Giáo án Ngữ văn 7 tiết 55 đến 60

<span class='text_page_counter'>(1)</span>- Học sinh đọc lại bài thơ. 1.Tiếng gà trong thực tại trên - Học sinh đọc đoạn 1 (6 khổ tơ đầu) đường hành quân - Đây là lời của ai? ( anh bộ đội đang trên đường hành - “ trên đường … thơ”  Điệp từ quaân) - Trên đường hành quân xa, khi dừng chân bên xóm  Khi nghe tieáng gaø cuïc taùc nhỏ thì anh bộ đội bắt gặp điều gì? (gà nhảy ổ, cục tác ta) trong buổi trưa nắng nảy lửa - Vào thời gian nào? (buoåi tröa) như thế đã làm cho anh chiến sĩ caûm thaáy nhö theá naøo?  ( nghe … thô)  Điệp từ  niềm vui sướng của anh chiến sĩ trên đường haønh quaân khi nghe tieáng gaø - Và tiếng gà trưa đã gợi lại trong tâm trí người chiến sĩ trưa. - Caùc em thaáy ngheä thuaät gì những hình ảnh và những kỷ niệm nào của tuổi thơ? + Hình ảnh con gà mái mơ và mái vàng với những ổ được sử dụng ở khổ thơ này? Kỷ trứng hồng đẹp như trong tranh và hình ảnh người bà. Và niệm đầu tiên về hình ảnh người bà là kỷ niệm nào? kỷ niện tuổi thơ dại tò mò xem trộm gà đẻ bị bà mắng. AØ như vậy là kỷ niệm tuổi thơ gắn liền với hình ảnh - Tiếng gà trưa người bà, mà kỷ niệm đầu tiên hiện lên trong ký ức là lời ổ rơm … màu nắng. maéng yeâu. - Trẻ thơ dù gái hay trai đều sợ nhất là xấu xí, xấu trai, xấu gái mà lang mặt là bệnh đáng sợ hơn cả. Vậy mà vẫn 2. Kỷ niệm thời thơ ấu : không thắng nổi tính tò mò trẻ thơ, vẫn cứ nhìn, cứ nghe - “gà đẻ mà mày cứ nhìn rồi gà đẻ, để rồi nghe bà mắng mà trong lòng cứ lo sợ, lấy sau này lang mặt”  lời mắng gương để xem mình có bị lang mặt không. Vì thế kỷ niệm yêu của bà ấy đã khắc sâu vào ký ức, nên bây giờ nghe tiếng gà đẻ - Tieáng gaø tröa kêu vang lại nhớ đến lời mắng yêu của bà da diết. Tay bà khum soi trứng - Lần theo ký ức thì các em thấy hình ảnh người bà hiện Dành từng quả chắt chiu leân ntn? … Cô mời 1 em đọc cho cô khổ kế tiếp. Bà lo đàn gà toi  Sau lời mắng yêu là hình ảnh người bà với đôi bàn tay Mong trời đừng sương già nua, nhăn nheo chắt chiu soi từng quả trứng hồng hồng vẫn đang còn nóng hổi để tìm những quả tốt nhất dành cho muối Để cuối năm bán gà gaø maùi aáp Cháu được quần áo mới Cô mời 1 em đọc cho cô khổ kế tiếp  Ở khổ thơ này ta thấy với khuôn mặt và đôi mắt đục  Điệp từ, điệp câu mờ của bà ngước lên bầu trời màu đông đang chuyển gió  Những kỷ niệm đẹp đẽ về buốt lạnh mà lo lắng cho đàn gà con chịu rét, chịu sương tình bà cháu. muoái seõ bò cheát toi. Nhöng coù phaûi baø chæ nghó vaäy thoâi hay khoâng? (khoâng)  Bởi vì bà lo nếu gà chết toi thì có lẽ tết năm nay cháu sẽ không có quần áo mới để mặc tết, chắc cháu bà sẽ buồn lắm. Vì thế mà bà chăm chút từng quả trứng khi gà mới đẻ, hi vọng là đàn gà sinh sôi nảy nở nhiều hơn, tốt hơn để mang lại cho cháu niềm vui của trẻ con là có quần áo mới để mặc têùt. Qua đó ta thếy được hình ảnh của người bà ở đây như thế Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(2)</span> nào? đầy lòng yêu thương, chắt chiu, dành dụm, chăm lo 3. Lúc trưởng thành : cho cháu. Bảo ban nhắc nhở cháu ngay cả khi có trách mắng cũng chỉ là lời trách yêu. Và cũng xuất phát từ lòng yeâu thöông chaùu maø thoâi * Và theo em tình cảm của người cháu đối với bà, với quê hương, đất nước được thể hiện như thế nào? Cô mời 1 em đọc cho cô khổ cuối - Tiếng gà trưa ở khổ thơ cuối thể hiện tình cảm gì của taùc giaû? (Tiếng gà gợi lên hình ảnh của làng quê, thể hiện tình - Cháu chiến đấu hôm hay yêu quê hương, đất nước) Vì … - Trong bài lòng yêu nước của nhà văn Liên Xô E-RenVì … Bua, yêu nước là yêu những gì tầm thường nhất xung Vì … quanh nhà như là yêu cái cây đầu ngõ, yêu dòng sông … Nhà thơ Đỗ Trung Quân thì quê hương là hình ảnh thân  Điệp từ  tình cảm yêu thuộc nhất đó là cây khế ngọt, là chiếc cầu tre, là hình ảnh thương kính trọng biết ơn bà, đã mẹ … Còn ở tác phẩm này thì là tiếng gà cục tác, là hình khắc sâu thêm tình cảm quê hương, đất nước. aûnh cuûa baø. - Vì những hình ảnh tốt đẹp ấy, người cháu đã có những suy nghĩ và hành động gì? (chiến đấu và bảo vệ tổ quốc giữ cho xóm làng vọng mãi tiếng gà trưa) - Các em nhận xét cho cô nghệ thuật gì được sử dụng ở * Ghi nhớ : sgk. ñaây? ( Điệp từ ) - Nhaèm muïc ñích gì? Nhaán maïnh khaéc saâu tình caûm cuûa tác giả đối với quê hương đất nước. - Tiếng gà trưa đựoc lặp đi lặp lại nhiều lần trong bài thơ ở những vị trí nào? và có tác dụng ra sao?  Đầu các đoạn  nó như sợi dây nối liền mạch cảm xúc qua các khổ, các đoạn. Em coù nhaän xeùt gì veà noäi dung vaø ngheä thuaät? 4. Cuûng coá : 5. Daën doø :. Đọc lại ghi nhớ Xem trước bài mới. Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(3)</span> Ngày soạn :. Ngữ Văn. Tuaàn 14.. ĐIỆP NGỮ. Tieát 55. I. Muïc tieâu baøi hoïc : Giuùp hoïc sinh - Hiểu thế nào là điệp ngữ và giá trị của điệp ngữ. - Biết sử dụng điệp ngữ khi cần thiết. II. Các bước lên lớp : 1. Ổn định lớp : 2. Kieåm tra baøi cuõ : Thế nào là thành ngữ? Cho ví dụ Cách sử dụng thành ngữ 3. Bài mới : Giới thiệu : Khi tiếp xúc với cácóac phẩm văn học (các bài văn xuôi, các bài thơ, hoặc ca dao …) ta sẽ bắt gặp 1 số văn bản có những từ ngữ được lặp đi lặp lại với một dụng ý, một mục đích nào đấy. Điều đó sẽ gây cho ta một sự chú ý, một ấn tượng sâu sắc về nội dung biểu hiện của tác phẩm ấy. Đó cũng là nội dung bài học mà cô muốn trình bày với các em trong bài học hôm nay về phép “điệp ngữ”.. Nội dung – Phương thức hoạt động Giaùo vieân ghi caùc ví duï leân baûng VD 1 : Cháu chiến đấu hôm nay Vì loøng yeâu toå quoác Vì xoùm laøng thaân thuoäc Baø ôi cuõng vì baø Vì tieáng gaø cuïc taùc Ổ trứng hồng tuổi thơ.. VD 2 :. Haønh trang Baùc chaúng coù gì Một đôi dép mỏng đã lì chông gai Cho con thaùng roäng ngaøy daøi Cho con lưỡi kiếm đã mài nghìn năm Cho con những ánh trăng rằm Cho quê hương thắm đượm trăm ân. tình. - Ở 2 ví dụ trên các em thấy có những từ ngữ nào hay câu nào được lặp lại. (giaùo vieân gaïch chaân) - Từ vì, cho con được lặp đi lặp lại như thế nhằm mục ñích gì? VD 3 : Hoà Chí Minh muoân naêm Hoà Chí Minh muoân naêm Hoà Chí Minh muoân naêm Phuùt giaây thieâng anh goïi Baùc ba laàn - Muoán nhaán maïnh ñieàu gì? - Giáo viên giới thiệu : VD1 (vì) cháu đi chiến đấu là vì yeâu queâ höông, vì yeâu toå quoác, vì yeâu xoùm laøng, ñaëc biệt là vì yêu bà và yêu ổ trứng gà hồng hồng của tuổi thơ. VD 2 (cho con) haønh trang cuûa Baùc chæ coù ñoâi deùp cao. Lop11.com. Ghi baûng Hoïc sinh ghi caùc ví duï leân baûng.  Nhận xét vị trí điệp ngữ nó đứng như thế nào, có liền nhau hôn khoâng?.

<span class='text_page_counter'>(4)</span> su mỏng manh, nhưng đôi dép ấy Bác đã dẫn dắt cả một dân tộc đứng lên đánh đuổi bọn xâm lược;  Bác đã ra đi để tìm đường cứu nước và … với đôi dép ấy … VD 3 (Hồ Chí Minh muôn năm) đây là lời của anh - Trước lúc anh hi sinh anh bị bọn giặc bắn, anh đã gọi * Ghi nhớ : Sgk to teân Baùc 3 laàn nhö theá. - Vậy các em thấy những từ ngữ, những câu được lặp đi lặp lại như thế nào nhằm mục đích gì? Hoặc có tác dụng gì? ( laøm noåi baät yù, gaây caûm xuùc maïnh.) * Vậy khi nói hoặc viết người ta có thể dùng biện pháp lặp lại từ ngữ hoặc cả một câu để làm nổi bật ý, gây cảm xúc mạnh. Cách lặp lại như vậy gọi là phép điệp ngữ, từ ngữ được lặp lại gọi là điệp ngữ. * Chúng ta đã tìm hiểu điệp ngữ và tác dụng của nó rồi. Bây giờ điệp ngữ có những dạng nào? Giaùo vieân treo ví duï leân baûng VD 4 : Ở đâu nghèo đói gọi xung phong. Lon nước, mo cơm lội khắp đồng Ở đâu tiền tuyến kêu anh đến Tay súng, tay cờ lại tiến công - Xác định cho cô các điệp ngữ trong ví dụ trên? (ở ñaâu) - Các em thấy điệp ngữ trong ví dụ này như thế nào? noù coù noái tieáp nhau khoâng? ( caùch quaõng ) VD 5 : Anh đã tìm em rất lâu, rất lâu Cô gái ở Thạch Kim Thạch Nhạn Khăn xanh, khăn xanh phơi đầy lán sớm Sách giấy mở tung trắng cả rừng chieàu […] Chuyện kể từ nỗi nhớ sâu xa Thöông em, thöông em, thöông em bieát maáy. - Em nào có thể xác định cho cô các điệp ngữ trong ví duï naøy? - Em thấy các điệp ngữ này (khăn xanh, khăn xanh…) như thế nào với nhau? (noái tieáp nhau) - Điệp ngữ có nhiều dạng :  Như vậy dạng điệp ngữ như thế này người ta gọi là điệp ngữ cách quãng, điệp ngữ nối tiếp, điệp ngữ chuyển tiếp điệp ngữ nối tiếp. (điệp ngữ vòng) VD 6 : Cuøng troâng laïi maø cuøng chaúng thaáy Thấy xanh xanh những mấy ngàn daâu Ngaøn daâu xanh ngaùt moät maøu Loøng chaøng yù thieáp ai saâu hôn ai - Còn ở ví dụ này em nào có thể xác đinh cho cô các điệp ngữ được sử dụng (thaáy, ngaøn daâu) Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(5)</span> - Em có nhận xét gì về các điệp ngữ được sử dụng ở ñaâu? (chuyển tiếp, điệp ngữ vòng) * Vaäy qua caùc ví duï treân, em naøo coù theå cho coâ bieát coù mấy dạng điệp ngữ? Đó là những dạng điệp ngữ nào? Chuùng ta tieán haønh laøm baøi taäp: Bài tập 1a : Tìm điệp ngữ trong đoạn trích và cho biết tác giả muốn nhấn mạnh điều gì? - Moät daân toäc gan goùc - Naêm nay. - Dân tộc đó phải được.  Tác giả dùng điệp ngữ trên nhằm nhấn mạnh ý dân tộc ta phải được tự do, độc lập, xứng đáng được tự do độc lập. Baøi taäp 1b : - Ñi caáy  Nhaán maïnh coâng vieäc laøm - Troâng  Nhấn mạnh sự lo lắng của người nông dân, trông ngóng cho thời tiết được thuận lợi để công việc cày cấy đỡ vất vả. Bài tập 2 : Tìm điệp ngữ và cho biết đó là dạng điệp ngữ gì? - xa nhau  điệp ngữ caùch quaõng - Một giấc mơ  điệp ngữ noái tieáp Bài tập 3 : A Đoạn văn trên việc lặp đi lặp lại một số từ ngữ không cần thiết làm cho câu văn rườm rà, không có tác dụng biểu cảm. B Chữa lại Phía sau nhà em có một mảnh vườn. Em trồng rất nhiều hoa: nào cúc, thược dược, đồng tiền, hồng và nagy cả lay ơn. Ngày phụ nữ quốc tế, em hái hoa sau vườn nhà để tặng meï vaø chò em. Baøi taäp 4 : Veàø nhaø laøm 4. Cuûng coá : Xem lại ghi nhớ 5. Daën doø : Hoïc baøi, chuaån bò baøi tieáp theo. Ngày soạn :. Ngữ Văn. Tuaàn 14. Tieát 56. LUYEÄN NOÙI PHAÙT BIEÅU CAÛM NGHÓ VEÀ TAÙC PHAÅM. VAÊN HOÏC I. Muïc tieâu baøi hoïc : Giuùp hoïc sinh - Rèn luyện kỹ năng nói, phát biểu cảm tưởng, đánh giá đối với tác phẩm văn học. - Tập phát biều càm tưởng trước lớp, trước đám đông. II. Các bước lên lớp : 1. Ổn định lớp : 2. Kieåm tra baøi cuõ : Theá naøo laø phaùt bieåu caûm nghó veà taùc phaåm vaên hoïc? Boá cuïc cuûa baøi phaùt bieåu caûm nghó veà taùc phaåm vaên hoïc? 3. Bài mới : Giới thiệu : Như vậy đây là lần thứ 2 chúng ta luyện nói trên lớp trong học kỳ 1 này. Bởi vì chúng ta biết cần phải rèn luyện năng lực nói vì đó là phương tiện giao tiếp hữu ích, đạt kết quả cao nhất.. Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(6)</span> * Bước chuẩn bị : - Yêu cầu học sinh chuẩn bị trước ở nhà (giáo viên cho đề và chỉ định từng tổ, từng baøi) - Chia thành 4 tổ, mỗi tổ lê trình bày đề của mình - Giáo viên kiểm tra vở học sinh trước khi học sinh lên trình bày. * Bước thực hành - Mỗi tổ cử một học sinh lên nói trước lớp (và 1 bạn ghi đề của tổ mình lên bảng) - Các học sinh còn lại phải lắng nghe, có ghi chép những ý hay vào vở của bạn để nhaän xeùt. - Giaùo vieân nhaän xeùt cho ñieåm. 4. Cuûng coá, daën doø : - Xem laïi caùch laøm baøi vaên phaùt bieåu caûm nghó veà taùc phaåm vaên hoïc - Chuaån bò baøi tieáp theo : Laøm thô luïc baùt. Ngày soạn :. Ngữ Văn. Tuaàn 15. Tieát 57. MỘT THỨ QUAØ CỦA LÚA COÁM. THAÏCH LAM I. Muïc tieâu baøi hoïc : Giuùp hoïc sinh - Cảm nhận được phong vị đặc sắc, nét đẹp văn hóa trong một thứ quà đọc đáo và dản dò cuûa daân toäc. - Thấy và chỉ ra được sự tinh tế, nhẹ nhàng trong lố văn tùy bút của Thạch lam II. Các bước lên lớp : 1. Ổn định lớp : 2. Kieåm tra baøi cuõ : Đọc thuộc lòng bài Tiếng Gà Trưa của Xuân Quỳnh? Caûm nhaän veà baøi thô naøy? 3. Bài mới : Giới thiệu : “Cốm” một món ăn bình dị không cao sang mà đậm đà hương vị thanh khiết của đồng quê nội cỏ Việt nam đã được Thạch Lam thể hiện rất thành công trong “Hà Nôïi ba sáu phố phường” Để hiểu rõ về “Cốm” một đặc sản quí báu của ngưới Việt nam chúng ta sẽ cùng phân tích qua “một thứ quà của lúa non : Cốm” Nội dung – Phương thức hoạt động : Ghi baûng. Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(7)</span> Hoạt động 1 : Đọc chú thích sgk - Em haõy cho bieát vaøi neùt veà taùc giaû Thaïch Lam? - Em có thể nói những hiểu biết của em về thể loại tuøy buùt? (Sgk)  khi đọc giáo viên nhấn mạnh những đoạn miêu taû. - Cho bieát boá cuïc cuûa baøi? + Đoạn 1 : Từ đầu  thuyền rồng  từ hương thơm của lúa non gợi nhớ đến cốm và sự hình thành hạt cốm, từ sự tinh túy của thiên nhiên và sự khéo léo của con người. + Đoạn 2 : Tiếp theo  nhũn nhặn  phát hiện và ca ngợi giá trị của cốm  thức dâng đặc biệt thanh khiết của đất trời và trở thành một sản phẩm chứa đựng giá trị văn hóa gắn liền với phong tục tết của dân tộc. + Đoạn 3 : Còn lại  bàn về sự thưởng thức của cốm. Ý nghóa saâu xa trong việc hưởng thụ một thứ sản phẩm kết tinh nhiều giá trị thiên nhiên, trời đất, lời đề nghị của tác giả cới cuộc sống người mua và thưởng thức món quà này. Hoạt động 2 : Đọc văn bản * Phân tích đoạn 1 : - Đọc lại đoạn văn từ đầu  “trong sạch của trời” - Tác giả mở đầu bài viết bằng những hình ảnh và chi tieát naøo? ( Cảm hứng được gợi lên từ hương thơm của lá sen trong làn gió mùa hạ lướt qua, vừng sen của mặt hồ. Hương thơm ấy gợi nhắc đến hương vị của cốm, thứ quà ñaëc bieät cuûa luùa non. - Em coù nhaän xeùt gì veà caùch daãn nhaäp vaøo baøi cuûa taùc giaû? (rất tự nhiên và gợi cảm) - Các cảm giác, ấn tượng để tạo nên giá trị biểu cảm của đoạn văn miêu tả này như thế nào?  Tác giả đã huy động nhiều cảm giác để cảm nhận về đối tượng đặc biết là khứu giác, để cảm nhận hương thơm thanh khiết của cánh đồng lúa, của lá sen và của lúa non. - Em hãy tìm và phát triển những từ ngữ, đặc biệt là tính từ miêu tả tinh tế hương thơm và cảm giác trong đoạn mở đầu? (lướt qua, nhuần thấm, thanh nhã, tinh khiết, tươi, thơm maùt, phaûn phaát, trong saïch) - Em có nhận xét gì về cách dùng từ ngữ của tác giả và âm điệu của đoạn văn? (Đoạn văn miêu tả này thấm đậm cảm xúc của tác giả, từ ngữ chọn lọc tinh tế, câu văn có nhịp điệu gần như một đoạn thơ văn xuôi) * Cho học sinh theo dõi đoạn tiếp theo của đoạn 1. - Tiếp liền sau đoạn mở, tác giả thể hiện cho chúng ta Lop11.com. I. Taùc giaû – Taùc phaåm : Sgk. II. Tìm hieåu vaên baûn : 1. Sự hình thành của hạt cốm … khi đi qua cánh đồng xanh … boâng luùa non - Trong caùi voû xanh kia … ngaøn hoa coû … giọt sữa dần dần đọng lại - Rồi một loạt cách chế biến … làm ra thứ cốm dẻo và thơm aáy  từ ngữ chọn lọc, tinh tế  Cốm thứ quà đặc biệt của lúa non, cuûa baøn tay kheùo leùo..

<span class='text_page_counter'>(8)</span> biết đến việc gì. Em có suy nghĩ gì về cách biểu hiện của tác giả ở đây?  Để có hạt cốm còn cần đến sự khéo léo của con người. Vì vậy tiếp liền sau đoạn mở, tác giả nói đến nghề làm cốm nổi tiếng nhất là làng Vông. Ở đây tác giả không ñi vaøo mieâu taû tæ mæ kyõ thuaät hay coâng vieäc laøm coám, maø chỉ cho biết đó là cả một nghệ thuật với “một loạt cách chế biến, những cách thức truyền từ đời này sang đời khác, một sự trân trọng và khe khắt giữ gìn”. Tác giả chỉ tập trung miêu tả hình ảnh cô hàng cốm làng Vông với cái dấu hiệu đặc biệt là chiếc đòn gánh 2 đầu cong vút lên nhö thuyeàn roàng. * Phân tích đoạn 2 : Học sinh đọc - Chỉ bằng một câu, tác giả đã khái quát những giá trị đặc sắc chứa đựng trong hạt cốm rất bình dị, khiêm nhường. Hãy tìm câu đó trong đoạn 2 này? ( Coám là thức quà … An Nam) - Tác giả đã nhận xét thế nào về tục lệ dùng hồng, cốm làm đề sên tết của nhân dân ta. Em có đồng ý với lời nhận xeùt vaø bình luaän naøy khoâng? (Ai đã nghĩ … vieäc leã nghi)  Việc dùng cốm thật thích hợp làm lễ vật sên tết, bởi cốm là thức dâng của đất trời, mang trong nó hương vị vừa thanh nhã và đậm đà của đồng quê nội cỏ, nó rất thích hợp với việc lễ nghi của một xứ sở nông nghiệp lúa nước như nước ta. Thứ lễ vật ấy cùng với hồng lại càng hòa hợp, tốt đôi, biểu trưng cho sự gắn bó, hài hòa trong tình duyên đôi lứa. - Sự hòa hợp, tượng trưng của 2 thứ ấy được phân tích trên những phương diện nào? (Treân hai phöông dieän : + Maøu saéc : Taùc giaû chuù yù hình aûnh maøu saéc cuûa hoàng và màu ngọc thạch (màu ngọc lựu gà) của cốm làm cho 2 thứ ấy càng trở nên cao quí. + Hương vị : 1 thứ thanh đạm, 1 thứ ngọt ngào,  2 vị nâng đỡ nhau.) - Ở cuối đoạn 2, ngoài nói về nững tập tục tốt đẹp của dân tộc, tác giả còn thể hiện những quan điểm gì của mình?  Bình luận, phê phán thói chuộng ngoại, bắt chước người ngoài những kẻ mới giàu có, vô học, không biết thưởng thức và trân trọng những sản vật cao quí, kín đáo vaø nhuõn nhaën cuûa truyeàn thoáng daân toäc * Phân tích đoạn cuối : Học sinh đọc - Cho biết nội dung đoạn cuối? (bàn về việc thưởng thức cốm) - Sự tinh tế và thái độ trân trọng của tác giả trong việc thưởng thức cốm đã được thể hiện như thế nào? Lop11.com. 2. Giaù trò ñaëc saéc cuûa coám. - Cốm là thứ quà đặc sắc của đất nước, là thức dâng của những cánh đồng lúa … mang höông vò … moäc maïc, giaûn dò vaø thanh khiết của đồng quê nội cỏ An Nam. - Laøm quaø seânteát  Nhaän xeùt, bình luaän.  oám bình dò, khieâm nhường, một sản phẩm chứa đựng giá trị văn hóa gắn liền với phong tục của dân tộc.. 3. Bàn về sự thưởng thức cốm. … ăn cốm phải ăn từng chút ít, thong thaû vaø ngaãm nghó … … mới thấy thu cả hương vị … của lúa mới, của cỏ dại.  Cái nhìn văn hóa với việc ẩm thực.

<span class='text_page_counter'>(9)</span> “… ăn cốm phải ăn từng chút ít … thảo mộc”  Cốm vốn là một thứ quà bình dị chẳng có gì cấu kỳ, tưởng như không cần phải bàn về việc ăn cơm. Ấy thế nhưng tác giả lại có một cái nhìn thấu đáo và một thái độ văn hóa khi nói về sự thưởng thức một món ăn bình dị như coám. - Trước khi đưa ra lời đề nghị với những người mua cốm, tác giả đã đưa ra một hình ảnh cho chúng ta thấy được sự hòa quyện của thiên nhiên hết sức tinh tế, đẹp đẽ, bay bổng. Theo em đó là hình ảnh nào? (Chúng ta cần noùi raèng hoài sinh ra laù sen … chuùt buïi naøo) - Quả thật ông có sự quan sát và nhận xét thật tinh tế, nhaïy caûm vaø tæ mæ. - Từ đoạn văn này em có nhận suy nghĩ và nhận xét gì về văn hóa trong ẩm thực, về đặc điểm nghệ thuật trong ẩm thực của dân tộc  Những món ẩm thực rất dân dã bình dị, đó là những sản phẩm của trời đất. Cách thưởng thức thì rất tinh tế, nó cũng gắn liền với thiên nhiên, cây cỏ và cảnh vật. Hoạt động 3 : Toång keát Tóm lại, vấn đề mà tác giả muốn trìng bày với chúng ta qua tuøy buùt naøy laø gì? 4. Cuûng coá : - Em hãy nêu lại những đặc điểm của tùy bút. 5. Daën doø :. - Học thuộc lòng ghi nhớ - Chọn học thuộc 1 đoạn văn khoảng 6 dòng. - Học tác giả, tác phẩm và thể loại tùy bút.. Ngày soạn :. Ngữ Văn. Tuaàn 15.. CHƠI CHỮ. Tieát 58. I. Muïc ñích yeâu caàu : Giuùp hoïc sinh - Hiểu được thế nào là chơi chữ. - Hiểu được một số cách chơi chữ thường dùng. - Bức đầu cảm thụ được cái hay, cái đẹp của chơi chữ. II. Các bước lên lớp : 1. Ổn định lớp : 2. Kieåm tra baøi cuõ : - Thế nào là điệp ngữ ? - Có mấy dạng điệp ngữ ? Cho ví dụ ? 3. Bài mới : Giới thiệu : Trong cuộc sống, đôi lúc để tăng sắc thái dí dỏm, hài hước hoặc để tăng thêm phần hấp dẫn, thú vị người ta dùng lối chơi chữ. Vậy chơi chữ không chỉ là công việc của văn chương mà còn mang lại điều thú vị trong đời sống hằng ngày. Như vậy, chơi chữ là gì? Để giúp các em hiểu được thế nào là chơi chữ và cách vận dụng nó trong đời sống, chúng ta hãy cùng nhau tìm hiểu phép chơi chữ. Nội dung – Phương thức hoạt động: Ghi baûng. Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(10)</span> Hoạt động 1 : Thế nào là chơi chữ VD : Bà già đi chợ Cầu Đông Bói xem một quẻ lấy chồng lợi chàng. Thaày boùi xem queû noùi raèng Lợi thì có lợi nhưng răng chẳng còn. - Em có nhận xét gì về nghĩa của từ lợi trong bài ca dao naøy? Bà già muốn biết lấy chồng có lợi hay không? Lợi ở đây có nghĩa là thuận lợi, lợi lộc. Nhưng thầy trả lời mới nghe thì ta có nghĩ rằng thầy bói trả lời không đúng ý bà mong muốn. Nhưng đọc đến về sau “răng không còn” ta mới thấy được cái ý đích thực của thầy bói. Bà đã quá già rồi, tính chuyện chồng con làm chi nữa. Hóa ra cái lợi ở đây không còn là nghĩa “thuận lợi” nữa mà chuyển sang một nghĩa khác lợi (danh từ), một bộ phận nằm trong khoang mieäng. - Em có nhận xét gì về câu trả lời của thầy bói ở cuối baøi. ( trả lời gián tiếp, đượm chất hài hước mà không cay độc) - Việc vận dụng từ “lợi” ở cuối bài là vận dụng hình tượng gì của từ ? (Dựa trên hình tượng đồng âm hay còn là nghệ thuật đánh tráo ngữ nghĩa) - Việc vận dụng từ ngữ như vậy có tác dụng gì?  Gây cảm giác bất ngờ, thú vị. - Từ những vận dụng trên em nào có thể cho cô biết thế nào là chơi chữ ? - Em naøo coù theå laáy cho coâ ví duï khaùc? Hoạt động 2 : Các lối chơi chữ * Em hãy chỉ rõ các lối chơi chữ trong các đoạn văn thô sau ñaây. Lop11.com. I. Thế nào là chơi chữ * Ghi nhớ : Sgk. II. Các lối chơi chữ : VD 1 : Nhớ nước đau lòng con cuốc cuoác Thöông nhaø moûi mieäng caùi gia gia  dựa trên hiện tượng đồng âm khaùc nghóa. VD 2 : So sánh NaVa “ranh tướng” Phaùp Tiếng tăm nồng nặc ở Đông Döông  Duøng loái noùi traïi aâm, gaàn aâm VD 3 : Meânh moâng muoân maãu moät maøu möa Moõi maét mieân man maõi mòt mờ.  Dùng lối nói điệp phụ âm đầu VD 4 : Con cá đối … duyên em  Chơi chữ bằng cách nói lái. VD 5 :.

<span class='text_page_counter'>(11)</span> Ngọt thơm sau lớp vỏ gai … vui * Như vậy về cơ bản có mấy cách chơi chữ ? chung traêm nhaø Học sinh đọc ghi nhớ  Dùng từ trái nghĩa Chuùng ta sang phaàn baøi taäp. * Ghi nhớ : Sgk Bài tập 1 : Trong các bài thơ trên tác giả đã dùng các từ ngữ sau đây để chơi chữ. - Liu liu, hổ lửa, mai gầm, ráo, lằn, lưng, lổ … là tên các loài rắn. Bài tập 2 : Những tiếng chỉ ra các sự vật gần gũi. Caâu 1 : thịt, mỡ, dò, nem, chả. Caâu 2 : Nứa, tre, trúc, hóp. Cách nói này cũng là một lối chơi chữ Baøi taäp 3 : Hoïc sinh veà nhaø laøm Bài tập 4 : Trong bài thơ này Bác Hồ đã chơi chữ bằng các từ đồng âm : Cam. Thành ngữ Hán Việt : khổ tận cam lai ( khổ : đáng; tận : hết; cam : ngọt; lai : đến.) Nghĩa bóng của thành ngữ này là hết khổ sở đến lúc sung sướng. “cam” trong “cam lai” và cam trong gói “cam” là đồng âm. 4. Cuûng coá : - Đọc lại ghi nhớ 5. Daën doø : - Hoïc baøi - Xem trước bài mới. Ngày soạn :. Ngữ Văn. Tuaàn 15.. LAØM THÔ LUÏC BAÙT. Tieát 59. I. Muïc tieâu baøi hoïc : - Dưới nhiều hình thức, giúp học sinh có thể làm thơ lục bát để hiểu được luật của noù. II. Các bước lên lớp : 1. Ổn định lớp : 2. Kieåm tra baøi cuõ : - Thế nào là chơi chữ ? - Các dạng chơi chữ ? Cho ví dụ ? 3. Bài mới : Giới thiệu : Lục bát là thể thơ độc đáo của văn học Việt Nam. Đó cũng là thể thơ rất thông dụng trong văn chương và trong cuộc sống. Song trong thực tế nhiều học sinh chop đến sinh viên đại học vẫn không nắm được thể thơ này, khi cần phải làm thì làm sai hoặc thấy người khác làm sai cũng không nhận ra. Vì vậy, tập làm thơ lục bát là một yêu cầu chính đáng. Tiết học hôm nay cô sẽ giúp các em tìm hiểu và làm thành thạo thể thơ này. Nội dung – Phương thức hoạt động : Ghi baûng Hoạt động 1 : Tìm hiểu thể thơ lục bát I. Caùch laøm thô luïc baùt : Đọc các câu ca dao sau và trả lời các câu hỏi : ( luaät thô luïc baùt ) Anh đi anh nhớ quê nhà Nhớ canh rau muống nhớ cà dầm tương Nhớ ai dãi nắng dầm sương Nhớ ai tát nước bên đường hôm nao. - Caâu ca dao treân coù maáy doøng ? Moãi doøng coù maáy tieáng ? Vì sao goïi laø luïc baùt ? - Cho sơ đồ sau và điền các kí hiệu B, T, V ứng với mỗi từ của bài ca dao trên vào các ô. Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(12)</span> + Caùc tieáng coù daáu huyeàn vaø khoâng daáu laø thanh baèng, kí hieäu B + Caùc tieáng coù daáu saéc, hoûi, ngaõ, naëng goïi laø thanh traéc, kí hieäu T + Vaàn kí hieäu laø V. B. B. B. T. B. B. B. T. T. BV. T. B. T. T. B. B. T. T. B. BV. BV B. T BV. BV B. T BV. - Neâu nhaän xeùt veà luaät thô luïc baùt (veà soá caâu, soá tieáng, số vần, vị trí vần, sự đổi thay, bổng trầm, ngắt nhịp) - Soá caâu : Caâu ca dao treân coù 4 caâu (cuõng coù theå 2 caâu, 6 câu …) nói chung là số câu không hạn định nhưng thường keát thuùc caâu baèng caâu baùt, cuõng coù khi caâu luïc. - Số tiếng : cứ một câu 6  thì một câu 8 Tiếng thứ 8 dòng 8 ứng với tiếng thứ 6 dòng 6 và ngược lại. Và cứ như thế … - Sự đổi thay : có thể về nhịp, về luật bằng trắc, về vần * Ghi nhớ : … - Boång traàm trong thô luïc baùt tuøy thuoäc vaøo luaät baèng II. Baøi taäp : traéc sau ñaây: + Các tiếng ở vị trí : 2, 4, 6, 8 thì bắt buộc theo luật baèng traéc. 2(B) 4(T) 6(B) 8(B) + Các tiếng ở vị trí 1, 3, 5, 7 không bắt buộc theo luật baèng traéc. - Ngắt nhịp : thường là nhịp 2/2 hoặc 4/4 nhưng cũng có khi 3/3. * Toùm laïi : Qua vieäc tìm hieåu veà theå thô luïc baùt caùc em haõy neâu nhaän xeùt cuûa mình veà luaät thô luïc baùt.. Lop11.com. Sgk.

<span class='text_page_counter'>(13)</span> Baøi taäp 1 :. Làm thơ lục bát theo mô hình ca dao. Điền nối tiếp cho thành bài và đúng luật. Em ơi đi học trường xa Coá hoïc cho gioûi keûo baø meï mong Anh ơi phấn đấu cho bền Mỗi năm một lớp cố lên thành người Bài tập 2 : Sửa lại các câu lục bát cho đúng luật Vườn em cây quí đủ loài Có cam, có quít, có xoài, có na. Thieáu nhi laø tuoåi hoïc haønh Chúng em phấn đấu cố thành trò ngoan 4. Cuûng coá : Đọc lại ghi nhớ 5. Daên doø : Học thuộc ghi nhớ. Tập làm một bài thơ lục bát khoảng 4 câu, chủ đề tự chọn. Ngày soạn :. Ngữ Văn. Tuaàn 15. Tieát 60. LAØM THÔ LUÏC BAÙT. haønh) I. Yeâu caàu : - Reøn luyeän cho hoïc sinh caùch laøm thô luïc baùt II. Các bước lên lớp : 1. Ổn định lớp : 2. Kieåm tra baøi cuõ : - Trình baøy caùch laøm thô luïc baùt 3. Bài mới :. Lop11.com. (Thực.

<span class='text_page_counter'>(14)</span> Giới thiệu : Hôm nay chúng ta sẽ làm thơ lục bát. Hoạt động 1 : Cho học sinh làm thơ lục bát. Đề : (15phút) Em hãy làm một bài thơ lục bát khoảng 4 đến 8 câu với chủ đề : thầy cô, bạn bè, mái trường - Giaùo vieân chaám baøi (goïi 10 hoïc sinh) - Sửa bài ( chọn đọc một bài đúng và hay nhất) Hoạt động 2 : Chia thaønh 2 toå ( 2 đội ) - Một đội xướng câu lục, đội kia xướng câu bát. Đôi nào không xướng được là thua. - Đội thắng được cộng 1 điểm vào bài kiểm tra 15 phút sắp tới. - Cử ra một thư ký, ghi lại các câu thơ mà hai đội đối đáp. - Giaùo vieân laøm ban giaùm khaûo  cho ñieåm - Công bố đội thắng cuộc. 4. Cuûng coá : Đọc lại phần ghi nhớ (của tiết trước) 5. Daën doø : Xem laïi luaät thô luïc baùt. Chuaån bò baøi tieáp theo. Ngày soạn :. Ngữ Văn. Tuaàn 16. Tieát 61. CHUẨN MỰC SỬ DỤNG TỪ. I. Yeâu caàu : - Hiểu được các yêu cầu trong việc sử dụng từ. - Trên cơ sở nhận thức các yếu tố đó, tự kiểm tra thấy được những điểm của bản thân trong việc sử dụng từ, có ý thức dùng từ đúng chuẩn mực, tránh thái độ cẩu thả khi nói, vieát. II. Các bước lên lớp : 1. Ổn định lớp : 2. Kieåm tra baøi cuõ : - Thế nào là chơi chữ. - Em hãy trình bày sự hiểu biết của mình về các lối chơi chữ ? Mỗi loại cho ví dụ để minh họa. 3. Bài mới : Giới thiệu : Trong khi nói hoặc viết, do cách phát âm không chính xác, cách sử dụng từ chưa đúng nghĩa, chưa đúng sắc thái biểu cảm hoặc chưa đúng ngữ pháp hoặc lạm dụng từ địa phương, từ Hán Việt mà ta dễ gây ra tình trạng khó hiểu hoặc hiểu lầm. Vậy để giúp các em nói và viết đúng trong khi giao tiếp chúng ta hãy cùng nhau hiểu qua bài “chuẩn mực sử dụng từ”. Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(15)</span>