<span class='text_page_counter'>(1)</span><div class='page_container' data-page=1>

<b>TỔNG HỢP KIẾN THỨC ÔN TẬP MÔN SINH HỌC LỚP 9</b>
<b>PHÒNG DỊCH COVID 19 LẦN 1</b>

<b>Câu 1: Khái niệm di truyền, biến dị, di truyền học? Ý nghĩa của di truyền học?</b>
* Di truyền: Là hiện tượng truyền đạt các tính trạng của bố mẹ, tổ tiên cho các thế hệ con
cháu.

* Biến dị: Là hiện tượng con sinh ra khác với bố mẹ và khác nhau về nhiều chi tiết.
Di truyền và biến dị là hai hiện tượng song song, cùng gắn liền với quá trình sinh sản.
* Di truyền học: Là môn khoa học nghiên cứu các quy luật di truyền và biến dị.

Nội dung: Gồm các lĩnh vực: Nghiên cứu cơ sở vật chất, cơ chế và tính quy luật của hiện
tượng di truyền và biến dị.

* Ý nghĩa của di truyền học:

+ Di truyền học là một ngành mũi nhọn trong sinh học hiện đại.

+ Hiện nay di truyền học đang phát triển mạnh và đạt được những thành tựu to lớn.
+ Ví dụ: Trong khoa học chọn giống: giúp nâng cao sản lượng nông nghiệp, ...

Trong y học: Phòng chống các bệnh di truyền, chữa trị các bệnh hiểm
nghèo, ...

Trong công nghệ sinh học hiện đại: nâng cao cuộc sống của người dân, ...
<b>Câu 2: Phân biệt phép lai phân tích và phương pháp phân tích các thế hệ lai của</b>
<b>Menden?</b>

<b>Phương pháp phân tích các thế hệ</b>
<b>lai</b>

<b>Phép lai phân tích</b>

<b>Nội dung</b>

+ Lai các bố mẹ thuần chủng, khác
nhau về một hoặc một số cặp tính trang
tương phản. Sau đó theo dõi sự di
truyền của các cặp tính trạng đó trên
con cháu của từng cặp bố mẹ.

+ Dùng tốn thống kê để phân tích các
số liệu thu được. Từ đó rút ra quy luật
di truyền các tính trạng.

Là phép lai giữa cá thể mang tính
trạng trội cần xác định kiểu gen
với cá thể mang tính trạng lặn.
Nếu kết quả phép lai là đồng tính
thì cá thể mang tính trạng trội đó
có kiểu gen đồng hợp, nếu kết quả
phép lai là phân tính thì cá thể đó
có kiểu gen dị hợp.

<b>Mục đích</b>

Là phương pháp khoa học nghiên cứu
di truyền để phát hiện ra quy luật di
truyền.

Là phép lai để phát hiện kiểu gen

của cá thể mang tính trạng trội.
P: AA x aa  Aa

P: Aa x aa  Aa : aa

<b>Ý nghĩa</b> Dùng để phát hiện ra quy luật di_truyền. Dùng để kiểm tra độ thuần chủng_{của giống.}
<b>Câu 3: Các khái niệm, thuật ngữ của di truyền học:</b>

* Tính trạng: Là những đặc điểm về hình thái, cấu tạo, sinh lý của một cơ thể.

VD: Ở đậu Hà Lan có các tính trạng: thân cao, hạt vàng, vỏ trơn, quả lục, hoa đỏ, ...

* Cặp tính trạng tương phản: Là hai trạng thái biểu hiện khác nhau của cùng một loại tính
trạng.

</div>
<span class='text_page_counter'>(2)</span><div class='page_container' data-page=2>

* Giống thuần chủng: Là giống có đặc tính di truyền đồng nhất, các thế hệ sau giống thế hệ
trước. (thực tế chỉ nói đến sự thuần chủng về một vài tính trạng nghiên cứu).

* Gen (nhân tố di truyền): Là một đoạn của phân tử ADN gồm khoảng 600 đến 1500 cặp
nucleotit, có trình tự xác định, có chức năng di truyền nhất định, quy định tính trạng của
sinh vật.

VD: Gen A quy định tính trạng hạt vàng, gen a quy định tính trạng hạt xanh.
* Tính trạng trội: Là tính trạng được biểu hiện cả ở cơ thể đồng hợp và dị hợp.
VD: AA, Aa - Hoa đỏ

* Tính trạng lặn: Là tính trạng chỉ được biểu hiện ở cơ thể đồng hợp.
VD: aa - Hoa trắng

* Kiểu hình: là tổ hợp các tính trạng của cơ thể.

VD: Đậu Hà Lan có kiểu hình:Hạt vàng, thân cao, vỏ trơn,..
* Kiểu gen là tổ hợp toàn bộ các gen trong tế bào cơ thể.
VD: Đậu Hà lan có kiểu gen: AaBb

* Thể đồng hợp(đồng hợp tử): Kiểu gen chứa cặp gen gồm 2 gen tương ứng giống nhau.
VD: AA, aa, BB, bb, ...

* Thể dị hợp: Kiểu gen chứa cặp gen gồm 2 gen tương ứng khác nhau.
VD: Aa, Bb, ...

<b>Câu 4: Các quy luật Menđen? Ý nghĩa</b>

<b>* Nội dung qui luật phân li: Trong quá trình phát sinh giao tử, mỗi nhân tố di truyền</b>
trong cặp nhân tố di truyền phân li về một giao tử và giữ nguyên bản chất như ở cơ thể
thuần chủng P.

* Kết quả thí nghiệm lai 1 cặp tính trạng: Khi lai hai cơ thể bố mẹ khác nhau về 1 cặp
tính trạng thuần chủng, tương phản thì F1 đồng tính về tính trạng của bố hoặc mẹ, F2 có sự
phân li theo tỉ lệ trung bình 3 trội: 1 lặn.

<b>* Ý nghĩa của qui luật phân li:</b>

+ Tương quan trội lặn là hiện tượng khá phổ biến ở cơ thể động vật, thực vật và con người.
+ Tính trạng trội thường là tính trạng có lợi. Vì vậy trong chọn giống phát hiện tính trạng
trội để tập hợp các gen trội quý vào 1 kiểu gen, tạo giống có ý nghĩa kinh tế cao.

+ Trong sản xuất, để tránh sự phân li tính trạng diễn ra, trong đó xuất hiện tính trạng xấu
ảnh hưởng tới phẩm chất và năng suất vật nuôi cấy trồng, người ta phải kiểm tra độ thuần
chủng của giống.

<b>* Nội dung của qui luật phân li độc lập: Các cặp nhân tố di truyền đã phân li độc lập</b>
trong quá trình phát sinh giao tử.

<b>* Kết quả thí nghiệm lai 2 cặp tính trạng: Khi lai hai bố mẹ thuần chủng khác nhau về</b>
hai cặp tính trạng tương phản di truyền độc lập với nhau thì F2 cho tỷ lệ mỗi kiểu hình bằng
tích tỷ lệ của các tính trạng hợp thành nó.

<b>* Ý nghĩa của quy luật phân li độc lập</b>

- Quy luật phân li độc lập giải thích được một trong những nguyên nhân làm xuất hiện biến
dị tổ hợp là do sự phân ly độc lập và tổ hợp tự do của các cặp nhân tố di truyền.

</div>
<span class='text_page_counter'>(3)</span><div class='page_container' data-page=3>

* Khái niệm: Là sự tổ hợp lại các tính trạng của bố mẹ (tổ hợp lại vật chất di truyền vốn có
– các cặp gen tương ứng ở bố mẹ) làm xuất hiện kiểu hình khác bố mẹ, kiểu hình này được
gọi là biến dị tổ hợp.

* Nguyên nhân: Biến dị tổ hợp Chính sự phân li độc lập của các cặp tính trạng đã đưa đến
sự tổ hợp lại các tính trạng của P làm xuất hiện kiểu hình khác P.

* Đặc điểm:

Biến dị tổ hợp xuất hiện: phong phú ở hình thức sinh sản hữu tính là do sự phối hợp của
các quá trình nguyên phân, giảm phân và thụ tinh.

Biến dị tổ hợp xuất hiện phong phú hơn ở sinh sản hữu tính so với sinh sản vơ tính vì:
- Lồi sinh sản hữu tính có sự phân li độc lập và tổ hợp tự do của các cặp tính trạng trong
quá trình phát sinh giao tử và thụ tinh.

- Lồi sinh sản vơ tính chỉ theo cơ chế ngun phân, vật chất di truyền được giữ nguyên

vẹn như thế hệ xuất phát nên không xuất hiện biến dị tổ hợp.

* Ý nghĩa: Biến dị tổ hợp là một trong những nguồn nguyên liệu quan trọng đối với chọn
giống và tiến hoá.

<b>TỔNG HỢP KIẾN THỨC ƠN TẬP MƠN SINH HỌC LỚP 9</b>
<b>PHỊNG DỊCH COVID 19 LẦN 2</b>

<b>Câu 1: Nhiễm sắc thể</b>

* Nhiễm sắc thể (NST): Là những cấu trúc nằm trong nhân tế bào, có khả năng nhuộm màu
bằng thuốc nhuộm có tính chất kiềm.

* Tính đặc trưng của bộ nhiễm sắc thể: Tế bào của mỗi lồi sinh vật có bộ NST đặc trưng
về số lượng và hình dạng.

VD: Về số lượng:

Lồi Người Tinh_tinh Gà _giấmRuồi _{hà lan}Đậu Ngơ _nướcLúa _bắpCải Khoai_tây Giun_đũa

2n 46 48 78 8 14 20 24 18 48 4

n 23 24 39 4 7 10 12 9 24 2

.

* Phân biệt bộ NST đơn bội và bộ NST lưỡng bội:

- Cặp NST tương đồng: Là cặp NST giống nhau về hình dạng và kích thước, một NST có
nguồn gốc từ bố, một NST có nguồn gốc từ mẹ.

- Trong tế bào sinh dưỡng, NST tồn tại thành từng cặp tương đồng.

- Bộ NST lưỡng bội, kí hiệu là 2n: là bộ NST chứa các cặp NST tương đồng.

- Trong tế bào sinh dục (giao tử) chỉ chứa 1 NST trong mỗi cặp tương đồng  Số NST giảm

đi một nửa.

- Bộ NST đơn bội, kí hiệu là n: là bộ NST chỉ chứa 1 NST của mỗi cặp tương đồng.
<b>Câu 2: Cấu trúc và chức năng của Nhiễm sắc thể:</b>

* Cấu trúc của nhiễm sắc thể

</div>
<span class='text_page_counter'>(4)</span><div class='page_container' data-page=4>

- Hình dạng cơ bản: Hình chữ V, hình móc, hình hạt, hình que, ...

- Cấu trúc: ở kì giữa NST gồm 2 cromatit (hai nhiễm sắc tử chị em) gắn với nhau ở tâm
động.

- Mỗi cromatit gồm 1 phân tử ADN và prôtêin loại histôn.
* Chức năng của nhiễm sắc thể

- NST là cấu trúc mang gen, trên đó mỗi gen ở một vị trí xác định. Những biến đổi về cấu
trúc, số lượng NST đều dẫn tới biến đổi tính trạng di truyền.

- NST có bản chất là AND có vai trị quan trọng đối với sự di truyền, sự tự nhân đôi của
ADN dẫn tới sự tự nhân đôi của NST nên tính trạng di truyền được sao chép qua các thế
hệ tế bào và cơ thể.

<b>Câu 3: Chu kì tế bào, nguyên phân, giảm phân.</b>

* Chu kì tế bào: Là sự lặp lại vịng đời của mỗi tế bào, có khả năng phân chia bao gồm kì
trung gian và thời gian phân bào nguyên nhiễm (nguyên phân).

<b>1. Nguyên phân</b>

Những biến đổi cơ bản của NST trong quá trình nguyên phân

<b>Các kì</b> <b>Những biến đổi cơ bản của NST</b>

Kì đầu
2n kép

- Màng nhân biến mất, trung tử tiến về 2 cực tế bào hình thành thoi phân bào.
- NST bắt đầu đóng xoắn và co ngắn nên có hình thái rõ rệt.

- Các NST đính vào các sợi tơ của thoi phân bào ở tâm động.
Kì giữa

2n kép

- Các NST kép đóng xoắn cực đại.

- Các NST kép xếp thành 1 hàng ở mặt phẳng xích đạo của thoi phân bào.
Kì sau

4n đơn

- Từng NST kép chẻ dọc ở tâm động thành 2 NST đơn phân li về 2 cực của tế
bào.

Kì cuối

- Màng nhân xuất hiện.

- Các NST đơn dãn xoắn dài ra, ở dạng sợi mảnh dần thành chất nhiễm sắc,
nằm gọn trong 2 nhân mới.

- Tế bào chất phân chia thành 2 tế bào con, mỗi tế bào con có bộ NST 2n đơn.
Kết quả Từ một tế bào mẹ ban đầu tạo ra 2 tế bào con có bộ NST 2n giống như tế bào

mẹ.
<b>2. Giảm phân</b>

<b>Những biến đổi cơ bản của NST trong quá trình giảm phân</b>

<b>Các kì</b> <b>Những biến đổi cơ bản của NST ở các kì</b>

<b>Lần phân bào I</b> <b>Lần phân bào II</b>

<b>Kì đầu</b>

- 2n NST kép xoắn, co ngắn.

- Các NST kép trong cặp tương đồng
tiếp hợp theo chiều dọc và có thể bắt
chéo nhau, sau đó lại tách dời nhau.

- NST co lại cho thấy số lượng NST
kép trong bộ đơn bội.

<b>Kì giữa</b> - Các cặp NST kép tương đồng tập
trung và xếp song song thành 2 hàng

</div>
<span class='text_page_counter'>(5)</span><div class='page_container' data-page=5>

ở mặt phẳng xích đạo của thoi phân
bào.

<b>Kì sau</b>

- Các cặp NST kép tương đồng phân
li độc lập và tổ hợp tự do về 2 cực tế
bào.

- Từng NST kép tách ở tâm động
thành 2 NST đơn phân li về 2 cực
của tế bào.

<b>Kì cuối</b>

- Hai tế bào mới được tạo thành đều
có bộ NST đơn bội (n NST)kép khác
nhau về nguồn gốc .

- Các NST đơn nằm gọn trong nhân
của các tế bào con mới với số lượng
là đơn bội (n NST).

<b>Kết quả</b> Từ 1 tế bào mẹ (2n NST) qua 2 lần phân bào liên tiếp tạo ra 4 tế bào con
mang bộ NST đơn bội (n NST).

c. Ý nghĩa của quá trình giảm phân:

<b>Câu 4. Những điểm giống và khác nhau cơ bản giữa NP và GP</b>
a. Những điểm giống

- Có sự nhân đơi của NST tạo thành NST kép (kì trung gian).

- Có sự tập trung của NST ở mặt phẳng xích đạo và phân li về 2 cực của tế bào.
- Trải qua các kì phân bào tương tự nhau (kì đầu, kì giữa, kì sau, kì cuối)

- Có sự biến đổi hình thái NST như đóng xoắn và tháo xoắn.

- Kì giữa, NST tập trung ở 1 hàng ở mp xích đạo của thoi phân bào.
- Giảm phân 2 có tiến trình giống nguyên phân.

b. Khác nhau:

<b>Nguyên phân</b> <b>Giảm phân</b>

- Xảy ra ở tế bào sinh dưỡng, trong suốt đời
sống cá thể.

- Gồm 1 lần phân bào..

- Từ 1 TB sinh dưỡng ( 2n NST) qua
ngun phân hình thành 2TB con có bộ NST
giống tế bào mẹ (2n).

- Kì giữa, NST tập trung 1 hàng trên mặt
phẳng xích đạo của thoi phân bào.

- Khơng có hiện tượng trao đổi chéo.

- Kết quả: tạo ra 2 tế bào con với bộ NST
lưỡng bội 2n.

- Duy trì bộ NST của lồi qua các thế hệ tế
bào, duy trì ổn định bộ NST của lồi qua các
thế hệ cơ thể ở các sinh vật sinh sản vơ tính.

- Xảy ra ở TB sinh dục (2n) ở thời kì chín.
- Gồm 2 lần phân bào liên tiếp.

- Từ 1 TB mẹ (2n NST) qua giảm phân
hình thành 4 TB con có bộ NST đơn bội.
(n NST) bằng ½ NST của tế bào mẹ.

- Kì giữa 2, NST tập trung 2 hàng trên mặt
phẳng xích đạo của thoi phân bào.

- Kì đầu 1 có hiện tượng trao đổi chéo.
- Kết quả: tạo ra 4 tế bào con với bộ NST
đơn bội n.

- Cùng với quá trình thụ tinh giúp duy trì
ổn định bộ NST của loài qua các thế hệ cơ
thể ở các sinh vật sinh sản hữu tính.

<b>4. Thụ tinh</b>

* Khái niệm: Là sự kết hợp của 1 giao tử đực và một giao tử cái tạo thành hợp tử.

* Bản chất: Là sự kết hợp của 2 bộ nhân đơn bội hay tổ hợp 2 bộ NST của 2 giao tử đực và
cái tạo thành bộ nhân lưỡng bội ở hợp tử có nguồn gốc từ bố và mẹ.

* Ý nghĩa:

</div>
<span class='text_page_counter'>(6)</span><div class='page_container' data-page=6>

1. Quá trình phát sinh giao tử ở động vật

• Q trình phát sinh giao tử đực : Các tế bào mầm cũng nguyên phân liên tiếp nhiều lần
tạo ra nhiều noãn nguyên bào. Noãn nguyên bào phát triển thành noãn bào bậc 1. Tế bào
này giảm phân, lần GP I tạo ra 2 tinh bào bậc 2, lần GP II tạo ra 4 tinh tử , các tinh tử này
phát triển thành 4 tinh trùng

• Quá trình phát sinh giao tử cái : Các tế bào mầm nguyên phân liên tiếp nhiều lần tạo ra
nhiều tinh nguyên bào. Tế bào này giảm phân, lần GP I tạo ra tạo ra 1 tb có kích thước nhỏ
gọi là thể cực thứ nhất và 1 tb có kích thước lớn gọi là thể cực thứ hai, lần GP II cũng tạo
ra1 tb có kích thước nhỏ gọi là thể cực thứ hai và 1 tb có kích thước lớn gọi là trứng

2. So sánh Quá trình phát sinh giao tử ở động vật
<i>♦ Giống nhau: </i>

- Các tế bào mầm (noãn nguyên bào, tinh nguyên bào) đều thực hiện nguyên phân liên tiếp
nhiều lần.

- Noãn bào bậc 1 và tinh bào bậc 1 đều thực hiện giảm phân để cho ra giao tử.
<i> ♦ Khác nhau</i>

<b>Phát sinh giao tử cái</b> <b>Phát sinh giao tử đực</b>
- Noãn bào bậc 1 qua giảm phân I cho thể

cực thứ 1 (kích thước nhỏ) và nỗn bào
bậc 2 (kích thước lớn).

- Nỗn bào bậc 2 qua giảm phân II cho 1
thể cực thứ 2 (kích thước nhỏ) và 1 tế bào
trứng (kích thước lớn), chỉ có 1 tế bào
trứng tham gia q trình thụ tinh

- Kết quả: Từ 1noãn bậc1 giảm phân cho
3 thể cực và 1 tế bào trứng (n NST).

- Tinh bào bậc 1 qua giảm phân cho 2 tinh
bào bậc 2.

- Mỗi tinh bào bậc 2 qua giảm phân cho 2
tinh tử, các tinh tử phát triển thành tinh
trùng, đều tham gia quá trình thụ tinh

- Kết quả: Từ 1 tinh bào bậc 1 qua giảm
phân cho 4 tinh trùng (n NST).

3. Vì sao bộ NST đặc trưng của những lồi sinh sản hữu tính lại duy trí ổn định qua các thế
hệ :vì do sự phối hợp của các quá trình NP, GP và thụ tinh đã duy trì ổn định bộ NST đặc
trưng của những lồi sinh sản hữu tính qua các thế hệ

<b>Câu 6: So sánh sự khác nhau </b>

<b>Tế bào xôma</b> <b>Giao tử</b>

- Là loại tế bào sinh dưỡng.

- Bộ NST trong nhân là lưỡng bội.
- Chứa các cặp NSt tương đồng.

- Khác nhau về 2 giới ở cặp NST gới tính
trong đó.

- Tham gia cấu tạo cơ thể.

- Là loại tế bào sinh dục.

- Bộ NSt trong nhân là đơn bội.
- Chứa 1 NSt của cặp tương đồng.
- Gồm 2 loại: Trứng và tinh trùng.
- Có vai trị trong quá trình sinh sản.

<b>Trứng</b> <b>Tinh trùng</b>

- Là tế bào sinh dục cái (giao tử cái).
- Có kích thước lớn (là loại tế bào lớn
nhất).

- Khơng có khả năng di chuyển.

- Là loại tế bào sinh dục đực (giao tử đực).
- Có kích thước nhỏ (là loại tế bào bé
nhất).

</div>
<span class='text_page_counter'>(7)</span><div class='page_container' data-page=7>

<b>NST giới tính</b> <b>NST thường</b>

- Thường tồn tại 1 cặp trong tế bào lưỡng

bội.

- Có thể tồn tại thành cặp tương đồng
(XX) hoặc không tương đồng (XY)

- Có sự khác nhau giữa đực và cái.

- Chủ yếu mang gen quy định đặc điểm
giới tính của cơ thể và các tính trạng
thường có liên quan, liên kết với giới tính.

- Thường tồn tại với một số cặp lớn hơn 1
trong tế bào lưỡng bội (n – 1 cặp).

- Luôn tồn tại thành cặp tương đồng.
- Giống nhau ở cả giới đực và cái

- Chỉ mang gen quy định tính trạng
thường.

<b>Câu 7: Cơ chế NST xác định giới tính </b>

* Khái niệm: Cơ chế xác định giới tính là sự phân li của cặp NST giới tính trong q trình
phát sinh giao tử và sự tổ hợp lại qua quá trình thụ tinh.

* Cơ chế xác định giới tính ở người :

- Giới tính ở người được xác định trong q trình thụ tinh.

- Sự tự nhân đôi, phân li và tổ hợp của cặp NST giới tính trong các q trình phát sinh giao
tử và thụ tinh là cơ chế tế bào học của sự xác định giới tính .

- Sơ đồ cơ chế NST xác định giới tính ở người:
P : (44A+XX)  (44A+XY)

Nữ Nam

GP: 22A + X (22A+X) : ( 22A+Y)
F1 : (44A+XX) : (44A+XY)

(Gái ) (Trai)

* Sinh con trai hay con gái do người mẹ là hồn tồn sai, Vì:
- Ở nữ qua giảm phân cho 1 loại trứng mang NST X

- Ở nam qua giảm phân cho 2 loại tinh trùng mang NST X hoặc Y

- Nếu tinh trùng X kết hợp với trứng sẽ tạo ra hợp tử mang NST XX -> phát triển thành
con gái

Nếu tinh trùng Y kết hợp với trứng sẽ tạo ra hợp tử mang NST XY -> phát triển thành con
trai

=> Như vậy sinh con trai hay con gái do tinh trùng người bố quyết định
* Tại sao trong cấu trúc dân số, tỉ lệ nam/nữ xấp xỉ 1:1?

<b>Câu 8: Di truyền liên kết</b>

* Moócgan chọn ruồi giấm làm đối tượng
nghiên cứu vì:

- Dễ ni trong ống nghiệm.

- Đẻ nhiều, vòng đời ngắn (10 – 14 ngày).
- Có nhiều biến dị dễ quan sát.

- Số lượng NST ít.

</div>
<span class='text_page_counter'>(8)</span><div class='page_container' data-page=8>

* Khái niệm: Di truyền liên kết là hiện tượng một nhóm tính trạng được di truyền cùng
nhau được quy định bởi các gen nằm trên cùng 1 NST, cùng phân li trong quá trình phân
bào.

* Ý nghĩa của di truyền liên kết:

- Trong tế bào, mỗi NST mang nhiều gen tạo thành nhóm gen liên kết. Số nhóm gen liên
kết bằng số NST trong bộ đơn bội của lồi.

- Liên kết gen khơng tạo ra hay hạn chế sự xuất hiện của biến dị tổ hợp.

- Di truyền liên kết đảm bảo sự di truyền bền vững của từng nhóm tính trạng. Trong chọn
giống người ta có thể chọn những nhóm tính trạng tốt ln đi kèm với nhau

<b>TỔNG HỢP KIẾN THỨC ƠN TẬP MƠN SINH HỌC LỚP 9</b>
<b>PHỊNG DỊCH COVID 19 LẦN 3</b>

<b>Câu 1: ADN</b>

<b>1. Cấu tạo hoá học của phân tử ADN</b>

- ADN được cấu tạo từ các nguyên tố C, H, O, N và P.

- ADN thuộc loại đại phân tử, có kích thước lớn (hàng trăm µ m) và khối lượng lớn ( hàng
triệu, hàng chục triệu đvC )

- ADN được cấu tạo theo nguyên tắc đa phân mà đơn phân là các nuclêôtit (gồm 4 loại A, T, G,
X).

- Phân tử ADN có tính đa dạng và đặc thù là do thành phần, số lượng và trình tự sắp xếp
của các loại nuclêơtit.

- Trình tự sắp xếp khác nhau của 4 loại nuclêơtit tạo nên tính đa dạng của ADN.
<b>2. Cấu trúc không gian của phân tử ADN </b>

- Phân tử ADN là một chuỗi xoắn kép, gồm 2 mạch đơn song song, xoắn đều quanh 1 trục
theo chiều từ trái sang phải (xoắn phải) ngược chiều kim đồng hồ.

- Mỗi vòng xoắn cao 34 angtơron gồm 10 cặp nuclêơtit, đường kính vịng xoắn là 20
angtơron.

- Ngun tắc bổ sung:

+ Các nuclêôtit giữa 2 mạch liên kết bằng các liên kết hiđro tạo thành từng cặp A-T; G-X
theo nguyên tắc bổ sung.

+ Hệ quả:

Do tính chất bổ sung của 2 mạch nên khi biết trình tự các nuclêotit trên một mạch đơn, có
thể suy ra trình tự các nucleotit trên mạch đơn cịn lại.

Cơng thức: A = T, G = X, N = A + T + G + X = 2(A + G) = 2(T + X)

Tỉ số (A + T)/(G + X) trong các ADN khác nhau thì khác nhau và đặc trưng cho từng loài.
<b>3. Chức năng của ADN: </b>

- ADN là nơi lưu trữ thông tin di truyền (thông tin về cấu trúc prôtêin).

</div>
<span class='text_page_counter'>(9)</span><div class='page_container' data-page=9>

<b>4. Bản chất của gen:</b>

- Gen là 1 đoạn của phân tử ADN có chức năng di truyền xác định.
- Bản chất hoá học của gen là ADN.

- Chức năng: gen cấu trúc mang thông tin quy định cấu trúc của 1 loại prôtêin
<b>Câu 2. Các quá trình tổng hợp AND, ARN và Protein:</b>

<b>1. Q trình nhân đơi ADN </b>

- Thời gian và địa điểm: ADN tự nhân đôi diễn ra trong nhân tế bào, tại các NST ở kì trung
gian.

- Diễn biến:

+ Dưới tác dụng của Enzim 2 mạch ADN tháo xoắn, tách nhau dần theo chiều dọc.

+ Các nuclêôtit trên 2 mạch ADN liên kết với nuclêôtit tự do trong môi trường nội bào
theo NTBS A – T, G – X.

+ 2 mạch mới của 2 ADN dần được hình thành dựa trên mạch khuôn của ADN mẹ và theo
chiều ngược nhau.

+ Sau khi tổng hợp xong, 2 ADN con xoắn lại.

- Kết quả: Từ 1 ADN mẹ, qua quá trình nhân đôi, tạo được 2 ADN con giống nhau và giống
ADN mẹ.

- Ý nghĩa: Tổng hợp ADN là cơ sở cho sự tự nhân đôi của NST.
- Nguyên tắc tổng hợp:

+ Nguyên tắc khuôn mẫu: Khuôn mẫu là ADN mẹ.

+ Nguyên tắc bổ sung: Mạch mới của ADN con được tổng hợp dựa trên mạch khuôn của
ADN mẹ theo NTBS: A – T, G – X.

+ Nguyên tắc bán bảo tồn: Trong mỗi Adn con có 1 mạch đơn là của ADN mẹ, mạch còn
lại được tổng hợp mới.

<b>2. Quá trình tổng hợp ARN</b>

- Thời gian và địa điểm: diễn ra trong nhân tế bào, tại các NST ở kì trung gian.
- Diễn biến:

+ Dưới tác dụng của Enzim đoạn mạch ADN tương ứng với 1 gen tháo xoắn, tách nhau ra.
+ Các nuclêôtit trên mạch khuôn (mạch gốc) của gen liên kết với nuclêôtit tự do trong môi
trường nội bào theo NTBS Agen – Umt, Tgen – Amt, Ggen – Xmt, Xgen – Gmt.

+ Mạch đơn ARN dần được hình thành.

+ Khi tổng hợp xong ARN tách khỏi gen rời nhân đi ra tế bào chất, tới ribôxôm để tổng
hợp prôtêin.

+ Sau khi tổng hợp xong, gen xoắn lại.

- Kết quả: Mỗi lần tổng hợp được 1 phân tử ARN

- Ý nghĩa: Tổng hợp ARN là giai đoạn trung gian, tiếp theo là tổng hợp prơtêin, qua đó thể
hiện gen quy định tính trạng.

</div>
<span class='text_page_counter'>(10)</span><div class='page_container' data-page=10>

+ Nguyên tắc khuôn mẫu: Khuôn mẫu là mạch gốc của gen.

+ Nguyên tắc bổ sung: Mạch ARN được tổng hợp dựa trên mạch khuôn của gen theo
NTBS: Agen – Umt, Tgen – Amt, Ggen – Xmt, Xgen – Gmt.

- Mối quan hệ giữa gen và ARN: trình tự các nuclêơtit trên mạch khn của gen quy định
trình tự các nuclêơtit trên mạch ARN.

<b>3. Q trình tổng hợp Prơtêin:</b>

- Địa điểm: Tại ribơxơm trong tế bào chất.

- Thành phần tham gia: mARN, tARN, Ribơxơm, Các axitamin
- Diễn biến: Sự hình thành chuỗi aa:

+ mARN rời khỏi nhân ra chất tế bào để tổng hợp chuỗi aa.

+ Các tARN một đầu gắn với 1 aa, đầu kia mang bộ 3 đối mã vào ribôxôm khớp với
mARN theo nguyên tắc bổ sung A – U; G – X để đặt aa vào đúng vị trí.

+ Khi ribôxôm dịch 1 nấc trên mARN (mỗi nấc ứng với 3 nuclêơtit) thì 1 aa được nối tiếp
+ Khi ribơxơm dịch chuyển hết chiều dài của mARN thì chuỗi aa được tổng hợp xong.

- Nguyên tắc tổng hợp:

+ Nguyên tắc khuôn mẫu: Khuôn mẫu là mạch mARN.

+ Nguyên tắc bổ sung: Bổ sung giữa mạch mARN với tARN mang axitamin: A – U, G - X
- Kết quả: Cứ mỗi lần Ribơxơm trượt trên mARN thì tổng hợp được 1 chuỗi axitamin.
- Mối quan hệ giữa ARN và prơtêin: trình tự các nuclêơtit trên mạch ARN quy định trình
tự các axitamin trong mạch prơtêin.

<b>Câu 3: ARN</b>

1. Cấu tạo của ARN

- ARN cấu tạo từ các nguyên tố: C, H, O, N và P.

- ARN thuộc đại phân tử (kích thước và khối lượng nhỏ hơn ADN).

- ARN cấu tạo theo nguyên tắc đa phân mà đơn phân cũng là các nuclêôtit, gồm 4 loại: A,
U, G, X (liên kết tạo thành 1 chuỗi xoắn đơn) .

2. Chức năng của ARN:

- ARN thông tin (mARN) truyền đạt thông tin quy định cấu trúc prôtêin.
- ARN vận chuyển (tARN) vận chuyển axit amin để tổng hợp prôtêin.
- ARN ribôxôm (rARN) là thành phần cấu tạo nên ribôxôm.

<b>Sự khác nhau ADN</b> và ARN

<b>Cấu tạo của ADN</b> <b>Cấu tạo của ARN</b>

- Có cấu trúc hai mạch song song và xoắn
lại với nhau

- Chỉ có một mạch đơn
- Có chứa loại nuclêơtít timin T mà khơng

có uraxin U

- Chứa uraxin mà khơng có timin

</div>
<span class='text_page_counter'>(11)</span><div class='page_container' data-page=11>

<b>Câu 4: Prôtêin</b>

<b>1. Cấu trúc của prôtêin</b>

- Prơtêin là chất hữu cơ gồm các ngun tố chính: C, H, O, N.

- Prơtêin thuộc loại đại phân tử.Có khối lượng và kích thước lớn (đạt hàng triệu đvC, dài
tới 0,1 micromet).

- Prôtêin cấu tạo theo nguyên tắc đa phân, bao gồm hành trăm đơn phân mà đơn phân là
các axit amin gồm khoảng 20 loại axit amin khác nhau.

<b>2. Cấu trúc không gian</b>

- Cấu trúc bậc 1: Là trình tự sắp xếp các axitamin trong chuỗi axitamin.

- Cấu trúc bậc 2: Chuỗi axitamin tạo các vòng xoắn lò xo đều đặn. Các vịng xoắn ở prơtêin
dạng sợi cịn bện lại theo kiểu dây thừng tạo cho sợi chịu lực khỏe hơn.

- Cấu trúc bậc 3: Là hình dạng không gian 3 chiều của prôtêin do cấu trúc bậc 2 cuộn xếp

tạo thành kiểu đặc trưng cho từng loại prơtêin. VD: prơtêin hình cầu, ...

- Cấu trúc bậc 4: Là cấu trúc của một số loại prôtêin gồm 2 hoặc nhiều chuỗi axitamin cùng
loại hay khác loại kết hợp với nhau.

<b>3. Tính đa dạng và đặc thù của prơtêin</b>

- Do số lượng, thành phần và trình tự sắp xếp khác nhau của các axit amin.
- Do cấu trúc không gian bậc 3, bậc 4 của prôtêin, số chuỗi axit amin.
<b>4. Prơtêin có vai trị quan trọng đối với tế bào và cơ thể</b>

- Chức năng cấu trúc: Prôtêin là thành phần cấu tạo của chất nguyên sinh, xây dựng các
bào quan, màng sinh chất.

VD: Histon là loại prôtêin tham gia vào cấu tạo NST.

- Chức năng xúc tác các quá trình trao đổi chất. Bản chất của emzim là prơtêin, enzim có
vai trị xúc tác các q trình trao đổi chất trong cơ thể.

VD: Enzim amilaza trong nước bọt biến đổi một phần tinh bột chín thành đường glucozơ.
- Chức năng điều hịa các q trình trao đổi chất: Các hcmơn phần lớn là prơtêin,
hcmơn có vai trị điều hồ các q trình trao đổi chất trong cơ thể.

VD: Hcmơn Insulin có vai trị điều hịa hàm lượng đường trong máu, Tirơxin điều hịa
sức lớn của cơ thể.

- Ngồi những chức năng trên, prơtêin cịn có các chức năng khác:
+ Bảo vệ cơ thể (kháng thể). VD: prôtêin Interferon, ...

+ Vận chuyển: VD: prơtêin hêmơglơbin vận chuyển khí oxi, cácboníc.

+ Vận động của tế bào và cơ thể. VD: prôtêin của tế bào cơ,...

+ Cung cấp năng lượng ... cho hoạt động sống của tb và cơ thể....

* Prơtêin đảm nhận nhiều chức năng liên quan đến tồn bộ hoạt động sống của tế bào, biểu
hiện thành các tính trạng của cơ thể.

<b>Câu 5. Mối quan hệ giữa gen, ARN , prơtêin và tính trạng</b>
<b>1. Mối liên hệ</b>

+ ADN (gen) là khuôn mẫu để tổng hợp mARN.

</div>
<span class='text_page_counter'>(12)</span><div class='page_container' data-page=12>

+ Prôtêin tham gia cấu trúc và hoạt động sinh lí của tế bào  biểu hiện thành tính trạng cơ

thể.

<b>2. Bản chất mối liên hệ gen và tính trạng:</b>

+ Trình tự các nuclêơtit trong ADN (gen) quy định trình tự các nuclêơtit trong mARN,
thơng qua đó quy định trình tự các aa trong chuỗi aa cấu tạo thành prơtêin và biểu hiện
thành tính trạng.

+ NTBS được biểu hiện trong mối quan hệ: Gen mARN Prôtêin
Gen mARN: A – U , T – A , G – X , X – G
mARN Prôtêin : A – U , G – X

<b>Câu 19. Sơ đồ phân loại biến dị:</b>

<b>BIẾN DỊ</b>

<b>BIẾN DỊ DI TRUYỀN</b> <b>BIẾN DỊ KHÔNG DI TRUYỀN</b>

(THƯỜNG BIẾN)

BIẾN DỊ TỔ HỢP ĐỘT BIẾN

ĐỘT BIẾN GEN ĐỘT BIẾN NST

(3 dạng) Đột biến cấu trúc NST Đột biến số lượng NST
(3 dạng)

Dị bội thể Đa bội thể
(4 dạng) (2 dạng)
<b>Câu 6. Đột biến gen </b>

* Khái niệm: Đột biến gen là những biến đổi trong cấu trúc của gen liên quan tới một hoặc
một số cặp nuclêơtit, xảy ra tại 1 điểm nào đó trên phân tử ADN.

* Ví dụ:

<b>STT</b> <b>Sinh vật</b> <b>Đột biến gen</b> <b>Biểu hiện</b>

<b>1.</b> Lúa Bạch tạng Lúa bị bạch tạng, mất hết diệp lục.
2. Lợn Dị dạng Đầu và chân bị dị dạng

3. Lúa Tăng số bông và số hạt trên bơng

4. Người Bạch tạng Da và tóc màu trắng, mắt màu hồng
5. Người Câm điếc bẩm sinh Không nghe và nói được

* Các dạng:

+ Mất 1 cặp nuclêơtit.
+ Thêm 1 cặp nuclêôtit.

+ Thay thế cặp nuclêôtit này bằng cặp nuclêôtit khác.
* Nguyên nhân phát sinh đột biến gen

- Xuất hiện trong điều kiện tự nhiên: Do ảnh hưởng phức tạp của mơi trường trong và
ngồi cơ thể làm rối loạn quá trình tự sao của phân tử ADN (sao chép nhầm).

</div>
<span class='text_page_counter'>(13)</span><div class='page_container' data-page=13>

+ Đột biến gen thể hiện ra kiểu hình thường có hại cho sinh vật: vì chúng phá vỡ sự thống
nhất hài hoà trong kiểu gen đã qua chọn lọc tự nhiên và duy trì lâu đời trong điều kiện tự
nhiên, gây ra những rối loạn trong q trình tổng hợp prơtêin.

+ Đa số đột biến gen tạo ra các gen lặn, chúng chỉ biểu hiện ra kiểu hình khi ở thể đồng
hợp và trong điều kiện mơi trường thích hợp.

+ Một số ít đột biến gen trung tính hoặc có lợi cho sinh vật và con người, có ý nghĩa trong
chọn giống và tiến hóa.

<b>Câu 7. Đột biến cấu trúc NST</b>

* Khái niệm: Đột biến cấu trúc NST là những biến đổi xảy ra trong cấu trúc NST.
VD : Mất 1 đoạn nhỏ ở đầu NST 21 gây ung thư máu ở người

* Các dạng đột biến: Gồm các dạng: mất đoạn, lặp đoạn, đảo đoạn, chuyển đoạn.
* Nguyên nhân phát sinh đột biến cấu trúc NST:

- Do tác nhân lí học, hố học trong ngoại cảnh làm phá vỡ cấu trúc NST hoặc gây ra sự sắp

xếp lại các đoạn của chúng.

- Đột biến cấu trúc NST có thể xuất hiện trong điều kiện tự nhiên hoặc do con người.

* Đột biến cấu trúc NST thường có hại cho sinh vật: vì trải qua q trình tiến hố lâu dài,
các gen đã được sắp xếp hài hoà trên NST. Biến đổi cấu trúc NST làm thay đổi số lượng và
cách sắp xếp các gen trên đó.

<b>Câu 8. Thể dị bội</b>
* Khái niệm:

+ Đột biến số lượng NST : là những biến đổi số lượng xảy ra ở một hoặc một số cặp NST
nào đó hoặc ở tất cả bộ NST

+ Hiện tượng dị bội thể: Là hiện tượng đột biến số lượng NST mà trong tế bào sinh dưỡng
có một hoặc một số cặp NST bị thay đổi về số lượng.

+ Thể dị bội: Là cơ thể sinh vật bị đột biến số lượng NST mà trong tế bào sinh dưỡng có
một hoặc một số cặp NST bị thay đổi về số lượng.

* Các dạng:

+ Thể tam nhiễm: 2n+1
+ Thể đơn nhiễm: 2n – 1
+ Thể khuyết nhiễm: 2n – 2
+ Thể đa nhiễm: 2n + 2, ...
* Ví dụ :

Cà độc
dược

Có 12 kiểu dị bội (thể tam nhiễm 2n +1) khác nhau
Người Bệnh Đao

(tam nhiễm)

Có 3 NST số 21
2n + 1 = 47 NST

</div>
<span class='text_page_counter'>(14)</span><div class='page_container' data-page=14>

nhau, miệng hơi há, lưỡi hơi thè ra,
ngón tay ngắn, bị si đần, khơng có
con.

Bệnh tơcnơ
OX
(đơn nhiễm)

Có 1 NST giới tính X
2n – 1 = 45 NST

Nữ, lùn, cổ rụt, tuyến vú không phát
triển, chỉ 2% bệnh nhân sống đến lúc
trưởng thành nhưng khơng có kinh
nguyệt, tử cung nhỏ, mất trí và
khơng có con.

* Cơ chế phát sinh thể dị bội:

Trong giảm phân do 1 cặp NST sự không phân li dẫn đến tạo thành giao tử mà cặp NST
tương đồng nào đó có 2 NST hoặc khơng có NST nào.

* Hậu quả: Thể đột biến (2n + 1) và (2n -1) có thể gây ra những biến đổi về hình thái
(hình dạng, kích thước, màu sắc) ở thực vật hoặc gây bệnh ở người như bệnh Đao, bệnh
Tơcnơ.

<b>Câu 9. Thể đa bội</b>
* Khái niệm:

- Hiện tương đa bội thể: Là hiện tượng đột biến số lượng NST mà trong tế bào sinh dưỡng
có số NST là bội số của n ( nhiều hơn 2n): 3n, 4n, ....

- Thể đa bội: Thể đa bội là cơ thể mà trong tế bào sinh dưỡng có số NST là bội số của n
( nhiều hơn 2n): 3n, 4n, ....

VD : Củ cải 4n có kích thước to hơn củ cải 2n

Thân và lá cây cà độc dược có kích thước tăng dần theo bộ NST 3n, 6n, 9n,12n.
* Các dạng:

- Đa bội lẻ: 3n, 5n, 9n, ...

- Đa bội chẵn: 4n, 6n, 8n, 12n, ...
* Đặc điểm của thể đa bội :

+ Tế bào đa bội Có số lượng NST tăng lên gấp bội, số lượng ADN cũng tăng tương ứng,vì
thế quá trình tổng hợp các chất hữu cơ diễn ra mạnh mẽ hơn, dẫn tới kích thước tế bào của
thể đa bội lớn, cơ quan sinh dưỡng to, sinh trưởng phát triển mạnh, chống chịu với ngoại
cảnh tốt.

* Ứng dụng : Ứng dụng hiệu quả trong chọn giống cây trồng.

Ví dụ :

+ Tăng kích thước thân cành để tăng sản lượng gỗ (dương liễu...)

+ Tăng kích thước thân, lá, củ để tăng sản lượng rau, hoa màu: Bí ngơ, bí đao, cà chua, khoai
tây,...

+ Tạo các giống cây ăn quả không hạt: Chuối, doi, hồng, ...

</div>
<span class='text_page_counter'>(15)</span><div class='page_container' data-page=15>

Sự khác nhau cơ bản giữa thể tam nhiễm và thể tam bội

<b>Thể tam nhiễm</b> <b>Thể tam bội</b>

Là dạng đột biến dị bội Là dạng đột biến đa bội
Thường có hại cho bản thân sinh vật: gây

quái thai, dị hình, dị dạng, bệnh di truyền,
…

Có lợi cho bản thân sinh vật: Tăng kích
thước tế bào, cơ quan, cơ thể, tăng sức
chống chịu với môi trường,…

Được áp dụng trong chọn giống cây trồng.

Kí hiệu: 2n + 1 Kí hiệu: 3n

Có 1 cặp NST với 3 chiếc NST Tất cả các cặp NST đều có 3 chiếc.
<b>Câu 10. Thường biến, mức phản ứng, mối quan hệ giữa KG, MT, KH.</b>

<b>1. Thường biến</b>

* Khái niệm: Thường biến là những biến đổi kiểu hình phát sinh trong đời cá thể dưới ảnh hưởng trực
tiếp của mơi trường.

<b>ST</b>
<b>T</b>

<b>Tên</b>
<b>sinh</b>
<b>vật</b>

<b>Mơi trường</b> <b>Biến đổi kiểu hình</b>
<b>tương ứng</b>

<b>Giải thích, ý nghĩa</b>
<b>thích nghi</b>

<b>1.</b> _Cây

rau
mác

Lá chìm trong nước Lá hình dải, mềm mại Tránh sóng ngầm
Lá nổi trên mặt nước Lá to, hình bản rộng Quang hợp thuận lợi
Lá vươn trong khơng

khí

Lá nhỏ, hình mũi mác Tránh gió mạnh

4.

Cây
xương

rồng

Sa mạc Rễ dài, đâm sâu, lan
rộng

Thân mọng nước
Lá biến thành gai

Hút được nhiều nước
Dự trữ nước

Tránh thoát hơi nước

Nơi có đủ nước Có lá Quang hợp thuận lợi

6. _{Cây su}
hào

Chăm sóc đúng kĩ thuật củ to Đủ điều kiện phát triển
Chăm sóc khơng đúng kĩ

thuật

củ nhỏ Chưa đủ điều kiện phát
triển

8. …

<b>Phân biệt thường biến và đột biến</b>

<b>Thường biến</b> <b>Đột biến</b>

- Là những biến đổi kiểu hình, không biến đổi
trong vật chất di truyền, dưới ảnh hưởng trực tiếp của
môi trường

- Diễn ra đồng loạt, theo hướng xác định
tương ứng với mơi trường

- Khơng di truyền được.

- Thường có lợi, giúp SV thích nghi với mơi
trường.

- Biến đổi trong vật chất di truyền
(ADN, NST) từ đó dẫn đến thay đổi
kiểu hình

- Biến đổi riêng lẻ, ngẫu nhiên với tần
số thấp.

- Di truyền được.

</div>
<span class='text_page_counter'>(16)</span><div class='page_container' data-page=16>

+ Bố mẹ không truyền cho con những tính trạng (kiểu hình) được hình thành sẵn mà truyền
cho con một kiểu gen qua định cách phản ứng trước mơi trường.

+ Kiểu hình (tính trạng hoặc tập hợp tính trạng) là kết quả của sự tương tác giữa kiểu gen
và mơi trường.

+ Tính trạng chất lượng phụ thuộc chủ yếu vào kiểu gen, ít chịu ảnh hưởng từ mơi trường.
+ Tính trạng số lượng (phải thơng qua cân, đong, đo, đếm , . .. mới xác định được) thường
chịu ảnh hưởng nhiều của môi trường tự nhiên hoặc điều kiện trồng trọt, chăn nuôi nên
biểu hiện rất khác nhau.

VD. SGK

<b>3. Mức phản ứng</b>

* Khái niệm: Mức phản ứng là giới hạn thường biến của một kiểu gen (hoặc chỉ 1 gen hay
nhóm gen) trước mơi trường khác nhau.

* Đặc điểm: Mức phản ứng do kiểu gen quy định, nên di truyền được.

* Vd: giống lúa DR2 trong điều kiện gieo trồng tốt nhất đạt năng suất tối đa là 8 tấn / ha/
vụ ,còn trong điều kiện gieo trồng bình thường đạt năng suất bình quân là 4,5 đến 5 tấn /
ha/ vụ

<b>4. Ứng dụng trong trồng trọt, chăn nuôi</b>

+ Người ta đã vận dụng hiểu biết về ảnh hưởng của mơi trường đối với tính trạng số lượng
là: tạo điều kiện thuận lợi nhất để đạt tới kiểu hình tơí đa nhầm tăng năng suất và hạn chế
các điều kiện ảnh hưởng xấu làm giảm năng suất.

+ Người ta đã vận dụng hiểu biết về mức phản ứng để tăng năng suất vật nuôi cây trồng:
theo 2 cách: áp dụng kĩ thuật chăn ni trồng trọt thích hợp hoặc cải tạo thay giống củ

bằng giống mớicó tiềm năng năng suất cao hơn.

<b> </b>

<b> TỔNG HỢP KIẾN THỨC ÔN TẬP MƠN SINH HỌC LỚP 9</b>
<b>PHỊNG DỊCH COVID 19 LẦN 4</b>

<b>Câu 1. Phương pháp nghiên cứu di truyền người</b>
<b>1. Khó khăn khi nghiên cứu di truyền người</b>
<b>2. Nghiên cứu phả hệ</b>

* Khái niệm: là phương pháp theo dõi sự di truyền của 1 tính trạng nhất định trên những
người thuộc cùng 1 dịng họ qua nhiều thế hệ, người ta có thể xác định đặc điểm di truyền
(trội, lặn do 1 gen hay nhiều gen quy định, có liên kết với giới tính hay khơng).

</div>
<span class='text_page_counter'>(17)</span><div class='page_container' data-page=17>

+ Các tính trạng: thân cao, da đen, tóc quăn, sống mũi cong, nhiều lơng, … là các tính
trạng trội; các tính trạng thân thấp, da trắng, tóc thẳng, sống mũi thẳng, ít lơng, … lá các
tính trạng lặn.

+ Các tính trạng: Mù màu, máu khó đơng, … do gen lặn nằm trên NST giới tính X quy
định.

<b>3. Nghiên cứu trẻ đồng sinh</b>

+ Trẻ đồng sinh cùng trứng và khác trứng

<b>Đồng sinh cùng trứng</b> <b>Đồng sinh khác trứng</b>

Sinh ra từ 1 trứng được thụ tinh với 1
tinh trùng

Sinh ra từ các trứng khác nhau, mỗi trứng
thụ tinh với 1 tinh trùng

Có cùng kiểu gen Có kiểu gen khác nhau

Đồng giới Có thể cùng giới hoặc khác giới

Kiểu hình gần giống nhau Kiểu hình khác nhau

+ Ý nghĩa của nghiên cứu trẻ đồng sinh:

- Nghiên cứu trẻ đồng sinh giúp chúng ta hiểu rõ vai trò của kiểu gen và vai trò của mơi
trường đối với sự hình thành tính trạng.

- Hiểu rõ sự ảnh hưởng khác nhau của môi trường đối với tính trạng số lượng và tính trạng
chất lượng.

<b>Câu 2. Bệnh và tật di truyền di truyền ở người</b>
<b>a. Bệnh di truyền</b>

<b>STT</b> <b>Tên bệnh</b> <b>Đặc điểm di truyền</b> <b>Biểu hiện</b>

<b>1.</b> Bệnh Đao

- Do ĐB dị bội thể gây ra:
rối loạn ở Cặp NST số 21
có 3 NST

Về hình thái: - Bé, lùn, cổ rụt, má phệ,

miệng hơi há, lưỡi hơi thè ra, mắt hơi
sâu và 1 mí, khoảng cách giữa 2 mắt xa
nhau, ngón tay ngắn

Về sinh lí: si đần bẩm sinh, khơng có
con.

2. Bệnh Tơcnơ

- Do ĐB dị bội thể gây ra:
rối loạn ở Cặp NST số 23
ở nữ chỉ có 1 NST (X)

- Bề ngoài bệnh nhân là nữ, lùn, cổ
ngắn,

tuyến vú khơng phát triển, mất trí,

- Khơng có kinh nguyệt, tử cung nhỏ,
không con.

3. Bệnh bạch
tạng

- Do Đột biến gen lặn gây
ra

- Da và tóc màu trắng, mắt màu hồng
4. Bệnh câm

điếc bẩm

- Do Đột biến gen lặn gây

</div>
<span class='text_page_counter'>(18)</span><div class='page_container' data-page=18>

sinh

5. Ung thư máu Mất một đoạn nhỏ ở đầu
NSt số 21

Ung thư máu
6. Mù màu Gen lặn nằm trên NST

giới tính quy định

Khơng phân biệt được màu đỏ và màu
lục

7. Máu khó
đơng

Gen lặn nằm trên NST
giới tính quy định

Máu khống đông khi bị chảy máu
8.

<b>b. Tật di truyền </b>

+ Đột biến NST gây ra : Tật khe hở môi hàm, Bàn tay, chân mất một số ngón, Bàn tay,
chân dính ngón, Bàn tay nhiều ngón, ...

+ Đột biến gen gây ra : Tật xương chi ngắn, bàn chân nhiều ngòn, ...
<b>c. Các biện pháp hạn chế phát sinh tật, bệnh di truyền</b>

1. Nguyên nhân:

+ Do ảnh hưởng của các tác nhân vật lí, hố học trong tự nhiên.
+ Do ơ nhiễm mơi trường.

+ Do rối loạn q trình trao đổi chất trong tế bào.
2. Biện pháp:

+ Đấu tranh chống ản xuất, thử, sử dụng vũ khí hạt nhân, vũ khí hóa học.
+ Hạn chế các hoạt động gây ô nhiễm môi trường.

+ Sử dụng hợp lí các loại thuốc trừ sâu, thuốc diệt cỏ dại, thuốc chữa bệnh.

+ Hạn chế kết hơn giữa những người có nguy cơ mang gen gây các tật bệnh di truyền, hạn
chế sinh con của các cặp vợ chồng nói trên.

<b>Câu 3. Di truyền y học tư vấn</b>

* Khái niệm: Di truyền y học tư vấn là sự phối hợp các phương pháp xét nghiệm, chuẩn
đoán hiện đại về mặt di truyền cùng với nghiên cứu phả hệ.

* Chức năng (nội dung): chuẩn đốn, cung cấp thơng tin và cho lời khun liên quan đến
các bệnh và tật di truyền.

* VD: SGK

<b>* Cơ sở khoa học của các quy định:</b>

<i>+ Những người có quan hệ huyết thống trong vịng 4 đời khơng được kết hơn với nhau:</i>
- Luật hơn nhân và gia đình quy định những người có quan hệ huyết thống trong vịng 4
đời khơng được kết hơn với nhau.

- Di truyền học đã chỉ rõ hậu quả của việc kết hôc gần làm cho các đột biến gen lặn có hại
được biểu hiện ở cơ thể đồng hợp. Tỉ lệ trẻ sơ sinh bị dị tật bẩm sinh tăng rõ ở những cặp
kết hôn cùng họ hàng, tác hại này dẫn đến suy thối nịi giống

</div>
<span class='text_page_counter'>(19)</span><div class='page_container' data-page=19>

<i>+ Hơn nhân 1 vợ 1 chồng : </i>

- Pháp luật quy định hôn nhân một vơ một chồng.

- Trên thế giới và ở Việt Nam, tỉ lệ nam/nữ trong độ tuổi 18 – 35 tuổi xấp xỉ 1:1.

- Hôn nhân 1 vợ, 1 chồng để đảm bảo hạnh phúc gia đình tránh mâu thuẫn và để tập trung
nuôi dạy con cái.

<i>+ Không nên sinh con quá sớm hoặc quá muộn:</i>
- Sinh con trong độ tuổi 24 – 34 tuổi là phù hợp.
- Khơng sinh con q sớm vì:

Cơ thể người mẹ chưa phát triển đầy đủ.

Người mẹ chưa chuẩn bị kiến thức tốt nhất cho việc mang thai và nuôi con
Người mẹ có thời gian học tập cơng tác ổn định.

- Khơng sinh con quá muộn sau độ tuổi 35 vì:

Tỉ lệ trẻ em sinh ra ở những người mẹ từ 35 tuổi trở lên là rất cao.
<i>+ Mỗi cặp vợ chồng chỉ nên dừng lại ở 1 -2 con:</i>

- Pháp luật quy định mỗi cặp vợ chồng chỉ nên dừng lại ở 1 -2 con.

- Hạn chế sự gia tăng dân số quá nhanh. Dân số tăng nhanh dẫn đến nhiều hậu quả xấu cho
xã hội.

- Có ít con giúp bố mẹ tập trung xây dựng kinh tế gia đình và nuôi dạy con cái tốt.
<b>Câu 4. Công nghệ tế bào</b>

<b>1. Khái niệm: Công nghệ tế bào là ngành kĩ thuật về quy trình ứng dụng phương pháp</b>
ni cấy tế bào hoặc mô để tạo ra cơ quan hoặc cơ thể hồn chỉnh.

<b>2. Cơng nghệ tế bào gồm 2 công đoạn thiết yếu là:</b>

+ Tách tế bào hoặc mô từ cơ thể rồi nuôi cấy ở môi trường dinh dưỡng nhân tạo để tạo mô
sẹo.

+ Dùng hoocmon sinh trưởng kích thích mơ sẹo phân hố thành cơ quan hoặc cơ thể hồn
chỉnh.

<b>3. Kết quả:</b>

<i>a. Nhân giống vơ tính trong ống nghiệm:</i>
- Ưu điểm:

+ Tăng nhanh số lượng cây giống.
+ Rút ngắn thời gian tạo các cây con.

+ Bảo tồn 1 số nguồn gen thực vật quý hiếm.

- Triển vọng : Là PP có hiệu quả để tăng nhanh số lượng cá thể đáp ứng được yêu cầu sản
xuất.

<i>b. Ứng dụng nuôi cấy tế bào và mô trong chọn giống cây trồng:</i>
Để phát hiện và chọn lọc dòng tế bào xooma biến dị.

<i>c. Nhân bản vơ tính ở động vật.</i>

</div>
<span class='text_page_counter'>(20)</span><div class='page_container' data-page=20></div>

<!--links-->