<span class='text_page_counter'>(1)</span><div class='page_container' data-page=1>

<b>PHƯƠNG PHÁP DÙNG BIỂU THỨC LIÊN HỢP</b>

<i><b>Ví dụ1: Giải phương trình</b></i> 3<i>x</i> 1 6 <i>x</i>3<i>x</i>214<i>x</i> 8 0

<i>(Nhận xét: ta tìm số làm cho cả hai biểu thức dưới căn chính phương và là nghiệm , x= </i>
<i>5 là nghiệm nên ta đưa PT về dạng (x-5) . Q(x) )</i>

Giải:
Điều kiện :

1

6

3 <i>x</i>



 
2

3<i>x</i> 1 6 <i>x</i>3<i>x</i> 14<i>x</i> 8 0  ( 3<i>x</i> 1 4) (1  6 <i>x</i>) 3 <i>x</i>214<i>x</i> 5 0


3 1

( 5) (3 1) 0

3 1 4 6 1

<i>x</i> <i>x</i>

<i>x</i> <i>x</i>

 

 _    _ 

   

 

Với
1

6

3 <i>x</i>



 
thì

3 1

(3 1) 0

3<i>x</i> 1 4 6 <i>x</i> 1 <i>x</i>

 

   

 

   

 

Vậy phương trình có nghiệm x = 5.

<i><b>Ví dụ2: Giải phương trình </b></i> 2x 1 x  2 3x 1 0 

Giải:

<i>(Phân tích: Nhận thấy x = 1 là một nghiệm của PT nên ta biến đổi đưa PT về dạng (x-1).f(x) =0 như </i>
<i>sau.)</i>

ĐK :

1
x

2


2

2x 1 x   3x 1 0 







2

x 1
2 x 1

2x 1 1 x 3x 2 0 x 1 x 2 0 2 x 1

x 2 0
2x 1 1

2x 1 1

( ) ₍ ₎₍ ₎

( ) _(*)

 

 _

            _ 

  

  _

 



Giải(*)

Đặt t 2x 1 0  _{ta có PT: t}2_{+2t-1=0. Giải được}t_ 2 1_ _ x 2_{ } 2

Vậy PT đã cho có hai nghiệm : x = 1 ; x 2  2

<i><b>Ví dụ3: Giải phương trình </b></i>3 2(  x 2 )2x x 6

Giải:

(<i>Phân tích: Nhận thấy x = 3 là một nghiệm của PT nên ta biến đổi đưa PT về dạng (x-3).f(x) =0 như </i>
<i>sau.)</i>

ĐK x ₂

</div>
<span class='text_page_counter'>(2)</span><div class='page_container' data-page=2>





3 2 x 2 2x x 6 2 x 3 x 6 3 x 2 0

8 x 3

2 x 3 0

x 6 3 x 2

x 3 0 x 3

x 3

8 x 3 _{11 3 5}

2 0 _{x 6 3 x 2 4} _x

x 6 3 x 2 2

( ) ( )

( )

( )

( )

            



   

  

    

 

 

 _     _ _

  _ _{ } _ _ _

 _ _ _ _



<i><b>Ví dụ4: Giải phương trình : </b></i>

2
2
1 x 2x x

x 1 x

 




Giải:

(<i>Phân tích: Nhận thấy x = </i>
1

2<i>_{là một nghiệm của PT nên ta biến đổi đưa PT về dạng (1-2x).f(x) =0 như}</i>
<i>sau.)</i>

Đ K: 0< x ₁
2

2
1 x 2x x

x 1 x

 



 

2 ₂ ₂

1 x 1 x 2x x x x 1 x x 1 x 2x x 0

(  )  (  ).  (   ) (   )

2 3 2 2

2 2

x 1 2x 1 x 4x x 2x x 1

0 1 2x 0

1 x x 1 x 2x x 1 x x 1 x 2x x

1 2x 0

x 2x x 1

0

1 x x 1 x 2x x

( ) ₍ ₎

(*)

 

    

     _  _

         

  



 _   

 

 

 _ _ _ _

 



Với 0< x _{1 thì (*) vơ nghiệm.}

Vậy PT đã cho có 1 nghiệm x =

1
2

<i><b>Ví dụ5: Giải phương trình </b></i>9



4x 1  3x 2



 x 3

Giải:

(<i>Phân tích: Nhận thấy x = 6 là một nghiệm của PT nên ta biến đổi đưa PT về dạng (x-6).f(x) =0 như </i>
<i>sau.)</i>

<i>ĐK: </i>
2
x

3








 



9 4x 1 3x 2 x 3 9 4x 1 5 4 3x 2 x 6

x 6

36 27

x 6 0 36 27

0

4x 1 5 3x 2 4

4x 1 5 3x 2 4

( )

(*)

 

            

 

 

 

  _

  _  _  

 _ _

   

</div>
<span class='text_page_counter'>(3)</span><div class='page_container' data-page=3>

Với

2
x

3


chứng minh (*) vô nghiệm
Vậy PT đã cho có một nghiệm x= 6.

<i><b>Ví dụ6: Giải phương trình </b></i> x212 5 3x   x25

Giải:

(<i>Phân tích: Nhận thấy x = 2 là một nghiệm của PT nên ta biến đổi đưa PT về dạng (x-2).f(x) =0 như </i>
<i>sau.)</i>

2 2 2 2

x 12 5 3x   x  5 x 12 x  5 3x 5 _{. Vì VT > 0 nên ĐK : 3x-5 > 0} _{x >}
5
3

Phương trình tương đương với :

2 2 2 2

2 2

2 2

2 2

x 12 5 3x x 5 x 12 x 5 3x 5

x 4 x 4

x 12 4 3x 6 x 5 3 3 x 2

x 12 4 x 5 3

x 2

( )

...

          

 

           

   

  

<i><b>Ví dụ7: Giải phương trình </b></i>3 x21 x  x31

Giải:

(<i>Phân tích: Nhận thấy x = 3 là một nghiệm của PT nên ta biến đổi đưa PT về dạng (x-3).f(x) =0 như </i>
<i>sau.)</i>

<i>ĐK : </i>x3 2

3 2 3 3 2 3

2

2 2 2 3

3 3

x 1 x x 2 x 1 2 x 3 x 2 5

x 3 x 3 x 3x 9

x 3 1

x 1 2 x 1 4 x 2 5

( )( )

( )

( ) ( )

           

 _  _ _ _

 

   

       

 

Ta chứng minh được:





2
2

2 2 2 3

3 3 ₃ ₂

x 3 x 3 x 3x 9

1 1 2

x 1 2 x 1 4 _x _{1 1} ₃ x 2 5

( )

( ) ( )

   

    

    _ _ _  

Vậy PT có nghiệm duy nhất x = 3

<i><b>Ví dụ8: Giải phương trình </b></i> x 2  4 x 2x2 5x 1

Giải:

(<i>Phân tích: Nhận thấy x = 3 là một nghiệm của PT nên ta biến đổi đưa PT về dạng (x-3).f(x) =0 như </i>
<i>sau.)</i>

ĐK: 2 _x₄



 



2 2

x 2 4 x 2x 5x 1 x 2 1 4 x 1 2x 5x 1

x 3 x 3

x 3 2x 1

x 2 1 4 x 1 ( )( )

              

 

    

   

</div>
<span class='text_page_counter'>(4)</span><div class='page_container' data-page=4>

1 1 1 1 1

1 2 1 2 2

x 2 1  ; 4 x 1   2 1    x 2 1   4 x 1    _{. Lại có 2x+1}_{5 với}₂
x ₄

Vậy PT chỉ có nghiệm x = 3

<i><b>Ví dụ9: Giải phương trình </b></i>3 x 2 3 x 1 3 2x2 32x21

Giải:

<i>( Phân tích : VP </i><i>₁</i> <i>_VT</i><i>₁</i> <i>_x</i><i>_{-1. Nhận thấy nếu 2x}2_{= x+1 thì hai vế PT bằng nhau gợi cho}</i>
<i>ta nghĩ đến việc phân tích ra thừa số chung 2x2_{– x -1)}</i>



 



3 3 3 3

3 3 2 2 2 3 2 3

2 2

2 2 2 2 2 2 2 2

3 3 3 3 3 3

2

2 2 2 2 2 2 2 2

3 3 3 3 3 3

x 2 x 1 2x 2x 1 2x 1 x 2 2x x 1 0

2x x 1 2x x 1

0

2x 1 2x 1 x 2 x 2 2x 2x x 1 x 1

2x x 1 0

1 1

0

2x 1 2x 1 x 2 x 2 2x 2x x 1 x 1

( ) ( )( ) ( ) ( ) ( )( ) ( )

(*)

( ) ( )( ) ( ) ( ) ( )( ) ( )

             

   

  

         

   




 

         





Dể nhận ra (*) vô nghiệm với x _-1

Vậy PT có nghiệm : x= -1 ;

1
x

2



<i><b>Ví dụ10: Giải phương trình </b></i>3 x 24  12 x 6 

Giải:

ĐK : x ₁₂



 



3 3

3
2
3

3
2
3

x 24 12 x 6 x 24 3 12 x 3 0

x 3 3 x

0
12 x 3

x 24 3 x 24 9

x 3

12 x x 24 3 x 24 6 0

( )

( ) (*)

          

 

  

 

   

 

 

      



Thay 6 = 3 x 24  12 x _{vào (*) Ta được}3(x 24 )2 4 x 24 03    _{x = -24; x = -88}

Vậy PT đã cho có 3 nghiệm + x = 3 ;x = -24; x = -88

<i><b>Ví dụ11: Giải phương trình </b></i> 1
1<i>−</i>

√

1<i>− x−</i>

1
1+

√

1+<i>x</i>=

√

3

<i>x</i>

Giải:

Điều kiện :

¿

1<i>− x ≥</i>0

1+<i>x ≥</i>0
1<i>−</i>

√

1<i>− x ≠</i>0

<i>x ≠</i>0

<i>⇔−</i>1<i>≤ x ≤</i>1<i>, x ≠</i>0

¿{ { {

¿

Phương trình đã cho tương đương với :

</div>
<span class='text_page_counter'>(5)</span><div class='page_container' data-page=5>

<i>⇔</i>4(1<i>− x</i>)=3<i>⇔x</i>=1

4 ( nhận)

<i><b>Một số phương trình căn thức giải được nhờ vào sự quan sát tinh tế, lựa chọn hợp lý các biểu</b></i>
<i><b>thức liên hợp trong mỗi phương trình. Ta xét các ví dụ sau.</b></i>

<i><b>Ví dụ11: Giải phương trình : </b></i>



1 x 1 

 

1 x 2x 5  



x

Giải:
ĐK : x _-1

Ta có x = 0 khơng phải là nghiệm của phương trình. Ta nhân hai vế PT với : 1 x 1  _{ta được PT:}



 

 

 



x 1 x 2x 5   x 1 x 1   1 x 2x 5    1 x 1   x 2
<i><b>Ví dụ12: Giải phương trình </b></i> 2x23x 5  2x2 3x 5 3x 

Giải:

Vì VT > 0  _{ĐK x >0}

Nhân hai vế PT đã cho với : 2x23x 5  2x2 3x 5 0 

Ta được PT:





2 2

2 2 2 2

2x 3x 5 2x 3x 5 0

6x 3x 2x 3x 5 2x 3x 5 2x 3x 5 2x 3x 5 2(*)

     

            

Cộng hai vế PT đã cho với PT (*) ta được PT:

2

2 2x 3x 5 2 3x    x 4

Thử lại thấy x = 4 là nghiệm.

<i><b>Ví dụ13: Giải phương trình </b></i> 2x 3  x 2x 6
Giải :

ĐK:
3
x

2
















2x 3 x 2x 3 x

2x 3 x 2x 6 2 x 3

2x 3 x

1

x 3 2 0

2x 3 x

( )

   

      

 

 

  _  _ 

 

 

Vì :

1

2 0

2x 3 x

 

 

 

 

 

Nên PT có nghiệm x = 3

<i><b>Ví dụ14: Giải phương trình </b></i>2x211x 21 3 4x 4  3 

</div>
<span class='text_page_counter'>(6)</span><div class='page_container' data-page=6>













3 3 2 3

3
2

3
2
3

2

3 4x 4 2 4x 4 2 4x 4 4

2x 11x 21 3 4x 4 x 3 2x 5

4x 4 2 4x 4 4

12
x 3 2x 5

t 2t 4

( )

( )( )

( )

     

       

   

    

 

Với t = 34x 4

Khi x > 3 thì 2x – 5 > 1 , khi đó 2

12

1

t 2t 4   _{PT vô nghiệm khi x >3}

Khi x < 3 chứng minh tương tự
Vậy PT có nghiệm x =3.

<i><b>Ví dụ15: Giải phương trình </b></i> 2

6x 4
2x 4 2 2 x

x 4



   


Giải:

ĐK:2 x 2 





2 2

2

2 3x 2

6x 4 2 3x 2

2x 4 2 2 x

2x 4 2 2 x

x 4 x 4

x 3

2x 4 2 2 x x 4

4 2 2 x 2 x 2 x x 4 0

( )

(*)

(*) ( )( ) ( )( )



 

     

  

 

 

 

    



      





4 2 2 x 2 x 2 x x 4 0

2 x 4 2 2 x 2 x x 4 0

x 2

*) ( )( ) ( )( )

( ) ( ).( )

      

      

 

Vậy PT đã cho có hai nghiệm x=2; x = 3

<i><b>Ví dụ16: Giải phương trình </b></i>x29x 20 2 3x 10  

Giải: ĐK :

10
x

3













2 2 3x 10 1 3x 10 1

x 9x 20 2 3x 10 x 3 x 6

3x 10 1

x 3

6

x 3 x 6 0 6

x 6 0

3x 10 1

3x 10 1

( )( )

( ) ( )

( ) (*)

   

       

 

 

  _

  _   _  

 _ _ _

 

  _

 



Khi x_{-3 thì x+6 > 3 và}

6 6

3

3x 10 1   1 1   _{PT (*)vô nghiệm.}
10

x 3

3


</div>
<span class='text_page_counter'>(7)</span><div class='page_container' data-page=7>

Vậy PT có một nghiệm x = -3

<i><b>Ví dụ16:Giải phương trình </b></i>x 1  x 1  2 x x2 2

Giải:

ĐK : -1 _x₂





2 2

x 1 x 1 2 x x 2 x x 2 2 x 1 x 1 0

x x

x x 1 0

2 2 x 1 x 1

x 0

x x

x 1 0

2 2 x 1 x 1

( ) ( )

( )

(*)

               

    

   

 




    

 _ _ _ _



Giải (*)



 





















x 1 x 1

x 1 2 1 2 x

x 1 2 1 2 x

x 1 0 x 1 0

x 1 2 x 1 2 x 1 2 x 1 2

1 1

x 1 2 1 2 x

x 1 1 0 x 1

x 1 2 x 1 2

(*) ( ) ( )

( )

 



    

   

       

       

 



 

   

 

     

 _{ } _{ } 

 

 

Vậy PT đã cho có hai nghiệm : x = 0 ; x =1<i><b> </b></i>

Bài tập tương tự:
Giải các phương trình sau:

1. 1

√

<i>x</i>+

√

<i>x</i>2<i>−</i>1

+ 1

√

<i>x −</i>

_√

<i>x</i>2<i>₋</i>₁=

√

2(<i>x</i>
3

+1)
2.

√

4<i>x</i>+1<i>−</i>

√

3<i>x −</i>2=<i>x</i>+3

5
3. 2<i>x</i>1<i>x</i>2 3<i>x</i> 1 0

4.( 1<i>x</i>1)( 1<i>x</i>2<i>x</i> 5)<i>x</i>

2 2 2 2

2 2

2

2

2 2 2

5. 2x 1 x 3x 2 2x 2x 3 x x 2

6. 2x 16x 18 x 1 2x 4

1 1

7. x 2 2x 1

x x

8. 2x 5 3 x x 5x 8

9. 1 x 4x x 3x 3 2x x 2

         

     

    

     

</div>

<!--links-->