Giáo án giảng dạy bộ môn Vật lý 11 - Trường THPT Mạc Đĩnh Chi - Bài 25: Dòng điện không đổi – Nguồn điện

<span class='text_page_counter'>(1)</span>TRƯỜNG PTTH MẠC ĐĨNH CHI. . GIAÙO AÙN VAÄT LYÙ 11. Tieát : _ _ _ _ _. Baøi 25 :. DÒNG ĐIỆN KHÔNG ĐỔI – NGUỒN ĐIỆN I. MUÏC TIEÂU : 1) Nắm chắc các định nghĩa : Dòng điện, quy ước chiều dòng điện , cường độ dòng điện 2) Hiểu vectơ mật độ dòng điện, nắm vững công thức tính mật độ dòng điện. 3) Hiểu định nghĩa nguồn điện, khái niệm lực lạ II. PHƯƠNG PHÁP GIẢNG DẠY : Phương pháp thực nghiệm . III. THIẾT BỊ , ĐỒ DÙNG DẠY HỌC . 1) _ -------------------------------------------------------------------------------------------_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 2) _ --------------------------------------------------------------------------------------------IV. TIEÁN TRÌNH GIAÛNG DAÏY. PHAÂN PHOÁI THỜI GIAN. PHAÀN LAØM VIEÄC CUÛA GIAÙO VIEÂN NOÄI DUNG GHI BAÛNG. TỔ CHỨC , ĐIỀU KHIỂN. HOẠT ĐỘNG CỦA HỌC SINH. 1. Kieåm tra. baøi cuõ vaø kiến thức cuõ lieân quan với bài mới (3’) 2. Nghieân cứu bài mới. 1) DOØNG ÑIEÄN. CAÙC TAÙC DUÏNG CUÛA DOØNG ÑIEÄN a) Doøng ñieän Doøng ñieän laø doøng caùc ñieän tích dòch chuyeån coù hướng. Chẳng hạn, dòng điện xuất hiện khi có sự dịch GV : Theo các em dòng điện là gì. GV : ĐỖ HIẾU THẢO.  Lop11.com. HS coù theå ñöa ra moät vaøi ñònh. VAÄT LYÙ PB 11: 25-1 /6. GHI CHUÙ.

<span class='text_page_counter'>(2)</span> TRƯỜNG PTTH MẠC ĐĨNH CHI. . chuyển có hướng của các electron tự do trong kim loại, ? hoặc sự dịch chuyển có hướng của ion dương và gion âm trong dung dịch điện phân. Eâlectron tự do, các ion GV cần chú ý đến khái niệm “hạt dương và ion âm được gọi là các hạt tải điện. taûi ñieän” b) Chieàu doøng ñieän Chiều quy ước của dòng điện là chiều dịch chuyển cuûa caùc ñieän tích döông. Nhö vaäy, trong daây daãn kim loại, chiều dòng điện ngược với chiều dịch chuyển của các êlectron tự do. c) Caùc taùc duïng cuûa cuûa doøng ñieän Tác dụng đặc trưng của dòng điện là tác dụng từ. Tùy theo môi trường mà dòng điện còn có thể có tác duïng nhieät laø taùc duïng hoùa hoïc. Caùc taùc duïng naøy daãn đến tác dụng sinh lí và các tác dụng khác.. GV gơi ý để HS phân biệt “hạt mang ñieän” vaø “haït taûi ñieän”. GV : Theo caùc em chieàu doøng ñieän được quy ước như thế nào ? GV : Taïi sao chieàu dòch chuyeån của electron tự do trong dây dẫn lại ngược với chiều dòng điện. GIAÙO AÙN VAÄT LYÙ 11 nghóa doøng ñieän khaùc nhau maø các em đã học ở lớp dưới.. HS phaân bieät “haït mang ñieän” vaø “haït taûi ñieän”. HS trả lời quy ước về chiều doøng ñieän. HS : suy nghĩ trả lời cầu hỏi naøy.. GV caàn nhaán maïnh : “Doøng caùc hạt tải điện âm tương đương với doøng ñieän tích döông dòch chuyeån theo chiều ngược lại”. 2) CƯỜNG ĐỘ DÒNG ĐIỆN. a) Ñònh nghóa Để đặc trưng cho tác dụng mạnh, yếu của dòng điện một cách định lượng người ta đưa vào đại lượng gọi là cường độ dòng điện. Được đo bằng thương số của điện lượng q dịch chuyển qua tiết diện thẳng của vật dẫn trong khoảng thời gian nhỏ t và khoản thời gian đó. GV : ĐỖ HIẾU THẢO. GV yêu cầu HS trả lời câu hỏi H1. HS trả lời câu hỏi H1 : Có thể neâu caû taùc duïng phaùt quang, nhöng phaân tích cho thaáy taùc dụng đặc trưng là tác dụng từ. GV yeâu caàu HS trình baøy caùc hieåu biết của mình về cường độ dòng. HS trình baøy caùc hieåu bieát cuûa mình về cường độ dòng điện :.  Lop11.com. VAÄT LYÙ PB 11: 25-2 /6.

<span class='text_page_counter'>(3)</span> TRƯỜNG PTTH MẠC ĐĨNH CHI. I. q t.  ñieän : Ñònh nghóa, ñôn vò, caùch ño …  keát luaän nhö SGK. (25.1). Dòng điện chóa chiều và cường độ không thay đổi theo thời gian gọi là dòng điện không đổi. Đối với dòng điện không đổi, công thức trên trở thành. I. q t. GV gợi ý để HS phân biết “dòng điện không đổi” và dòng điện một chiều”  yêu câu HS trả lời H2. (25.2). Trong đó GV : Trong thực tế, có khi người ta + q là điện lượng chuyển dịch qua tiết diện thẳng của gọi dòng điện không đổi là dòng vật dẫn trong thời gian t. ñieän moät chieàu. Nhöng caàn löu yù rằng, có những dòng điện không b) Đơn vị cường độ dòng điện đổi chiều nhưng lại có cường độ Trong hê SI đơn vị cường độ dòng điện có tên gọi là thay đổi, như dòng điện một chiều. ampe, kí hieäu A. Người ta cũng hay dùng các ước của ampe, kí hiệu A. Người ta cũng hay dùng các ước của ampe 1 miliampe (mA) = 10-3 ampe. 1 microâampe (A) = 10-6 ampe. c) Đo cường độ dòng điện Để đo cường độ dòng điện chạy qua một vật dẫn, người ta mắc nối tiếp am kế với vật dẫn. d) Chuù yù Khi khảo sát dòng điện trong các môi trường, người ta còn dùng đại lượng gọi là vectơ mật độ dòng điện. GV : ĐỖ HIẾU THẢO. GIAÙO AÙN VAÄT LYÙ 11 Ñònh nghóa, ñôn vò, caùch ño …. HS trả lời H2 : Quy tắc dùng ambe keá : Caàn löu yù : + Giới hạn đo phù hợp với giá trò muoán ño. + Maéc ampe keá noái tieáp vaät daãn + Maéc ambe keá sao cho doøng ñieän vaøo (+) ra (-).  j..  Lop11.com. VAÄT LYÙ PB 11: 25-3 /6.

<span class='text_page_counter'>(4)</span> TRƯỜNG PTTH MẠC ĐĨNH CHI. . GIAÙO AÙN VAÄT LYÙ 11. GV : gợi ý hướng dẫn HS trả lời caâu hoûi H3 HS trả lời câu hỏi H3 : Trong trường hợp electron tự do trong kim loại thì q < 0 nhưng u ngược hướng với chiều dòng điện, nên j cùng hướng với chieàu doøng ñieän.. Đó là một vectơ có chiều là chiều dòng điện và có độ lớn được xác định bằng cường độ dòng điện chạy qua một đơn vị điện tích đặt vuông góc với dòng điện :. j. I S. (25.3). với I là cường dộ dòng điện chạy qua tiết diện thẳng có điện tích S. mật độ dòng điện j được tính theo công thức : j = n0qu (25.4) với n0 là mật độ hat tải điện (là số hạt tải điện trong một đơn vị điện tích) ; q, u tương ứng là độ lớn của điện tích và vận tốc trung bình của chuyển động có hướng của hạt tải điện. Ta có thể viết (25.4) dưới dạng vectơ :.   j  n 0 qu (25.5). trong đó q là giá trị đại số của điện tích hạt tải điện. 3) NGUOÀN ÑIEÄN Nguồn điện là thiết bị để tạo ra hiệu điện thế nhằm duy trì doøng ñieän trong maïch. Khi ta nối hai cực của nguồn bằng một vật dẫn, tạo thaønh maïch kín, thì trong maïch coù doøng ñieän. Các hạt tải điện dương từ cực dương của nguồn điện (có điện thế cao) chạy qua vật dẫn đến cực âm (có ñieän theá thaáp) beân trong nguoàn ñieän, caùc haït taûi ñieän dương lại chuyển động từ nơi có điện thế thấp (ở cực âm) đến nơi có điện thế cao (ở cực dương). Chuyển động này ngược với chiều của lực điện trường giữa hai cực (hướng từ cực dương đến cực âm).. GV : ĐỖ HIẾU THẢO. GV : Trong các loại nguồn điện khác nhau, lực lạ có bản chất khác nhau. chaúng haïn, trong pin, quy thì lực là là lực hóa học ; trong các máy phát điện, lực lạ là lực từ tác dụng lên các êlectron chuyển động trong từ trường (xem trg 60).. HS chuù yù neáu vaät daãn laøm.  Lop11.com. VAÄT LYÙ PB 11: 25-4 /6.

<span class='text_page_counter'>(5)</span> TRƯỜNG PTTH MẠC ĐĨNH CHI.  Fl. . GIAÙO AÙN VAÄT LYÙ 11. bằng kim loại, thì có sự dịch chuyển của các êlectron tự do duïng leân caùc ñieän tích döông, buoäc chuùng phaûi chuyeån GV : Để đặc trưng cho khả năng từ cực âm, qua vật dẫn đến cực động theo chiều đã nói (hình 25.2). lực này không phải sinh công của dòng điện người ta dương (hình 25.2b). là lực tĩnh điện, gọi là lực lạ. đưa vào đại lượng gọi là suất điện 4) SUẤT ĐIỆN ĐỘNG CỦA NGUỒN ĐIỆN động của nguồn điện, kí hiệu là . Suất điện động của dòng điện là đại lượng đo bằng thương số của công A của lực lạ làm dịch chuyển điện GV caàn nhaán maïnh caùc yù sau : tích dương q bên trong nguồn điện từ cực âm đến cực + Khả năng sinh công của lực lạ là dương và điện tích q đó : khaû naêng sinh coâng cuûa nguoàn. A + Nguồn điện không đổi (25.6)  Do đó, bên trong nguồn điện phải có một lực. taùc. q. Đơn vị của suất điện động là vôn, kí hiệu V. Mỗi nguồn điện có một suất điện động nhất định, không đổi. Ngoài suất điện động , nguồn điện còn có một điện trở, gọi là điện trở trong của nguồn điện. Hướng dẫn và gợi ý để HS trả lời HS trả lời các câu hỏi 1, 2, và 3 caùc caâu hoûi 1, 2 vaø 3 trang 135 trang 135 SGK. SGK.. Cuûng coá baøi giaûng Daën doø cuûa hoïc sinh (5’). . GV : ĐỖ HIẾU THẢO. .  Lop11.com. VAÄT LYÙ PB 11: 25-5 /6.

<span class='text_page_counter'>(6)</span> TRƯỜNG PTTH MẠC ĐĨNH CHI. GV : ĐỖ HIẾU THẢO. .  Lop11.com. GIAÙO AÙN VAÄT LYÙ 11. VAÄT LYÙ PB 11: 25-6 /6.

<span class='text_page_counter'>(7)</span>