Giáo án Ngữ văn lớp 10 Tuần 4

<span class='text_page_counter'>(1)</span>TuÇn 4. tiÕt 10,11,12. Ngày soạn từ 23 đến 25/09/2006 Văn bản và đặc điểm của văn bản. (TiÕp theo) Phương pháp GV: Gọi HS đọc đoạn trích GVH: a. Đoạn văn có một chủ đề thống nhÊt nh­ thÕ nµo ?. Nội dung cần đạt. II. LuyÖn tËp 1. Học sinh đọc đoạn văn trong SGK và trả lời c©u hái HSPB: Đoạn văn có một chủ đề thống nhất , câu chốt đứng ở đầu câu. Câu chốt (câu chủ đề được làm rõ bằng các câu tiếp theo. Giữa cơ thể và môi trường có ảnh hưởng qua lại với nhau. + Môi trường có ảnh hưởng tới mọi đặc tính của cơ thÓ. + So sánh các lá mọc trong môi trường khác nhau. b. C¸c c©u trong ®o¹n cã quan (Mét luËn ®iÓm, 2 luËn cø vµ 4 luËn chøng) hệ với nhau như thế nào để phát HSPB: Hai câu: Môi trường có ảnh hưởng tới đặc triển chủ đề chung ? tính của cơ thể so sánh lá mọc trong môi trường khác nhau lµ hai c©u thuéc 2 luËn cø. 4 c©u sau lµ luËn chứng làm rõ luận cứ vào luận điểm (câu chủ đề). - ý chung của đoạn (câu chốt ->câu chủ đề -> luận điểm) đã được triển khai rất rõ ràng. c. Đặt tiêu đề cho đoạn văn HSPB: Môi trường và cơ thể. 2. Sắp xếp các câu thành văn bản mạch lạc và đặt cho nó một tiêu đề phù hợp. Đoạn văn gồm 5 câu đánh dấu theo a-b-c-d-e HSPB: S¾p nh­ sau a-c-e-b-d Tiêu đề. Bài thơ Việt Bắc (học sinh có thể đặt tiêu đề kh¸c nhau miÔn ng¾n gän, cã tÝnh kh¸i qu¸t cao) 3. Viết một số câu nối tiếp câu văn cho trước sao cho có nội dung thống nhất trọn vẹn rồi đặt tiêu đề chung cho nã. HSPB: Môi trường sống của loài người hiện nay ®ang bÞ huû ho¹i nghiªm träng. + Rõng ®Çu nguån ®ang bÞ chÆt ph¸ khai th¸c bõa b·i lµ nguyªn nh©n g©y ra lôt, lë, h¹n h¸n kÐo dµi. + C¸c s«ng, suèi nguån níc ngµy cµng bÞ c¹n kiÖt vµ bÞ nhiÔm cho c¸c chÊt th¶i cña c¸c khu c«ng nghiÖp, cña c¸c nhµ m¸y. + C¸c chÊt th¶i nhÊt lµ bao ni long vøt bõa b·i trong khi ta cha cã quy ho¹ch xö lÝ hµng ngµy.. Lop10.com.

<span class='text_page_counter'>(2)</span> TuÇn 4. tiÕt 10,11,12. Ngày soạn từ 23 đến 25/09/2006 + Ph©n bãn vµ thuèc trõ s©u, trõ cá sö dông kh«ng đúng theo quy định. Tất cả đã đến mức báo động về môi trờng sống của loµi ngêi. GVH: - Tiêu đề: Môi trờng sống kêu cứu. a. Đơn gửi cho ai ? Người viết ở 4. Viết đơn xin phép nghỉ học chính là thực hiện cương vị nào ? một văn bản. Hãy xác định b. Mục đích viết đơn ? HSPB: Đơn gửi cho các thầy, cô giáo đặc biệt là c. Nội dung cơ bản của đơn là gì ? GVCN. Người viết thư là học trò. - Xin phÐp ®­îc nghØ häc. - Nªu râ hä tªn, quª, lÝ do xin nghØ, thêi gian nghØ vµ høa thùc hiÖn chÐp bµi, lµm bµi nh­ thÕ nµo?. Truyện an dương vương và mị châu trọng thuỷ A- Môc tiªu bµi häc.. Gióp HS: 1. Nắm được đặc trưng cơ bản của truyền thuyết qua tìm hiểu một câu chuyện cụ thể: Truyện kể lại sự kiện lịch sử đời trứơc và giải thích nguyên nhân theo cách nghĩ, cách cảm nhận của người đời sau. 2. Nhận thức được bài học kinh nghiệm giữ nước ẩn sau câu chuyện tình yêu, tình thần cảnh giác với kẻ thù xâm lược cách xử lí đúng đắn mối quan hệ giữa cá nhân với cộng đồng, giữa hạnh phúc tình yêu tuổi trẻ với vận mệnh của dân tộc, của đất nước. B- phương tiện thực hiện.  SGK,SGV  ThiÕt kÕ bµi häc C. tiÕn tr×nh d¹y häc. 1. KiÓm tra bµi cò 2. Giíi thiÖu bµi míi: Xưa nay thắng lợi mà dựa vào vũ khí đơn thuần khiến con người sinh ra lơ là, chủ quan, mất cảnh giác. Thất bại cay đắng làm nảy sinh những mưu sâu, kế độc. Đấy cũng là những nguyên nhân trả lời câu hỏi vì sao An Dương Vương mất nước. Để thấy rõ, chúng ta tìm hiểu truyền thuyết An Dương Vương và Mị Châu - Trọng Thuỷ. Phương pháp Nội dung cần đạt (Học sinh đọc phần tiểu I. Tìm hiểu chung dÉn) 1. TiÓu dÉn. Lop10.com.

<span class='text_page_counter'>(3)</span> TuÇn 4. tiÕt 10,11,12. Ngày soạn từ 23 đến 25/09/2006 HS§&TL:. GVH: Phần tiểu dẫn SGK HSPB: Phần tiểu dẫn SGK trình bày đặc trưng cơ bản nªu néi dung g× ?Tr×nh bµy cña thÓ lo¹i truyÒn thuyÕt: lµ lo¹i truyÖn d©n gian kÓ vÒ sự kiện có ảnh hưởng lớn lao đến lịch sử của dân tộc, cô thÓ tõng phÇn ? truyÒn thuyÕt kh«ng ph¶i lµ lÞch sö mµ chØ liªn quan tíi lÞch sö, ph¶n ¸nh lÞch sö. Nh÷ng c©u truyÖn trong lÞch sö ®­îc khóc x¹ qua lêi kÓ cña nhiÒu thÕ hÖ råi kÕt tinh thành những hình tượng nghệ thuật độc đáo .nhuốm màu sắc thân kỳ mà vẫn thấm đậm cảm xúc đời thường Muốn hiểu đúng, hiểu sâu truyền thuyết An Dương Vương và Mị Châu Trọng Thuỷ trên hai lĩnh vực nội dung và nghệ thuật cần đặt truyện trong mối quan hệ với lịch sử đời sống. HSPB: Néi dung thø hai cña phÇn tiÓu dÉn lµ giíi thiÖu lµng Cæ Loa - §«ng Anh, Hµ Néi lµ quÇn thÓ di tÝch lÞch sử văn hoá lâu đời chứng minh cho truyền thuyết An Dương Vương xây thành chế Nỏ. Còn mối tình Mị Châu Trọng Thuỷ là nguyên nhân dẫn đến cơ đồ đắm biển sâu của nhà nước Âu Lạc cuối thế kỉ thứ III trước công nguyªn. GVH: Theo em truyÒn 2. V¨n b¶n thuyÕt nµy cã mÊy b¶n kÓ ? a. VÞ trÝ: TrÝch “Rïa vµng” trong t¸c PhÈm “ LÜnh nam trích quái” - Những câu chuyện ma quái ở phương nam. - Cã ba b¶n kÓ. Mét lµ “ Rïa vµng”, hai lµ “Thôc k× An Dương Vương” trong “ Thiên nam ngữ lục” bằng văn vần (HS đọc) và ba là “Ngọc trai - nước giếng” truyền thuyết đồn đại ở GV: Gi¶i nghÜa c¸c tõ khã GVH: TruyÒn thuyÕt chia vïng Cæ Loa. lµm mÊy ®o¹n ? Néi dung b. Bè côc: TruyÒn thuyÕt chia lµm ba ®o¹n + Đoạn 1 từ đầu đến: “Bèn xin hoà” :An Dương Vương mçi ®o¹n nãi g× ? xây thành chế nỏ bảo vệ vững chắc đất nước + Đoạn 2: tiếp đó đến “Dẫn vua xuống biển” : cảnh mất nước nhà tan. + Đoạn 3: còn lại: Mượn hình ảnh ngọc trai nước giếng để thể hiện thái độ của tác giả dân gian đối với Mị Châu.. Lop10.com.

<span class='text_page_counter'>(4)</span> TuÇn 4. tiÕt 10,11,12 Ngày soạn từ 23 đến 25/09/2006 GVH: Em hãy nêu chủ đề c. Chủ đề: Miêu tả quá trình xây thành, chế nỏ bảo vệ cña truyÖn ? đất nước cuả An Dương Vương và bi kịch nhà tan nước mất. Đồng thời thể hiện thái độ của tác giả dân gian đối víi tõng nh©n vËt II. Néi dung chÝnh GVH: Quá trình xây thành 1. An Dương Vương xây thành chế nỏ và bảo vệ đất nước của An Dương Vương được HSĐ&TL: HSPB: Quá trình xây thành, chế tạo nỏ của An Dương miªu t¶ nh­ thÕ nµo? Vương được miêu tả: + Thành lắp tới đâu lại lở tới đó…lập bàn thờ, giữ mình trong sạch (trai giới) để cầu đảo bách thần…Nhờ cụ già m¸ch b¶o, sø Thanh Giang tøc Rïa vµng gióp nhµ vua x©y thµnh trong “ nñ¨ th¸ng th× xong”. GVH: Kể về sự giúp đỡ thần HSPB: Dựng nước là một việc gian nan ,vất vả, tác giả kì đó. Thái độ của tác giả dân muốn ca ngợi công lao của An Dương Vương, nhà vua gian đối với nhà vua như thế tìm mọi cách để xây được thành. Sự giúp đỡ thần kì của sø Thanh Giang (rïa vµng) nh»m: nµo? + Lý tưởng hoá việc xây thành. + Tổ tiên cha ông đời trứơc luôn ngầm giúp đỡ con cháu đời sau. Con cháu nhờ có cha ông mà trở nên hiển hách. Cha «ng nhê con ch¸u mµ r¹ng rì anh hïng. §Êy còng lµ nét đẹp truyền thống của dân tộc Việt Nam. GVH: X©y thµnh xong, An - Nhµ vua c¶m t¹ rïa vµng. Song vÉn tá ra b¨n kho¨n. Dương Vương nói gì với rùa Điều ấy thể hiện ý thức trách nhiệm của người cầm đầu vàng ? em có suy nghĩ gì về đất nước. Bởỉ lẽ dựng nước đã khó mà giữ nước càng khó khăn hơn. Xưa nay dựng nước đi liền với giữ nước. chi tiÕt nµy? 2. An Dương Vương đã mất nước nhà tan và thái độ của GVH: Nhµ vua thÓ hiÖn sù t¸c gi¶ d©n gian. mÊt c¶nh gi¸c nh­ thÕ nµo ? HS§&TL: HSPB: TriÖu §µ cÇu h«n, vua v« t×nh g¶ con g¸i lµ MÞ Ch©u cho con trai TriÖu §µ lµTräng Thuû…Träng Thuû mang nỏ thần về, Triệu Đà cất binh sang xâm lược, An Dương Vương vẫn điềm nhiên đánh cờ cười mà bảo rằng GVH: Thái độ của tác giả “ Đà không sợ nỏ thần sao”. d©n gian thÓ hiÖn nh­ thÕ - Chi tiÕt g¶ con g¸i cho con trai TriÖu §µ. Nhµ th¬ Tè. Lop10.com.

<span class='text_page_counter'>(5)</span> TuÇn 4. tiÕt 10,11,12 Ngày soạn từ 23 đến 25/09/2006 nào trước bi kịch nhà tan mất Hữu cho đó là nguyên nhân dẫn đến tình huống Mị Châu : nước ? “Trái tim lầm chỗ để trên đầu”, Đúng vậy! Nhà vua kh«ng ph©n biÖt ®©u lµ b¹n ®©u lµ thï cña nh©n d©n ¢u Lạc. Sự mất cảnh giác của An Dương Vương là nguyên nhân gây ra cảnh mất nước nhà tan. => Rïa vµng lµ hiÖn th©n cña trÝ tuÖ s¸ng suèt, lµ tiÕng nãi ph¸n quyÕt m¹nh mÏ cña cha «ng: “KÎ ngåi sau ngùa chính là giặc đó” GVH: Hành động rút gươm HSPB: An Dương Vương rút gươm chém Mị Châu. Đây chém Mị Châu của Vua thể thể hiện rõ thái độ, tình cảm của nhân dân (Người đặt hiÖn ®iÒu g× ? truyện) đối với nhà vua, người cầm đầu đất nước đã đứng lên quyền lợi của nhân dân đã thẳng tay trừng trị kẻ có tội. Cho dù kẻ đó là đứa con là ngọc cành vàng của mình. §©y lµ sù lùa chän mét c¸ch quyÕt liÖt gi÷a mét bªn lµ nghĩa nước một bên là tình cha con, An Dương Vương đã để cái chung trên cái riêng. GVH: An Dương Vương - Người có công dựng nước và trong giờ phút quyết liệt theo rùa vàng về thuỷ phủ. vẫn đặt nghĩa nước trên tình nhà. Vì vậy trong lòng nhân Em có suy nghĩ gì về chi tiết dân, An Dương Vương không chết , cầm sừng tê bảy tấc này. So sánh với hình ảnh theo Rùa vàng rẽ nước về thuỷ phủ bước vào thế giới vĩnh Th¸nh Giãng vÒ trêi em cöu cña thÇn linh. - Song so với hình ảnh Thánh Gióng về trời thì An Dương thÊy thÕ nµo ? Vương không rục rỡ hoành tráng bằng bởi An Dương Vương đã để mất nước. Một ngưòi ta phải ngước mắt lên mới nhìn thấy, một người phải cúi xuống thăm thẳm mớii nhìn thấy. Đấy cũng là thái độ của tác giả dân gian dành GVH: MÞ Ch©u ®­a Träng riªng cho mçi nh©n vËt. Thuỷ xem nỏ thần. Chi tiết - Chi tiết này có hai cách đánh giá: này được đánh giá như thế + Mị Châu nặng về tình cảm vợ chồng mà bỏ quên nghĩa nµo?Theo em ý kiÕn nµo vô, tr¸ch nhiÖm víi tæ quèc. đúng? Hãy đưa ra ý kiến + làm theo ý của chồng là hợp với đạo lí.. cña riªng m×nh.. -ý. kíên một là đúng. Nỏ thần là tài sản quốc gia, bí mật quân sự. Mị Châu đã vi phạm vào nguyên tắc của bề tôi đối với vua cha, với đất nước. Nàng đã tiết lộ bí mật quốc gia. Téi chÐm ®Çu lµ ph¶i, kh«ng oan øc g×. §µnh r»ng. Lop10.com.

<span class='text_page_counter'>(6)</span> TuÇn 4. tiÕt 10,11,12. GVH: Chi tiÕt m¸u MÞ Ch©u trai sò ăn phải đều biến thµnh h¹t ch©u, x¸c ho¸ thµnh ngäc th¹ch thÓ hÞªn thái độ của người xưa như thế nào đối với Mị Châu và nh¾n göi ®iÒu g× vµo thÕ hÖ trÎ?. GVH: Chi tiết “ Ngọc trainước giếng” có phải khẳng định tình yêu chung thuỷ ở Träng Thuû hay kh«ng? Th¸i độ tác giả đối với Trọng Thuỷ ?. GVH: Tõ sù ph©n tÝch trªn, em h·y cho biÕt ®©u lµ cèt lâi lÞch sö ? Cèt lâi lÞch sö đó đã được dân gian thần kì ho¸ nh­ thÕ nµo ?. Ngày soạn từ 23 đến 25/09/2006 t×nh c¶m vî chång g¾n bã, tuy hai nh­ng lµ mét còng không thể vượt lên trên tình cảm đất nước. Nước mất dẫn đến nhà tan, không ai có thể bảo toàn hạnh phúc. Việc làm của Mị Châu là một bài học đắt giá. Lông ngỗng có thÓ r¾c cïng ®­êng, nh­ng Träng Thuû còng kh«ng thÓ cøu ®­îc MÞ Ch©u. HSPB: Đây là chỉ là một chút an ủi cho Mị Châu. Người con gái ngây thơ, trong trắng, vô tình mà đắc tội với non sông chứ nàng không phải là người chủ ý hại vua cha. Nàng thực sự bị “Người lừa dối”. => Qua ®©y «ng cha ta muèn nh¾n nhñ tíi thÕ hÖ trÎ mai sau trong quan hệ tình cảm phải luôn luôn đặt quan hệ riêng chung cho đúng mực. Đừng nặng về tình riêng mà quên cái chung, phải biết hy sinh tình cảm riêng để giữ cho trän vÑn nghÜa vô vµ tr¸ch nhiÖm cña m×nh. HSPB: Chi tiết “Ngọc trai - giếng nước “ không phải hình ảnh khẳng định tình yêu chung thuỷ bởi lẽ: Trọng Thuỷ là tên gián điệp đội lốt con rể. Hắn có thể có tình cảm với Mị Châu nhưng hắn không quên nhiệm vụ. Mưu đồ bành trướng xâm lược đã rõ. Hắn đã gây ra cái chết của An Dương Vương và Mị Châu, hắn phải tự tìm đến cái chết với xót thương, ân hận, dày vò. Vậy “Ngọc trai - Nước giếng” là oan tình của Mị châu đã được hoá giải. HSPB: Cố thủ tướng Phạm Văn Đồng có lần nói: “Truyền thuyết của ta đều bắt nguồn từ cái lõi của lịch sử”. Nhân dân qua các thời đại đã gửi gắm vào đó tâm hồn thiết tha cña m×nh.C¸i lâi lÞch sö cña truyÒn thuyÕt nµy lµ: + An Dương Vương xây thành chế nỏ bảo vệ đất nước. + An Dương Vương để mất nước. Nh­ vËy Rïa vµng, MÞ Ch©u, Ngäc trai - Nuíc giÕng chØ là trí tưởng tượng của dân gian làm tăng thêm mối quan hÖ víi cèt lâi lÞch sö. III. Cñng cè - Ghi Nhí ( Tham kh¶o SGK).. Lop10.com.

<span class='text_page_counter'>(7)</span>