Bài 39: BIẾN ĐỘNG SỐ LƯỢNG CÁ THỂ CỦA QUẦN THỂ SINH VẬT

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (149.3 KB, 3 trang )

(1)<div class='page_container' data-page=1>

Bài 39: BIẾN ĐỘNG SỐ LƯỢNG CÁ THỂ CỦA QUẦN THỂ

SINH VẬT

*** 
I. Biến động số lượng cá thể của quần thể:

A/. Khái niệm: Là sự tăng hoặc giảm số lượng cá thể.

B/. Phân loại: có 2 dạng : biến động theo chu kì và biến động khơng theo chu kì.
 1. Biến động số lượng theo chu kì:

a. KN:

Biến động theo chu kì: Biến động xảy ra do những thay đổi mang tính chu kì của điều kiện mơi
trường; có thể theo chu kì ngày đêm, chu kì mùa, chu kì nhiều năm, chu kì thủy triều, chu kì tuần trăng ...

b. VD:

- Theo chu kì ngày đêm : Ở loài sinh vật phù du, số lượng cá thể loài tảo tăng vào ban ngày, giảm
vào ban đêm.

- Theo chu kì nhiều năm :

+ Biến động số lượng thỏ và mèo rừng Canada là biến động theo chu kì nhiều năm (9 - 10
năm )/ 1lần .

+ Cá cơm ở vùng biển Pêru có chu kì biến động từ (10 - 12 năm)/ 1 lần, khi có dịng nước
nóng chảy qua làm cá chết hàng loạt.

- Theo chu kì mùa :

+ Quần thể ruồi nhà ở nhiều vùng nông thôn xuất hiện nhiều vào một khoảng thời gian nhất
định trong năm (thường là mùa hè), còn vào thời gian khác thì hầu như giảm hẳn.

+ Quần thể ếch đồng ở miền Bắc tăng số lượng cá thể vào mùa hè.

2. Biến động khơng theo chu kì: 
a. KN:

Biến động khơng theo chu kì: Biến động số lượng cá thể tăng hoăc giảm đột ngột do những thay
đổi bất thường của thời tiết như lũ lụt, bão, cháy rừng, dịch bệnh , hoặc do hoạt động khai thác tài nguyên
quá mức của con người.

b. VD:

- ở miền Bắc VN, bó sát , ếch, nhái giảm vào mùa đơng gía rét nhiệt độ xuống dưới 8 độ C.
- Những đợt rét đậm, sương muối ở miền Bắc làm chết nhiều trâu bò .

- Nhiệt độ tăng đột ngột làm châu chấu ở trên cánh đồng chết hàng loạt.

- Tháng 03 năm 2002, rừng U Minh thượng bị cháy, nhiều cây rừng và thú rừng bị thiêu rụi.

II. Nguyên nhân gây biến động và sự điều chỉnh số lượng cá thể của quần thể: 
 1. Nguyên nhân gây biến động số lượng cá thể của quần thể:

a/. Do thay đổi của các nhân tố vô sinh

- Nhân tố sinh thái vô sinh: ( cịn gọi là nhân tố khơng phụ thuộc mật độ ) như khí hậu, thổ nhưỡng,
nước ... khơng bị chi phối bởi mật độ cá thể trong quần thể  nhân tố không phụ thuộc mật độ.

- Trong những nhân tố vơ sinh thì nhân tố khí hậu có ảnh hưởng thường xun và rõ rệt nhất. Nhiệt

độ khơng khí xuống quá thấp là nguyên nhân gây chết nhiều Động vật , đặc biệt là động vật biến nhiệt.
- Sự thay đổi của nhân sinh thái tố vô sinh tác động đến trạng thái sinh lí của sinh vật. Sống trong
điều kiện tự nhiên không thuận lợi  giảm sức sinh sản, khả năng thụ tinh kém, sức sống con non thấp...

b/. Do sự thay đổi các nhân tố hữu sinh

- Nhân tố hữu sinh: Sinh vật và mối quan hệ giữa chúng ... luôn bị chi phối bởi mật độ cá thể của
quần thể  nhân tố phụ thuộc mật độ.

- Các nhân tố hữu sinh ảnh hưởng mạnh tới sức sinh sản, sự cạnh tranh ... gây biến đổi mạnh số
lượng cá thể của quần thể.

2. Sự điều chỉnh số lượng cá thể của quần thể:

- Quần thể sống trong môi trường xác định ln có xu hướng tự điều chỉnh số lượng cá thể ở một
mức nhất định bằng cách tăng hoặc giảm số lượng cá thể.

3. Trạng thái cân bằng của quần thể:

</div>
(2)<div class='page_container' data-page=2>

TRẮC NGHIỆM

Bài 39: BIẾN ĐỘNG SỐ LƯỢNG CÁ THỂ CỦA QUẦN THỂ SINH VẬT

***

Câu 1: Quần thể ruồi nhà ở nhiều vùng nông thôn xuất hiện nhiều vào một khoảng thời gian nhất định

trong năm (thường là mùa hè), còn vào thời gian khác thì hầu như giảm hẳn. Như vậy quần thể này
A. Biến động số lượng theo chu kì năm. B. Biến động số lượng theo chu kì mùa.
C. Biến động số lượng khơng theo chu kì. D. Khơng phải là biến động số lượng.

Câu 2: Dạng biến động nào sau đây thụôc dạng không theo chu kỳ ?

A. Nhiệt độ tăng đột ngột làm châu chấu ở trên cánh đồng chết hàng loạt.

B. Cứ sau 5 năm số lượng cá thể chấu chấu trên cánh đồng lại giảm xuống do nhiệt độ tăng.
C. Số lượng cá thể ở Hồ Gươm tăng lên vào ban ngày và giảm xuống vào ban đêm.

D. Số lượng cá thể muỗi tăng lên vào mùa xuân nhưng lại giảm xuống vào mùa đông.

Câu 3: Ở nước ta, hằng năm muỗi phát triển từ tháng 3 đến tháng 6, ếch nhái phát triển mạnh vào mùa

mưa, châu chấu phát triển mạnh vào mùa hè,… Đây là biến động số lượng…

A. Theo mùa. B. Theo chu kì nhiều năm.
C. Vừa theo chu kì mùa vừa theo chu kì nhiều năm. D. Do sự cố bất thường.

Câu 4: Tháng 03 năm 2002, rừng U Minh thượng bị cháy, nhiều cây rừng và thú rừng bị thiêu rụi. Đây là

kiểu biến động ?

A. Khơng theo chu kì. B. Theo chù kì ngày đêm.
C. Theo chu kì nhiều năm D. Theo chu kì mùa.

Câu 5: Ở các lồi sinh vật phù du, số lượng cá thể của quần thể các loài tảo tăng vào ban ngày, giảm vào

ban đêm, thuộc biến động số lượng:

A. Chu kì tháng. B. Không theo chu kì. C. Chu kì ngày đêm. D. Chu kì tuần trăng.

Câu 6. Số lượng của thỏ rừng và mèo rừng Bắc Mĩ cứ 9 - 10 năm lại biến động một lần. Đây là kiểu biến

động theo chu kì:

A. mùa. B. ngày đêm. C. nhiều năm. D. tuần trăng.

Câu 7. Sự biến động số lượng cá thể của quần thể sinh vật nào sau đây thuộc kiểu biến động theo chu kì?
A. Quần thể cá chép ở Hồ Tây bị giảm số lượng cá thể sau thu hoạch.

B. Quần thể ếch đồng ở miền Bắc tăng số lượng cá thể vào mùa hè.
C. Quần thể tràm ở rừng U Minh bị giảm số lượng cá thể sau cháy rừng.
D. Quần thể thông ở Đà Lạt bị giảm số lượng cá thể do khai thác.

Câu 8. Cho các dạng biến động số lượng cá thể của quần thể sinh vật sau:

(1) Ở miền Bắc Việt Nam, số lượng bị sát giảm vào những năm có mùa đông giá rét, nhiệt độ dưới
8 độ C.

(2) Ở Việt Nam, vào mùa xn và mùa hè có khí hậu ấm áp, sâu hại xuất hiện nhiều.

(3) Số lượng cây tràm ở rừng U Minh Thượng giảm mạnh sau sự cố cháy rừng tháng 3 năm 2002.
(4) Hàng năm, chim cu gáy thường xuất hiện nhiều vào mùa thu hoạch lúa, ngô.

Những dạng biến động số lượng cá thể của quần thể sinh vật theo chu kì là:

A. (2) và (4). B. (2) và (3). C. (1) và (4). D. (1) và (3).

Câu 9. Hiện tượng nào sau đây phản ánh dạng biến động số lượng cá thể của quần thể sinh vật không theo

chu kì?

A. Ở đồng rêu phương Bắc, cứ 3 năm đến 4 năm, số lượng cáo lại tăng lên gấp 100 lần và sau đó
lại giảm.

B. Ở miền Bắc Việt Nam, số lượng ếch nhái giảm vào những năm có mùa đơng giá rét, nhiệt độ
dưới 8oC.

C. Ở Việt Nam, vào mùa xuân khí hậu ấm áp, sâu hại thường xuất hiện nhiều.

D. Ở Việt Nam, hàng năm vào thời gian thu hoạch lúa, ngơ… chim cu gáy thường xuất hiện nhiều.

Câu10: Ví dụ nào sau đây phản ánh kiểu biến động số lượng cá thể của quần thể sinh vật không theo chu

kì?

</div>
(3)<div class='page_container' data-page=3>

C. Lượng sâu hại cây trồng tăng vào mùa xuân và mùa hè, giảm vào mùa thu và mùa đông.
D. Số lượng ếch đồng tăng vào mùa mưa, giảm vào mùa khô.

Câu 11. Ếch nhái ở miền Bắc nước ta thường rất hiếm gặp trong những tháng giá lạnh, nhưng rất hay gặp

với số lượng đơng vào những ngày tháng ấm nóng, vậy số lượng của chúng biến động theo quy luật nào?
A.Theo chu kì ngày đêm trong ngày. B. Theo chu kì nhiều năm.

C.Theo chu kì mùa trong năm. D. Theo chu kì thuỷ triều.

Câu 12. Biến động khơng theo chu kì là:

A. Sự tăng một cách đột ngột do đều kiện bất thường của các nhân tố môi trường tạo nên

B. Sự tăng hoặc giảm một cách đột ngột do điều kiện bất thường của các nhân tố môi trường tạo
nên.

C. Sự giảm một cách đột ngột do đều kiện bất thường của các nhân tố môi trường tạo nên
D. Sự tăng hoặc giảm một cách đột ngột do điều kiện bất thường của các nhân tố vô sinh môi
trường tạo nên.

Câu 13. Nguyên nhân chính gây ra sự biến động số lượng cá thể của quần thể là:
A.Mức sinh sản và tử vong. B.Mức xuất cư và nhập cư.
C.Chỉ do mức xuất cư. D.Chỉ do mức nhập cư.

Câu 14. Nhân tố vơ sinh có ảnh hưởng rõ nhất đến sự biến động số lượng cá thể của quần thể:

A.Nhiệt độ. B. Độ ẩm. C. ánh sáng. D. gió bão.

Câu 15. Mối quan hệ nào tham gia điều chỉnh số lượng cá thể của quần thể ?

</div>