Giáo án môn Ngữ văn lớp 11 - Tiết 20 đến tiết 85

<span class='text_page_counter'>(1)</span>Giáo án Ngữ Văn 11 Ngµy so¹n :18/8/2008. V¨n häc. Nguyễn Thị Thu Thuỷ TiÕt 1,2. Vµo phñ chóa TrÞnh ( Trích Thượng kinh kí sự ). A. Môc tiªu bµi häc : Gióp HS : - C¶m nhËn ®­îc gi¸ trÞ hiÖn thùc s©u s¾c cña ®o¹n trÝch : cuéc sèng vµ sinh ho¹t n¬i phñ chóa thÓ hiÖn nh©n c¸ch thanh cao cña t¸c gi¶ qua ngßi bót kÝ sù ch©n thùc, s¾c s¶o vÒ cuéc sèng trong phñ chóa TrÞnh. - Thấy được vẻ đẹp nhân cách, tài năng của một bậc danh y lỗi lạc. B. ChuÈn bÞ cña thÇy vµ trß : - SGK, SGV líp 11 c¬ b¶n. - ThiÕt kÕ gi¸o ¸n. - HS so¹n bµi theo c©u hái SGK, SGK C. Phương pháp thực hiện : GV tổ chức dạy học theo phương pháp nêu vấn đề, phát vấn, đàm thoại… D. TiÕn tr×nh giê d¹y : 1. ổn định tổ chức : SÜ sè : 2. KiÓm tra bµi cò : GV kiÓm tra sù chuÈn bÞ bµi cña HS qua vë so¹n bµi. ? Văn học Việt Nam từ thế kỉ X đến hết thế kỉ XI X chia làm mấy giai đoạn ? Kể tªn mét t¸c gi¶, t¸c phÈm tiªu biÓu cho mçi giai ®o¹n ? 3. Bµi míi : H§ cña GV vµ HS Nội dung cần đạt HĐ 1 : Hướng dẫn tìm hiểu tác I.T×m hiÓu chung : gi¶, t¸c phÈm. 1. T¸c gi¶ : ? H·y tr×nh bµy mét sè nÐt c¬ bản về đặc điểm xã hội thời Lê - Lª H÷u Tr¸c(1724 – 1791), tªn hiÖu lµ H¶i H÷u Tr¸c ? Thượng Lãn Ông. - ¤ng lµ mét danh y, mét nhµ th¬ lín. ¤ng lµ - X· héi rèi ren : vua Lª bï nh×n, người khiêm tốn, nhân hậu, có biệt tài chữa chóa TrÞnh tiÕm quyÒn, ¨n ch¬i xa bệnh, y đức sáng ngời, không màng danh lợi. hoa, l·ng phÝ, nh©n d©n c¬ cùc… - Một nhà văn có nhiều đóng góp : đưa thể kí ? H·y tr×nh bµy nh÷ng hiÓu biÕt trung đại trở thành văn xuôi tự sự nghệ cña em vÒ t¸c gi¶ Lª H÷u Tr¸c thuËt… ( GV : quê hương tác giả : gần Thăng Long, vốn là mảnh đất địa linh nh©n kiÖt, cã nhiÒu nh©n tµi nh­ : NguyÔn Tr·i, NguyÔn D÷, NguyÔn HiÒn, Ph¹m §×nh Hæ… ? H·y kÓ tªn nh÷ng t¸c phÈm lín 1 Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(2)</span> Giáo án Ngữ Văn 11 cña Lª H÷u Tr¸c -HS tr¶ lêi, GV bæ sung.. *GV hướng dẫn cách đọc : giọng chậm rãi, từ tốn, chú ý đọc một số c©u tho¹i. - GV đọc trước một đoạn. - 3 – 4 HS đọc tiếp cho đến hết. - GV và HS nhận xét cách đọc. ? Quang c¶nh phñ chóa ®­îc t¸i hiÖn theo tr×nh tù nµo ? C¶nh vËt vµ sinh ho¹t cña mäi người ở đây có đặc điểm gì ? HS t×m chi tiÕt vµ tr¶ lêi.. ? H×nh ¶nh, chi tiÕt nµo, theo em đã chứng tỏ tài quan sát kĩ càng, s¾c s¶o cña t¸c gi¶ ? Qua ®©y, cã thÓ kh¸i qu¸t. Nguyễn Thị Thu Thuỷ 2. T¸c phÈm : - Bộ Hải Thượng y tông tâm lĩnh viết bằng chữ Hán, gåm 66 quyÓn – mét c«ng tr×nh nghiªn cøu y häc xuất sắc thời trung đại. - Tác phẩm Thượng kinh kí sự ( 1782, 1785) in ở cuèi bé Y t«ng t©m lÜnh. 3. §o¹n trÝch : a. XuÊt xø ®o¹n trÝch : SGK b. Thể kí : thể văn xuôi tự sự trung đại ghi chép nh÷ng c©u chuyÖn, sù viÖc, nh©n vËt cã thËt vµ tương đối hoàn chỉnh, xuất hiện ở Việt Nam từ thế kØ XVIII. c. Bè côc ®o¹n trÝch : 4 phÇn - PhÇn 1 : Tõ ®Çu - > chÇu ngay : më truyÖn – lÝ do vµo phñ theo lÖnh chØ cña chóa. - PhÇn 2 : TiÕp - > cho thËt kÜ : c¶nh m¾t thÊy, tai nghe trªn ®­êng vµo phñ chóa. - Phần 3 : Tiếp đến - > khác chúng ta nhiều lắm : Khám bệnh và kê đơn. - PhÇn 4 : Cßn l¹i. => Bè côc m¹ch l¹c, kÓ, t¶ theo tr×nh tù thêi gian vµ sù viÖc, chän ng«i kÓ thø nhÊt x­ng t«i, t¸i hiÖn những điều tự người viết chứng kiến và cảm nhận. d. §äc diÔn c¶m :. e. Gi¶i thÝch tõ khã : ( Xem chó thÝch ch©n SGK ) II. Ph©n tÝch : 1. C¶nh sinh ho¹t trong phñ chóa qua c¸i nh×n vµ c¶m nhËn trùc tiÕp cña t¸c gi¶ : - C¶nh ®­îc kÓ vµ t¶ theo tr×nh tù tõ sau phñ chóa tíi ®iÕm, vµ c¶nh néi cung ( theo ch©n người dẫn đường, từ ngoài vào trong, từ xa đến gần). - Cảnh ngoài : mấy lần cửa, vườn hoa, quanh co hµnh lang, ®iÕm H¹ m·, ng«i nhµ lín §¹i ®­êng léng lÉy, phßng trµ…c¸c quan l¹i, khách khứa, người giúp việc, bảo vệ, phục dịch đi lại nườm nượp; thị vệ nghiêm trang c¶nh gi¸c. 2 Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(3)</span> Giáo án Ngữ Văn 11 điều gì về đời sống sinh hoạt của vua chóa thêi Lª - TrÞnh ?. ? Theo em, chi tiết nào đắt giá nhÊt. ? §iÓm næi bËt trong c¸ch sinh ho¹t n¬i phñ chóa ? ? Qua c¶nh sèng xa hoa, giµu sang cña chóa gîi lªn quyÒn uy cña chóa nh­ thÕ nµo - Chóa gi÷ vÞ trÝ träng yÕu, cã quyền uy tối thượng.. Nguyễn Thị Thu Thuỷ - Cảnh nội cung : trướng gấm, màn là, sập vàng, ghế rồng, đèn sáp lấp lánh, hương hoa ngµo ng¹t, cung nh©n xóm xÝt, mµu mÆt phấn, màu áo đỏ.  C¶nh phñ chóa th©m nghiªm, kiÕn tróc cÇu k×, qui m« to lín, tr¸ng lÖ, mµu s¾c léng lÉy…Giµu sang, xa hoa. - Nhiều thủ tục rườm rà, nhiêu khê : ăn bữa s¸ng cña t¸c gi¶ ë ®iÕm HËu m·, c¶nh mäi người chầu hầu thế tử; cảnh chào lạy và xem hÇu m¹ch, kh¸m bÖnh cho thÕ tö; c¶nh chÈn bệnh kê đơn,… - Chi tiết thế tử cười, khen ông già thầy thuốc lạy mình khéo là chi tiết đắt giá nhất. -> Vừa chân thực vừa đậm chất hài hước kín đáo: nói lên quyền uy tối thượng của đấng con trời, th©n phËn nhá nhoi cña thÇy thuèc hÇu h¹, thái độ kín đáo khách quan của người kể. =>Cung c¸ch sinh ho¹t víi nhiÒu lÔ nghi, phÐp t¾c, h¬n c¶ chèn cung vua. * TiÓu kÕt : §o¹n trÝch lµ bøc tranh chi tiÕt vÒ cảnh sống xa hoa, giàu sang tột đỉnh, cách biệt với bên ngoài nơi chúa ở. Nhưng đó cũng là khung c¶nh sèng quyÒn quý ®Çy tï h·m, thiÕu không khí. Việc ăn chơi hưởng lạc vì thế tự phơi bày trước mắt người đọc.. 4. Cñng cè : C¶nh sèng xa hoa, giµu sang n¬i phñ chóa; tµi n¨ng quan s¸t vµ miªu t¶ cña t¸c gi¶. 5. HDHB : So¹n bµi theo HDHB, giê sau häc tiÕp. E. Rót kinh nghiÖm :. ( HÕt tiÕt 1, chuyÓn tiÕt 2). Ngµy so¹n :. V¨n häc. Vµo phñ chóa TrÞnh ( Trích Thượng kinh kí sự ) Tiếp theo 3 Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(4)</span> Giáo án Ngữ Văn 11. Nguyễn Thị Thu Thuỷ. D.TiÕn tr×nh giê d¹y : 1.ổn định tổ chức : SÜ sè : 2.KiÓm tra bµi cò : GV kiÓm tra sù chuÈn bÞ bµi cña HS qua vë so¹n bµi. ? Quang c¶nh cña phñ chóa ®­îc thÓ hiÖn nh­ thÕ nµo ? 3.Bµi míi : H§ cña GV vµ HS ? Ph¸t hiÖn vµ ph©n tÝch nh÷ng câu văn bày tỏ thái độ, tâm trạng cña Lª H÷u Tr¸c trªn ®­êng vµo phñ chóa -HS liÖt kª, ph©n tÝch ý nghÜa. ? NhËn xÐt bµi th¬ cña t¸c gi¶? *HS nhËn xÐt bµi th¬ vÒ c¸c mÆt néi dung, nghÖ thuËt, t©m tr¹ng, thái độ của tác giả qua bài thơ. Nội dung cần đạt II.Ph©n tÝch : 1. 2.Thái độ, tâm trạng và những suy nghĩ của tác gi¶ : - Ngạc nhiên, khâm phục trước cảnh giàu sang, phó quý tét bËc. Tác giả là con quan, sinh trưởng ở chốn phồn hoa, thế mà đến đây mới thấy sự giàu sang của vua chúa thực khác hẳn người thường. - Lêi lÏ, h×nh ¶nh miªu t¶ c¶nh giµu sang trong phủ chúa theo lối ước lệ, với thái độ ngợi ca, sïng kÝnh : c¶ trêi Nam sang nhÊt lµ ®©y, lÇu tõng g¸c vÏ tung m©y, bãng mai ¸nh vµo rÌm châu, hiên ngọc, vẹt nói vườn ngự, hương hoa ngạt ngào, khác nào đào nguyên ngư phủ,…> Đó là kiểu viết của văn xuôi trung đại : thường xen lẫn với thơ.. ? Qua lời đối thoại với ông lang đồng hương, có thể thấy một phần thái độ của cụ Lê như thế nào ?  HS đọc câu trả lời và phân tích thái độ của Lª qua c©u nãi Êy. - Câu hỏi lại khá đột ngột, tiếp theo là câu trả lời như giãi bày, nhũn nhặn. Đó là thái độ không xu phụ học đòi những kẻ quyền quý; t¸c gi¶ tù hµo vÒ c¸ch sèng vµ n¬i sèng cña m×nh, gi÷ kÏ, thËn träng mµ vÉn thÓ hiÖn phÈm c¸ch cøng cái.. ? Trong khi kh¸m bÖnh, hÇu mạch, kê đơn cho thế tử, diễn biến thái độ và tâm trạng của cụ lang y nh­ thÕ nµo ? V× sao cô nghÜ nh­ vậy ? Suy nghĩ đó chứng tỏ điều. - Đầu tiên, là thái độ sợ hãi ( tôi nín thở đứng chờ ở xa, tôi khúm núm đến trước sập xem m¹ch). Theo lÖnh quan Ch¸nh ®­êng, cô lang 4 Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(5)</span> Giáo án Ngữ Văn 11 g×  HS th¶o luËn nhãm. §¹i diÖn nhãm tr×nh bµy. Nguyễn Thị Thu Thuỷ hai lần quỳ lạy 8 lạy một đứa bé – một bệnh nh©n 5 -6 tuæi mét c¸ch thµnh kÝnh. - Suy nghÜ cña t¸c gi¶ ®­îc bµy tá trùc tiÕp : ý kiÕn chuÈn bÖnh cña «ng kh¸c h¼n ý Ch¸nh ®­êng vµ c¸c thÇy thuèc trong cung. Nh­ng ông đúng, giỏi và sâu sắc hơn họ. + HiÓu râ c¨n bÖnh cña thÕ tö, nªu ra nh÷ng luËn giải hợp lý, thuyết phục và cách điều trị đúng nh­ng «ng b¨n kho¨n ch­a nãi ngay. + Chưa muốn sử dụng cách đúng ấy vì sợ chữa hiÖu qu¶ ngay sÏ ®­îc chóa tin dïng, ph¶i ë l¹i kinh đô, không được như sở nguyện. - Cã c¸ch ch÷a hoµ ho·n : chi b»ng ta dïng phương thuốc vô thưởng vô phạt, cầm chừng. - Hai ý nghĩ trái ngược xuất hiện trong lòng «ng. - Cuối cùng phẩm chất, lương tâm trung thực của người thầy thuốc đã thắng. Lê Hữu Trác đã gạt đi ý định của riêng mình để làm tròn trách nhiệm của người lương y. => T¸c gi¶ lµ mét thÇy thuèc rÊt giái, nhiÒu kinh nghiệm chuyên môn; một thầy thuốc có lương tâm, đức độ, một nhà nho chân chính và cứng cỏi; một con người khinh thường danh lợi, yêu thích tự do và lối sống thanh đạm, giản dị nơi làng quê. - Gián tiếp cho thấy thái độ không đồng tình của tác giả trước hiện thực : không đồng tình với lối sống quá đỗi xa hoa của những người nắm giữ trọng trách quốc gia. ý muốn về núi của Lãn Ông đối nghịch gay gắt với quan điểm của gia đình chúa TrÞnh vµ bän quan l¹i.. ? Gi¸ trÞ næi bËt cña ®o¹n trÝch lµ III. Tæng kÕt : g× ? Gi¸ trÞ Êy thÓ hiÖn ë nh÷ng - Gi¸ trÞ hiÖn thùc thÓ hiÖn ë nh÷ng ®iÓm sau : khÝa c¹nh nµo + Vẽ lại bức tranh chân thực và sinh động về quang c¶nh vµ c¶nh sèng trong phñ chóa TrÞnh : xa hoa, quyền quý, hưởng lạc… + Con người và phẩm chất của tác giả : tài năng y lí, đức độ khiêm nhường, trung thực cứng cỏi, lÏ sèng trong s¹ch, thanh cao, gi¶n dÞ, kh«ng ? Gi¸ trÞ nghÖ thuËt cña thiªn kÝ mµng c«ng danh phó quý. sù lµ g× - Gi¸ trÞ nghÖ thuËt cña thiªn kÝ sù : +KÓ, t¶ trung thùc, gi¶n dÞ. 5 Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(6)</span> Giáo án Ngữ Văn 11. Nguyễn Thị Thu Thuỷ + Thái độ, tâm trạng thể hiện kín đáo, đúng mực cã luËn gi¶i hîp lÝ. + Giọng điệu thấp thoáng mỉa mai, hài hước.  Ghi nhí : SGK.  HS đọc lại ghi nhớ SGK GV hướng dẫn HS làm bµi tËp trong SGK. IV. LuyÖn tËp : * Bµi tËp : SGK So s¸nh víi tuú bót cña Ph¹m §×nh Hæ : - Điểm gần gũi : cùng đề tài, không gian địa ®iÓm – phñ chóa TrÞnh; gi¸ trÞ hiÖn thùc, ë thái độ kín đáo, giọng văn điềm đạm. - §iÓm kh¸c biÖt : + ë Lª H÷u Tr¸c : giíi h¹n trong mét lÇn vµo phñ, trùc tiÕp m¾t thÊy, tai nghe. KÓ ë ng«i thø nhÊt. Kh«ng cã chi tiÕt h­ cÊu, k× ¶o. + ë Ph¹m §×nh Hæ : tËp hîp, tæng hîp hiÖn thùc trªn nhiÒu nguån trùc tiÕp, gi¸n tiÕp. KÓ ë ng«i thø ba, sö dông chi tiÕt h­ cÊu k× ¶o.  Bµi tËp bæ sung :. ? Kh¸i qu¸t phÈm chÊt h×nh tượng Lê Hữu Trác trong đoạn trích Ông có phải là Ông Lười như bút hiệu tự đặt không ? Vì sao ?. - Lª H÷u Tr¸c : nhµ th¬, danh y lçi l¹c, tõ t©m, bËc tóc nho th©m trÇm, hãm hØnh. - Ông Lười – Lãn Ông chỉ là cách đặ bút hiệu theo kiểu hài hước, dân dã. Nhưng cũng rất đúng khi nói ông lười trong thái độ thờ ơ với c«ng danh phó quý, trong lèi sèng tù do thanh cao n¬i quª nhµ.. 4.Cñng cè : GV hướng dẫn HS khái quát lại giá trị đoạn trích về nội dung và nghệ thuật, nhân cách cña t¸c gi¶ Lª H÷u Tr¸c qua ®o¹n trÝch. 5.HDHB : Soạn bài Tự tình (II ) của Hồ Xuân Hương : soạn theo HDHB, học thuộc bài thơ. E. Rót kinh nghiÖm :. 6 Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(7)</span> Giáo án Ngữ Văn 11 Ngµy so¹n :. Nguyễn Thị Thu Thuỷ. TiÕt 3 TiÕng ViÖt. Từ ngôn ngữ chung đến lời nói cá nhân A. Môc tiªu bµi häc: - ThÊy ®­îc mèi quan hÖ gi÷a ng«n ng÷ chung cña x· héi vµ lêi nãi riªng cña c¸ nh©n - Trªn c¬ së vËn dông tõ ng÷ vµ qui t¾c chung h×nh thµnh n¨ng lùc lÜnh héi nh÷ng nÐt riªng trong lêi nãi vµ kh¶ n¨ng s¸ng t¹o cña c¸ nh©n. - T«n träng, gi÷ g×n vµ ph¸t huy b¶n s¾c ng«n ng÷ cña d©n téc. * Träng t©m: - Tìm hiểu cái chung của ngôn ngữ ở mỗi con người: các yếu tố ngôn ngữ chung, các quy tắc chung, các phương thức chung. - T×m ®­îc c¸i riªng trong lêi nãi c¸ nh©n trªn c¬ së s¸ng t¹o tõ c¸i chung. - Mèi quan hÖ biÖn chøng gi÷a ng«n ng÷ chung vµ lêi nãi c¸ nh©n. B. ChuÈn bÞ cña thÇy vµ trß : * ThÇy : - SGK, SGV,GA,s¸ch bµi tËp. * Trß : - SGK, Sách bài tập, soạn bài đọc trước SGK. C.Phương pháp thực hiện: §äc , th¶o luËn, gîi t×m, nªu c©u hái, HD th¶o luËn vµ tr¶ lêi. D. TiÕn tr×nh d¹y häc: 1.. KiÓm tra bµi cò : KT vë so¹n cña HS. 2. ổn định tổ chức : SÜ sè : 11A2: A3 3. Bµi míi : Giíi thiÖu bµi míi: Hoạt động của GV – HS HS đọc SGK từ “ngôn ngữ là... x· héi ” T¹i sao ng«n ng÷ lµ tµi s¶n chung cña x· héi ?. Nªu yÕu tè chung trong ng«n ngữ của cộng đồng ?. A7 Nội dung cần đạt I. T×m hiÓu chung: 1. Ng«n ng÷ - tµi s¶n chung cña x· héi: - Muốn giao tiếp với nhau, xã hội phải có một phương tiện chung. Trong đó phương tiện quan trọng là ngôn ng÷. - Ngôn ngữ là tài sản chung của cộng đồng. Mçi c¸ nh©n ph¶i n¾m v÷ng c¸c qui t¾c, c¸c yÕu tè của nó để sử dụng tài sản chung có hiệu quả. 2. TÝnh chung cña ng«n ng÷ ®­îc biÓu hiÖn qua những phương diện: - C¸c yÕu tè: + C¸c ©m (nguyªn ©m, phô ©m)vµ c¸c thanh ®iÖu. 7 Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(8)</span> Giáo án Ngữ Văn 11. Yªu cÇu HS lÊy thªm VD.. Nêu qui tắc và phương thức chung? HS cho vÝ dô.. VÝ dô - SGK. VÝ dô – SGK. Nguyễn Thị Thu Thuỷ + C¸c tiÕng( c¸c ©m tiÕt) t¹o bëi c¸c ©m vµ thanh VD: nhµ, chiÕc, v«... + Các từ: nhà , xe đạp , tàu thuỷ... + Các ngữ cố định( thành ngữ, quán ngữ) VD: ThuËn vî thuËn chång; Giàu nứt đố đổ vách; Nãi tãm l¹i; Của đáng tội... - Các qui tắc và phương thức chung: + Qui t¾c cÊu t¹o c¸c kiÓu c©u  Câu đơn (đặc biệt, bình thường)  Câu ghép ( đẳng lập, chính phụ) - Phương thức chuyển nghĩa từ: ChuyÓn tõ nghÜa gèc sang nghÜa ph¸t sinh. 3. Lêi nãi – s¶n phÈm riªng cña c¸ nh©n: - Khi giao tiÕp, c¸ nh©n ph¶i sö dông ng«n ng÷ chung để đáp ứng nhu cầu giao tiếp - Song nã còng mang s¾c th¸i c¸ nh©n + Giäng nãi (trong, trÇm...) + Vèn tõ ng÷: phô thuéc vµo nhiÒu yÕu tè: løa tuæi, giíi tÝnh, nghÒ nghiÖp, vèn sèng,... + Sự chuyển đổi, sáng tạo khi sử dụng từ ngữ chung quen thuộc để tạo nên sự biểu hiện mới + Tạo ra các từ mới: Lúc đầu do cá nhân dùng, sau đó được cộng đồng chấp nhận + Việc vận dụng linh hoạt qui tắc chung, phương thức chung: §ã lµ s¶n phÈm cña c¸ nh©n cã sù chuyÓn ho¸ linh hoạt so với qui tắc và phương thức chung như chọn vị trí từ, tỉnh lược, tách câu... BiÓu hiÖn râ nhÊt trong lêi nãi c¸ nh©n lµ phong c¸ch ng«n ng÷ c¸ nh©n. §iÒu nµy thÊy râ ë c¸c nhµ v¨n næi tiÕng. =>Tóm lại: Ngôn ngữ là tài sản chung, là phương tiện giao tiếp chung của cả cộng đồng. Lời nói là sản phÈm ®­îc c¸ nh©n t¹o ra trªn c¬ së vËn dông c¸c yÕu tố chung và tuân thủ các qui định chung.. HS đọc ghi nhớ trong SGK GVHDHS lµm bµi tËp mét.. * ghi nhí : SGK II. LuyÖn tËp: 1. Tõ “ th«i” ®­îc dïng víi nghÜa: chÊm døt, kÕt thúc cuộc đời. Nhằm diễn đạt nỗi đau của Nguyễn 8 Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(9)</span> Giáo án Ngữ Văn 11. HS suy nghÜ vµ tr¶ lêi bµi hai.. Nguyễn Thị Thu Thuỷ Khuyến khi nghe tin bạn mất, đồng thời cũng là cách nói giảm nhẹ nỗi mất mát không gì bù đắp nổi. 2. * TrËt tù s¾p xÕp tõ ng÷ theo c¸ch riªng cña Hå Xuân Hương. - Các cụm danh từ đều sắp xếp danh từ trung tâm ở trước tổ hợp định từ + danh từ chỉ loại: + Rêu +(từng + đám) + §¸ + ( mÊy + hßn) - Các câu đều sắp xếp bộ phận vị ngữ đứng trước bộ phËn chñ ng÷. - Các động từ kết hợp với các bổ ngữ * Hiệu quả: Cách sắp xếp tạo nên âm hưởng mạnh cho câu thơ và tô đậm hình tượng thơ. Đó là tâm trạng phẫn uất, bướng bỉnh, ngang ngạnh của thiên nhiên còng lµ cña thi sÜ. 3. T×m thªm VD thÓ hiÖn mèi quan hÖ gi÷a c¸i chung vµ c¸i riªng nh­ quan hÖ ng«n ng÷ chung cña XH vµ lêi nãi riªng cña c¸ nh©n: - Quan hệ giữa giống loài và từng cá thể động vật. - M« h×nh thiÕt kÕ chung víi mét s¶n phÈm ®­îc t¹o ra.. Mỗi loài cá// kích thước, màu sắc KiÓu ¸o// mµu, chÊt liÖu 4.. Cñng cè: - Mèi quan hÖ h÷u c¬ gi÷a ng«n ng÷ - tµi s¶n chung cña x· héi víi lêi nãi – s¶n phÈm riªng cña c¸ nh©n. - N©ng cao n¨ng lùc s¸ng t¹o cña c¸ nh©n. 5.HDHB: - Häc bµi vµ lµm tiÕp bµi tËp 3 (SGK – trang 13) - ChuÈn bÞ viÕt bµi sè mét : nghÞ luËn x· héi. E.Rót kinh nghiÖm :. 9 Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(10)</span> Giáo án Ngữ Văn 11 Ngµy so¹n :. Nguyễn Thị Thu Thuỷ. TiÕt 4. Lµm v¨n. ViÕt bµi lµm v¨n sè mét NghÞ luËn x· héi. A. Môc tiªu bµi häc: - Củng cố kiến thức về văn nghị luận đã học ở THCS và kì II lớp 10 - ViÕt bµi nghÞ luËn x· héi cã néi dung s¸t víi thùc tÕ cuéc sèng vµ häc tËp cña häc sinh THPT. * Träng t©m: Viết bài một cách trung thực, phản ánh đúng chất lượng bài nghị luận xã hội. B.ChuÈn bÞ cña thÇy vµ trß : -SGK, SGV,GA. -HS : «n tËp kiÕn thøc vµ kÜ n¨ng. C. Phương pháp thực hiện : Đọc, hướng dẫn chung, tìm hiểu đề, HS trao đổi… D. TiÕn tr×nh d¹y häc: 1.ổn định tổ chức : SÜ sè : 11 A2: 11A3 : 11A7 : 2. KTBC; Trình bày các bước trước khi viết bài văn NL? ( phân tích đề, lập dàn ý) 3 Bµi míi: Hoạt động của GV và HS Yêu cầu cần đạt I. Hướng dẫn chung: 1. Bè côc: Nh¾c l¹i bè côc cña bµi v¨n nghÞ - Mở bài: Nêu vấn đề cần nghị luận. luËn? - Th©n bµi:TriÓn khai c¸c luËn ®iÓm, luËn cø. - KÕt bµi: + Tæng hîp néi dung + Gîi më suy nghÜ hoÆc nªu c¶m nghÜ 2. LËp luËn: - C¸ch x©y dùng luËn ®iÓm, luËn cø, c¸ch lËp luËn. - C¸c thao t¸c. Nªu c¸ch lËp luËn v¨n nghÞ luËn ? II. Gîi ý c¸ch lµm bµi: 1. Đọc kĩ đề bài để: * Xác định vấn đề cần nghị luận: Vai trò của người có tài, có đức trong sự nghiệp xây Học sinh đọc đề số hai và trả lời : dựng đất nước. + Vấn đề cần nghị luận là gì ? * Xác định luận điểm, luận cứ và thao tác lập luận: - Người tài, đức là người có học vấn, có đạo đức, có kh¶ n¨ng øng dông hiÓu biÕt cña m×nh trong cuéc 10 Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(11)</span> Giáo án Ngữ Văn 11 + Xác định các luận điểm ?. §Ò sè mét vµ ba – SGK trang 14HS tự đọc.. Nguyễn Thị Thu Thuỷ sống.Họ thiết tha đóng góp công sức để xây dựng đất nước. ( lÝ lÏ + dÉn chøng) - Tại sao người tài, đức lại có vai trò quan trọng trong sự nghiệp xây dựng đất nước. ( lÝ lÏ + dÉn chøng) - Nhiệm vụ của người HS. ( lÝ lÏ ) 2. LËp dµn ý vµ viÕt bµi: - Dựa vào kết quả phân tích để lập dàn ý. - Dựa vào dàn ý để viết bài. III. §Ò bµi sè mét: Hãy bày tỏ ý kiến của em về phương châm học đi đôi với hành. ** ý chính cần đạt : * Mở bài: Giới hạn nội dung của bài “Phương châm học đi đôi với hành” . * Th©n bµi: - Häc lµ g×? - Hµnh lµ g×? - Tại sao học phải đi đôi với hành? - Tác hại nếu học không đi đôi với hành? - Học đi đôi với hành trong thời đại ngày nay? * KÕt luËn: - KĐ tầm quan trọng của việc học đi đôi với hành - Có thể nêu bài học và phương châm của bản thân.. 4.Cñng cè: - N¾m ch¾c kiÕn thøc vµ kÜ n¨ng vÒ lµm v¨n nghÞ luËn. - Viết bài nghị luận xã hội có nội dung sát thực với đời sống và học tập của học sinh. 5. HDHB: ChuÈn bÞ bµi Tù t×nh II- so¹n theo c©u hái HDHB, häc thuéc lßng bµi th¬.. E.Rót kinh nghiÖm :. TiÕt 5. Ngµy so¹n: 11 Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(12)</span> Giáo án Ngữ Văn 11. Nguyễn Thị Thu Thuỷ. §äc v¨n:. tù t×nh (Bµi II). Hồ Xuân Hương. A. Môc tiªu Bµi hoc:. - Gióp HS: + Hiểu được tư tưởng của nhà thơ về quyền được hưởng hạnh phúc tuổi xuân của người phô n÷ trong x· héi phong kiÕn; c¶m th«ng vµ tr©n träng kh¸t väng gi¶i phãng t×nh c¶m của người phụ nữ trong xã hội ấy. + Thấy được tài năng nghệ thuật thơ Nôm của Hồ Xuân Hương: thơ Đường luật viết bằng tiÕng ViÖt, c¸ch dïng tõ ng÷, h×nh ¶nh gi¶n dÞ, giµu søc biÓu c¶m, t¸o b¹o mµ tinh tÕ. - Rèn kĩ năng đọc hiểu một tác phẩm thơ Nôm Đường luật. - GD HS ý thức về quyền được hưởng hạnh phúc của người phụ nữ. B. ChuÈn bÞ cña thÇy vµ trß :. *ThÇy : - SGK, SGV Ng÷ V¨n 11 – TI - Gi¸o ¸n * Trß : SGK, Bµi so¹n theo c©u hái HDHB. C. phương pháp thực hiện :. - Phối hợp các phương pháp: đọc sáng tạo, phát vấn, tích hợp, giảng bình.... D. TiÕn tr×nh d¹y häc. 1. ổn định tổ chức SÜ sè: 11A2 11A3 2. KiÓm tra bµi cò ? V× sao nãi ®o¹n trÝch Vµo phñ chóa TrÞnh cã gÝa trÞ hiÖn thùc s©u s¾c ? ? Qua ®o¹n trÝch ta thÊy ®­îc nh÷ng phÈm chÊt g× cña Lª H÷u Tr¸c ? 3. Bµi míi. Hoạt động GV- HS - HS đọc Tiểu dẫn trong SGK. ? Giíi thiÖu nh÷ng nÐt c¬ b¶n vÒ Hồ Xuân Hương? ? Kho¶ng thêi gian HXH sèng cã gì đặc biệt, điều đó ảnh hưởng như thế nào đến sáng tác của bà? - GV: Thêi k× khñng ho¶ng trÇm trọng và kéo dài của chế độ phong kiÕn, c¸c tËp ®oµn thèng trÞ tranh giµnh quyÒn lùc, néi chiÕn liªn miên, hạn hán kéo dài.... Người dân có ý thức đấu tranh đòi quyền sống, quyền được hưởng hạnh. Yêu cầu cần đạt I.T×m hiÓu t¸c gi¶- t¸c phÈm 1. T¸c gi¶ a) Cuộc đời - Hồ Xuân Hương (?- ?) sống khoảng thế kỉ XVIIIXIX. -> Thời kì xã hội đầy biến động ảnh hưởng đến cuộc đời và sáng tác của bà. - Quª ë lµng Quúnh §«i- Quúnh L­u- NghÖ An. - Lµ con «ng Hå Phi DiÔn, ra B¾c d¹y häc, lÊy vî lẽ sinh ra Hồ Xuân Hương.. 12 Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(13)</span> Giáo án Ngữ Văn 11 phúc chính đáng, nhất là người phô n÷. -> C¸c t¸c gi¶ b¾t ®Çu quan t©m đến quyền sống của con người. HXH là một trong ngững đại biểu ưu tú nhất của VH mang tư tưởng đấu tranh cho quyền sống, quyền hưởng hạnh phúc của con người trong thêi k× nµy. Còng nh­: Ng Gia ThiÒu, §Æng TrÇn C«n- §T§, Ph¹m Th¸i, N.Du.... Nguyễn Thị Thu Thuỷ. - Con người: + Là người phóng túng: đi nhiều, giao du rộng với nhiÒu v¨n nh©n, nghÖ sÜ. + Cuộc đời gặp nhiều bất hạnh: chuyện tình duyên gÆp nhiÒu tr¾c trë. -> Đấu tranh hay mưu cầu hạnh phúc lứa đôi, hạnh phúc gia đình là nguồn cảm hứng sáng tạo dồi dào trong th¬ bµ. b) S¸ng t¸c - Gåm th¬ ch÷ H¸n; th¬ ch÷ N«m + Th¬ ch÷ N«m: . Nội dung: tiếng nói quyết liệt đòi quyền hưởng hạnh phúc của người phụ nữ trong xã hội phong kiÕn. . Nghệ thuật: độc đáo, táo bạo trong cách dùng từ ng÷, h×nh ¶nh, ph¸ vì nhiÒu quy ph¹m cña th¬ cæ ®iÓn. -> Bµ ®­îc t«n x­ng lµ “Bµ chóa th¬ N«m” (Xu©n ? HXH cã vÞ trÝ nh­ thÕ nµo trong DiÖu) lµng th¬ N«m ViÖt Nam? - Tác phẩm: Lưu hương kí gồm 24 bài thơ chữ Hán vµ 26 bµi th¬ N«m 2. T¸c phÈm a) VÞ trÝ ? VÞ trÝ cña bµi th¬? - N»m trong chïm th¬ Tù t×nh gåm 3 bµi cña HXH. -> Bµi Tù t×nh II lµ bµi cã nhiÒu nÐt tiªu biÓu cho chïm th¬ Tù t×nh cña bµ. b) §äc diÔn c¶m- t×m hiÓu tõ khã - HS đọc diễn cảm bài thơ, chú ý nh÷ng tõ ng÷ cã søc biÓu c¶m c) ThÓ lo¹i- bè côc m¹nh. ? Bài thơ đựơc viết theo thể thơ - Thể loại: thơ Nôm Đường luật nµo? Bè côc ph©n tÝch bµi th¬? + XuÊt hiÖn tõ thêi TrÇn (cuèi TK XIII) + Thịnh đạt từ tk XV- XVI: N. Trãi, Lê Thánh T«ng, N.BØnh Khiªm + Phát triển tới đỉnh cao từ cuối tk XVIII- XIX: HXH, Bµ HuyÖn Thanh Quan, N. C«ng Trø, N.Khuyến, Tú Xương.. 13 Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(14)</span> Giáo án Ngữ Văn 11. Nguyễn Thị Thu Thuỷ + §Æc ®iÓm: sö dông hÇu nh­ nguyªn vÑn h×nh thøc, niªm luËt th¬ §­êng, nh­ng viÕt b»ng ch÷ N«m. -> ThÓ th¬ cã nhiÒu thµnh c«ng cña VHVN thêi trung đại. - Bố cục: 4 phần (đề- thực- luận- kết) II.Ph©n tÝch 1.Hai câu đề. ? HS đọc lại 2 câu đề? ? Nh÷ng c©u th¬ ®Çu cho thÊy tg ®ang ë trong hoµn c¶nh nh­ thÕ - Hoµn c¶nh nµo? + Thời gian: đêm khuya, trống canh dồn -> thời gian sắp hết đêm nghe gấp gáp, thôi thúc. + Kh«ng gian: v¨ng v¼ng trèng canh dån -> tõ l¸y chØ ©m thanh gîi kh«ng gian rîn ngîp, réng lín - GV: Tiếng trống canh dồn văng => Tâm trạng rối bời, cô đơn, nhỏ bé của nhân vật vẳng trong đêm khuya vừa thể trữ tình. hiện bước đi dồn dập của thời gian võa béc lé sù rèi bêi trong t©m trạng của người phụ nữ cô đơn, - Tâm trạng trèng v¾ng. + Tr¬: tr¬ träi, mét m×nh, tñi hæ, bÏ bµng ? Tâm trạng HXH được khắc họa -> được đặt ở đầu câu có tác dụng nhấn mạnh qua nh÷ng h×nh ¶nh nµo? + C¸i hång nhan: c¸ch dïng tõ c¸i khiÕn cho hång nhan thªm rÎ róng, mØa mai. - GV: Tõ tr¬ trong th¬ HXH còng -> Nçi ®au, sù bÏ bµng vÒ t×nh duyªn kh«ng thµnh giống từ trơ thể hiện tâm trạng của người phụ nữ. Tuy nhiên, lời thơ như một nàng Kiều khi bị bỏ rơi không thách thức, thách đỗ của HXH trước cuộc đời. chút đoái thương: “Đuốc hoa để => Bản lĩnh HXH đó, mặc nàng nằm trơ”. Tuy nhiªn, tõ tr¬ kÕt hîp víi nước non thể hiện sự bền gan, thách đố. Nó cùng hàm nghĩa với ch÷ tr¬ trong th¬ Bµ HuyÖn Thanh Quan: “§¸ vÉn tr¬ gan cïng tuÕ 2 .Hai c©u thùc nguyÖt” (Th¨ng Long thµnh hoµi cæ) - HS đọc 2 câu thực. - GV: hai câu thực nói rõ hơn thực - Hành động, trạng thái: uống rượu, say lại tỉnh c¶nh vµ thùc t×nh HXH. ->Gîi lªn vßng quÈn quanh, bÕ t¾c cña chuyÖn t×nh ? Hai c©u thùc biÓu hiÖn t©m sù g× duyªn. Cµng thÊy ®­îc nçi ®au th©n phËn. cña tg? - Hình tượng: trăng sắp tàn mà vẫn khuyết chưa 14 Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(15)</span> Giáo án Ngữ Văn 11 ? Mối tương quan giữa hình tượng tr¨ng s¾p tµn (bãng xÕ) mµ vÉn khuyÕt ch­a trßn víi th©n phËn n÷ sÜ?. Nguyễn Thị Thu Thuỷ tròn - >Hình ảnh ẩn dụ - Tuổi xuân đã qua đi mà nh©n duyªn kh«ng trän vÑn => Tâm trạng cô đơn, tuyệt vọng của người đàn bà trong đêm dài. 3. Hai c©u luËn. - GV đọc 2 câu luận. - HS th¶o luËn: néi dung cña 2 c©u luËn. ? Hình tượng thiên nhiên trong 2 c©u luËn gãp phÇn diÔn t¶ t©m trạng gì của nhà thơ trước số phận?. - GV: - HS đọc 2 câu kết. ? Hai c©u kÕt diÔn t¶ t©m tr¹ng g× cña tg? §­îc thÓ hiÖn qua nh÷ng chi tiÕt nµo?. - GV: Trong thơ của mình, đã có lần HXH cay đắng cất lên tiếng chöi: ChÐm cha c¸i kiÕp lÊy chång chung Kẻ đắp chăn bông, kẻ lạnh lùng. §ã còng lµ nçi lßng chung cña người phụ nữ trong Xh xưa, với họ h¹nh phóc lu«n lµ c¸i ch¨n qu¸ hÑp.. - Bøc tranh thiªn nhiªn: + Từng đám rêu xiên ngang mặt đất + Mấy hòn đá đâm toạc chân mây -> NT đảo ngữ, dùng những động từ mạnh vẽ lên bøc tranh thiªn nhiªn sôc s«i, cùa quËy, cã nh÷ng chuyển động mạnh mẽ, dữ dội. - T©m tr¹ng bÞ dån nÐn, bøc bèi, muèn ®Ëp ph¸, phản kháng muốn được giải thoát khỏi sự cô đơn, chán chường. -> C¸ tÝnh m¹nh mÏ, t¸o b¹o cña HXH 4. Hai c©u kÕt - Tâm trạng chán chường, buồn tủi + ngán: chán ngán, ngán ngẩm -> chán nỗi đời éo le, b¹c bÏo + xu©n: mang 2 nghÜa, võa lµ mïa xu©n, võa lµ tuæi xu©n + l¹i: mang 2 nghÜa kh¸c nhau (l¹i: thªm lÇn n÷a; l¹i: trë l¹i) -> Sự trở lại của mùa xuân đồng nghĩa với sự ra đi cña tuæi xu©n. + m¶nh t×nh- san sÎ- tÝ- con con -> thñ ph¸p nghÖ thuËt t¨ng tiÕn, nhÊn m¹nh sù nhỏ bé dần: mảnh tình đã bé lại còn san sẻ, thành ra Ýt ái, chØ cßn tÝ con con -> gîi sù xãt xa téi nghiệp từ tâm trạng của người đã mang thân đi làm lÏ => Lời than thở thầm kín của người phụ nữ phải chịu thân phận lẽ mọn và hạnh phúc lứa đôi không ®­îc trän vÑn. III. Tæng kÕt - Néi dung: Qua lêi tù t×nh, bµi th¬ nãi lªn c¶ bi kÞch vµ kh¸t väng sèng, kh¸t väng h¹nh phóc cña HXH. -> ý nghÜa nh©n v¨n cña bµi th¬: trong buån tñi, 15. Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(16)</span> Giáo án Ngữ Văn 11. Nguyễn Thị Thu Thuỷ người phụ nữ gắng vượt lên trên số phận nhưng cuèi cïng vÉn r¬i vµo bi kÞch. ? Gi¸ trÞ vÒ néi dung, nghÖ thuËt - NghÖ thuËt: Sö dông nh÷ng tõ ng÷ thuÇn ViÖt cña bµi th¬? giµu h×nh ¶nh, mµu s¾c, ®­êng nÐt + Những động từ chỉ tình thái: dồn, trơ, xế, xiên ngang, ®©m to¹c.. ? Gi¸ trÞ nh©n v¨n cña bµi th¬ + TÝnh tõ chØ tr¹ng th¸i: say, tØnh, khuyÕt, trßn..-> diễn tả tâm trạng bất mãn với cuộc đời và số phận.. HS đọc ghi nhớ - SGK. * Ghi nhí : SGK IV. LuyÖn tËp :. GV hướng dẫn HS làm bài tập  Bµi tËp 1 : ? So s¸nh víi bµi “Tù t×nh” I, III 4. Cñng cè. - HS nắm được giá trị nội dung, nghệ thuật của bài thơ. Qua đó, thấy được HXH là nữ sĩ có b¶n lÜnh, cã c¸ tÝnh, s¾c s¶o, m¹nh mÏ. 5. HDHB : HS häc thuéc lßng bµi th¬. - ChuÈn bÞ: So¹n bµi “C©u c¸ mïa thu” – NguyÔn KhuyÕn, so¹n theo c©u hái HDHB – SGK. E. Rót kinh nghiÖm. 16 Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(17)</span> Giáo án Ngữ Văn 11 Ngµy so¹n:. Nguyễn Thị Thu Thuỷ. TiÕt 5. §äc v¨n:. tù t×nh (Bµi II). Hồ Xuân Hương. A. Môc tiªu Bµi hoc:. - Gióp HS: + Hiểu được tư tưởng của nhà thơ về quyền được hưởng hạnh phúc tuổi xuân của người phô n÷ trong x· héi phong kiÕn; c¶m th«ng vµ tr©n träng kh¸t väng gi¶i phãng t×nh c¶m của người phụ nữ trong xã hội ấy. + Thấy được tài năng nghệ thuật thơ Nôm của Hồ Xuân Hương: thơ Đường luật viết bằng tiÕng ViÖt, c¸ch dïng tõ ng÷, h×nh ¶nh gi¶n dÞ, giµu søc biÓu c¶m, t¸o b¹o mµ tinh tÕ. - Rèn kĩ năng đọc hiểu một tác phẩm thơ Nôm Đường luật. - GD HS ý thức về quyền được hưởng hạnh phúc của người phụ nữ. B. ChuÈn bÞ cña thÇy vµ trß :. *ThÇy : - SGK, SGV Ng÷ V¨n 11 – TI - Gi¸o ¸n * Trß : SGK, Bµi so¹n theo c©u hái HDHB. C. phương pháp thực hiện :. - Phối hợp các phương pháp: đọc sáng tạo, phát vấn, tích hợp, giảng bình.... D. TiÕn tr×nh d¹y häc. 1. ổn định tổ chức SÜ sè: 11A2 11A3 2. KiÓm tra bµi cò ? V× sao nãi ®o¹n trÝch Vµo phñ chóa TrÞnh cã gÝa trÞ hiÖn thùc s©u s¾c ? ? Qua ®o¹n trÝch ta thÊy ®­îc nh÷ng phÈm chÊt g× cña Lª H÷u Tr¸c ? 3. Bµi míi. Hoạt động GV- HS - HS đọc Tiểu dẫn trong SGK. ? Giíi thiÖu nh÷ng nÐt c¬ b¶n vÒ Hồ Xuân Hương? ? Kho¶ng thêi gian HXH sèng cã gì đặc biệt, điều đó ảnh hưởng như thế nào đến sáng tác của bà? - GV: Thêi k× khñng ho¶ng trÇm trọng và kéo dài của chế độ phong kiÕn, c¸c tËp ®oµn thèng trÞ tranh giµnh quyÒn lùc, néi chiÕn liªn. Yêu cầu cần đạt I.T×m hiÓu t¸c gi¶- t¸c phÈm 1. T¸c gi¶ a) Cuộc đời - Hồ Xuân Hương (?- ?) sống khoảng thế kỉ XVIIIXIX. -> Thời kì xã hội đầy biến động ảnh hưởng đến cuộc đời và sáng tác của bà. - Quª ë lµng Quúnh §«i- Quúnh L­u- NghÖ An. - Lµ con «ng Hå Phi DiÔn, ra B¾c d¹y häc, lÊy vî lÏ sinh ra Hồ Xuân Hương. 17 Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(18)</span> Giáo án Ngữ Văn 11 miên, hạn hán kéo dài.... Người dân có ý thức đấu tranh đòi quyền sống, quyền được hưởng hạnh phúc chính đáng, nhất là người phô n÷. -> C¸c t¸c gi¶ b¾t ®Çu quan t©m đến quyền sống của con người. HXH là một trong ngững đại biểu ưu tú nhất của VH mang tư tưởng đấu tranh cho quyền sống, quyền hưởng hạnh phúc của con người trong thêi k× nµy. Còng nh­: Ng Gia ThiÒu, §Æng TrÇn C«n- §T§, Ph¹m Th¸i, N.Du.... Nguyễn Thị Thu Thuỷ. - Con người: + Là người phóng túng: đi nhiều, giao du rộng với nhiÒu v¨n nh©n, nghÖ sÜ. + Cuộc đời gặp nhiều bất hạnh: chuyện tình duyên gÆp nhiÒu tr¾c trë. -> Đấu tranh hay mưu cầu hạnh phúc lứa đôi, hạnh phúc gia đình là nguồn cảm hứng sáng tạo dồi dào trong th¬ bµ. b) S¸ng t¸c - Gåm th¬ ch÷ H¸n; th¬ ch÷ N«m + Th¬ ch÷ N«m: . Nội dung: tiếng nói quyết liệt đòi quyền hưởng hạnh phúc của người phụ nữ trong xã hội phong kiÕn. . Nghệ thuật: độc đáo, táo bạo trong cách dùng từ ng÷, h×nh ¶nh, ph¸ vì nhiÒu quy ph¹m cña th¬ cæ ®iÓn. -> Bµ ®­îc t«n x­ng lµ “Bµ chóa th¬ N«m” (Xu©n ? HXH cã vÞ trÝ nh­ thÕ nµo trong DiÖu) lµng th¬ N«m ViÖt Nam? - Tác phẩm: Lưu hương kí gồm 24 bài thơ chữ Hán vµ 26 bµi th¬ N«m 2. T¸c phÈm a) VÞ trÝ ? VÞ trÝ cña bµi th¬? - N»m trong chïm th¬ Tù t×nh gåm 3 bµi cña HXH. -> Bµi Tù t×nh II lµ bµi cã nhiÒu nÐt tiªu biÓu cho chïm th¬ Tù t×nh cña bµ. b) §äc diÔn c¶m- t×m hiÓu tõ khã - HS đọc diễn cảm bài thơ, chú ý nh÷ng tõ ng÷ cã søc biÓu c¶m m¹nh. ? Bài thơ đựơc viết theo thể thơ nµo? Bè côc ph©n tÝch bµi th¬?. c) ThÓ lo¹i- bè côc - ThÓ lo¹i: th¬ N«m §­êng luËt + XuÊt hiÖn tõ thêi TrÇn (cuèi TK XIII) + Thịnh đạt từ tk XV- XVI: N. Trãi, Lê Thánh Tông, N.BØnh Khiªm + Phát triển tới đỉnh cao từ cuối tk XVIII- XIX: 18 Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(19)</span> Giáo án Ngữ Văn 11. Nguyễn Thị Thu Thuỷ HXH, Bµ HuyÖn Thanh Quan, N. C«ng Trø, N.Khuyến, Tú Xương.. + §Æc ®iÓm: sö dông hÇu nh­ nguyªn vÑn h×nh thøc, niªm luËt th¬ §­êng, nh­ng viÕt b»ng ch÷ N«m. -> ThÓ th¬ cã nhiÒu thµnh c«ng cña VHVN thêi trung đại. - Bố cục: 4 phần (đề- thực- luận- kết) II.Ph©n tÝch 1.Hai câu đề. ? HS đọc lại 2 câu đề? ? Nh÷ng c©u th¬ ®Çu cho thÊy tg ®ang ë trong hoµn c¶nh nh­ thÕ nµo?. - GV: TiÕng trèng canh dån v¨ng vẳng trong đêm khuya vừa thể hiện bước đi dồn dập của thời gian võa béc lé sù rèi bêi trong t©m trạng của người phụ nữ cô đơn, trèng v¾ng. ? T©m tr¹ng HXH ®­îc kh¾c häa qua nh÷ng h×nh ¶nh nµo?. - Hoµn c¶nh + Thời gian: đêm khuya, trống canh dồn -> thời gian sắp hết đêm nghe gấp gáp, thôi thúc. + Kh«ng gian: v¨ng v¼ng trèng canh dån -> tõ l¸y chØ ©m thanh gîi kh«ng gian rîn ngîp, réng lín => Tâm trạng rối bời, cô đơn, nhỏ bé của nhân vật tr÷ t×nh.. - T©m tr¹ng + Tr¬: tr¬ träi, mét m×nh, tñi hæ, bÏ bµng -> được đặt ở đầu câu có tác dụng nhấn mạnh + C¸i hång nhan: c¸ch dïng tõ c¸i khiÕn cho hång nhan thªm rÎ róng, mØa mai. -> Nçi ®au, sù bÏ bµng vÒ t×nh duyªn kh«ng thµnh của người phụ nữ. Tuy nhiên, lời thơ như một thách - GV: Từ trơ trong thơ HXH cũng thức, thách đỗ của HXH trước cuộc đời. gièng tõ tr¬ thÓ hiÖn t©m tr¹ng => B¶n lÜnh HXH nµng KiÒu khi bÞ bá r¬i kh«ng chút đoái thương: “Đuốc hoa để đó, mặc nàng nằm trơ”. Tuy nhiªn, tõ tr¬ kÕt hîp víi nước non thể hiện sự bền gan, thách đố. Nó cùng hàm nghĩa với 2 .Hai câu thực ch÷ tr¬ trong th¬ Bµ HuyÖn Thanh Quan: “§¸ vÉn tr¬ gan cïng tuÕ nguyÖt” (Th¨ng Long thµnh hoµi cæ) - Hành động, trạng thái: uống rượu, say lại tỉnh - HS đọc 2 câu thực. ->Gîi lªn vßng quÈn quanh, bÕ t¾c cña chuyÖn t×nh - GV: hai c©u thùc nãi râ h¬n thùc duyªn. Cµng thÊy ®­îc nçi ®au th©n phËn. c¶nh vµ thùc t×nh HXH. 19 Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(20)</span> Giáo án Ngữ Văn 11 Nguyễn Thị Thu Thuỷ ? Hai câu thực biểu hiện tâm sự gì - Hình tượng: trăng sắp tàn mà vẫn khuyết chưa tròn cña tg? - >Hình ảnh ẩn dụ - Tuổi xuân đã qua đi mà nhân duyªn kh«ng trän vÑn ? Mối tương quan giữa hình tượng => Tâm trạng cô đơn, tuyệt vọng của người đàn bà trăng sắp tàn (bóng xế) mà vẫn trong đêm dài. khuyÕt ch­a trßn víi th©n phËn n÷ 3. Hai c©u luËn sÜ?. - GV đọc 2 câu luận. - HS th¶o luËn: néi dung cña 2 c©u luËn. ? Hình tượng thiên nhiên trong 2 c©u luËn gãp phÇn diÔn t¶ t©m trạng gì của nhà thơ trước số phận?. - Bøc tranh thiªn nhiªn: + Từng đám rêu xiên ngang mặt đất + Mấy hòn đá đâm toạc chân mây -> NT đảo ngữ, dùng những động từ mạnh vẽ lên bøc tranh thiªn nhiªn sôc s«i, cùa quËy, cã nh÷ng chuyển động mạnh mẽ, dữ dội. - T©m tr¹ng bÞ dån nÐn, bøc bèi, muèn ®Ëp ph¸, phản kháng muốn được giải thoát khỏi sự cô đơn, chán chường. -> C¸ tÝnh m¹nh mÏ, t¸o b¹o cña HXH 4. Hai c©u kÕt. - Tâm trạng chán chường, buồn tủi + ngán: chán ngán, ngán ngẩm -> chán nỗi đời éo le, b¹c bÏo + xu©n: mang 2 nghÜa, võa lµ mïa xu©n, võa lµ tuæi - GV: - HS đọc 2 câu kết. xu©n ? Hai c©u kÕt diÔn t¶ t©m tr¹ng g× + l¹i: mang 2 nghÜa kh¸c nhau (l¹i: thªm lÇn n÷a; cña tg? §­îc thÓ hiÖn qua nh÷ng l¹i: trë l¹i) chi tiÕt nµo? -> Sự trở lại của mùa xuân đồng nghĩa với sự ra đi cña tuæi xu©n. + m¶nh t×nh- san sÎ- tÝ- con con -> thñ ph¸p nghÖ thuËt t¨ng tiÕn, nhÊn m¹nh sù nhá bé dần: mảnh tình đã bé lại còn san sẻ, thành ra ít ỏi, chØ cßn tÝ con con -> gîi sù xãt xa téi nghiÖp tõ t©m trạng của người đã mang thân đi làm lẽ => Lời than thở thầm kín của người phụ nữ phải chịu thân phận lẽ mọn và hạnh phúc lứa đôi không - GV: Trong thơ của mình, đã có được trọn vẹn. lần HXH cay đắng cất lên tiếng chöi: ChÐm cha c¸i kiÕp lÊy chång III. Tæng kÕt chung - Néi dung: Qua lêi tù t×nh, bµi th¬ nãi lªn c¶ bi kÞch Kẻ đắp chăn bông, kẻ lạnh lùng. vµ kh¸t väng sèng, kh¸t väng h¹nh phóc cña HXH. §ã còng lµ nçi lßng chung cña -> ý nghÜa nh©n v¨n cña bµi th¬: trong buån tñi, người phụ nữ trong Xh xưa, với họ người phụ nữ gắng vượt lên trên số phận nhưng cuối 20 Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(21)</span>