Giáo án Vật lí 11 - Hứa Thị Thương

<span class='text_page_counter'>(1)</span>Giaùo aùn vaät lí 11. GV: Hứa Thị Thương. Ngaøy giaûng:................... Ngµy so¹n: 8/03/2010 PHAÀN II. QUANG HÌNH HOÏC CHÖÔNG VI. KHUÙC XAÏ AÙNH SAÙNG Tieát 52. KHUÙC XAÏ AÙNH SAÙNG. I. MUÏC TIEÂU + Thực hiện được câu hỏi: Hiện tượng khúc xạ là gì ? Nhận ra trường hợp giới hạn i = 00. + Phát biểu được định luật khúc xạ ánh sáng. + Trình bày được các khái niệm chiết suất tuyệt đối và chiết suất tỉ đối. Viết được hệ thức giữa chiết suất tỉ đối và chiết suất tuyệt đối. + Viết và vạn dụng các công thức của định luật khúc xạ ánh sáng. II. CHUAÅN BÒ 1.Giaùo vieân: Chuẩn bị dụng cụ để thực hiện một thí nghiệm đơn giản về khúc xạ aùnh saùng. 2.Học sinh: Ôn lại nội dung liên quan đến sự khúc xạ ánh sáng đã học ở lớp 9. III. TIEÁN TRÌNH DAÏY – HOÏC 1. Ổn định tổ chức, đặt vấn đề. 1 (5 phút) : Giới thiệu chương: Aùnh sáng là đối tượng nghiên cứu của quang học. Quang hình học nghiên cứu sự truyền snhs sáng qua các môi trường trong suốt và nghiên cứu sự tạo ảnh bằng phương pháp hình học. Nhờ các nghiên cứu về quang hình học, người ta đã chế tạo ra nhiều dụng cụ quang cần thiết cho khoa học và đời sống. 2. Bài mới Hoạt động 1 (15 phút) : Tìm hiểu sự khúc xạ ánh sáng. Hoạt động của học sinh Hoạt động của giáo viên - Quan saùt thí nghieäm - Tieán haønh thí nghieäm hình 26.2. - Ghi nhaän caùc khaùi nieäm. - Giới thiệu các k/n: Tia tới, điểm tới, pháp tuyến tại điểm tới, tia khúc xạ, góc tới, góc khúc xạ. - Định nghĩa hiện tượng khúc xạ. - Yeâu caàu hoïc sinh ñònh nghóa hieän Khúc xạ ánh sáng là hiện tượng lệch tượng khúc xạ. phöông (gaõy) cuûa caùc tia saùng khi truyeàn xiên góc qua mặt phân cách giữa hai môi trường trong suốt khác nhau. Quan saùt thí nghieäm. - Tieán haønh thí nghieäm hình 26.3. Nhận xét về mối kiên hệ giữa góc tới và - Cho học sinh nhận xét về sự thay đổi goùc khuùc xaï. của góc khúc xạ r khi tăng góc tới i. - Tính tỉ số giữa sin góc tới và sin góc - Ghi nhận định luật.Định luật khúc xạ khúc xạ trong một số trường hợp. - Giới thiệu định luật khúc xạ. aùnh saùng + Tia khúc xạ nằm trong mặt ph¼ng tới (tạo bởi tia tới và pháp tuyến) và ở phía 1 Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(2)</span> Giaùo aùn vaät lí 11. GV: Hứa Thị Thương. bên kia pháp tuyến so với tia tới. + Với hai môi trường trong suốt nhất định, tỉ số giữa sin góc tới (sini) và sin góc khúc xạ (sinr) luôn luôn không đổi: sin i = haèng soá sin r. Hoạt động 2 (15 phút) : Tìm hiểu chiết suất của môi trường. Hoạt động của học sinh Hoạt động của giáo viên Ghi nhaän khaùi nieäm. - Giới thiệu chiết suất tỉ đối. . Chiết suất tỉ đối Tỉ số không đổi. sin i trong hiện tượng sin r. khúc xạ được gọi là chiết suất tỉ đối n21 của môi trường 2 (chứa tia khúc xạ) đối với môi trường 1 (chứa tia tới): sin i = n21 sin r. - Hướng dẫn để học sinh phân tích các trường hợp n21 và đưa ra các định nghĩa môi trường chiết quang hơn và chiết quang keùm.. + Neáu n21 > 1 thì r < I : Tia khuùc xaï leäch lại gần pháp tuyến hơn. Ta nói môi trường 2 chiết quang hơn môi trường 1. + Neáu n21 < 1 thì r > I : Tia khuùc xaï leäch xa pháp tuyến hơn. Ta nói môi trường 2 chiết quang kém môi trường 1. . Chiết suất tuyệt đối Chiết suất tuyệt đối của một môi trường là chiết suất tỉ đối của môi trường đó đối với chân không. Mối liên hệ giữa chiết suất tỉ đối và chiết suất tuyệt đối: n21 =. - Giới thiệu khái niệm chiết suất tuyệt đối. - Nêu biểu thức liên hệ giữa chiết suất tuyệt đối và chiết suất tỉ đối.. n2 . n1. Liên hệ giữa chiết suất và vận tốc truyền - Nêu biểu thức liên hệ giữa chiết suất n của ánh sáng trong các môi trường: 2 = môi trường và vận tốc ánh sáng. n1. v1 c ;n= . v2 v. Ghi nhận mối liên hệ giữa chiết suất môi trường và vận tốc ánh sáng. Phân tích các trường hợp n21 và đưa ra các Yêu cầu học sinh nêu ý nghĩa của chiết định nghĩa môi trường chiết quang hơn và suất tuyệt đối. chieát quang keùm. - Ghi nhaän khaùi nieäm. 2 Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(3)</span> Giaùo aùn vaät lí 11. GV: Hứa Thị Thương. Liên hệ giữa chiết suất và vận tốc truyền của ánh sáng trong các môi trường:. n2 = - Yêu cầu học sinh viết biểu thức định n1 luật khúc xạ dưới dạng khác.. v1 c ;n= . v2 v. - Công thức của định luật khúc xạ có thể viết dưới dạng đối xứng: n1sini = n2sinr - Yêu cầu học sinh thực hiện C1, C2 và C3.. Ghi nhận mối liên hệ giữa chiết suất môi trường và vận tốc ánh sáng. Nêu ý nghĩa của chiết suất tuyệt đối. Viết biểu thức định luật khúc xạ dưới daïng khaùc.. - Thùc hieän C1, C2 vaø C3. Hoạt động 3 (5 phút) : Tìm hiểu tính thuận nghịch của sự truyền ánh sáng. Hoạt động của học sinh Hoạt động của giáo viên Quan saùt thí nghieäm. Laøm thí nghieäm minh hoïa nguyeân lí thuaän nghòch. Phaùt bieåu nguyeân lí thuaän nghòch. Yeâu caàu hoïc sinh phaùt bieåu nguyeân lí Aùnh sáng truyền đi theo đường nào thì thuận nghịch. cũng truyền ngược lại theo đường đó. Từ tính thuận nghịch ta suy ra: Yêu cầu học sinh chứng minh công thức: n12 =. 1 n21. n12 =. 1 n21. Chứng minh công thức: n12 =. 1 n21. 3. Cuûng coá, giao nhieäm vuï veà nhaø (5 phuùt) - Cho học sinh tóm tắt những kiến thức cơ bản. - Yeâu caàu hoïc sinh veà nhaø laøm caùc baøi taäp trang 166, 167 sgk, 26.8, 26.9 sbt. Ngaøy giaûng:.................... Ngµy so¹n:12/03/2010 Tieát 53. BAØI TAÄP 3 Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(4)</span> Giaùo aùn vaät lí 11. GV: Hứa Thị Thương. I. MUÏC TIEÂU 1. Kiến thức : Hệ thống kiến thức về phương pháp giải bài tập về khúc xạ ánh saùng. 2. Kỹ năng : Rèn luyên kü năng vẽ hình và giải các bài tập dựa vào phép toán hình học. II. CHUAÅN BÒ 1.Giaùo vieân: - Xem, giaûi caùc baøi taäp sgk vaø saùch baøi taäp. - Chuaån bò theâm noät soá caâu hoûi traéc nghieäm vaø baøi taäp khaùc. 2.Học sinh: - Giải các câu hỏi trắc nghiệm và bài tập thầy cô đã ra về nhà. - Chuẩn bị sẵn các vấn đề mà mình còn vướng mắc cần phải hỏi thầy cô. III. TIEÁN TRÌNH DAÏY – HOÏC 1.Ổn định tổ chức lớp ( 1’) 2. Kiểm tra bài cũ và hệ thống lại những kiến thức liên quan.(9 phút) n sin i = n21 = 2 = haèng soá hay n1sini = n2sinr. n1 sin r n v + Chiết suất tỉ đối: n21 = 2 = 1 . n1 v2 c + Chiết suất tuyệt đối: n = . v. + Ñònh luaät khuùc xaï:. + Tính chất thuận nghịch của sự truyền ánh sáng: Aùnh sáng truyền đi theo đường nào thì cũng truyền ngược lại theo đường đó. 3. Bài mới Hoạt động1 (10 phút) : Giải các câu hỏi trắc nghiệm. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Yeâu caàu hs giaûi thích taïi sao choïn B. Caâu 6 trang 166 : B Yeâu caàu hs giaûi thích taïi sao choïn A. Caâu 7 trang 166 : A Yeâu caàu hs giaûi thích taïi sao choïn D. Caâu 8 trang 166 : D Yeâu caàu hs giaûi thích taïi sao choïn A. Caâu 26.2 : A Yeâu caàu hs giaûi thích taïi sao choïn B. Caâu 26.3 : B Yeâu caàu hs giaûi thích taïi sao choïn A. Caâu 26.4 : A Yeâu caàu hs giaûi thích taïi sao choïn B. Caâu 26.5 : B Yeâu caàu hs giaûi thích taïi sao choïn D. Caâu 26.6 : D Yeâu caàu hs giaûi thích taïi sao choïn B. Caâu 26.7 : B Hoạt động 2 (20 phút) : Giải các bài tập tự luận. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Baøi 9 trang 167 Veõ hình Veõ hình.. Yeâu caàu hoïc sinh xaùc ñònh goùc i. 4 Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(5)</span> Giaùo aùn vaät lí 11. GV: Hứa Thị Thương. Yêu cầu học sinh viết biểu thức định Xác định góc i. BI 4 luật khúc xạ và suy ra để tính r.  = 1 => i = 450. Ta coù: tani = AB sin i n = =n sin r 1. 4. Viết biểu thức định luật khúc xạ. Tính r. 2 sin i sinr =  2 = 0,53 = sin320 4 n 3. Yeâu caàu hoïc sinh tính IH (chieàu saâu cuûa bình nước).. r = 320 Tính chiều sâu của bể nước. HA' IH HA' 4  => IH =  6,4cm tan r 0,626. Ta laïi coù: tanr =. Baøi 10 trang 167. Veõ hình.. Veõ hình.. Yeâu caàu hoïc sinh cho bieát khi naøo goùc Tính sinrm. khúc xạ lớn nhất. Xác định điều kiện để có r = rm. Góc khúc xạ lớn nhất khi tia khúc xạ qua Yeâu caàu hoïc sinh tính sinrm. đỉnh của mặt đáy, do đó ta có: a. Sinrm =. 2 a2 . Yêu cầu học sinh viết biểu thức định luật khúc xạ và suy ra để tính im.. a2 2. . 1 3. . Viết biểu thức định luật khúc xạ. Tính im. Maët khaùc: 6. Lop11.com. sin im n = =n sin rm 1.

<span class='text_page_counter'>(6)</span> Giaùo aùn vaät lí 11. GV: Hứa Thị Thương. sinim = nsinrm = 1,5. im =. 1 3. =. 3 = sin600 2. 600.. 4. Cuûng coá, vaän duïng, daën doø( 5’) - Gợi ý HS làm baìi tập 27.2, 27.3 ( SBT) - Dặn dò HS học bài ở nhà và làm các bài tập trong SBT Ngaøy giaûng:.................. Ngµy so¹n: 12/03/2010 Tiết 54. PHẢN XẠ TOAØN PHẦN. I. MUÏC TIEÂU + Nêu được nhận xét về hiện tượng phản xạ toàn phần qua việc quan sát các thực nghiệm thực hiện ở lớp. + Thực hiện được câu hỏi thế nào là hiện tượng phản xạ toàn phần. Tính được góc giới hạn phản xạ toàn phần và nêu được điều kiện để có phản xạ toàn phần. + Trình bày được cấu tạo và tác dụng dẫn sáng của sợi quang, cáp quang. + Giải được các bài tập đơn giản về phản xạ toàn phần. II. CHUAÅN BÒ 1.Giáo viên: + Chuẩn bị các dụng cụ để làm thí nghiệm hình 27.1 và 27.2. + Đèn trang trí có nhiều sợi nhựa dẫn sáng để làm thí dụ cáp quang. 2.Hoïc sinh: OÂn laïi ñònh luaät khuùc xaï aùnh saùng. III. TIEÁN TRÌNH DAÏY – HOÏC 1. Ổn định tổ chức ( 1’) 2. Kiểm tra bài cũ :(5’) Phát biểu và viết biểu thức định luật khúc xạ ánh sáng. Nêu mối liên hệ giữa chiết suất tuyệt đối và chiết suất tỉ đối và mối liên hệ giữa chiết suất môi trường và vận tốc ánh sáng? 3. Bài mới Hoạt động 1 (14 phút) : Tìm hiểu sự truyền ánh sáng từ môi trường chiết quang hơn sang môi trường chiết quang kém. Hoạt động của học sinh Hoạt động của giáo viên Quan saùt caùch boá trí thí nghieäm. Boá trí thí nghieäm hình 27.1. Thực hiện C1. Yêu cầu học sinh thực hiện C1. Quan saùt thí nghieäm. Thay đổi độ nghiêng chùm tia tới. Thực hiện C2. Yêu cầu học sinh thực hiện C2. Neâu keát quaû thí nghieäm. Yeâu caàu hoïc sinh neâu keát quaû. . Thí nghieäm Góc tới Chuøm Chuøm tia khuùc tia phaûn xaï xaï Yeâu caàu hoïc sinh so saùnh i vaø r. i nhoû r>i 7 Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(7)</span> Giaùo aùn vaät lí 11. i = igh i > igh. GV: Hứa Thị Thương. Raát saùng r  900 Rất mờ Khoâng coøn. Tiếp tục thí nghiệm với i = igh.. Rất mờ Raát saùng Raát saùng. Yêu cầu học sinh rút ra công thức tính igh.. So saùnh i vaø r.. Thí nghieäm cho hoïc sinh quan saùt hieän tượng xảy ra khi i > igh.. Quan saùt thí nghieäm, nhaän xeùt. 2. Góc giới hạn phản xạ toàn phần + Vì n1 > n2 => r > i. + Khi i taêng thì r cuõng taêng (r > i). Khi r đạt giá trị cực đại 900 thì i đạt giá trị igh gọi Yêu cầu học sinh nhận xét. là góc giới hạn phản xạ toàn phần. + Ta coù: sinigh =. n2 . n1. + Với i > igh thì không tìm thấy r, nghĩa là không có tia khúc xạ, toàn bộ tia sáng bị phản xạ ở mặt phân cách. Đó là hiện tượng phản xạ toàn phần. Hoạt động 2 (10 phút) : Tìm hiểu hiện tượng phản xạ toàn phần. Hoạt động của học sinh Hoạt động của giáo viên Nêu định nghĩa hiện tượng phản xạ toàn Yêu cầu học sinh nêu định nghĩa hiện phaàn. tượng phản xạ toàn phần. Phản xạ toàn phần là hiện tượng phản xạ toàn bộ ánh sáng tới, xảy ra ở mặt phân cách giữa hai môi trường trong suốt. Nêu điều kiện để có phản xạ toàn phần. Điều kiện để có phản xạ toàn phần + Aùnh sáng truyền từ một môi trường tới một môi trường chiết quang kém hơn. Yêu cầu học sinh nêu điều kiện để có + i  igh. phản xạ toàn phần. Hoạt động 3 (10 phút) : Tìm hiểu ứng dụng của hiện tượng phản xạ toàn phần: Cáp quang. Hoạt động của học sinh Hoạt động của giáo viên Nếu vài ứng dụng của có phản xạ toàn Yêu cầu học sinh thử nêu một vài ứng phaàn. dụng của hiện tượng phản xạ toàn phần. Giới thiệu đèn trang trí có nhiều sợi Quan sát Đèn trang trí có nhiều sợi nhựa nhựa dẫn sáng. 8 Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(8)</span> Giaùo aùn vaät lí 11. GV: Hứa Thị Thương. daãn saùng. Giới thiệu cấu tạo cáp quang. Ghi nhaän caáu taïo caùp quang. Cáp quang là bó sợi quang. Mỗi sợi quang là một sợi dây trong suốt có tính dẫn sáng nhờ phản xạ toàn phần. Sợi quang gồm hai phần chính: + Phaàn loûi trong suoát baèng thuûy tinh sieâu sach có chiết suất lớn (n1). + Phaàn voû boïc cuõng trong suoát, baèng thuûy tinh coù chieát suaát n2 < n1. Ngoài cùng là một lớp vỏ bọc bằng nhựa dẻo để tạo cho cáp có độ bền và độ dai Giới thiệu công dụng của cáp quang trong cô hoïc. Cáp quang được ứng dụng vào việc việc truyền tải thông tin. truyền thông tin với các ưu điểm: + Dung lượng tín hiệu lớn. + Không bị nhiễu bở các bức xạ điện từ bên ngoài. + Không có rủi ro cháy (vì không có dòng Giới thiệu công dụng của cáp quang ñieän). trong vieäc noïi soi. Cáp quang còn được dùng để nội soi trong y hoïc. 4. Cuûng coá, giao nhieäm vuï veà nhaø. (5 phuùt) - Cho học sinh tóm tắt những kiến thức cơ bản. - Yeâu caàu hoïc sinh veà nhaø laøm caùc baøi taäp trang 172, 173 sgk vaø 25.7, 25.8 sbt Ngµy so¹n:13/03/2010 Ngaøy giaûng :........... Tieát 55 BAØI TAÄP I. MUÏC TIEÂU 1. Kiến thức : Hệ thống kiến thức và phương pháp giải bài tập về phản xạ toàn phần ánh sáng. 2. Kyõ naêng Rền luyện kĩ năng vẽ hình và giải các bài tập dựa vào các phép toán hình học. II. CHUAÅN BÒ 1.Giaùo vieân: - Xem, giaûi caùc baøi taäp sgk vaø saùch baøi taäp. - Chuaån bò theâm noät soá caâu hoûi traéc nghieäm vaø baøi taäp khaùc. 2.Học sinh: - Giải các câu hỏi trắc nghiệm và bài tập thầy cô đã ra về nhà. - Chuẩn bị sẵn các vấn đề mà mình còn vướng mắc cần phải hỏi thầy cô. III. TIEÁN TRÌNH DAÏY – HOÏC 1 Ổn định tổ chức ( 1’) 2, Kiểm tra bài cũ và hệ thống kiến thức: (9 phút) : + Hiện tượng phản xạ toàn phần. 9 Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(9)</span> Giaùo aùn vaät lí 11. GV: Hứa Thị Thương. + Điều kiện để có phản xạ toàn phần: Aùnh sáng truyền từ một môi trường tới một môi trường chiết quang kém hơn ; góc tới phải bằng hoặc lớn hơn góc giới hạn phản xạ toàn phần: i  igh. + Công thức tính góc giới hạn phản xạ toàn phần: sinigh =. n2 ; với n2 < n1. n1. 3.Bài mới Hoạt động1 (10 phút) : Giải các câu hỏi trắc nghiệm. Hoạt động của học sinh Hoạt động của giáo viên Caâu 5 trang 172 : D ;Caâu 6 trang 172 : A Yeâu caàu hs giaûi thích taïi sao choïn caùc Câu 7 trang 173 : C ;Câu 27.2 : D ;Câu phương án đó. 27.3 : D ;Caâu 27.4 : D ;Caâu 27.5 : D . Caâu 27.6 : D Hoạt động 2 (20 phút) : Giải các bài tập tự luận. Hoạt động của học sinh Hoạt động của giáo viên Yêu cầu học sinh tính góc giới hạn phản Baøi 8 trang 173 Tính igh. xạ toàn phần. Ta coù sinigh =. n2 1 1  = = sin450 n1 n1 2. => igh = 450. -Xác định góc tới khi  = 600. Xác định đường đi của tia sáng. Khi i = 900 -  = 600 > igh: Tia tới bị bị phản xạ phản xạ toàn phần. -Xác định góc tới khi  = 450. Xác định đường đi của tia sáng. Khi i = 900 -  = 450 = igh: Tia tới bị một phaàn bò phaûn xaï, moät phaàn khuùc xaï ñi la laø saùt maët phaân caùch (r = 900). - Xác định góc tới khi  = 300. Xác định đường đi Khi i = 900 -  = 300 < igh: Tia tới bị một phaàn bò phaûn xaï, moät phaàn khuùc xaï ra ngoài không khí. Baøi 9 trang 173 Ta phaûi coù i > igh => sini > sinigh = Vì i = 900 – r => sini = cosr > Nhöng cosr = 1  sin 2 r sin 2  = 1 2. n2 . n1. n2 . n1. -Yêu cầu học sinh xác định góc tới khi  = 600 từ đó xác định đường đi của tia saùng. -Yêu cầu học sinh xác định góc tới khi  = 450 từ đó xác định đường đi của tia saùng.. - Yêu cầu học sinh xác định góc tới khi  = 300 từ đó xác định đường đi của tia saùng.. - YC hs giaûi baøi taäp 9 sgk- 173 Vẽ hình, chỉ ra góc tới i. Yêu cầu học sinh nêu đk để tia sáng truyeàn ñi doïc oáng. Hướng dẫn học sinh biến đổi để xác định điều kiện của  để có i > igh.. n1. 10 Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(10)</span> Giaùo aùn vaät lí 11. Do đó: 1 -. GV: Hứa Thị Thương. n22 sin 2  > n12 n12. => Sin< n12  n22  1,5 2  1,412 = 0,5. - YC hs giaûi baøi 27.7 sbt = sin300 =>  < 300. Baøi 27.7 Nêu điều kiện để tia sáng truyền đi dọc n Yêu cầu học sinh xác định 2 từ đó kết oáng. n3 Thực hiện các biến đổi biến đổi để xác định điều kiện của  để có i > igh.a) Ta có luận được môi trường nào chiết quang hôn. n2 sin 45 0 = > 1 => n > n : Moâ i trườ n g 2 3 0 n3. sin 30. (2) chiết quang hơn môi trường (3). b) Ta coù sinigh. -Yeâu caàu hoïc sinh tính i .. gh n sin 30 0 1  = 2 = = Rút ra kết luận môi trường nào chiết n1 sin 45 0 2. sin450 => igh = 450.. quang hôn.. 4.Cuûng coá, giao nhieäm vuï veà nhaø. (5 phuùt) : - Cho học sinh tóm tắt những kiến thức cơ bản. - Yeâu caàu hoïc sinh veà nhaø laøm caùc baøi taäp trong sbt. Ngµy so¹n:17/03/2010 Ngaøy giaûng :............... CHÖÔNG VII. MAÉT VAØ DUÏNG CUÏ QUANG HOÏC Tieát 56. LAÊNG KÍNH I. MUÏC TIEÂU + Nêu được cấu tạo của lăng kính. + Trình bày được hai tác dụng của lăng kính: - Taùn saéc chuøm aùnh saùng traéng. - Làm lệch về phía đáy một chùm sáng đơn sắc. + Viết được các công thức về lăng kính và vận dụng được. + Nêu được công dụng của lăng kính. II. CHUAÅN BÒ 1.Giáo viên: + Các dụng cụ để làm thí nghiệm tại lớp. + Caùc tranh, aûnh veà quang phoå, maùy quang phoå, maùy aûnh. 2.Học sinh: Ôn lại sự khúc xạ và phản xạ toàn phần. III. TIEÁN TRÌNH DAÏY – HOÏC 1.Ôån định tổ chức(1’): 2.Kiểm tra bài cũ(5’): Nêu điều kiện để có phản xạ toàn phần, viết công thức tính góc giới hạn phản xạ toàn phần? 3.Bài mới : Hoạt động1 (5 phút) : Tìm hiểu cấu tạo lăng kính. Hoạt động của học sinh Hoạt động của giáo viên 11 Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(11)</span> Giaùo aùn vaät lí 11. GV: Hứa Thị Thương. - Veõ hình. - Veõ hình 28.2. Laêng kính laø moät khoái chaát trong suoát, đồng chất, thường có dạng lăng trụ tam -Giới thiệu lăng kính. giaùc -Ghi nhaän caùc ñaëc tröng cuûa laêng kính. Một lăng kính được đặc trưng bởi: -Giới thiệu các đặc trưng của lăng kính. + Goùc chieát quang A; + Chieát suaát n. Hoạt động 2 (10 phút) : Tìm hiểu đường đi của tia sáng qua lăng kính. Hoạt động của học sinh Hoạt động của giáo viên Veõ hình. Veõ hình 28.3. Ghi nhaän taùc duïng taùn saéc cuûa laêng kính. Giới thiệu tác dụng tán sắc của lăng Chuøm aùnh saùng traéng khi ñi qua laêng kính kính. seõ bò phaân tích thaønh nhieàu chuøm saùng ñôn saéc khaùc nhau. Đó là sự tán sắc ánh sáng. -Veõ hình. -Veõ hình 28.4. - Thực hiện C1. - Yêu cầu học sinh thực hiện C1. - Ghi nhận sự lệch về phía đáy của tia khúc xaï IJ. khi coù tia loù ra khoûi laêng kính thì tia loù bao giờ cũng lệch về phía đáy của lăng kính so với tia tới. - Nhaän xeùt veà tia khuùc xaï JR. - Nhaän xeùt veà tia loù ra khoûi laêng kính.. -Keát luaän veà tia IJ.. -Yeâu caàu hoïc sinh nhaän xeùt veà tia khuùc xaï JR. -Yeâu caàu hoïc sinh nhaän xeùt veà tia loù ra khoûi laêng kính. -Giới thiệu góc lệch.. - Ghi nhaän khaùi nieäm goùc leäch. Góc tạo bởi tia ló và tia tới gọi là góc lệch D cuûa tia saùng khi truyeàn qua laêng kính. Hoạt động 3 (10 phút) : Tìm hiểu các công thức của lăng kính. Hoạt động của học sinh Hoạt động của giáo viên - Chứng minh các công thức của lăng -Hướng dẫn học sinh cm các công thức kính. cuûa laêng kính. sini1 = nsinr1; A = r1 + r2 sini2 = nsinr2; D = i1 + i2 – A Hoạt động 4 (10 phút) : Tìm hiểu công dụng của lăng kính. Hoạt động của học sinh Hoạt động của giáo viên -Ghi nhaän caùc coâng duïng cuûa laêng kính. -Giới thiệu các ứng dụng của lăng kính. Lăng kính có nhiều ứng dụng trong khoa hoïc vaø kæ thuaät. 12 Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(12)</span> Giaùo aùn vaät lí 11. GV: Hứa Thị Thương. Ghi nhận cấu tạo và hoạt động của máy quang phoå. Giới thiệu máy quang phổ. Laêng kính laø boä phaän chính cuûa maùy quang phoå. Máy quang phổ phân tích ánh sáng từ nguoàn phaùt ra thaønh caùc thaønh phaàn ñôn sắc, nhờ đó xác định được cấu tạo của nguoàn saùng Giới thiệu cấu tạo và hoạt động củalăng Ghi nhận cấu tạo và hoạt động của lăng kính phản xạ toàn phần. kính phản xạ toàn phần vàcác công dụng của lăng kính phản xạ toàn phần. Giới thiệu các công dụng của lăng kính Lăng kính phản xạ toàn phần là lăng kính phản xạ toàn phần. thuûy tinh coù tieát dieän thaúng laø moät tam giaùc vuoâng caân. Lăng kính phản xạ toàn phần được sử dụng để tạo ảnh thuận chiều (ống nhòm, maùy aûnh, …) 4.Cuûng coá, giao nhieäm vuï veà nhaø( 4 phuùt) - Cho học sinh tóm tắt những kiến thức cơ bản. - Yeâu caàu hoïc sinh veà nhaø laøm caùc baøi taäp trang 179 sgk vaø 28.7; 28.9 sbt.. Ngaøy giaûng :............ Ngµy so¹n:17/03/2010 Tieát 57.. BAØI TAÄP. I/ Muïc tieâu 1. Kiến thức: Vận dụng kiến thức về lăng kính để giải bài tập 2. Kỹ năng: Rèn luyện kỷ năng sử dụng các công thức của lăng kính và vẽ đường đi của tia saùng qua laêng kính. II. Chuaån bò: 1. Giáo viên: - Xem lại các kiến thức về định luật lăng kính - Chuẩn bị một số bài tập có tính tổng quát 2.Học sinh: - Ôn lại kiến thức đả học - Giải bài tập SGK,SBT III. Tieán trình baøi daïy : 1.Ôån định tổ chức(1’): 2.Kieåm tra baøi cu (khoâng): 13 Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(13)</span> Giaùo aùn vaät lí 11. GV: Hứa Thị Thương. 3.Bài mới : Hoạt động 1: ( 5 phút) Tĩm tắt kiến thức: Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Noäi dung cô baûn - Đặt câu hỏi gợi ý, tóm tắt - Hđ cá nhân trả lời: + Các công thức của thấu kiến thức về lăng kính. + Nêu các công thức của kính lăng kính. : sini1 = nsinr1 ; sini2 = nsinr2 + Trường hợp: i nhỏ ; Điều kiện A = r1 + r2 ; D = i1 + i2 – A Dmin + Khi A vaø i raát nhoû : D = A(n – 1) - GV tóm tắt lên bảng + Góc lệch cực tiểu : Khi i1 = i2 D = Dmin vaø : sin nsin. D min  A = 2. A 2. Hoạt động 2 : ( 5 phút) Giải BT trắc nghiệm - Tổ chức thảo luận nhóm - Hs thảo luận nhóm, giải Bt Bài 28.2 :D giải BT - Các nhóm trình bày kết Bài 28.3: C Bài 28.4: C quả, giải thích. Bài 28.5: D Bài 28.6: A - Gv nhận xét. Giải thích Hoạt động 2 ( 20 ph)Vận dụng Giải một số bài tập cơ bản : Baøi 1 - Cung cấp thông tin - Đọc thông ti n Tóm tắt: - Cho h/s đọc và tóm tắt Tóm tắt. I1 = 450 bài toán. n= 2 tính: D= ?. - Thảo luận nhóm, nêu pp Giaûi - Tổ chức thảo luận nhóm giải BT giải Bt Nêu hướng giải : Tính r1 để a) Tính góc lệch của tia sáng Gọi một h/s lên bảng giải. tính r2 từ đó tính i2 để tính : D. 2 sin i 1 - Hs lên bảng trình bày. 1 sinr1 =  2  = n. sin30o. => r1 =. 2. 2. 30o. r2 = A – r1 = 60o – 30o = 30o sini2 = nsinr2= 2 14 Lop11.com. 1 2  = 2 2.

<span class='text_page_counter'>(14)</span> Giaùo aùn vaät lí 11. GV: Hứa Thị Thương. sin45o Nhaän xeùt vaø keát luaän. - GV nhận xét.. => i2 = 45o D=i1+i2–A = 45o + 45o –60o = 30o. Bài 28.7/ 75 SBT Tóm tắt: N = 1,5 A=300 i1 = 0 Tính: a/ i2 = ? và D = ? b/ i1 không đổi. I2 = 900 Tính n’= ? Giải a/ + Theo đl kxas: i1 = 0  r1 =0 Thảo luận nhóm, nêu pp - Tổ chức thảo luận nhóm + Góc tới r2: giải BT A = r +r  r2 = A = 300 giải BT - HS lên bảng trình bày: 2 +Góc1ló: 2 GV gợi ý: Khi as truyền HS sini2 = nsinr2 = 1.5*sin30 vuông góc với mặt phân 1.5*1/2 cách i = 0  = ?  i2 = 48,350 + góc lệch D:D = i1+i2-A = 1835’ b/ Theo đl kxas:sini2 = n’sinr2  n’ = snii2/sinr2 = 2 - cung cấp thông tin. - Tthu nhận thông tin. Tóm tắt. - GV nhận xét 4.Cuûng coá, vaän duïng, daën doø(14’) - Yêu cầu HS hoàn thành phiếu học tập - Dặn dò: Ôn lại các kiến thức về thấu kính.. PHIEÁU HOÏC TAÄP: 1/ ChiÕu mét chïm s¸ng song song tíi l¨ng kÝnh. T¨ng dÇn gãc tíi i tõ gi¸ trÞ nhá nhÊt th× A. gãc lÖch D t¨ng theo i. B. gãc lÖch D gi¶m dÇn. C. góc lệch D tăng tới một giá trị xác định rồi giảm dần. D. gãc lÖch D gi¶m tíi mét gi¸ trÞ råi t¨ng dÇn. 2/ Phát biểu nào sau đây là không đúng? Chiếu một chùm sáng vào mặt bên của một lăng kính đặt trong khong khí: A. Gãc khóc x¹ r bÐ h¬n gãc tíi i. B. Gãc tíi r’ t¹i mÆt bªn thø hai bÐ h¬n gãc lã i’. C. Lu«n lu«n cã chïm tia s¸ng lã ra khái mÆt bªn thø hai. D. Chïm s¸ng bÞ lÖch ®i khi ®i qua l¨ng kÝnh. 15 Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(15)</span> Giaùo aùn vaät lí 11. GV: Hứa Thị Thương. 3/ Cho một tia sáng đơn sắc đi qua lăng kính có góc chiết quang A = 600 và thu được góc lÖch cùc tiÓu Dm = 600. ChiÕt suÊt cña l¨ng kÝnh lµ A. n = 0,71 B. n = 1,41 C. n = 0,87 D. n = 1,51 4/ Tia tíi vu«ng gãc víi mÆt bªn cña l¨ng kÝnh thuû tinh cã chiÕt suÊt n = 1,5 gãc chiÕt quang A. Tia lã hîp víi tia tíi mét gãc lÖch D = 300. Gãc chiÕt quang cña l¨ng kÝnh lµ A. A = 410. B. A = 38016’. C. A = 660. D. A = 240. 5/ Mét tia s¸ng tíi vu«ng gãc víi mÆt AB cña mét l¨ng kÝnh cã chiÕt suÊt n  2 vµ gãc chiÕt quang A = 300. Gãc lÖch cña tia s¸ng qua l¨ng kÝnh lµ: A. D = 50. B. D = 130. C. D = 150. D. D = 220.. 16 Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(16)</span> Giaùo aùn vaät lí 11. GV: Hứa Thị Thương. Ngµy so¹n:01/04/2010. Ngaøy giaûng :........... 17 Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(17)</span> Giaùo aùn vaät lí 11. Tieát 58. GV: Hứa Thị Thương. THAÁU KÍNH MOÛNG (Tieát 1). I. MUÏC TIEÂU 1.Kiến thức: + Nêu được cấu tạo và phân loại của thấu kính. + Trình bày được các khái niệm về: quang tâm, trục, tiêu điểm, tiêu cự, độ tụ của thấu kính moûng. + Vẽ được ảnh tạo bởi thấu kính và nêu được đặc điểm của ảnh. 2.Kó naêng: + Viết và vận dụng được các công thức của thấu kính. + Nêu được một số công dụng quan trong của thấu kính. II. CHUAÅN BÒ 1.Giaùo vieân: + Các loại thấu kính hay mô hình thấu kính để giới thiệu với học sinh. + Các sơ đồ, tranh ảnh về đường truyền tia sáng qua thấu kính và một số quang cụ có thaáu kính. 2.Hoïc sinh: + Ôn lại kiến thức về thấu kính đã học ở lớp 9. + Ôn lại các kết quả đã học về khúc xạ ánh sáng và lăng kính. III. TIEÁN TRÌNH DAÏY – HOÏC: 1. Ổn định tổ chức(1’): 2.Kieåm tra baøi cuõ(5’): Có mấy loại thấu kính ? Nêu sự khác nhau giữa chúng. 3.Bài mới : Hoạt động 1 (10 phút) : Tìm hiểu thấu kính và phân loại thấu kính. Hoạt động của học sinh Hoạt động của giáo viên Ghi nhaän khaùi nieäm. Giới thiệu định nghĩa thấu kính. Thấu kính là một khối chất trong suốt giới hạn bởi hai mặt cong hoặc bởi một mặt cong vaø moät maët phaüng. Ghi nhận cách phân loại thấu kính. Phân loại: - Thấu kính lồi (rìa mỏng) là thấu kính hội Nêu cách phân loại thấu kính. tuï. - Thaáu kính loõm (rìa daøy) laø thaáu kính phaân kì. Thực hiện C1. Yêu cầu học sinh thực hiện C1. Hoạt động 2 (15 phút) : Tìm hiểu thấu kính hội tụ. Hoạt động của học sinh Hoạt động của giáo viên Veõ hình. Veõ hình 29.3. 18 Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(18)</span> Giaùo aùn vaät lí 11. GV: Hứa Thị Thương. Ghi nhaän caùc khaùi nieäm. + Điểm O chính giữa của thấu kính mà mọi tia sáng tới truyền qua O đều truyền thẳng goïi laø quang taâm cuûa thaáu kính. + Các đường thẳng qua quang tâm O là trục phuï cuûa thaáu kính. + Chùm tia sáng song song với trục chính sau khi qua thaáu kính seõ hoäi tuï taïi moät ñieåm trên trục chính. Điểm đó là tiêu điểm chính cuûa thaáu kính. Moãi thaáu kính coù hai tieâu ñieåm chính F (tiêu điểm vật) và F’ (tiêu điểm ảnh) đối xứng với nhau qua quang tâm. + Chùm tia sáng song song với một trục phụ sau khi qua thaáu kính seõ hoäi tuï taïi moät ñieåm trên trục phụ đó. Điểm đó là tiêu điểm phụ cuûa thaáu kính. Moãi thaáu kính coù voâ soá caùc tieâu ñieåm phuï vaät Fn vaø caùc tieâu ñieåm phuï aûnh Fn’. + Tập hợp tất cả các tiêu điểm tạo thành tieâu dieän. Moãi thaáu kính coù hai tieâu dieän: tieâu dieän vaät vaø tieâu dieän aûnh. Coù theå coi tieâu dieän laø maët phaüng vuoâng góc với trục chính qua tiêu điểm chính Tiêu cự: f = OF ' . Độ tụ: D =. Yeâu caàu hoïc sinh cho bieát coù bao nhieâu truïc chính vaø bao nhieâu truïc phuï. Veõ hinh 29.4. Giới thiệu các tiêu điểm chính của thấu kính. Yêu cầu học sinh thực hiện C2. Veõ hình 29.5. Giới thiệu các tiêu điểm phụ.. Giới thiệu khái niệm tiêu diện của thấu kính. Veõ hình 29.6.. Giới thiệu các khái niệm tiêu cự và độ tụ cuûa thaáu kính. Giới thiêu đơn vị của độ tụ.. 1 . f. Đơn vị của độ tụ là điôp (dp): 1dp =. Giới thiệu quang tâm, trục chính, trục phụ cuûa thaáu kính.. 1 1m. Nêu qui ước dấu cho f và D.. Qui ước: Thấu kính hội tụ: f > 0 ; D > 0.. Hoạt động 3 (10 phút) : Tìm hiểu thấu kính phân kì. Hoạt động của học sinh Hoạt động của giáo viên Veõ hình. Veõ hình 29.7. Ghi nhận các khái niệm:quang tâm, tiêu Giới thiệu thấu kính phân kì. ñieåm, tieâu dieän… Phân biệt được sự khác nhau giữa thấu kính Nêu sự khác biệt giữa thấu kính hội tụ và hoäi tuï phaân kì. thaáu kính phaân kì. Caùc tieâu ñieåm vaø tieâu dieän cuûa thaáu kính phân kì cũng được xác định tương tự như đối với thấu kính hội tụ. Điểm khác biệt là chúng đều ảo, được xác định bởi đường kéo 19 Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(19)</span> Giaùo aùn vaät lí 11. GV: Hứa Thị Thương. daøi cuûa caùc tia saùng. Thực hiện C3. Yêu cầu học sinh thực hiện C3. Ghi nhân qui ước dấu. Giới thiệu qui ước dấu cho f và D Qui ước: Thấu kính phân kìï: f < 0 ; D < 0. 4.Cuûng coá, vaän duïng, daën doø ( 4’) - Nhắc lại những kiến thức cơ bản trong bài - Dặn dò HS học bài ở nhà.. Ngµy so¹n:01/04/2010 Tieát 59. Ngaøy giaûng :........... THAÁU KÍNH MOÛNG (Tieát 2). I. MUÏC TIEÂU 1.Kiến thức: + Nêu được cấu tạo và phân loại của thấu kính. + Trình bày được các khái niệm về: quang tâm, trục, tiêu điểm, tiêu cự, độ tụ của thấu kính moûng. + Vẽ được ảnh tạo bởi thấu kính và nêu được đặc điểm của ảnh. 2.Kó naêng: + Viết và vận dụng được các công thức của thấu kính. + Nêu được một số công dụng quan trong của thấu kính. II. CHUAÅN BÒ 1.Giaùo vieân: + Các loại thấu kính hay mô hình thấu kính để giới thiệu với học sinh. + Các sơ đồ, tranh ảnh về đường truyền tia sáng qua thấu kính và một số quang cụ có thaáu kính. 2.Hoïc sinh: + Ôn lại kiến thức về thấu kính đã học ở lớp 9. + Ôn lại các kết quả đã học về khúc xạ ánh sáng và lăng kính. III. TIEÁN TRÌNH DAÏY – HOÏC: 1.Ổn định tổ chức(1’) 2.Kieåm tra baøi cuõ(9’) Neâu caùc ñaëc ñieåm veà quang taâm,tieâu ñieåm,tieâu dieän cuûa thaáu kính hoäi tuï vaø thaáu kính phân kì?Chỉ ra sự khác nhau giữa chúng? 3.Bài mới: Hoạt động 1 (15 phút) : Tìm hiểu sự tạo ảnh bởi thấu kính. Hoạt động của học sinh Hoạt động của giáo viên Veõ hình. Veõ hình 29.10 vaø 29.11. 20 Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(20)</span> Giaùo aùn vaät lí 11. GV: Hứa Thị Thương. Ghi nhaän caùc khaùi nieäm veà aûnh ñieåm. Giới thiệu ảnh điểm, ảnh điểm thật và ảnh + Aûnh điểm là điểm đồng qui của chùm tia điểm ảo, ló hay đường kéo dài của chúng, + Aûnh ñieåm laø thaät neáu chuøm tia loù laø chuøm hoäi tuï, laø aûo neáu chuøm tia loù laø chuøm phaân kì. Ghi nhaän caùc khaùi nieäm veà vaät ñieåm. Giới thiệu vật điểm, vật điểm thất và vật + Vật điểm là điểm đồng qui của chùm tia điểm ảo. tới hoặc đường kéo dài của chúng. + Vật điểm là thật nếu chùm tia tới là chùm phân kì, là ảo nếu chùm tia tới là chùm hội tuï. Ghi nhận cách vẽ các tia đặc biệt qua thấu Giới thiệu cách sử dụng các tia đặc biệt để kính. veõ aûnh qua thaáu kính. - Tia tới qua quang tâm -Tia ló đi thẳng. - Tia tới song song trục chính -Tia ló qua tieâu ñieåm aûnh chính F’. - Tia tới qua tiêu điểm vật chính F -Tia ló song song truïc chính. - Tia tới song song trục phụ -Tia ló qua tiêu ñieåm aûnh phuï F’n. Veõ hình. Veõ hình minh hoïa. Thực hiện C4. Yêu cầu học sinh thực hiện C4. Quan saùt, ruùt ra caùc keát luaän. Giới thiệu tranh vẽ ảnh của vật trong từng Xét vật thật với d là khoảng cách từ vật đến trường hợp cho học sinh quan sát và rút ra thaáu kính: caùc keát luaän. a) Thaáu kính hoäi tuï + d > 2f: aûnh thaät, nhoû hôn vaät. + d = 2f: aûnh thaät, baèng vaät. + 2f > d > f: ảnh thật lớn hơn vật. (nếu có thời gian có thể hướng dẫn học sinh + d = f: ảnh rất lớn, ở vô cực. vẽ hình ngay trên lớp) + f > d: ảnh ảo, lớn hơn vật. b) Thaáu kính phaân kì Vaät thaät qua thaáu kính phaân kì luoân cho ảnh ảo cùng chiều với vật và nhỏ hơn vật Hoạt động 2 (10 phút) : Tìm hiểu các công thức của thấu kính. Hoạt động của học sinh Hoạt động của giáo viên Ghi nhận các công thức của thấu kính. Giới thiệu các công thức của thấu kính. 1 1 1 =  f d d' A' B ' d' k= =d AB. Giải thích các đại lượng trong các công 21 Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(21)</span>