Giáo án Ngữ văn 10 - Tuần 15 - GV: Nguyễn Thành Lập

<span class='text_page_counter'>(1)</span>Tuaàn 15 Tiết: 43. Đọc thêm :. VẬN NƯỚC – Đỗ Pháp Thuận CÁO BỆNH BẢO MỌI NGƯỜI – Mãn Giác thiền sư HỨNG TRỞ VỀ – Nguyễn Trung Ngạn. I. MỨC ĐỘ CẦN ĐẠT: - Nắm được những nội dung cơ bản của 3 bài thơ theo câu hỏi hướng dẫn đọc thêm - Rèn luyện kĩ năng tự pt một bài thơ trữ tình – triết lí thời trung đại - Bồi dưỡng ý thức sống lạc quan, gắn bó với quê hương II. CHUAÅN BÒ: - GV: Giaùo aùn, SGK , SGV - HS: Đọc và soạn bài trước ở nhà III. PHÖÔNG PHAÙP: Vấn đáp, thảo luận. IV.TIẾN TRÌNH LÊN LỚP: 1-Ổn ñịnh lớp. 2-Kieåm tra baøi cuõ: 3 -Baøi mới: HÑ cuûa GV- HS Hoạt động 1 - HS: Đọc Tiểu dẫn để nắm được một số vấn đề có liên quan đến bài thơ. Đọc bài thơ (phiên âm, dịch nghĩa, dịch thô) - GV: Cho HS hoạt động nhóm + N1: caâu hoûi 1 + N2: caâu hoûi 2 + N3: caâu hoûi 3 + N4: caâu hoûi 4 - HS: Trao đổi các câu hỏi Đại diện trình bày, bổ sung 1. Hai câu đầu : - Ng.thuật ss -> sự bền chặt, dài lâu và sự pt thịnh vượng. - Hoàn cảnh đất nước : thái bình - Tâm trạng : niềm tự hào, lạc quan vào vận nước. 2. Hai caâu cuoái : - “Vô vi”: thuận theo tự nhiên, không làm trái qui luật tự nhiên - “Cư điện các”: ở nơi triều chính điều hành Lop10.com. Noäi dung I. Vận nước 1. Tieåu daãn: 2. Đọc – Hiểu văn bản: a. Noäi dung: - Đất nước trong cảnh thái bình, thịnh vượng. - Vai trò người đứng đầu đất nước và truyeàn thoáng daân toäc. b. Ngheä thuaät: - Dùng hình tượng thiên nhiên, so sánh. - Từ ngữ cô đọng, ý thơ hàm súc. c. YÙ nghóa vaên baûn: Biểu hiện lòng yêu nước, khát vọng sống hòa bình và sự quan tâm đến vận nước của taùc giaû..

<span class='text_page_counter'>(2)</span> chính sự - Dùng đưc để cảm hoá lòng dân khiến cho dân tin phục -> Đất nước thái bình thịnh trị không còn ñao binh * Niềm lạc quan của tg trước vận mệnh đn và lòng yêu chuộng hoà bình của nhân dân Việt Nam. - GV: Nhaän xeùt, giaûng giaûi Khaùi quaùt ND – NT Hoạt động 2 - HS: Đọc Tiểu dẫn, văn bản sgk - GV: Hướng dẫn Hs trả lời các câu hỏi hướng dẫn đọc thêm - HS: Trả lời, bổ sung 1. Bốn câu đầu: Qui luật sinh hoá của tự nhiên, của con người : - C 1,2: xuaân qua hoa rụng, xuân tới hoa tươi: qui luật sinh trưởng pt - C 3,4: qui luật “sinh, lão, bệnh, tử” Tâm trạng nuối tiếc: ý thưc được sự tồn tại, sự hiện hữu của đời người 2. Hai caâu cuoái : Quan nieäm trieát lí PG - Con người giác ngộ được đạo thì vượt lên trên lẽ sinh hoá thông thường như nhành mai bất chấp muøa xuaân. - Tinh thần lạc quan, yêu đời của tg - GV: Nhaän xeùt, giaûng giaûi, Choát yù Hoạt động 3 - HS: Đọc Tiểu dẫn, văn bản - GV: Cho Hs hoạt động nhóm + N1: caâu hoûi1 + N2: caâu hoûi 2 - HS: Trao đổi, thảo luận Đại diện trình bày 1. Nỗi nhớ quê hương chân thực, bình dị thể hiện lòng yêu nước sâu sắc: - H.aûnh daân daõ, quen thuoäc veà queâ höông: caây dâu già lá rụng, nong tằm vừa chín, lúa trổ bông thoảng hương thơm, cua đang lúc béo,… - Cuộc sống phồn hoa càng làm nhà thơ nhớ thöông nôi queâ nhaø ngheøo khoù Lop10.com. II. Cáo bệnh, bảo mọi người 1. Tieåu daãn 2. Đọc – Hiểu văn bản: a. Noäi dung: - Mùa xuân và hoa mang đến sự ấm áp, tươi tắn, tràn đầy sức sống. Sự biến đổi của con người trước thời gian ẩn chứa bao nỗi niềm nuối tiếc của kiếp người ngắn ngủi trước cõi đời. - Hình ảnh của cành mai đã vượt lên trên quy luật vận động và biến đổi của thiên nhiên. Cành mai ở đây thể hiện sức sống mãnh liệt của con người. b. Ngheä thuaät: - Sử dụng từ ngữ, hình ảnh tương phản, giàu biểu tượng - Keát caáu chaët cheõ. c. YÙ nghóa vaên baûn: Baøi thô theå hieän tinh thaàn, yù chí baát dieät của con người. III. Hứng trở về 1. Tieåu daãn 2. Đọc – Hiểu văn bản a. Noäi dung: - Cảnh đồng quê và sinh hoạt đời thường chân thật, mộc mạc làm rung động lòng người. - Tiếng gọi trở về nghe tha thiết khắc khoải trong lòng kẻ xa quê. b. Ngheä thuaät: - Hình ảnh bình dị, thôn dã -> sức gợi cảm..

<span class='text_page_counter'>(3)</span> -> Xúc động lòng người bởi nó gắn bó máu thịt với mỗi cuộc đời, bởi nó được nói lên một cách chân thực, tự nhiên 2. Lòng yêu nước được thể hiện qua niềm tự hào về đất nước: Sống sung sướng nơi đất khách quê người không bằng được sống nơi quê nhà. Đi nước người, Nguyễn Trung Ngạn vẫn mong mỏi ngày được trở về đất nước, quê hương. - Biện pháp nghệ thuật đối lập. c. YÙ nghóa vaên baûn: Bài thơ thức tỉnh tâm trạng của những người xa quê.. 4. Hướng dẫn tự học: - Học thuộc lòng 3 bài thơ và nắm kĩ giá trị nội dung và nghệ thuật từng bài, - Soạn bài: Hoàng Hạc lâu tống Mạnh Hạo Nhiên chi Quảng Lăng của Lí Bạch. V. RUÙT KINH NGHIEÄM:. Tiết:44. TẠI LẦU HOAØNG HẠC TIỄN MAÏNH HAÏO NHIEÂN ÑI QUAÛNG LAÊNG Lí Baïch (Hoàng Hạc lâu tống Mạnh Hạo Nhiên chi Quảng Lăng). I. MỨC ĐỘ CẦN ĐẠT: - Cảm nhận được tình bạn chân thành, trong sáng của Lí Bạch. - Hiểu được phong cách thơ tứ tuyệt của tác giả. II. CHUAÅN BÒ: - GV: Giaùo aùn, SGK , SGV - HS: Đọc và soạn bài trước ở nhà III. TRỌNG TÂM KIẾN THỨC, KĨ NĂNG: 1. Kiến thức: - Tình cảm chân thành, trong sáng, cảm động của nhà thơ đối với bạn. - Hình ảnh, ngôn ngữ thơ tươi sáng, gợi cảm. 2. Kó naêng: Lop10.com.

<span class='text_page_counter'>(4)</span> Đọc – hiểu văn bản theo đặc trưng thể loại. IV. PHÖÔNG PHAÙP: Giảng bình, vấn đáp, gợi mở. V. TIẾN TRÌNH LÊN LỚP: 1-Ổn ñịnh lớp. 2-Kieåm tra baøi cuõ: 3 -Bài mới: Tình bạn là một đề tài quen thuộc của thơ ca đặc biệt là các nhà thơ thời Đường. Hoàng Hạc lâu tống Mạnh Hạo Nhiên chi Quảng Lăng là bài thơ hay về tình bạn. HÑ cuûa GV-HS Hoạt động 1 - GV: Vaøi neùt veà taùc giaû, taùc phaåm ? - HS: Dựa vào Tiểu dẫn trả lời - GV: Choát laïi caùc yù cô baûn. Noäi dung I. TÌM HIEÅU CHUNG : 1. Taùc giaû : Lí Bạch (701 - 762), tự là Thái Bạch, quê ở Lũng Tây, là nhà thơ lãng mạn vĩ đại của TQ, được gọi là “Thi tiên”. 2. Taùc phaåm : Tiêu biểu nhất của Lí Bạch về chủ đề tiễn bieät. Hoạt động 2 - HS: Đọc văn bản (phiên âm, dịch nghĩa, II. ĐỌC – HIỂU VĂN BẢN: dòch thô) 1. Noäi dung: - .GV: Giải thích các từ ngữ khó. 1.1. Hai câu đầu: Hai câu thơ đầu là khung cảnh của một buổi * Khung cảnh tiễn đưa: tiễn đưa. Buổi tiễn đưa ấy được tái hiện như - Không gian : theá naøo? + Nơi đi: Lầu Hoàng Hạc -> phía Tây - HS: Trả lời -> chốn thanh cao, thoát tục + Khoâng gian + Nơi đến: Dương Châu -> phía Đông + Thời gian -> nôi phoàn hoa ñoâ hoäi, oàn aøo naùo nhieät. - GV: Nhaän xeùt, phaân tích - Thời gian : tháng ba -> ngày mùa xuân Choát yù chính đẹp. Tâm tình của người đưa tiễn? => Miêu tả chính xác, cụ thể, chân thực. - HS: Trả lời, bổ sung - GV: Phaân tích, choát yù + “Cố nhân”: bạn cũ tri âm, tri kỉ, mối quan * Tình người đưa tiễn: heä gaén boù, thaân thieát. Tình caûm löu luyeán, bòn ròn, vaán vöông. + Hai địa danh: nơi đi, nơi đến không gian xa vời vợi, nghìn trùng. + Mùa xuân thật đẹp - mùa hội hè đoàn tụ 1.2. Hai caâu cuoái: - GV: Bức tranh thiên nhiên ở hai câu cuối - Hình ảnh “cô phàm”: cánh buồm lẻ loi, cô hieän leân nhö theá naøo? Taâm tình thi nhaân? độc -> Sự cô độc trong lòng người. - HS: Trao đổi, thảo luận - “Duy kiến Trường Giang”: Chỉ thấy dòng Trình baøy Lop10.com.

<span class='text_page_counter'>(5)</span> - GV: Nhaän xeùt, phaân tích Hình ảnh đối lập, tương phản: + Nhỏ bé,cô độc của cánh buồm >< Không gian mênh mông của Trường Giang + Sự chuyển động của con thuyền >< Vẻ tĩnh lặng của màu xanh trường Giang. -> Dõi theo với cặp mắt lưu luyến, nhớ thöông. - GV: Ñaëc saéc ngheä thuaät cuûa baøi thô? - HS: Trả lời. Trường Giang xanh biếc -> không gian bao la. => Cảnh trống vắng, con người cô đơn. Tấm loøng daønh troïn cho baïn. 2. Ngheä thuaät: - Hình ảnh thơ chọn lọc, ngôn ngữ gợi cảm, gionhj ñieäu thô traàm laéng. - Tình hòa trong cảnh; kêt hợp yếu tố trữ Hoạt động 3 tình, tự sự và miêu tả. -GV:Neâu suy nghó cuûa baûn thaân qua baøi thô III. YÙ NGHÓA VAÊN BAÛN : naøy?. Tình baïn saâu saéc, chaân thaønh – ñieàu khoâng - HS: Trả lời, đọc ghi nhớ sgk thể thiếu được trong đời sống tinh thần của con người ở mọi thời đại. Hoạt động 4 * Luyeän taäp: - HS: Laøm baøi taäp 1, 2 sgk - GV: Gợi ý. 4. Hướng dẫn tự học: - Hoïc thuoäc loøng baøi thô - Liên hệ với một vài bài thơ Việt Nam trung đại về tình cảm bạn bè. - Soạn bài:Thực hành phép tu từ ẩn dụ và hoán dụ. VI. RUÙT KINH NGHIEÄM:. Lop10.com.

<span class='text_page_counter'>(6)</span> Tiết: 45. THỰC HAØNH PHÉP TU TỪ ẨN DỤ VAØ HOÁN DỤ. I. MỨC ĐỘ CẦN ĐẠT : - Nâng cao hiểu biết về phép tu từ ẩn dụ và hoán dụ, nhận diện và phân tích được hiệu quả của từng biện pháp tu từ. - Kĩ năng phân tích giá trị biểu đạt và sử dụng đúng hai biện pháp tu từ này. - Có ý thức vận dụng kiến thức đã học trong cuộc sống một cách đúng đắn. II. CHUAÅN BÒ : - GV: Giaùo aùn, SGK , SGV - HS: Đọc và soạn bài trước ở nhà III. TRỌNG TÂM KIẾN THỨC, KĨ NĂNG: 1. Kiến thức: - Khái niệm cơ bản về từng phép tu từ: Aån dụ, hoán dụ. - Tác dụng của từng phép tu từ nói trên. 2. Kó naêng: - Nhận diện đứng hai phép tu từ trong văn bản. - Phân tích được cách thức cấu tạo của hai phép tu từ. - Bước đầu biết sử dụng ẩn dụ và hoán dụ trong những ngữ cảnh cần thiết. IV. PHÖÔNG PHAÙP: Vấn đáp, thảo luận. V. TIẾN TRÌNH LÊN LỚP: 1-Ổn ñịnh lớp. 2-Kieåm tra baøi cuõ: 3- Bài mới: HÑ cuûa GV-HS. Noäi dung. Hoạt động 1 - GV: Cho Hs hoạt động nhóm + Nhoùm 1: baøi taäp 1 + Nhoùm 2: baøi taäp 2 (1,2,3) - HS: Thảo luận từng câu hỏi Đại diện trình bày bảng phụ -ø GV: Nhận xét, đánh giá, bổ sung .. - GV: Aån duï laø gì? Coù maáy kieåu aån duï? - HS: Trả lời + Aån dụ la gọi tên sự vật, hiện tượng này bằng tên sự vật, hiện tượng khác có nét tương đồng với nó nhằm tăng sức gợi hình, Lop10.com. I. AÅn duï : 1.a) -Thuyền, con đò: luôn cơ động, ngược xuôi -> chỉ người con trai. - Beán, caây ña beán cuõ: coá ñònh, thuï ñoâng -> chỉ người con gái - Thuyền, bến, cây đa, con đò mang nội dung ý nghĩa: chỉ con người, tình cảm trai gaùi trong caûnh ngoä xa nhau b) Thuyền, bến (1), cây đa bến cũ, con đò (2) khác nhau ở khung cảnh gt (tuy bề ngoài theå hieän gioáng nhau) 2.- Câu (1): ẩn dụ “lửa lựu lập loè”: cảnh sắc mùa hèø hiện lên như có hồn,sống động - Câu (2): ẩn dụ “thứ văn nghệ ngòn ngọt”, “sự phè phỡn thoả thê”, “tình cảm gầy gò”: văn nghệ thoát li đời sống, vô bổ.

<span class='text_page_counter'>(7)</span> gợi cảm cho sự diễn đạt. + Các kiểu ẩn dụ: ẩn dụ hình thức, cách thức, phẩm chất và chuyển đổi cảm giác.. Hoạt động 2 - GV: Yeâu caàu Hs laøm baøi taäp 1,2 sgk. - HS: Laøm baøi taäp, caù nhaân leân baûng trình baøy - GV: nhaän xeùt, boå sung Hoán dụ là gì? Các kiểu hoán dụ? - HS: Trả lời + Hoán dụ là gọi tên sự vật, hiện tượng bằng tên của một sự vật, hiện tượng khác có quan hệ gần gũi với nó nhằm tăng sức gợi hình, gợi cảm cho sự diễn đạt. + Các kiểu hoán dụ: * Lấy một bộ phận để gọi toàn thể * Lấy vật chứa đựng để gọi vật bị chứa đựng * Lấy dấu hiệu của sự vật để gọi sự vật * Lấy cái cụ thể để gị cái trừu tượng. và chỉ những tình cảm riêng tư của cá nhân nhoû beù, ích kæ - Caâu (3): aån duï “hoùt” -> tieáng reo vui con người. “Giọt” -> thành quả của cách mạng, công cuộc xây dựng đất nước. “ Hứng”-> thừa hưởng thành quả một cách traân troïng. II. Hoán dụ : 1. - “Đầu xanh”, “Má hồng” -> nàng Kiều cô gái lầu xanh còn trẻ, đẹp. => Hoán dụ lấy “bộ phận” chỉ “toàn thể “ -“Áo nâu”, “Áo xanh” -> người nông daân, coâng nhaân. => Hoán dụ lấy “ đặc điểm của sự vật” để chỉ sự vật. 2.- Hoán dụ: Thôn Đoài, thôn Đông - Aån dụ: cau thôn Đoài, trầu không thôn nào (người đang yêu) -> quan hệ giữa những s.vật gắn bó khăng khít với nhau, tồn tại vì nhau. Đích người nói hướng về người yêu nhưng người nói lại dùng cách nói bâng quơ, lấp lửng.. 4. Hướng dẫn tự học: - Tìm thêm ẩn dụ và hoán dụ trong các văn bản văn học ở SGK Ngữ văn 10 - Xem lại đề bài của bài làm văn số 3 chuẩn bị cho tiết trả bài viết. VI. RUÙT KINH NGHIEÄM:. Lop10.com.

<span class='text_page_counter'>(8)</span>