn, nhà nghỉ.. đủ điều kiện kinh doanh
theo NĐ 39/CP của Chính phủ do ngành du lịch cấp chứng nhận đủ điều kiện
kinh doanh cơ sở lưu trú, hàng năm ngành du lịch đều tổ chức đoàn kiểm tra
để hướng dẫn và xử lý các vi phạm.”, “Đối với các hộ kinh doanh nhà trọ do
UBND huyện đăng ký kinh doanh mỗi năm một lần.”
Đối với việc quản lý dịch vụ vé tham quan được chịu trách nhiệm bởi Ban
quản lý di tích chùa Thầy. “Vào mùa lễ hội, tỉnh và huyện đều thành lập Ban
chỉ đạo của mình, thành lập ban tổ chức đẻ giám sát, đơn đốc, bảo đảm trật tự
an tồn cho khách. Tuy nhiên, do lượng khách vào dịp lễ hội rất đơng nên ban
quản lý khơng kiểm sốt hết được nên vẫn cịn tình trạng chui vé, trốn vé.”

2.2.2. Thực trạng công tác quy hoạch
- Cách chùa Thầy chỉ 1km là khu vui chơi giải trí biển nhân tạo Bara Land được

đầu tư với số vốn 3,278 tỷ đồng đang trong quá trình đẩy mạnh xúc tiến hoan


19

-

thiện. Mặc dù đã đi vào hoạt động nhưng vẫn đang chưa hồn thành do cịn
chậm trễ tiến độ.
Sự đầu tư xây dựng khu đô thị Sunny Garden tại xã Sài Sơn của CEO group

-

cũng đang trong q trình hồn thiện.
Hoàn thiện các dự án đầu tư, cả tạo, trùng tu chùa Long Đẩu, chùa Cả, và

-

đường lên núi.
Thực hiện giải phóng mặt bằng một số hộ dân cư bên cạnh chùa và sườn núi
Thầy.
Đầu tư mở rộng và nâng cấp một số con đường thuộc huyện Quốc Oai.

2.2.3. Thực trạng xúc tiến, quảng bá, tuyên truyền, phát triển du lịch
- Lễ hội chùa Thầy được tuyền truyền và quảng bá rộng rãi tới cư dân địa
-

phương và các vùng lân cận một cách hiệu quả.
Chùa Thầy đã được đưa vào hội chợ du lịch và các doanh nghiệp đại lý du lịch


-

lữ hành.
Xuất hiện trên các bài báo mạng và các trang mạng xã hội để bắt kịp xu hướng
tiếp cận tới khách du lịch nhưng vẫn thực hiện quảng bá qua các phượng tiện
thông tin đại chúng như báo, đài, ti vi,...


20

CHƯƠNG 3: MỘT SỐ GIẢI PHÁP NHẰM PHÁT TRIỂN TIỀM
NĂNG DU LỊCH CHÙA THẦY
3.1. Hướng phát triển
- Phát triển theo hướng du lịch bề vững: việc thực hiện hoạt động du lịch cũng

-

như khai thác các giá trị về du lịch tại đây thì phải đảm bảo về sự bền vững trong
du lịch về cả tài nguyên và môi trường.
Phát triển theo hướng nâng cao chất lượng dịch vụ, nhân lực bên cạnh các giá trị

-

du lịch có sẵn
Hoạt động du lịch phát triển nhưng phải đảm bảo vấn đề an ninh an toàn và trật

-

tự xã hội.
Thực hiện các hoạt động thu hút thêm khách du lịch từ thập phương và cả khách


-

du lịch quốc tế
Đẩy mạnh hợp tác tạo liên kết với các công ty du lịch lữ hành để có thêm nguồn
khách du lịch.
Bảng 3.1: Dự báo về số lượng khách du lịch đến với khu vực chùa Thầy
Năm
Chỉ tiêu
Tổng số khách
Khách quốc tế
Khách nội địa

2020

2025

160 000
200 000
15 000
25 000
145 000
175 000
(Nguồn: Ban quản lý thắng cảnh chùa Thầy)
Khi phát triển khu vực chùa Thầy theo hướng phát triển du lịch bền vững thì
khách du lịch cũng sẽ tăng đáng kể. Thị trường mục tiêu muốn hướng tớ trong
tương lai bao gồm:
- Khách du lịch nội địa:



21
+ Thanh niên, những người trẻ tuổi, đặc biệt là học sinh , sinh viên.
+ Khách du lịch ở độ tuổi trung niên, cao tuổi theo phật giáo, ưa thích du lịch thiền.
- Khách du lịch quốc tế: những người u thích tham quan,khám phá, tìm hiểu,
nghiên cứu.

3.2. Một số giải pháp phát triển tiềm năng du lịch chùa Thầy
3.2.1. Tăng cường, đẩy mạnh công tác quản lý đối với hoạt động du lịch
Để có thể phát triển du lịch, cần kiện toàn bộ máy tổ chức và cơ chế quản lý
tương ứng là yêu cầu của sự phát triển trong xu thế hội nhập quốc tế.

• Hoàn thiện cơ sở pháp lý về bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa, lịch sử, tự
nhiên
Các cơ quan nhà nước ban hành các luật, nghị định, thông tư hướng dẫn về
việc bảo tồn và phát huy tài nguyên du lịch địa phương.

• “Tăng cường cơng tác quản lý nhà nước đảm bảo mơi trường kinh doanh bình
đẳng lành mạnh, kinh doanh có trật tự kỷ cương” (theo UBND thành phố Hà
Nội)
Bộ Văn Hóa – Thể Thao và du lịch và UBND thành phố Hà Nội phải tăng
cường thanh tra, kiểm tra, ngăn chặn kịp thời những biểu hiện tiêu cực trong lễ hội
như mê tín dị đoan, đốt đồ mã, đặt hịm cơng đức, đăt lễ, đặt “tiền giọt dầu” tùy
tiện, lưu hành văn hóa phẩm trái phép, nâng ép giá dịch vụ…UBND thành phố phải
chỉ đạo xây dựng phương án đảm bảo an ninh trật tự, bảo đảm an tồn cho nhân
dân, tuyệt đối khơng để xảy ra cháy nổ, ùn tắc giao thơng.
Hồn thiện mơ hình quản lý, điều hành hoạt động của phòng du lịch. Tách
riêng khu di tích chùa Thầy ra khỏi Ủy ban nhân dân xã Sài Sơn.


22


Sơ đồ 3.2: Mơ hình tổ chức phịng du lịch tại khu di tích chùa Thầy Hà
Nội
Giám đốc: trực tiếp quản lý các phịng: kế tốn tài chính, phịng du lịch và
thơng tin, phịng tổ chức hành chính.là người điều hành và phải có tinh thần trách
nhiệm cao, chịu mọi trách nhiệm về sự phát triển du lịch của khu di tích. Chủ động
có kế hoạch tìm kiếm đầu tư và phát triển du lịch

- Phịng kế tốn tài chính:
+Xây dựng kế hoạch tài chính đảm bảo nguồn vốn phục vụ cho các hoạt động sản
xuất kinh doanh và đầu tư
+ Quản lý, sử dụng vốn, tài sản và các hoạt động tài chính
+ Hướng dẫn, kiểm tra việc thực hiện các hoạt động tài chính theo đúng quy đinh
+ Tổ chức kiểm tra, đánh giá các quyết toán,kiểm toán.
- Phịng du lịch và thơng tin:
+ Marketing: tìm hiểu và phân khúc thị trường du lịch , tìm ra nhu cầu của khách
du lịch, xây dựng chương trình du lịch , và chương trình quảng bá hình ảnh khu di
tích tới du khách trong nước và quốc tế
+ Hướng dẫn viên du lịch: nhiệm vụ hướng dẫn khách, chịu trách nhiệm đào tạo và
phát triển đội ngũ hướng dẫn viên tại điểm.
+ Bộ phận môi trường: tuyên truyền, giáo dục cho cư dân địa phương và khách du
lịch về trách nhiệm, ý thức bảo vệ môi trường. Trực tiếp chỉ đạo và tham gia các
hoạt động bảo vệ môi trường tại điểm.


23
- Phịng tổ chức hành chính: Tham mưu và giúp giám độc tổ chức thực hiện các
công tác trong lĩnh vực: hành chính, tổ chức cán bộ, tài chính kế tốn, quản trị cơ
sở vật chất.


• Các cơng ty du lịch và đại lý lữ hành
- Tổ chức xây dựng, thiết kế các sản phẩm đặc trưng, độc đáo để thu hút du khách.
-

Đa dạng hóa các sản phẩm cho chùa Thầy
Tuân thủ theo các quy định đề ra của khu di tích.
Thường xun cập nhật thơng tin về khu di tích, thường xun thay đổi các

-

chương trình du lịch để hấp dẫn du khách.
Đào tạo hướng dẫn viên công ty về những hoạt động bảo vệ môi trường để khi

-

hướng dẫn viên dẫn khách tới tham quan chùa Thầy, họ sẽ tổ chức cho du khách
những hoạt động bảo vệ mơi trường
Phối hợp với khu di tích xây dựng chiến lược Marketing phù hợp, xây dựng các
chương trình quảng bá trên các thơng tin đại chúng.

• Đối với khách du lịch
- Khách du lịch đặc biệt là khách nội địa cần nâng cao hơn ý thức của mình trong
việc bảo vệ môi trường và phải thực hiện đầy đủ những nội quy mà khu di tích
đã đặt ra. Để nâng cao ý thức giữ gìn vệ sinh chung và bảo vệ mơi trường xanh,
sạch cho khu di tích, cần thực hiện một số biện pháp sau

- Mỗi du khách tham gia hành hương và tham quan phải được phát một túi giấy để
khuyến khích vứt rác vào túi và tham gia hoạt động bảo vệ mơi trường . Có bộ
phận thu gom túi rác của khách và khi trả túi rác sẽ được nhận quà lưu niệm là
một chiếc mũ “Du lịch xanh” có in hình Thủy Đình, dấu hiệu nhận biết của chùa

Thầy. Khi khách du lịch trở về cùng chiếc mũ rồi đặt vào vị trí đồ lưu niệm trong
các chuyến đi, vơ hình chung đã quảng bá hình ảnh chùa Thầy rộng rãi.

3.2.2. Đa dạng hóa và nâng cao các sản phẩm du lịch
- Thực hiện đa dạng hóa sản phẩm du lịch, nâng cao chất lượng của sản phẩm du

-

lịch đáp ứng như cầu của mọi đối tượng khách. Ngồi ra, chùa Thầy cần có
thêm đồ lưu niệm tạo điểm nhấn và sự đặc biệt mang nét riêng của địa phương
để tạo ra sự thu hút với khách du lịch.
Liên kết phối hợp với các tỉnh huyện bên cạnh tạo ra những tour du lịch để tăng

-

dòng khách du lịch đến chùa Thầy dừng chân và tham quan. Muốn phát triển du
lịch ở chùa Thầy nhất thiết phải đa dạng hóa sản phẩm du lịch mới có thể thu hút
được đơng đảo khách du lịch ghé thăm và tăng nhu cầu chi tiêu của khách.
Phát triển sản phẩm du lịch lễ hội. Kéo dài ngày lễ hội, chú trọng giữ gìn và
phát huy bản sắc văn hóa trong các lễ hội, tạo điều kiện cho việc phát triển du


24

-

lịch, cũng đồng thời nâng cao được hình ảnh của văn hóa bản địa thu hút khách
du lịch.
Ngồi những nội dung truyền thống trong lễ hội có thể đưa vào lễ hội một số yếu


-

tố du lịch như : tăng cường giới thiệu về lễ hội, ý nghĩa, lịch sử của lễ hội, di tích
lịch sử. Có thể mời các bô lão của địa phương tham gia vào việc kể chuyện hoặc
phát hành các tờ gấp, tờ rơi ngay khi mua vé vào tham quan chùa.
Tổ chức các triển lãm hoặc hội chợ các đồ truyền thống: con rối, đồ thủ cơng mỹ

-

nghệ, tị he,... hay là triển lãm ảnh về khu vực chùa Thầy. Có thể liên hệ với các
trường đào tạo nhiếp ảnh tạo ra các buổi thực tập cho sinh viên chụp cảnh chùa
và mở triển lãm ảnh.
Chùa Thầy được thiên nhiên ưu ái với địa hình và vị trí thuận lợi, cây cối um

tùm rất hoang sơ tự nhiên và thanh bình, hệ thống chùa xen lẫn vào vách
núi,những điều trên thuận lơi cho phát triển loại hình du lịch thiền. Đây là loại
hình du lịch mới mẻ và hứa hẹn thu hút khách quốc tế.
• Du lịch thiền:
Du lịch thiền bao gồm các hoạt động sau: tham quan các cơng trình kiến trúc
phật giáo, tìm hiểu và hịa mình vào cuộc sống thanh tịch của giới tu hành, những
hoạt động giải trí mang đậm chất thiền là tổ chức cho khách tham quan các cơng
trình kiến trúc của đạo Phật, quan sát và tham gia vào cuộc sống sinh hoạt của các
thiền sư, thưởng thức và chiêm ngưỡng những nét đặc sắc của các loại hình nghệ
thuật thiền như cắm hoa, trà đạo, bonsai, ẩm thực.
Đặc biệt khơng gian thiền có thể là nhà sàn trên núi về đêm.Sẽ tạo ra sự thú
vị và yên bình cho du khách.
Nước ta với bề dày 2000 năm phát triển của đạo Phật, triết lý thiền hiện diện
trong sâu thẳm văn hóa và lối sống của người Việt. Vì vậy du lịch thiền có tiềm
năng phát triển rất lớn.Đặc biệt chùa Thầy là nơi hội lại đầy đủ những điểm để có
thể phát triển loại hình du lịch này và hứa hẹn tạo ra một loại hình du lịch đặc sắc

ấn tượng của chùa Thầy.

• Du lịch bằng xe đạp (Biking tour):
Tour du lịch bằng xe đạp chỉ mới hình thành, nhưng đã thu hút nhiều du
khách trong và ngồi nước. Chính điều kiện thiên nhiên, khí hậu, địa hình , cộng
với đời sống văn hóa và phong phú của Việt Nam góp phần thúc đẩy nhu cầu du
lịch bằng xe đạp.

• Du lịch nơng thơn:
Du lịch nơng thơn bao gồm nhiều loại hình du lịch trong một không gian
lãnh thổ một vùng nông thôn của một địa phương nào đó.


25
Chùa Thầy là nơi có địa hình vừa có núi, vừa có đồng bằng, nơng nghiệp
khá phát triển.Người nơng dân tha gia vào hoạt động sản xuất quanh năm. Đồng
ruộng ở đây bao gồm 2 bộ phận: khu vực trồng lúa và khu vực trồng ngô, bãi,
khoai, sắn… Lúa chỉ trồng được hai vụ một năm.Thời gian nghỉ ngơi giữa giữa hai
vụ lúa thì họ làm việc ở bãi.Vì vậy loại hình du lịch nơng thơn dược hứa hẹn phát
triển tạo ra một xu hướng mới.
Tạo hình ảnh người dân năng động, thân tình và mến khách.Có những cách
ứng xử đẹp và có văn hóa.
Du khách có thể cùng người dân tham gia gieo trồng , thu hoạch chăm sóc
cây trồng trên đồng ruộng là dịp để thư giãn, giải trí, hoạt động rèn luyện thể lực và
tinh thần, gần gũi với thiên nhiên và trải nghiệm cuộc sống nhà nông từ những
người nông dân trong hoạt động nông nghiệp.
Du khách có cơ hội tham quan cảnh quan vùng nơng thôn của khu vực xã
Sài Sơn, chạy xe đạp,tản bộ trên đường làng, tham quan cac di tích lịch sử ở địa
phương và nghe kể về lịch sử chùa và tìm hiểu các làng nghề bên cạnh


• Du lịch thám hiểm:
Tổ chức tour “ Khám phá chùa Thầy” với hành trình tham quan các hang
động, thám hiểm hang Cắc Cớ, xuống tầng sâu nhất của hang. Trong hang nên bố
trí đèn vào những vị trí tạo thêm vẻ lung linh, huyền ảo và bí ẩn của hang.
Chương trình du lịch kết hợp với một số điểm du lịch khác.
Để đa dạng hóa sản phẩm du lịch, ta có thể xây dựng thêm những chương
trình du lịch liên kết như:
- Chùa Thầy - chùa Tây Phương - chùa Trăm Gian
- Chùa Thầy - chùa Tây Phương - chùa Đậu
- Chùa Thầy - Tản Đà resort
- Chùa Thầy - chùa Tây Phương - làng cổ Đường Lâm
- Chùa Thầy - chùa Tây Phương - chùa Mía

3.2.3. Đẩy mạnh đầu tư và xúc tiến quá các dự án phát triển du lịch
3.2.3.1. Đẩy mạnh tiến độ các dự án đầu tư cho du lịch ở địa phương
Hiện nay vấn đề phát triển khu vực chùa Thầy cũng đang được quan tâm của
các ban ngành và các doanh nghiệp, nổi bật là dự án “khu du lịch Tuần Châu”. Dự
án này sẽ biến khu vực chùa Thầy thành một trung tâm du lịch cao cấp.
Khu vực chùa Thầy và các khu ực đang có rất nhiều dự án được xây dựng và
phát triển những khu chung cư, khu vui chơi giải trí hiện đại. Vì vậy, các ban quản
lý cấp trung ương nên xem xét thật kỹ các dự án này. Các dự án được phê duyệt và