Giáo án Ngữ văn 10 tiết 36 đến 55

<span class='text_page_counter'>(1)</span>Giaùo aùn 11. chöông trình chuaån. Tieát 36 + 42 PHONG CÁCH NGÔN NGỮ SINH HOẠT Ngày soạn:5/11/2010 A MUÏC TIEÂU BAØI HOÏC: Giuùp Hoïc sinh: - Nắm vững khái niệm phong cách ngôn ngữ sinh hoạt với các đặc trưng cơ bản của nó để làm cơ sở phân biệt với các phong cách ngôn ngữ khác. - Rèn luyện và nâng cao năng lực giao tiếp trong sinh hoạt hàng ngày nhất là việc dùng từ, việc xưng hô, biểu hiện tình cảm thái độ nói chung là thể hiện văn hóa giao tiếp trong đời sống hiện nay. B TIẾN TRÌNH TỔ CHỨC DẠY HỌC: 1 Kieåm tra baøi cuõ 2 Bài mới: Hoạt động củøa Thầy và Trò Yêu cầu cần đạt Hoạt động 1: I. Ngôn ngữ sinh họat Gv cho hs đọc đoạn hội thoại (SGK trang 1. Khái niệm ngôn ngữ sinh họat 113) vaø neâu caâu hoûi: Ngôn ngữ sinh họat là lời ăn tiếng nói hằng ngày, Cuộc hội thọai diễn ra ở đâu, khi nào? Các dùng để thông tin, trao đổi ý nghĩ, tình cảm…đáp ứng nhân vật giao tiếp là những ai? những nhu cầu trong cuộc sống. Nội dung và mục đích của cuộc hội thoại là gì? Từ ngữ và câuvăn trong đọan hội thọai coù ñaëc ñieåm gì? Từ đó xác định thế nào là ngôn ngữ sinh hoïat? Nêu các dạng biểu hiện của ngôn ngữ sinh 2. Các dạng biểu hiện của ngôn ngữ sinh hoạt: hoïat? - Dạng nói (độc thọai, đối thọai) - Dạng viết (nhật ký, hồi ức cá nhân, thư từ) Phân biệt dạng nói tự nhiên trong giao tiếp - Dạng lời nói tái hiện (trong văn bản văn học) là dạng với dạng lờinói tái hiện trong tác phẩm tái hiện, mô phỏng ngôn ngữ sinh họat hằng ngày. ngheâ thuaät? Laøm baøi taäp a, b trang 114- SGK 3. Luyeän taäp baøi a, b trang 114– SGK a. HS tự do phát biểu ý kiến của mình Cho HS đọc và lần lượt từng bài tập b. Lời đáp trongcuộc hội thọai của nhân vật Năm Hên (một ông già chuyên bắt cá sấu ở Nam Bộ) nói chuyện với dân làng. Đọc lại đoạn hội thoại (SGK trang 113) rồi - Xác định thời gian rút ra nhận xét: qua đoạn hội thoại, ta biết - Chuû theå noùi: OÂng Naêm Heân được thời gian, không gian cụ thể diễn ra - Thái độ của người nói: Gieo niềm tin cho dân làng cuộc hội thoại, có người nói người nghe, - Từ ngữ của nhân vật trong đọan trích là từ ngữ địa mục đích lời nói cụ thể và cách diễn đạt cụ phöông Nam Boä theå  tính cuï theå  Tác giả mô phỏng ngôn ngữ sử dụng ở vùng Nam Bộ Vì sao ngôn ngữ trong phong cách ngôn ngữ và ngôn ngữ người chuyên bắt cá sấu nhằm mục đích sinh hoïat phaûi cuï theå? làm sinh động ngôn ngữ kể chuyện đồng thời giới thiệu những đặc điểm của địa phương Nam Bộ và những con Tìm trong đoạn hội thoại những từ ngữ có người sống ơ Giaùo vieân Traàn Ngoïc Sang. - 52 Lop10.com.

<span class='text_page_counter'>(2)</span> Giaùo aùn 11 tính khẩu ngữ và thể hiện cảm xúc rõ rệt trong giao tiếp hàng ngày? Những câu giàu saéc thaùi caûm xuùc? Thuoäc kieåu caâu gì? GV: không chỉ có từ ngữ, giọng điệu, kiểu câu giàu sắc thái biểu cảm mà những lời gọi đáp , trách mắng thể hiện tính cảm xúc rõ reät  tính cảm xúc. Không có một lời nào nói ra laïi khoâng mang tính caûm xuùc. Tại sao khi nói chuyện qua điện thoại, ta có thể đóan người ởû đầu dây kia là người như thế nào (già hay trẻ, nam hay nữ…)? Hoạt động 2: Chốt lại kiến thức bằng “ghi nhớ”. Hoạt động 3: luyện tập bài tập 1 (SGK trang 127) Thời gian, không gian được nói tới trong đoạn nhật ký? Nội dung đoạn nhật ký hướng tới ai? Nhận xét về giọng điệu của đoạn nhật ký Những từ ngữ kiểu câu nào thể hiện tính caûm xuùc? Những từ ngữ kiểu câu kiểu diễn đạt nào theå hieän tính caù theå cuûa phong caùch ngoân ngữ sinh hoạt?. Baøi taäp 2: HS dựa vào 2 bài ca dao để trả lời Giaùo vieân Traàn Ngoïc Sang. chöông trình chuaån ñaây qua nhaân vaät oâng Naêm Heân. II. Phong cách ngôn ngữ sinh họat: 1. Các đặc trưng cơ bản của phong cách ngôn ngữ sinh hoạt. a. Tính cuï theå: Cụ thể về hoàn cảnh, về con người và về cách nói năng, từ ngữ diễn đạt.. 2. Tính caûm xuùc: a. Mỗi người nói, mỗi lời nói đều biểu hiện thái độ, tình cảm qua giọng điệu: giọng thân mật, giọng quát nạt bực boäi, gioïng mæa mai, ñay nghieán… b. Những từ ngữ có tính khẩu ngữ và thể hiện cảm xúc rõ rệt: (cực kỳ, mê ly, ngứa cả ruột, gớm, lạch bà lạch baïch..) c. Những kiểu câu giàu sắc thái cảm xúc (câu cảm thán, câu cầu khiến), những lời gọi đáp, trách mắng. 3. Tính caù theå: Tính cá thể dược thể hiện qua: - Maøu saéc aâm thanh trong gioïng noùi - Cách dùng từ ngữ - Lựa chọn kiểu câu - Cách nói của từng cá nhân trong giao tiếp. III. Luyeän taäp: Bài tập 1: Ngôn ngữ sử dụng trong đoạn nhật ký mang đặc trưng của phong cách ngôn ngữ sinh hoạt. Tính cụ thể: Thời gian: đêm khuya; không gian: rừng núi; “nghĩ gì đấy Th ơi?” “nghĩ gì mà …” (phân thân đối thoại). Tính caûm xuùc: - Từ ngữ: viễn, cảnh, cận cảnh, cảnh chia ly, cảnh đau buồn được viết theo dòng tâm tư. - Kieåu caâu: + Nghi vấn:“Nghĩ gì đấy Th ơi”? + Cảm thán:“Đáng trách quá Th ơi!” Tính caù theå: - Ngôn ngữ của một người giàu cảm xúc, có đời sống nội tâm phong phú (“nằm thao thức …” “Th thấy …” “Th coù nghe …?) Baøi taäp 2: trong 2 caâu ca dao, daáu aán cuûa phong caùch ngôn ngữ sinh hoạt thể hiện ở: - Từ xưng hô: mình – ta, cô – anh. - 53 Lop10.com.

<span class='text_page_counter'>(3)</span> Giaùo aùn 11. chöông trình chuaån - Ngôn ngữ đối thoại: “Có nhớ ta chăng” “Hỡi cô yếm trắng” - Lời nói hàng ngày “mình về …”, ta về …” “lại đây đập đất trồng cà với anh”. E/ Củng cố: phần “ghi nhớ” F/ Daën doø:Laøm baøi taäp 3 trang 127. Tuaàn 13 Tieát 37 Ngày soạn: 6/11/2010.  TOÛ LOØNG (THUẬT HOAØI). Phaïm Nguõ Laõo A. MUÏC TIEÂU BAØI HOÏC Giuùp hoïc sinh: - Cảm nhận được vẻ đẹp của con người thời Trần qua hình tượng trang nam nhi với lý tưởng và nhân cách cao cả; cảm nhận được vẻ đẹp của thời đại qua hình tượng “ba quân” với sức mạnh và khí thế hào hùng. Vẻ đẹp con người và vẻ đẹp thời đại quyện hòa vào nhau. - Vận dụng những kiến thức đã học về thơ Đường luật để cảmnhận và phân tích được thành công nghệ thuật của bài thơ: thiên về gợi, bao quát gay ấn tượng, dồn nén cảm xúc, hình ảnh hòanh tráng, đạt tới độ súc tích cao, có sức biểu cảm mạnh mẽ. - Bồi dưỡng nhân cách, sống có lý tưởng, quyết tâm thực hiện lý tưởng. B. PHƯƠNG TIỆN THỰC HIỆN a.SGK, SGV b.Thieát keá baøi hoïc C. CÁCH THỨC TIẾN HAØNH: kết hợp giữa các phương pháp và hình thức - Đọc sáng tạo, gợi tìm - Trao đổi thảo luận, trả lời các câu hỏi D. TIEÁN TRÌNH DAÏY HOÏC 1. Kieåm tra baøi cuõ: - Thế nào là phong cách ngôn ngữ sinh hoạt? - Các đặc trưng cơ bản của phong cách ngôn ngữ sinh hoạt? 2. Giới thiệu bài mới. Họat động củøa Thầy và Trò Yêu cầu cần đạt Cho Hs đọc phần tiểu dẫn và rút ra những nét I. Giới thiệu: chính veà taùc giaû. 1. Taùc giaû: Đọc bài thơ. Chỉ ra điểm khác nhau giữa câu thơ 2. Baøi thô: đầu trong nguyên tác chữ Hán (qua phần dịch a. Thể lọai: Thất ngôn tứ tuyệt nghĩa) với câu thơ dịch. b. Chủ đề: Chí làm trai với ly ùtưởng trung quaân aùi quoác. II. Đọc – Hiểu: Có gì đáng lưu ý về không gian, thời gian trong 1. Vẻ đẹp hào hùng của con người thời Trần: Giaùo vieân Traàn Ngoïc Sang. - 54 Lop10.com.

<span class='text_page_counter'>(4)</span> Giaùo aùn 11 đó con người xuất hiện? Con người ở đây mang tư theá, voùc daùng nhö theá naøo?. chöông trình chuaån. Hình ảnh con người: - Tö theá hieân ngang mang taàm voùc kyø vó, cuûa vuõ truï - Xuaát hieän trong chieàu roäng cuûa khoâng gian, chiều sao tận sao Ngưu trên trời và thời gian “trải maáy thu”. Em cảmnhận như thế nào về sức mạnh của quân  tầm vóc, tư thế, hành động lớn lao,kỳ vĩ. đội nhà Trần qua câu thơ “Ba quân khí mạnh nuốt Hình ảnh “Ba quân”: troâi traâu”? vừa cụ thể vừa khái quát sức mạnh tinh thần, vật chất của đội quân mang hào khí Đông A.  Khí theá haøo huøng cuûa quaân nhaø Traàn vaø của sức mạnh dân tộc.  Hình ảnh đẹp vừa khách quan vừa cảm nhận chủ quan, giữa Hiện thực và Lãng mạn. 2. Vẻ đẹp tâm hồn, nhân cách lý tưởng của tác giaû: Chí + Lập công (để lại sự nghiệp) Nợ công danh mà tác giả nói tới trong bài thơ có + Lập danh (để lại tiếng thơm) thể hiểu theo nghĩa nào dưới đây:  Lý tưởng sống của người nam nhi thời Trần o Thể hiện chí nam nhi theo tinh thần Nho giáo;  Công danh là món nợ phải trả của nam nhi. lập công (để lại sự nghiệp), lập danh (để lại Trả xong nợ công danh  hòan thành nghĩa vụ tieáng thôm) với đời, với dân, với nước. o Chưa hòan thành nghĩa vụ đối với dân, với  Cổ vũ con người từ bỏ lối sống tầm thường, nước. ích kỷ, sẵn sàng hy sinh, chiến đấu cho sự nghiệp o Caû hai nghóa treân. lớn lao – sự nghiệp cưú nước, cứu dân để cùng trời đất “Muôn đời bất hủ”. Taâm : Theïn Phaân tích yù nghóa cuûa noãi “theïn” trong caâu thô  Nỗi thẹn của con người có nhân cách. cuoái. III. Keát luaän: 1. Nội dung: Vẻ đẹp của con người thời Trần. 2. Ngheä thuaät: - Tính chất hàm súc, cô đọng của bài thơ Đường luaät. Bút pháp nghệ thuật hòanh tráng, có tính sử thi, hình ảnh giàu sức biểu cảm. E/ Cuûng coá: Qua những lời thơ tỏ lòng, em thấy hình ảnh trang nam nhi thời Trần mang vẻ đẹp như thế nào? Điều đó có ý nghĩa gì với thế hệ trẻ hôm nay và ngày mai? F/ Daën doø: Chuaån bò baøi: Caûnh ngaøy heø - Nắm những nét cơ bản về tác giả. - Bức tranh mùa hè được miêu tả như thế nào? Giaùo vieân Traàn Ngoïc Sang. - 55 Lop10.com.

<span class='text_page_counter'>(5)</span> Giaùo aùn 11. Tieát 38 Ngày soạn 6/11/2010. . chöông trình chuaån. CAÛNH NGAØY HEØ (BẢO KÍNH CẢNH GIỚI) Nguyeãn Traõi. A.MUÏC TIEÂU BAØI HOÏC Giuùp hoïc sinh: - Cảm nhận được vẻ đẹp độc đáo của bức tranh ngày hè. Qua bức tranh thiên nhiên là vẻ đẹp tâm hồn Nguyễn Trãi với tình yêu thiên nhiên, yêu đời, nặng lòng với nhân dân, đất nước. - Coù kyõ naêng phaân tích moät baøi thô Noâm cuûa Nguyeãn Traõi. - Bồi dưỡng tình yêu thiên nhiên đất nước, tình cảm gắn bó với cuộc sống của người dân. B. PHƯƠNG TIỆN THỰC HIỆN 1. SGK, SGV 2. Thieát keá baøi hoïc C. CÁCH THỨC TIẾN HAØNH: kết hợp giữa các phương pháp và hình thức - Đọc sáng tạo, gợi tìm - Trao đổi thảo luận, trả lời các câu hỏi D. TIEÁN TRÌNH DAÏY HOÏC 1. Kieåm tra baøi cuõ 2. Giới thiệu bài mới. Hoạt động thầy và trò Yêu cầu cần đạt Cho Hs đọc phần tiểu dẫn và rút ra những nét I.Giới thiệu: chính veà taùc giaû, taùc phaåm. 1. Taùc giaû Đọc bài thơ. 2. Taùc phaåm a.Xuất xứ: Bài số 170 trong “Quốc âm thi tập” thuộc chùm thơ “Bảo kính cảnh giới” – Bài số 43. b.Hòan cảnh sáng tác: ra đời trong những năm Nguyễn Trãi nhàn quan, không được nhà vua tin dùng như trước. c.Theå thô : thaát ngoân xen luïc ngoân II. Đọc hiểu văn bản: Phân tích bức tranh thiên nhiên ngày hè qua các 1. Bức tranh thiên nhiên ngày hè: gợi ý sau: * Màu sắc: Màu lục lá hòe, màu đỏ thạch lựu, Cảnh ở đây có sự hài hòa giữa âm thanh và màu màu hồng của sen, màu vàng của ánh mặt trời dát sắc, cảnh vật và con người như thế nào? vàng trên những tán hòe xanh  tươi tắn gợi cái nắng rực rỡ mà không chói chang cuûa muøa heø. * AÂm thanh: - Daéng doûi caàm ve  aâm thanh roän raõû cuûa ngaøy heø - Lao xao chợ cá  âm thanh rộn ràng của cuộc sống đời thừơng Giaùo vieân Traàn Ngoïc Sang. - 56 Lop10.com.

<span class='text_page_counter'>(6)</span> Giaùo aùn 11. Trong bài thơ có nhiều động từ diễn tả trạng thái của cảnh ngày hè. Đó là những động từ nào, trạng thái của cảnh được diễn tả ra sao?. Nhà thơ đã cảm nhận cảnh vật bằng những giác quan nào? Qua sự cảm nhận ấy, em thấy Nguyễn Trãi là người có tấm lòng như thế nào đối với thieân nhieân?. Caûm nhaän cuûa em veà taám loøng cuûa Nguyeãn Traõi đối với dân, với nươc? AÂm ñieäu caâu thô luïc ngoân keát thuùc baøi thô khaùc âm điệu những câu thất ngôn như thế nào? Sự thay đổi âm điệu như vậy có tác dụng gì trong vieäc theå hieän tình caûm cuûa taùc giaû? Giaùo vieân Traàn Ngoïc Sang. chöông trình chuaån  Âm thanh vừa gợi không gian êm ả, thanh bình của cuộc sống, vừa làm rộn lên không khí nhộn nhòp cuûa chieàu heø laøm aùt ñi caùi buoàn voán coù khi ve kêu, hè tới nơi chốn quê. Höông thôm cuûa hoa sen Đường nét: đùn đùn, giương, phun (động từ)  có gì thôi thúc bên trong, đang ứa căng, tràn đầy sức sống Hình ảnh:+ phiên chợ cá nhộn nhịp ở làng chài + laàu tòch döông  Hài hòa trang nhã nhưng cũng đầy chất dân dã  Bức tranh mùa hè hội đủ những đường nét, maøu saéc, aâm thanh, höông hoa, aùnh saùng vaø boùng dáng con người. Ở đó cảnh vật và con người, thiên nhiên và cuộc sống hài hòa trong nét đẹp lung linh, đầy sức sống. N.X: - Nhịp 3/4: tập trung sự chú ý của người đọc, laømnoåi baät caûnh ngaøy heø. - Thể hiện sự giao cảm tinh tế của nhà thơ đối với caûnh vaät: caûm nhaän baèng nhieàu giaùc quan; bieát hòa màu sắc, âm thanh, đường nét theo quy luật cái đẹp trong âm nhạc, trong hội họa  Bức tranh thiên nhiên vừa có hình, có hồn, vừa gợi tả, vừa saâu laéng. 2. Vẻ đẹp tâm hồn của tác giả: a. Tâm hồn yêu thiên nhiên, yêu đời, yêu cuộc soáng: - Hiếm hoi có được giây phút rãnh rỗi  say cảnh. - “dắng dỏi cầm ve” và tiếng “lao xao chợ cá” như bản giao hưởng mùa hè nhưng cũng chính là khúc nhạc lòng của tác giả. Bởi, với Nguyễn Trãi, khoâng coù khuùc nhaïc naøo vui hôn khuùc nhaïc cuûa đời sống :dân giàu đủ, hạnh phúc. b. Tấm lòng ưu ái với dân, với nước: - Mong cho người dân được ấm no, hạnh phúc - Mong ước hạnh phúc cho mọi người, mọi nơi - Câu 6 chữ dồn nén cảm xúc  điểm kết tụ hồn thô Nguyeãn Traõi khoâng phaûi laø thieân nhieân maø laø chính là con người.  yù nghóa thaåm myõ, nhaân vaên saâu saéc. 3. Ngheä thuaät: - Ngaét nhòp linh hoïat, tieát taáu ña daïng.. - 57 Lop10.com.

<span class='text_page_counter'>(7)</span> Giaùo aùn 11. chöông trình chuaån - Nhiều từ thuần Việt được chọn lọc trong sáng, lời thơ thanh thóat tự nhiên. Theå thô thaát ngoân xen luïc ngoân  Vieät hoùa. Ngheä thuaät tieâu bieåu cuûa baøi thô?. E/ Cuûng coá: - Cho HS đọc Ghi nhớ - Cuộc sống chính là cái đẹp mà cái đẹp chính là đối tượng của thơ ca. Cái đẹp đó không ở đâu xa, chỉ ở quanh mình neân ta haõy traân troïng, naâng niu noù. F/ Daëên doø: - Hoïc thuoäc loøng baøi thô. - Chuẩn bị bài Tóm tắt văn bản tự sự.. . Tieát 39 TÓM TẮT VĂN BẢN TỰ SỰ Ngày soạn:11/11/2010 A.MUÏC TIEÂU BAØI HOÏC : Giuùp hoïc sinh : - Hiểu được tác dụng của việc tóm tắt dựa theo nhân vật chính - Giúp học sinh biết tóm tắt dựa theo nhân vật chính trong văn bản tự sự B.PHÖÔNG TIEÄN DAÏY HOÏC : Saùch giaùo khoa, saùch giaùo vieân vaø thieát keá baøi hoïc. C.CÁCH THỨC TIẾN HAØNH : - Giáo viên nêu vấn đề kết hợp với trao đổi, gợi mở những kiến thức đã học. - Giúp học sinh thảo luận “ tóm tắt văn bản tự sự theo nhân vật chính “ gồm các mục đích yêu cầu cụ thể vaø caùch toùm taét cuï theå . D.TIEÁN TRÌNH DAÏY HOÏC : Hoạt động thầy và trò Yêu cầu cần đạt Hoạt động 1: Gọi học sinh nhắc lại Tóm tắt văn I. Mục đích, yêu cầu tóm tắt văn bản tự sự dựa bản tự sự là gì ? theo nhaân vaät chính : 1. Thế nào là nhân vật chính trong văn bản tự Họat động 2: Cho HS tóm tắt truyện Tấm Cám từ sự : khi Tấm ở nhà dì ghẻ đến khi Tấm được làm - Nhân vật chính chuyển tải nội dung tư tưởng hòang hậu. Từ đó để HS rút ra thế nào là nhân chủ đề của tác phẩm là linh hồn của tác phẩm, quyeát ñònh giaù trò cuûa taùc phaåm vaät chính? - Mỗi nhân vật gắn với một số sự việc cơ bản của Giaùo vieân Traàn Ngoïc Sang. - 58 Lop10.com.

<span class='text_page_counter'>(8)</span> Giaùo aùn 11. Mục đích, yêu cầu tóm tắt văn bản tự sự dựa theo nhaân vaät chính laø gì?. Hoạt động 3: Tóm tắt “ Truyện An Dương Vöông vaø Mò Chaâu – Troïng Thuûy” thaønh hai vaên bản: một là dựa theo nhân vật chính An Dương Vương , hai là dựa theo nhân vật chính Mị Châu.. Bài tập 1: Học sinh đọc hai văn bản 1 và 2 ở SGK trang 122. Baøi taäp 2: Toùm taét “ Truyeän An Döông Vöông và Mị Châu – Trọng Thủy” dựa theo nhân vật Troïng Thuûy. Giaùo vieân Traàn Ngoïc Sang. chöông trình chuaån cốt truyện, qua đó có thể hiểu được cách cảm nhận con người của nhà văn 2. Muïc ñích : - Viết, kể lại một cách ngắn gọn những sự việc cơ bản xảy ra đối với nhân vật đó. - Nắm vững tính cách và số phận của nhân vật góp phần đi sâu vào đánh giá tác phẩm 3. Yeâu caàu : - Đáp ứng đầy đủ các yêu cầu chung của văn bản - Trung thành với văn bản gốc. - Nêu được đặc điểm và những sự việc xảy ra với nhaân vaät chính II. Cách tóm tắt văn bản tự sự dựa theo nhân vaät chính :  Đọc kỹ văn bản, xác định nhân vật chính  Chọn các sự việc cơ bản xảy ra với nhân vật chính và diễn biến các sự việc đó  Tóm tắt hành động , lời nói, tâm trạng của nhân vật theo diễn biến các sự việc ( Một vài chỗ có thể kết hợp dẫn nguyên văn từ ngữ trong văn bản gốc)  Viết văn bản bằng lời văn của mình . III. Luyeän taäp : Baøi taäp 1: a. Xác định phần tóm tắt văn bản “ Chuyện người con gaùi Nam Xöông”  Là tóm tắt một phần cốt truyện từ lúc chàng Trương đi đánh giặc trở về với một vài lời khaùi quaùt  Muïc ñích toùm taét cuûa vaên baûn moät laø laøm roõ cốt truyện, trong khi văn bản hai là để ghi cheùp taøi lieäu nhaèm minh hoïa moät yù kieán b. Cách tóm tắt văn bản ở một và hai khác nhau nhö theá naøo? - Văn bản một dựa theo các sự việc cơ bản xảy ra với nhân vật chính và diễn biến sự việc đó. - Văn bản hai tóm tắt dựa theo diễn biến cốt truyện có dẫn nguyên văn câu nói của đứa bé. Baøi taäp 2: Trọng Thủy là con trai của Triệu Đà sau cuộc chiến không thành, Triệu Đà xin hòa và cầu hôn cho Troïng Thuûy laáy Mò Chaâu – con gaùi An Döông Vöông.. - 59 Lop10.com.

<span class='text_page_counter'>(9)</span> Giaùo aùn 11. chöông trình chuaån Troïng Thuûy vaø Mò Chaâu yeâu nhau say ñaém. Troïng Thuûy duï Mò Chaâu cho xem troäm noû thaàn roài nhaèm traùo laãy noû khaùc. Trọng Thủy mang lẫy nỏ về nước. Sau đóù, Triệu Đà cất quân qua đánh. An Döông Vöông thua vaø cuøng Mò Chaâu boû troán ra phía bieån. Theo daáu loâng ngoãng Mò Chaâu raéc trên đường, Trọng Thủy tới nơi chỉ còn xác Mị Châu.Trọng Thủy ôm xác vợ về an táng ở Loa Thành. Vì thương nhớ Mị Châu Trọng Thủy thấy bóng dáng Mị Châu ở dưới giếng bèn lao đầu xuoáng gieáng maø cheát. E/ Cuûng coá- daën doø: - Củng cố: Cách tóm tắt văn bản tự sư dựạ theo nhân vật chính ï. - Dặn dò: Ôn kiểu bài các văn bản tự sự để chuẩn bị bài làm văn số 3.  Tuaàn 14 Tieát 40 NHAØN Ngày soạn:13/11/2010 Nguyeãn Bænh Khieâm A. MUÏC TIEÂU BAØI HOÏC Giuùp HS: - Cảm nhận được vẻ đẹp cuộc sống, nhân cách của Nguyễn Bỉnh Khiêm: cuộc sốnng đạm bạc, nhân cách thanh cao, trí tueä saùng suoát, uyeân thaâm. - Biết cách đọc- hiểu một bài thơ có những câu thơ ẩn ý, thâm trầm; thấy được vẻ đẹp của ngôn ngữ Việt:mộc mạc, tự nhiên mà ý vị. - Hiểu đúng quan niệm sống nhàn của tác giả, từ đó càng thêm yêu mến, kính trọng Nguyễn Bỉnh Khieâm. B. PHƯƠNG TIỆN THỰC HIỆN SGK, SGV Thieát keá baøi hoïc C. CÁCH THỨC TIẾN HAØNH: kết hợp giữa các phương pháp và hình thức - Đọc sáng tạo, gợi tìm - Trao đổi thảo luận, trả lời các câu hỏi D. TIEÁN TRÌNH DAÏY HOÏC 1. Kieåm tra baøi cuõ 2. Giới thiệu bài mới. Hoạt động thầy và trò Yêu cầu cần đạt I.Giới thiệu: Cho HS đọc tiểu dẫn và rút ra những nét chính về 1.Tác giả: Giaùo vieân Traàn Ngoïc Sang. - 60 Lop10.com.

<span class='text_page_counter'>(10)</span> Giaùo aùn 11 taùc giaû, taùc phaåm.. Đọc bài thơ.. Cách dùng số từ, danh từ trong câu thơ thứ nhất và nhịp điệu hai câu thơ đầu có gì đáng chú ý? Hai caâu thô aáy cho ta hieåu hoøan caûnh cuoäc soáng vaø taâm traïng taùc giaû nhö theá naøo?. Caùc saûn vaät vaø khung caûnh sinh hoïat trong hai caâu thơ 5, 6 có gì đáng chú ý? Hai câu thơ cho thấy cuoäc soáng cuûa Nguyeãn Bænh Khieâm nhö theá naøo? Phaân tích giaù trò ngheä thuaät cuûa hai caâu thô naøy?. Em hieåu theá naøo laø nôi “vaéng veû”, choán “lao xao”? Quan ñieåm cuûa taùc giaû veà “daïi”, “khoân” như thế nào? Tác dụng biểu đạt ý của nghệ thuật đối trong hai câu 3 và 4? Giaùo vieân Traàn Ngoïc Sang. chöông trình chuaån - Nguyeãn Bænh Khieâm (1495-1585)- Haûi Phoøng. - Học giỏi – Đỗ Trạng nguyên. - Làm quan – xin chém đầu 18 lộng thần. - Cáo quan về quê, mở trường dạy học. - Sáng tác của ông hầu hết là thơ, phần lớn nói veà chí aån daät. 2. Baøi thô: a. Hoàn cảnh sáng tác: Sáng tác khi ông vể ở ẩn ở quê nhà. b.Thể lọai: Thất ngôn bát cú Đường luật. II.Đọc hiểu văn bản: 1. Vẻ đẹp cuộc sống của Nguyễn Bỉnh Khiêm: - Cuoäc soáng thuaàn haäu (caâu 1,2) - Cuï Traïng veâ soáng giuõa thoân queâ nhö moät “laõo nông tri điền” với những dụng cụ lao động: mai, cuoác, caàn caâu.. duïng cuï giaûn ñôn quen thuoäc - Số từ tính đếm rành rọt “một” cho thấy tất cả đã sẵn sàng, chu đáo cho cuộc sống đã chọn. Từ láy “thơ thẩn” phong thái ung dung, - Taâm hoàn thaûnh thôi, nheï nhoõm. - Cụm từ “dầu ai vui thú nào”  sự thích thú về lối sống của mình, kiên định với lối sống đã chọn  Traïng thaùi ung dung, thanh thaûn cuûa taùc giaû trong cuộc sống lao động, giải trí ở quê hương trong leõ soáng an nhaøn bình dò, giaûn ñôn.  Sự ngông ngạo trước thói đời. Ngông ngạo mà không ngang mà cứ thuần hậu, nguyên thủy. - Cuộc sống đạm bạc mà thanh cao (câu 5,6) - Hình thức điệp từ, cách ngắt nhịp: - Bức tranh tứ bình về cảnh sinh họat với bốn mùa, có mùi vị, hương sắc, không nặng nề, ảm đạm. - Sinh họat: mùa nào thức náy. - Thứ gì cũng có, cũng sẵn (vừa có nước trong, vừa có hương thơm thanh quý)  Cuộc sống nhàn dật, đạm bạc, thanh cao, hòa hợp với tự nhiên. 2. Vẻ đẹp nhân cách: (câu 3,4) Ta Người daïi Khoân Tìm nôi vaéng veû Ñeân choẫn lao xao   Nơi tĩnh tại của thiên Chốn cửa quyền, nhieân vaø nôi thaûnh đường họan lộ, ngựa. - 61 Lop10.com.

<span class='text_page_counter'>(11)</span> Giaùo aùn 11. Em hiểu như thế nào về con người Nguyễn Bỉnh Khiêm qua cáchlựa chọn cách sống “Nhàn” của oâng? Em hiểu như thế nào về con người Nguyễn Bỉnh Khiêm qua cáchlựa chọn cách sống “Nhàn” của oâng?. Chaân dung Nguyeãn Bænh Khieâm qua baøi thô?. chöông trình chuaån thôi cuûa taâm hoàn xe taáp naäp, keû haàu người hạ, thủ đọan bon chen, luoàn loït, saùt phaït  đề cao sự lựa chọn của chính mình  Giọng thơ tự tin, pha chút mai mỉa đã thể hiện quan nieäm cuûa taùc giaû veà leõ soáng nhaøn. 3.Vẻ đẹp trí tuệ: - Tỉnh táo trong sự chọn lựa cách sống - Tỉnh táo trong cách nói đùa vui, ngược nghĩa, dại mà thực chất là khôn, còn khôn mà hóa dại cái khôn của người thanh cao là quay lưng lại với danh lợi, tìm sự thư thái cho tâm hồn, sống ung dung, hòa hợp với tự nhiên  nắm vững lẽ biến dịch, hiểu thấu quy luật: họa – phuùc, bó- thaùi, cuøng-thoâng, taùng- ñaéc - Có nhãn quan tỏ tường, tìm đến “say” chỉ là để “tænh” Điển cố: Phú quí – danh lợi tựa như một giấc chiêm bao  coi thường phú quý, danh lợi  Cuoäc soáng nhaøn daät naøy laø keát quaû cuûa moät nhaân caùch, moät trí tueä. Trí tueä nhaän ra coâng danh, cuûa caûi, quyeàn quyù chæ laø giaác chieâm bao. Trí tueä nâng cao nhân cách để nhà thơ từ bỏ chốn lao xao quyền quý đến nơi vắng vẻ đạm bạc mà thanh cao  Chaân dung Nguyeãn Bænh Khieâm qua baøi thô: chaân dung cuoäc soáng, chaân dung nhaân caùch. III. Keát luaän 1. Nghệ thuật: Ngôn ngữ giản dị, tự nhiên nhưng vẫn cô đọng, nhịp điệu các câu tơ thay đổi một caùch linh hoïat boäc loä nieàm tin vaøo loái soáng maø taùc giả đã lựa chọn. 2. Nội dung: Thuật lại cuộc sống nhàn ở làng quê, taùc giaû baøy toû quan nieäm nhaân sinh veà leõ soáng nhàn; không ham danh lợi, làm chủ được bản thân, không bị những ham muốn vật chất ràng buộc lối cuoán.. E/Cuûng coá Chữ “Nhàn” trong thơ NBK là cùng dòng với chữ “nhàn” của Chu Văn An, Nguyễn Trãi. Những bậc hiền tài này nhàn thân mà không nhàn tâm. Tuy về nhàn nhưng vẫn luôn ưu ái với đời. Nó khác xa lối sống nhàn “độc thiện kì thân” (làm tốt cho riêng mình). F/ Daën doø - Hoïc thuoäc loøng baøi thô Giaùo vieân Traàn Ngoïc Sang. - 62 Lop10.com.

<span class='text_page_counter'>(12)</span> Giaùo aùn 11 - Chuẩn bị bài “Độc Tiểu Thanh ký”.. chöông trình chuaån.  Tieát 41 Ngày soạn: 18/11/2010. ĐỌC TIỂU THANH KÝ Nguyeãn Du. A. MUÏC TIEÂU BAØI HOÏC Giuùp hoïc sinh: - Cảm nhận được tâm sự xót thương, day dứt của Nguyễn Du đối với nỗi oan của những người tài hoa.Ông không chỉ đồng cảm đối với những người đói cơm rách áo mà còn chia sẻ với những người làm ra giá trị văn hoá tinh thần nhưng bị xã hội đối xử bất công. Nguyễn Du quan niệm về con người toàn diện hơn không chỉ có điều kiện vật chất để tồn tại mà cần có những giá trị tinh thần. - Thấy được nghệ thuật của bài thơ: hình ảnh ngôn ngữ hàm súc, giọng thơ chân thành, da diết. B.PHƯƠNG TIỆN THỰC HIỆN - SGK, SGV - Thieát keá baøi hoïc C.CÁCH THỨC TIẾN HAØNH Tổ chức giờ học theo phương pháp đọc sáng tạo, gợi tìm, trả lời câu hỏi kết hợp với thảo luận. D.TIEÁN TRÌNH DAÏY HOÏC 1. Kieåm tra baøi cuõ 2. Giới thiệu bài mới Hoạt động thầy và trò Yêu cầu cần đạt Yêu cầu học sinh đọc phần tiểu dẫn. I. Giới thiệu: Phần tiểu dẫn đã giới thiệu về nàng Tiểu 1.Tieåu Thanh laø coâ gaùi Trung Quoác coù taøi saéc, soáng Thanh nhö theá naøo? khoảng đầu đời Minh. Năm 16 tuổi, cô làm vợ lẽ một nhà HS nhận xét về câu trả lời của bạn? quyền quý. Vợ cả ghen ghét, bắt ở riêng trên ngọn núi Cô Hs gạch dưới những ý cơ bản trong SGK Sơn cạnh Tây Hồ. Cô độc, nàng chết ở tuổi 18. Sau khi nàng chết, người vợ cả đem đốt những sáng tác của nàng. May maén coøn soùt moät soá baøi Phaàn dö - Thương xót cho số phận của người phụ nữ ấy, Nguyễn Du đã sáng tác bài thơ này Tên bài thơ “Độc Tiểu Thanh kí ” có mấy 2. Nhan đề: có 2 cách giải thích caùch giaûi thích? Haõy neâu caùch giaûi thích - Đọc tập thơ của nàng Tiểu Thanh cuûa mình? - Tieåu Thanh kí laø teân truyeän vieát veà naøng Tieåu Thanh  Ý nghĩa nhan đề: Cảm thông, chia sẻ với số phận của Tieåu Thanh Hướng dẫn HS đọc văn bản và tìm hiểu bố 3. Bố cục: Đề, thực, luận, kết. cuïc II. Đọc – hiểu Giaùo vieân Traàn Ngoïc Sang. - 63 Lop10.com.

<span class='text_page_counter'>(13)</span> Giaùo aùn 11. chöông trình chuaån 1. Những bể dâu trong cuộc đời và cảm xúc của Nguyễn Qua hai câu thơ đầu, tác giả giới thiệu về Du (Hai câu đề) ñieàu gì? - Câu thơ đầu là một nhận xét bao hàm cả sự xót xa, nuối Giới thiệu đôi nét về Tây Hồ trong câu tiếc trước cảnh hoang tàn, đổi thay nhanh chóng của cuộc thơ đầu? Cảnh Tây Hồ xưa và nay khác đời  Tây Hồ xưa và nay hoàn toàn đối lập. Xưa lung nhau như thế nào? Tại sao lại có sự khác linh, rực rỡ, nay hoang tàn, đổ nát. Sự thay đổi triệt để : nhau như vậy? Ý nghĩa của từ “Tẫn” là “taãn” gì? - Câu 2: Cảm xúc tâm trạng khi đọc “nhất chỉ thư” của naøng Tieåu Thanh Trong caâu 2, taùc giaû noùi leân ñieàu gì? Nguyễn Du viếng nàng Tiểu Thanh qua một tập sách đọc Caûm xuùc, taâm traïng cuûa Nguyeãn Du khi trước cửa sổ, đồng cảm, xót thương “độc điếu” cho số đọc tập thơ của Tiểu Thanh như thế nào? phaän cuûa naøng. Hai taâm hoàn coâ ñôn gaëp nhau.  Nguyễn Du có tình yêu thương con người vô hạn, đặc biệt là những người có tài, có sắc nhưng bị vùi dập và chết oan ức , tài hoa bạc mệnh 2. Cuộc đời và số phận của Tiểu Thanh trong tâm hồn đầy thương xót của Nguyễn Du (Hai câu thực) Vì sao Nguyễn Du lại đồng cảm với số - “Son phấn”:biểu tượng cho nhan sắc phaän cuûa naøng Tieåu Thanh ? - “Văn chương” : biểu tượng cho tài năng. - Phép đối: gợi về cuộc đời nàng Tiểu Thanh tài sắc vẹn toàn, vậy mà số phận của nàng lại đầy oan khiên, baát haïnh.  Nguyễn Du không chỉ thổn thức, xót xa, trân trọng, ca ngợi nhan sắc nàng Tiểu Thanh mà còn khẳng định, đề cao vẻ đẹp tài hoa, trí tuệ của nàng => Tấm lòng nhân đạo của nhà thơ. Điều đó nói gì về tấm lòng của nhà thơ? 3. Caûm nhaän noãi ñau cuûa “kieáp phong nhaõ” (Hai caâu Nhaø thô caûm nhaän veà noãi ñau cuûa kieáp luaän) “phong nhã” như thế nào? Tại sao Nguyễn - Nỗi đau âm thầm của người nghệ sĩ xưa nay, hỏi trời cũng bế tắc “thiên nan vấn”, đó là bi kịch của người nghệ Du laïi khoùc cho mình? só taøi hoa . - Nguyễn Du không chỉ khóc cho cuộc đời, số phận của Tieåu Thanh maø coøn khoùc cho chính mình =>Traùi tim nhaïy caûm cuûa nhaø thô. - Gioïng thô ngheïn ngaøo, xoùt xa, thöông caûm cho Tieåu GV đọc lại câu thơ và cho HS nhận xét Thanh vaø cho chính mình vì “cuøng hoäi cuøng thuyeàn”, cuøng veà gioïng thô ? laø khaùch phong löu – phaûi chòu caùi aùn phong löu. - “Cổ kim hận sự” >< “Phong vận kì oan”: nói lên nỗi Nghệ thuật đối được vận dụng như thế đau, sự tuyệt vọng của người nghệ sĩ trước những trớ trêu naøo?. Giaùo vieân Traàn Ngoïc Sang. - 64 Lop10.com.

<span class='text_page_counter'>(14)</span> Giaùo aùn 11. chöông trình chuaån. của tạo hoá. 4. Một câu hỏi nhức nhối, da diết (Hai câu kết): Nhà thơ thể hiện nội dung gì qua hai câu - Từ thương xót cho “nỗi oan lạ lùng”của người, Nguyễn kết? Hình thức nghệ thuật gì được tác giả Du thương xót cho chính bản thân mình. Ông đau đáu, vận dụng ở đây? Phân tích ý nghĩa của khoắc khoải, mong chờ sự trân trọng, cảm thông của hậu hình thức nghệ thuật ấy? thế. Hơn ba trăm năm, Nguyễn Du đã thương cảm cho nàng Tiểu Thanh. Vọng tới tương lai, Nguyễn Du chờ mong những giọt nước mắt cảm thông, chia sẻ với “nỗi oan laï luøng vì neát phong nhaõ” cuûa oâng. - Câu hỏi tu từ : nói lên cô đơn, trống vắng không người tri aâm tri kæ. III. Chủ đề: HS Tìm chủ đề bài thơ? Baøi thô mieâu taû soá phaän baát haïnh cuûa Tieåu Thanh moät GV chốt chủ đề con người có tài, có sắc. Qua đó, Nguyễn Du bày tỏ tình yêu thương, sự đồng cảm đối với những người tài hoa bạc meänh. E/ Cuûng coá : - Hãy đọc bài thơ “Độc Tiểu Thanh kí” và tìm đọc giai thoại “Bá Nha – Tử Kì”. Suy nghĩ của em về mối quan hệ giữa tác giả và người đọc? - Thái độ của em đối với những người nghệ sĩ sáng tạo văn chương hôm qua và hôm nay? F/ Daën doø: - Hoïc thuoäc loøng baøi thô. Chuẩn bị: Thực hành phép tu từ ẩn dụ và hóan dụ.  Tuaàn 15 Tieát 43 Ngày soạn:25/11/2009. ĐỌC THÊM: VẬN NƯỚC CÁO BỆNH, BẢO MỌI NGƯỜI HỨNG TRỞ VỀ. A. MUÏC TIEÂU BAØI HOÏC - Theo hệ thống câu hỏi trong SGK, hướng dẫn HS tự đọc – hiểu ba bài thơ chữ Hán thời Lý – Trần ở nhà, qua đó HS tự hiểu một phần cái sâu sắc, thâm thúy của thể lọai thơ thiền, kệ. - Tích hợp với các bài thơ chữ Hán thời Lý –Trần đã học ở THCS - Tiếp tục rèn kỹ năng đọc – phân tích thơ Đường luật. B. PHƯƠNG TIỆN THỰC HIỆN 1.SGK, SGV 2.Thieát keá baøi hoïc C. CÁCH THỨC TIẾN HAØNH: kết hợp giữa các phương pháp và hình thức Hướng dẫn cả ba bài, HS tự đọc - hiểu ở nhà, kiểm tra kết quả ở tiết tiếp theo. Giaùo vieân Traàn Ngoïc Sang. - 65 Lop10.com.

<span class='text_page_counter'>(15)</span> Giaùo aùn 11 chöông trình chuaån D. TIEÁN TRÌNH DAÏY HOÏC 1. Kieåm tra baøi cuõ 2. Giới thiệu bài mới. Hoạt động thầy và trò Yêu cầu cần đạt Cho HS đọc lần lượt từng bài thơ, phần 1. Giới thiệu: phieân aâm, dòch nghóa, dòch thô. - Thiền sư Đỗ Pháp Thuận và Hòan cảnh sáng tác Đọc phần tiểu dẫn - Maõn Giaùc thieàn sö vaø theå keä. Giải thích các từ khó . - Nguyeãn Trung Ngaïn vaø Hoøan caûnh saùng taùc. GV yeâu caàu HS taäp khaùi quaùt giaù trò cuûa 2. Giaù trò noäi dung cuûa ba baøi thô: moãi baøi thô baèng moät caâu ngaén goïn. - Vận nước trong hiện tại và tương lai là nền thái bình muôn thưở được tạo nên bởi đường lối vô vi đức trị cho nhân dân được thái bình (Quốc tộ) - Trong luùc tuoåi giaø, thaân beänh vaãn coøn thanh thaûn vaø vui nhö caønh mai luùc xuaân taøn (Caùo taät thò chuùng). - Không đâu bằng đất nước quê hương. Về quê là niềm cảm hứng thường trực của những người xa quê. (Quy hứng) 3. Neùt ñaëc saéc chung veà ngheä thuaät cuaû ba baøi thô: - Hình ảnh vừa mang ý n ghĩa tả thực nhưng chủ yếu là nghĩa tượng trưng, cũng có khi bình dị, dân dã. Cách biểu hiện sâu xa, kín đáo hoặc nồng nhiệt, tha thiết E/ Cuûng coá: -Tại sao thơ thời Lý lại chủ yếu là thơ của thiền sư? Em hiểu thế nào là thể kệ? -Bài kệ Cáo tật thị chúng có phải chỉ nhằm tuyên truyền hay giải thích giáo lý của đạo Phật? Hình ảnh một nhành mai nở lúc xuân tàn hoa rụng có ý nghĩa gì? F/ Daën doø: Thuoäc loøng 3 baøi thô. Chuaån bò: Hoøang Haïc laâu toáng Maïnh Haïo Nhieân chi Quaûng Laêng - Hoàn cảnh tiễn bạn - khung caûnh tieãn ñöa. . Tieát 44 Ngày soạn:28/11/2010 TAÏI LAÀU HOØANG HAÏC TIEÃN MAÏNH HAÏO NHIEÂN ÑI QUAÛNG LAÊNG (HOØANG HAÏC LAÂU TOÁNG MAÏNH HAÏO NHIEÂN CHI QUAÛNG LAÊNG). Lyù Baïch A. MUÏC TIEÂU BAØI HOÏC Giuùp Hs: - Hiểu được tình cảm chân thành, trong sáng của Lí Bạch đối với bạn. - Hiểu được một đặc điểm của thơ Đường thể hiện ở bài thơ này: ý tại ngôn ngọai. Giaùo vieân Traàn Ngoïc Sang. - 66 Lop10.com.

<span class='text_page_counter'>(16)</span> Giaùo aùn 11 chöông trình chuaån - B. PHƯƠNG TIỆN THỰC HIỆN 1.SGK, SGV 2.Thieát keá baøi hoïc C. CÁCH THỨC TIẾN HAØNH: kết hợp giữa các phương pháp và hình thức - Đọc sáng tạo, gợi tìm - Trao đổi thảo luận, trả lời các câu hỏi D. TIEÁN TRÌNH DAÏY HOÏC 1. Kieåm tra baøi cuõ 2. Giới thiệu bài mới. Hoạt động thầy và trò Yêu cầu cần đạt Hướng dẫn HS đọc Tiểu dẫn ở nhà. Gạch I. Giới thiệu: yù chính. 1. Taùc giaû Đọc bài thơ. Xác định thể lọai. Chia bố 2. Bài thơ: cuïc. a. Thể lọai: Thất ngôn tứ tuyệt b. Boá cuïc: - Khung caûnh ñöa tieãn. - Taâm traïng cuûa nhaø thô. So sánh, đối chiếu phần phiên âm và dịch II. Đọc hiểu văn bản: thơ  từ “cố”, “phía tây” không dịch. Khung caûnh tieãn ñöa: Xác lập mối quan hệ giữa không gian, thời - Người ra đi: “cố nhân”: bạn cũ – Mạnh Hạo Nhiên, gian, và con người trong bài thơ. Mối người bạn vong niên rất thân thiết của Lý Bạch. quan hệ ấy có tác dụng như thế nào trong - Nơi xuất phát: “Tây từ Hòang Hạc lâu” việc thể hiện khung cảnh và tâm tình - Khung cảnh: “yên hoa tam nguyệt” mùa xuân tươi đẹp. người đưa tiễn? - Nơi đến: “Dương Châu”  đô thị phồn hoa  Không khí buổi tiễn đưa đầy bịn rịn. Taâm traïng nhaø thô: Sông Trường Giang là huyết mạch giao Hình ảnh “cô phàm viễn ảnh” cánh buồm cô độc – con thông chính của miền nam Trung Quốc. thuyền đang chuyển động- hình bóng của cánh buồm xa Mùa xuân trên dòng Trường Giang hẳn dần. có nhiều thuyền bè xuôi ngược, vì sao Lý - Màu sắc của dòng sông “bích không tận”; màu xanh Bạch lại chỉ thấy “cô phàm” của “cố biếc, gợi sự nhớ nhung, không gian mênh mông xa vắng. nhaân”? - Cuối cùng, tất cả chìm khuất ở phía chân trời, chỉ thấy dòng Trường Giang vẫn mải miết chảy về phía chân trời. Nhaän xeùt:  Những câu thơ tả cảnh nhưng lại thể hiện tình một caùch saâu saéc tinh teá.  Đây là một quá trình; quá trình chuyển động của con Em hãy đặt mình vào vị trí của người đưa thuyền và quá trình trông theo vời vợi của mắt người tieãn nhìn theo caùnh buoàm daàn xa vaø doøng ñöa tieãn. sông chảy vào cõi trời để cảm nhận tâm  Qua khung cảnh, ta không chỉ thấy sự cô độc của tình cuûa thi nhaân. cánh buồm mà người ở lại càng chơ vơ, đơn côi bên laàu Hoøang Haïc. III.Chủ đề: Giaùo vieân Traàn Ngoïc Sang. - 67 Lop10.com.

<span class='text_page_counter'>(17)</span> Giaùo aùn 11. E/ Cuûng coá Hoïc thuoäc loøng baøi thô. Naém noäi dung phaân tích F/ Daën doø: Chuaån bò: Caûm xuùc muøa thu.. chöông trình chuaån - Bài thơ là sự kết hợp nhuần nhuyễn giữa tình và cảnh. Qua đó, ta thấy được tình bạn thắm thiết của Lý Bạch thể hieän trong buoåi ñöa tieãn.. . Tiết 45 THỰC HAØNH PHÉP TU TỪ ẨN DỤ VAØ HOÁN DỤ Ngày soạn:27/11/2010 A. Muïc tieâu baøi hoïc: Giuùp hoïc sinh - Củng cố và nâng cao kiến thức về hai phép tu từ ẩn dụ và hoán dụ đã học - Có kĩ năng phân biệt, phân tích và sử dụng hai phép tu từ nói trên. - Bồi dưỡng cảm xúc thẩm mĩ cho học sinh. B. Phương tiện thực hiện: - SGK, SGV Ngữ Văn 10, Bài tập Ngữ Văn 10. - Thieát keá baøi hoïc - Dặn HS ôn lại ẩn dụ và hoán dụ trong SGK Ngữ văn 6. C. Cách thức tiến hành: -Sử dụng phương pháp đọc hiểu, vấn đáp gợi mở, trao đổi thảo luận. -Kết hợp lý thuyết với thực hành. D. Tieán trình daïy hoïc: 1. Kieåm tra baøi cuõ: Em hãy nhắc lại khái niệm về phép ẩn dụ và hoán dụ? Cho ví dụ mỗi loại. 2. Giới thiệu bài mới Hoạt động thầy và trò Yêu cầu cần đạt Yêu cầu HS đọc hiểu hai câu ca dao ở bài I. Aån duï tập 1 và đặt câu hỏi gợi mở: 1. Baøi taäp 1: -Hai câu ca dao nói về đối tượng nào? -Thuyền -bến, cây đa- con đò là những hình ảnh ẩn dụ -Theo em hình aûnh thuyeàn-beán, caây ña-con thường được dùng để chỉ quan hệ nam nữ vì những sự đò mang nội dung, ý nghĩa gì? vật này luôn đi đôi với nhau. => Phép ẩn dụ thường gọi tên sự vật, hiện tượng này bằng tên sự vật, hiện tượng khác. - Làm thế nào để suy ra ý nghĩa thực của - Thuyền, con đò (những vật hay di chuyển): thường chỉ những hình ảnh đó? người con trai có quyền tự do, hay thay đổi. - Cây đa, bến (những vật luôn cố định): thường chỉ người con gái bị ràng buộc, có tấm lòng thủy chung son saét. Giaùo vieân Traàn Ngoïc Sang. - 68 Lop10.com.

<span class='text_page_counter'>(18)</span> Giaùo aùn 11. -Hình ảnh “thuyền-bến” ở câu (1) có giống “cây đa-con đò” ở câu (2) về nội dung ý nghóa khoâng? Phaân tích.. - Tại sao tác giả dân gian không nói trực tieáp”chaøng, naøng” maø laïi duøng hình aûnh aån dụ? Theo em cách diễn đạt nào hay hơn? Vì sao? GV chia lớp thành 5 nhóm, mỗi nhóm thảo luaän moät caâu trong baøi taäp 2. Hướng dẫn gợi ý cho HS tìm ra: -Hình aûnh aån duï trong moãi caâu -Taùc duïng thaåm mó cuûa bieän phaùp aån duï trong mỗi diễn đạt.. Giaùo vieân Traàn Ngoïc Sang. chöông trình chuaån => Phép ẩn dụ được xây dựng dựa trên đặc điểm tương đồng giữa các sự vật, hiện tượng. -Hình ảnh ẩn dụ ở câu (1) và (2) giống nhau về đặc điểm và quan hệ tương đồng nhưng khác nhau về nội dung yù nghóa: - Câu (1) nói lên sự chờ đợi, gắn bó một lòng một dạ của người con gái đối với người con trai (“ khăng khăng đợi”) - Câu (2) lại nói lên sự thay đổi bởi hoàn cảnh nào đó giữa hai người trong đó người con gái bộc lộ sự nuối tiếc vì tình duyên không thành (“đành lỗi hẹn hò”) =>Phép ẩn dụ có giá trị tăng sức gợi hình, gợi cảm cho diễn đạt (cách nói bóng, ý nhị). 2.Baøi taäp 2: - Câu 1: Hình ảnh “lửa lựu” chỉ màu đỏ của hoa lựu như lửa. => Cảnh vật mùa hè hiện lên sinh động, có hồn hơn. - Câu 2: “Thứ văn nghệ ngòn ngọt”,” sự phè phỡn thỏa thuê”,” tình cảm gầy gò”…chỉ những tác phẩm văn học được viết một cách dễ dãi, thoát ly hiện thực, sa vào chuû nghóa caù nhaân. => Giúp người đọc thấy rõ hơn nhược điểm của một số taùc phaåm thuoäc traøo löu vaên hoïc laõng maïn cuõng nhö thái độ phê phán của người viết. - Câu 3: Hình ảnh “từng giọt long lanh rơi” khiến tiếng hót của con chim chiền chiện trở nên cụ thể, lắng đọng đến nỗi tác giả có thể cảm nhận bằng xúc giác, thị giác (thay vì chæ coù thính giaùc) -Caâu 4: - “Thác” tượng trưng cho những khó khăn gian khổ trong cuộc sống mà con người phải đối mặt. - “Chiếc thuyền ta” là hình ảnh con người nói chung và nhân dân, đất nước nói riêng đang vượt qua thử thách để bước tới tương lai. => Hai hình ảnh ẩn dụ đối lập nhau càng làm nổi bật phong thái lạc quan, ung dung tự tại của nhân vật trữ tình. -Caâu 5: - “Phuø du” chæ cuoäc soáng troâi noåi, phuø phieám, ngaén nguûi của con người. - “Phù sa” chỉ cuộc sống mới tươi đẹp, đầy triển vọng => Câu thơ thể hiện cảm xúc đầy tự hào về sự thay đổi, chuyển mình từ “xưa” đến “nay” của nhân dân, đất - 69 Lop10.com.

<span class='text_page_counter'>(19)</span> Giaùo aùn 11 GV gợi cho HS nhớ lại khái niệm về BPTT hoán dụ Cho HS đọc hiểu hai câu thơ trong SGK và tổ chức cho HS thực hành như trên - Cụm từ “đầu xanh” và “má hồng” øNguyễn Du dùng để nói về nhân vật nào? Trong văn cảnh câu thơ này, cụm từ “má hồng” còn chuyeån nghóa naøo khaùc khoâng?. chöông trình chuaån nước ta nói chung và tầng lớp văn nghệ sĩ trước và sau CMT8 noùi rieâng. II. Hoán dụ 1. Baøi taäp 1: - Cụm từ “Đầu xanh, má hồng” được Nguyễn Du dùng để nói đến nhân vật Thúy Kiều. Đây là biện pháp hoán dụ dùng bộ phận để chỉ tòan thể: o “đầu xanh” là chỉ người trẻ tuổi o “má hồng” muốn nói đến người con gái trẻ đẹp coù nhan saéc o “má hồng” trong “Truyện Kiều” còn chỉ những coâ gaùi laàu xanh nhö Thuùy Kieàu => Phép hoán dụ giúp cho diễn đạt gợi tình, gợi ý sâu xa, miêu tả sinh động. - Cụm từ “ áo nâu, áo xanh” được Tố Hữu sử dụng để. 3. Củng cố: Trả lời câu hỏi trắc nghiệm 1. Caâu naøo sau ñaây duøng BPTT aån duï: a. Anh đi anh nhớ quê nhà Nhớ canh rau muống, nhớ cà dầm tương. b. Thân em như tấm lụa đào Phất phơ giữa chợ biết vào tay ai. c. Lỗ mũi mười tám gánh lông Chồng yêu chồng bảo râu rồng trời cho. * d. Ai đi đâu đấy hỡi ai Hay là trúc đã nhớ mai đi tìm. 2. Câu nào sau đây dùng BPTT hoán dụ: a. Ngày ngày mặt trời đi qua trên lăng Thấy một mặt trời trong lăng rất đỏ. * b. Sen tàn, cúc lại nở hoa Sầu dài ngày ngắn, đông đà sang xuân. c. Thấy anh như thấy mặt trời Chói chang khó ngó, trao lời khó trao. d. Vì lợi ích mười năm trồng cây Vì lợi ích trăm năm trồng người. 3. Trong các câu sau đây, câu nào không dùng phép tu từ hoán dụ: a. Trong nội các còn trống một ghế bộ trưởng. *b. Nói ngọt lọt đến xương. c. Ngày mai cả trường được nghỉ. d. Nhaø coù naêm mieäng aên. 4. Aån dụ và hoán dụ giống nhau ở chỗ: a. Đều dựa trên quan hệ liên tưởng. b. Đều gọi tên sự vật này bằng tên sự vật khác. c. Đều là những biện pháp nghệ thuật thường gặp trong thơ văn. Giaùo vieân Traàn Ngoïc Sang. - 70 Lop10.com.

<span class='text_page_counter'>(20)</span> Giaùo aùn 11 chöông trình chuaån * d. Cả 3 câu trên đều đúng. 5. Biện pháp ẩn dụ trong câu” Hắn đã tới cái dốc bên kia của cuộc đời” có tác dụng giúp cho câu vaên: a. Gây ấn tượng mạnh *b. Gợi hình, gợi cảm c. Mang tính trieát lyù d. Tạo sự mới lạ. 4. Daën doø: Làm những bài tập trong sách bài tập Ngữ văn 10.. . Tuaàn 16 Tieát 46 Ngày soạn:1/12/2010 TRAÛ BAØI LAØM VAÊN SOÁ 3 A. MUÏC TIEÂU BAØI HOÏC Giuùp hoïc sinh: - Nhận rõ những ưu điểm và nhược điểm về nội dung và hình thức của bài viết đặc biệt là khả năng lựa chọn sự việc, chi tiết tiêu biểu kết hợp các yếu tố miêu tả, biểu cảm. - Rút ra bài học kinh nghiệm và có ý thức bồi dưỡng thêm năng lực viết văn tự sự để chuẩn bị tốt cho bài vieát sau. B. TIEÁN TRÌNH DAÏY HOÏC 1. Viết lại ĐỀ Đề bài : Tôi không bao giờ quên được điều ấy. 2. PHÂN TÍCH XÁC ĐỊNH YÊU CẦU CỦA ĐỀ BAØI - Về kiểu bài: Tự sự kết hợp biểu cảm - Về nội dung: Kỷ niệm đáng nhớ nhất của bản thân. - Veà tö lieäu: 3. Yeâu caàu cuï theå: 4. NHAÄN XEÙT VEÀ BAØI LAØM  Öu ñieåm:  Nhược điểm:  Coâng boá ñieåm soá: 5. SỬA CHỮA CỤ THỂ TỪNG BAØI  Daøn yù.  Chính taû. Giaùo vieân Traàn Ngoïc Sang - 71 Lop10.com.

<span class='text_page_counter'>(21)</span>