Giáo án Tự chọn lớp 10 - Chủ đề 7: Những lỗi về diễn đạt trong việc viết bài văn

<span class='text_page_counter'>(1)</span>Gi¸o ¸n tù chän 10 Ngµy so¹n: Ngµy d¹y : Líp d¹y :. §µo ThÞ Thanh Hoµi. Chủ đề 7 Những lỗi về diễn đạt trong viÖc viÕt bµi v¨n. A- Môc tiªu bµi d¹y Gióp Hs 1- Kiến thức : Nhận thức được yêu cầu về diễn đạt trong một bài văn và những lỗi thường mắc phải khi viết một bài văn 2- Kĩ năng : Có kĩ năng phân tích và chữa lỗi về diễn đạt trong bài văn để hoàn thiện và Nâng cao kĩ năng diễn đạt khi làm văn 3- Thái độ : nâng cao thái độ thận trọng khi viết văn để hoà thiện và nâng cao kĩ năng diễn đạt khi viết văn B- ChuÈn bÞ - SGK - SGV vµ tµi liÖu tham kh¶o kh¸c C- Phương pháp - Kết hợp các thao tác diễn giảng, gợi mở, trao đổi thảo luận….. D- Néi dung vµ tiÕn tr×nh lªn líp Hoạt động của GV và HS. Nội dung và yêu cầu cần đạt. Hoạt động 1 - GV ổn định tổ chức - GV kiÓm tra bµi cò - GV định hướng HS tìm hiểu khái quát về kĩ năng diễn đạt trong bµi v¨n (?) Anh chÞ hiÓu thÕ nµo lµ kÜ năng diễn đạt? - HS trao đổi thảo luận - GV gîi më. I. Khái quát về kĩ năng diễn đạt trong bài văn 1) Khái niệm về kĩ năng diễn đạt - Kĩ năng diễn đạt là kĩ năng biểu hiện nhận thứ , tư tưởng, tình cảm của mình bằng phương tiện ngôn ngữ, khiến cho người đọc, người nghe lĩnh hội được đầy đủ, chính xác những nội dung đó - Kĩ năng diễn đạt( giới hạn trong kĩ năng diễn đạt ở d¹ng ng«n ng÷ viÕt cña bµi v¨n( cã thÓ gåm nhiÒu phương diện) (?) Khi lµm v¨n chóng ta cÇn chó + KÜ n¨ng viÕt ch÷ vµ sö dông c¸c kÝ hiÖu thuéc vÒ ch÷ ý những gì khi diễn đạt ? viết, cần viết đúng các quy định về chữ viết: . ChÝnh t¶ - HS tr¶ lêi theo nhãm . ViÕt hoa - GV nhËn xÐt, tæng hîp . Viết từ nước ngoài, về vận dụng dấu câu hay các kí hiÖu ch÷ viÕt kh¸c & c¶ víi tr×nh bµy v¨n b¶n… + Kĩ năng dùng từ sao cho đúng& hay . §óng vÒ h×nh thøc cÊu t¹o . §óng vÒ nghÜa . Đúng về đặc điểm ngữ pháp( Thể hiện ở sự kết hợp 1 Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(2)</span> Gi¸o ¸n tù chän 10. §µo ThÞ Thanh Hoµi với các từ khác để cấu tạo cụm từ và câu) . §óng c¶ vÒ s¾c th¸i biÓu c¶m& phong c¸ch ng«n ngữ chung của bài viết đồng thời sử dụng một cách sáng tạo, có tính nghệ thuật và đạt hiệu quả giao tiếp cao + Kĩ năng đạt câu sao cho mỗi câu đều đúng theo quy tắc cấu tạo câu của tiếng việt, đáp ứng được nhiệm vụ và mục đích giao tiếp chung của cả bài văn, đồng thời néi dung ý nghÜa cña tong c©u thÓ hiÖn chÝnh x¸c vµ râ ràng nội dung định biểu đạt và phù hợp với những nguyªn t¾c chung trong nghÖ thuËt vµ t­ duy cña con người. + Kĩ năng liên kết các câu với nhau để tổ chức lên các đơn vị lớn hơn của bài văn( Đoạn, mục, phần) và tổ chøc lªn toµn bµi v¨n( Bµi v¨n) Hoạt động 2 - GV yªu cÇu HS tr×nh bµy nh÷ng + KÜ n¨ng t¸ch ®o¹n v¨n vµ liªn kÕt c¸c ®o¹n môc phÇn trong bài văn, kĩ năng đặt đề mục và tên đề cho bài văn yêu cầu cơ bản về diễn đạt khi lµm mét bµi v¨n. 2) Một số yêu cầu cơ bản về diễn đạt trong bài văn viết - HS lần lượt trình bày - Cần diễn đạt trong sáng gãy gọn - GV nhËn xÐt, chuÈn kiÕn thøc - Cần diễn đạt cho chặt chẽ, nhất quán, không MT - Cần diễn đạt ngắn gọn, giản dị, trách cầu kì, sáo rỗng - Cần diễn đạt phù hộ với phong cách ngôn ngữ của bài v¨n Hoạt động 3 - GV hướng dẫn HS Phân tích và 3) Phân tích và chữa một số loại lỗi về diễn đạt Trong việc viết bài văn, có thể mắc lỗi diễn đạt về chữa một số loại lỗi về diễn đạt những phương diện khác nhau a) Diễn đạt tối nghĩa, quan lạc VD: Trong khi gia đình bị tan nát, bọn sai nha hoành hành, hách dịch đem Vương Ông, vơ vét của cải cho - GV cung cÊp ng÷ liÖu SGK trang 88 đầy túi tham, Nguễn Du đã vạch bộ mặt thật của chúng - HS trao đổi thảo luận phát hiện là trên địa vị của đồng tiền có thể đổi trắng thay đen, nh÷ng lçi cña ®o¹n v¨n đồng tiền tác oai tác phúc hãm hại người dân lương - HS trình bày trước lớp thiện để làm giàu cho lũ quan nha, thật hết sức vô liêm - HS bæ sung sØ. - GV tæng hîp chuÈn kiÕn thøc VD trªn m¾c nhiÒu lçi: - Quan hệ ý nghĩa giữa phần từ ngữ( Trong khi gia đình bÞ tan n¸t…)& CN(NguyÔn Du) -> Kh«ng phï hîp - Phần:” Trên địa vị của đồng tiền có thể đổi trăng thay ®en”-> RÊt tèi nghÜa - Sai h×nh thøc cÊu t¹o cña côm tõ” T¸c oai t¸c phóc”( Ph¶i lµ t¸c oai t¸c qu¸i) - Tõ” H·m h¹i”-> Dïng tõ sai - PhÇn “thËt hÕt søc v« liªm sØ”-> kh«ng cã quan hÖ ý nghÜa râ rµng víi c¸c phÇn trªn Cã thÓ söa ch÷a nh­ sau:( Xem SGV/ 88) 2 Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(3)</span> Gi¸o ¸n tù chän 10 - GV cung cÊp ng÷ liÖu SGK trang 89 - HS trao đổi thảo luận phát hiện nh÷ng lçi cña ®o¹n v¨n - HS trình bày trước lớp - HS bæ sung - GV tæng hîp chuÈn kiÕn thøc. - GV cung cÊp ng÷ liÖu SGK trang 89 - HS trao đổi thảo luận phát hiện nh÷ng lçi cña ®o¹n v¨n - HS trình bày trước lớp - HS bæ sung - GV tæng hîp chuÈn kiÕn thøc. §µo ThÞ Thanh Hoµi b) Diễn đạt dài dòng, lủng củng,” dây cà ra dây muống” VD: Qua cuộc đời và văn thơ của Nguyễn Trãi cho chúng ta thấy ông có lòng yêu nước căm thù giặc sâu sắc với tất cả vì đất nước, vì nhân dân ông nghĩ như vậy mà nguyện hết lòng, hết sức ra sức cứu nước, giúp dân với c/đ thơ văn của ông là vũ khí sắc bén quân thù đã phải khiếp sợ và mãi mãi lưu trong lịch sử đất nước ta.  Lçi: - C©u dµi, lñng cñng, l»ng nh»ng gi÷a c¸c ý - Phần đầu không phân định rõ ràng giữ Trạng ngữ và CN - Trật tự sắp xếp trong phần “ Với tình cảm vì đất nước, vì nông dân nghĩ như vậy mà nguyện …cứu nước gióp d©n” kh«ng m¹ch l¹c - Từ “ với” dùng 2 lần trong câu đều không đúng lµm cho quan hÖ ý nghÜa trong c©u kh«ng ®­îc ph©n định rõ ràng  Cã thÓ ch÷a b»ng c¸ch ng¾t thµnh nhiÒu c©u vµ ch÷a nh÷ng tõ ng÷ cÇn thiÕt nh­ sau( Xem SGV/ 89) c) Diễn đạt có mâu thuẫn, không nhất quán VD: Đoàn thuyền đánh cá ra khơi trong cảnh màn trời buông xuống. Sóng biển cài then đêm sập cửa, vũ trô ®i vµo yªn tÜnh, v¾ng lÆng bèn bÒ kh«ng mét tiÕng động. Lá cờ đỏ trên đỉnh cột buồm bay phần phật trước giã. Nh÷ng ®­êng chØ viÒn ãng ¸nh nh­ s¸ng rùc trong đêm. Tg sóng vỗ vào thân thuyền rì rầm nghe như bản nh¹c v« tËn cña biÓn c¶ ng©n nga nh­ lêi t©m sù. Nh÷ng khu«n mÆt r¸m n¾ng, nh÷ng c¸ch tay g©n guèc, b¾p thÞt næi cuån cuén khÈn truowng chuÈn bÞ nhæ leo lªn ®­êng  Lçi:( nhiÒu lçi) - Sù triÓn khai ý cã nhiÒu m©u thuÉn + C©u ®Çu: Nãi ra kh¬i + C©u cuèi: L¹i cho biÕt míi chuÈn bÞ nhæ leo + Đêm đã buông xuống mà còn có thể thấy rõ những đường chỉ viền của lá cờ trên đỉnh cột buồm, thấy rõ nh÷ng khu«n mÆt r¸m n¾ng, nh÷ng c¸nh tay g©n guèc, bắp thịt nổi cuồn cuộn, vũ trụ đã yên tĩnh, vắng lặng, không 1 tiếng động, nhưng lại miêu tả tiếng phần phật cña l¸ cê, tiÕng vç sãng… - Sự tưởng tượng của cá nhân người viết không đúng víi bµi th¬ “ §T§ c¸”- Huy CËn  Ch÷a: ( SGV/ 89) d) Diễn tả không đúng quan hệ lập luận VD: Quan l¹i tham nhòng bãc lét nh©n d©n. ChÝnh v× 3 Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(4)</span> Gi¸o ¸n tù chän 10 - GV cung cÊp ng÷ liÖu SGK trang 89 - HS trao đổi thảo luận phát hiện nh÷ng lçi cña ®o¹n v¨n - HS trình bày trước lớp - HS bæ sung - GV tæng hîp chuÈn kiÕn thøc. §µo ThÞ Thanh Hoµi thế mà tên quan xử kiện đã bắt cha và em Thúy Kiều sau khi vơ vét của cải nhà Vương Ông  Lçi: - §o¹n v¨n dïng h×nh thøc thÓ hiÖn lËp luËn “ ChÝnh vì thế”, nhưng quan hệ ý nghĩa giữa câu trước và câu sau không đúng quan hệ giữa luận cứ và kết luận: Câu đầu kh«ng ph¶i lµ nguyªn nh©n kÕt luËn ë c©u sau - Phần sau chưa diễn đạt rõ ý  Ch÷a(SGV/90) e) Diễn đạt rời rạc, đứt mạnh, thiếu sự liên kết VD:SGV/ 90 Lçi: - C¸c ý trong ®o¹n kh«ng m¹ch l¹c, thiÕu sù liªn kÕt + C©u ®Çu giíi h¹n trong t¸c phÈm “Sèng mßn” + Nhưng sau đó 1 số câu lại nói về những nhân vật ở c¸c t¸c phÈm kh¸c: nh©n vËt Hé - ý trong ®o¹n v¨n lén xén: Tõ t¸c phÈm nµy nhÈy sang t¸c phÈm kh¸c - Gi÷a c¸c c©u thiÕu c¸c sù chuyÓn ý nªn thiÕu g¾n kÕt víi nhau  Ch÷a: ( SGV/ 90) g) Diễn đạt trùng lặp - GV cung cÊp ng÷ liÖu SGK VD: SGV/ 91 trang 91 Lçi: - HS trao đổi thảo luận phát hiện - §o¹n v¨n cã 10 c©u nh­ng ý trïng lÆp ë 4 c©u: 2, nh÷ng lçi cña ®o¹n v¨n 5, 6, 9 - HS trình bày trước lớp  Ch÷a: ( SGV/92) - HS bæ sung h) Diễn đạt sáo rỗng - GV tæng hîp chuÈn kiÕn thøc VD: SGV/92 i) Diễn đạt vụng về, thô thiển VD: SGV k) Diễn đạt không phù hợp với phong cách ngôn ngữ viÕt cña bµi v¨n VD: SGV/92 II. Thùc hµnh Hoạt động 4 1) Phân tích và chữa lỗi diễn đạt trong những đoạn văn sau: - GV định hướng HS thực hành a) C¶nh vËt trong bµi th¬….( SGK/ 93) phân tích và chữa lỗi diễn đạt - Phân tích lỗi: Diễn đạt MT, không nhất quán. Những - HS đọc các ngữ liệu SGK trang hình ảnh dường như đều chuyển dịch. Vậy mà nói cảnh 93 v¾ng vÎ, im ¾ng - HS phân tích, trao đổi thảo luận b) NguyÔn Tu©n s¸ng t¹o….. ( SGK/ 93) - GV tæng hîp chuÈn kiÕn thøc - Lỗi: Diễn đạt tối nghĩa không rõ ràng. 2- Diễn đạt trong hai câu văn sau sai về quan hệ từ, hãy 4 Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(5)</span> Gi¸o ¸n tù chän 10 Hoạt động 5 (GV cñng cè, rót kinh nghiÖm) - GV rót kinh nghiÖm bµi d¹y ……………………………........ ………………………………… ………………………………… ………………………………… …………………………………. §µo ThÞ Thanh Hoµi ph©n tÝch vµ ch÷a l¹i? - VÝ dô : SGK trang 94 - Ph©n tÝch lçi sai: - Ch÷a l¹i :. 5 Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(6)</span>