Hướng dẫn phòng và kiểm soát nhiễm khuẩn tiết niệu

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (2.6 MB, 48 trang )

(1)<div class='page_container' data-page=1>

Hướng dẫn phịng và

kiểm sốt nhiễm khuẩn tiết niệu

TS.BS.Trương Anh Thư

</div>
(2)<div class='page_container' data-page=2>

Nội dung

• Đặc điểm nhiễm khuẩn tiết niệu (NKTN) trên thế giới & VN

</div>
(3)<div class='page_container' data-page=3>

Tình hình nhiễm khuẩn tiết niệu

• Mỹ: 4 triệu BN có đặt ống thơng tiểu/năm, > 500 000 có lưu ống

thơng

• Khoảng 25% BN trong BV and 4.5 % BN các cơ sở điều trị dài ngày

được đặt ống thơng tiểu

• Tỷ lệ NKTN từ 3% - 10%/ngày

• NKTN mắc mới xuất hiện tần suất 100% trong vịng 30 ngày

Nguồn:

• Doyle B. Decreasing nosocomial urinary tract infection in a large academic community hospital. Lippincotts Case 
Manag 2001;6:127-136.

• Saint S. The potential clinical and economic benefits of silver allow urinary catheters in preventing urinary tract 
infection. Arch Intern med 2000;160:2670-75.

• Junkin J. Prevalence of incontinence and associated skin injury in the acute care inpatient. J Wound Ostomy 
Continence Nurs 2007;34:260-69.

• Trautner BW. Prevention of catheter-associated urinary tract infection. Curr Opin Infect Dis 2005;18:37-41.

</div>
(4)<div class='page_container' data-page=4>

NKTN liên quan đặt ống thông tiểu

*An APIC Guide 2008: Guide to the Elimination of Catheter-Associated Urinary Tract Infections (CAUTIs)

1 Klevens RM, Edwards JR, Richards CL, et al. Estimating healthcare-associated infections and deaths in U.S. hospitals, 2002. Public

Health Rep. 2007; 122:160-167. />

80% các NKTN

liên quan tới

đặt ống thông

tiểu

NKVM

NKH

NKTN

NKP

</div>
(5)<div class='page_container' data-page=5>

NKTN liên quan tới đặt ống thông tiểu

Đơn vị Số đơn vị Số NKTN Số ngày đặt ống thơng tiểu Tỷ lệ TB

CHăm sóc BN nặng

Bệnh viện nội khoa thuộc

trường đại học

67 470 192,002 2.4
Medical-All others 110 436 232,454 1.9
Đơn vị nội TM 139 414 213,535 1.9
Bệnh viện đa khoa thuộc

trường đại học

98 587 263,186 2.2
Đơn vị ngoại thần kinh 45 446 110,797 4.0
Đơn vị nội/ngoại TK 78 27 57,420 2.2
BV ngoại khoa thuộc

trường đại học

59 471 157,384 3.0
Đợn vị ngoại TM 124 371 239,246 1.6

Điều trị nội trú

Nội 341 539 333,155 1.6

Nội/ngoại khoa 877 1,254 854,649 1.5

Ngoại TK 22 76 34,773 2.2

Ngoại chung 170 362 233,119 1.6

</div>
(6)<div class='page_container' data-page=6>

Tình hình NKBV ở Việt Nam

Tác giả

Năm

công bố

Đối tượng/địa điểm nghiên

cứu

Tỷ lệ

(%) NK

BV

N.V.Hùng và cs

2008

7.571 BN

tại 36 BV phía Bắc

7,9

P.D.Mục và cs

2005

9.345 BN tại 19 BV toàn quốc

5,7

N.T.T.Hà và cs

2004

6 BV

phía Nam

5,9

Vụ ĐT - BYT

2001

5.396 BN tại 10 BV toàn quốc

6,8

-

3 loại NKBV thường gặp: NKHH, NK vết mổ, NK tiết niệu

-

30-40% NKBV phát hiện được ở đơn vị HSCC.

-

Tác nhân chính gây NKBV: Trực khun Gram õm

.

</div>
(7)<div class='page_container' data-page=7>

Bảng 2: Phân bố NKBV theo vÞ trÝ NK

Lo

ạ

i NKBV

S

ố

l

ượ

ng (%)

TW

(n = 96)

T

ỉ

nh/TP

(n = 386)

Qu

ậ

n/huy

ệ

n

(n = 71)

3 tuy

ế

n

(n = 590)

Nhi

ễ

m khu

ẩ

n ph

ổ

i

74 (70,5)

154 (27,7)

19 (24,7)

247 (41,9)

NKVM

12 (11,4)

122 (29,2)

28 (36,4)

162 (27,5)

NKTN

4 (3,8)

55 (13,5)

18 (23,4)

77 (13,1)

NKTH

10 (9,5)

50 (12,3)

1 (1,3)

61 (10,3)

NK da/mô m

ề

m

1 (0,1) 15 (3,7) 8 (10,4) 24 (4,1)

NKH

3 (2,9) 3 (0,7) 0 (0) 6 (1,0)

NK khác

1 (1,0) 9 (2,2) 3 (3,9) 13 (2,2)

Tình hình NKBV ở Việt Nam

</div>
(8)<div class='page_container' data-page=8>

Hậu quả của NKTN

• CDC : chi phí điều trị phát sinh do NKTN 131 triệu

USD trong năm 2007

• Chi phí phát sinh/1 NKTN: 600 – 3.803 USD

• Wise M. Burden of major hospital-onset device-associated infection types among adults and children 
in the United States, 2007. 21stAnnual Scientific Meeting of the Society of Healthcare Epidemiology of

America, April 2, 2011; dallas, Tx. Abstract 3703.

• Scott R. Economic burden of major device-associated, acute-care hospital-onset infections among 
adults and children in the United States, 2007. 21stAnnual Scientific Meeting of the Society of

Healthcare Epidemiology of America, April 2, 2011; dallas, Tx. Abstract 4552.

• Saint S. Clinical and economic consequences of nosocomial catheter-related bacteriuria. Am J Infect 
Cont 2000;28:68-75.

• McConnel E. New catheters decrease nosocomial infections. Nurs Manag 2000;31:52,55.

</div>
(9)<div class='page_container' data-page=9>

Chỉ định đặt ống thơng tiểu ngắn ngày

• Đặt ống thơng ngắn ngày

• Duy trì ống thơng ≤ 2 tuần

• Thường được áp dụng trong các

cơ sở điều trị nội trú

• Chỉ định

• Dẫn lưu BQ liên tục sau PT

• Xử trí bí tiểu cấp

• Giám sát nước tiểu

• Rửa hoặc làm giảm áp lực bàng quang

sau PT đường TN

• PT tái tạo tạm thời/vĩnh viễn đường

dẫn niệu ở những BN tổn thương

không hồi phục vùng đáy chậu, xương

cùng

</div>
(10)<div class='page_container' data-page=10>

PT tái tạo đường dẫn niệu

</div>
(11)<div class='page_container' data-page=11>

Chỉ định đặt ống thơng tiểu dài ngày

• Đặt ống thơng dài ngày

• Duy trì ống thơng ≥ 4 tuần

• Thường được áp dụng tại các cơ sở điều trị dài hạn, trung tâm điều

trị bệnh mạn tính hoặc trung tâm chăm sóc chấn thương tủy sống.

• Các chỉ định

• Tắc niệu đao hoặc bí tiểu khơng thể xử trí bằng các phương pháp

khác (cắt bỏ tổ chức gây tắc, đặt ống thống khơng liên tục).

• Tiểu tiện khơng tự chủ và bí tiểu khơng thể điều trị bằng các

phương pháp khác.

</div>
(12)<div class='page_container' data-page=12>

Tiến triển từ mang VK đường niệu tới NKTN

• 10%-25% BN mang VK niệu sẽ xuất hiện dấu hiệu

và triệu chứng của NKTN.

• Hầu hết BN NKTN liên quan tới đặt ống thơng tiểu

có màng sinh học (biofilm) hình thành trên bề mặt

của ơng thơng tiểu

</div>
(13)<div class='page_container' data-page=13>

•Biofilms là chùm VK tồn tại trong chất gian bào 
polysaccharide

•Được hình thành trên bề mặt trong và ngồi lịng ống

•VSV trong biofilms có thể di chuyển lên trên ống thơng 
trong vịng 1-3 ngày

•Biofilms là mơi trường bảo vệ VSV trước tác động của 
KS

Màng sinh học tại ống thông tiểu

(Biofilms)

</div>
(14)<div class='page_container' data-page=14>

Nguồn gây NKTN

• NKTN do tác nhân ngồi lịng ống thơng: VK nội

sinh (VD VK định cư tại tầng sinh mơn của BN)

• NKTN do tác nhân trong lịng ống thơng: VK có

nguồn gốc từ mơi trường và có trên ống thơng do

ơ nhiễm chéo từ bàn tay của NVYT.

</div>
(15)<div class='page_container' data-page=15>

Nguồn gây NKTN

66% NKTN liên quan

tới đặt ống thông tiểu

do VK có nguồn gốc từ

ngồi lịng ống:

Staph,

Enterococcus, yeast

34% NKTN do

VK có nguồn

gốc từ trong

lịng ống : VK

Gram âm

</div>
(16)<div class='page_container' data-page=16></div>
(17)<div class='page_container' data-page=17>

Các vi sinh vt gõy NKTN

</div>
(18)<div class='page_container' data-page=18>

Liên cầu

Enterococcus

Enterobacteria

Tụ cầu

Vi khuÈn mñ xanh

</div>
(19)<div class='page_container' data-page=19>

Mức độ kháng KS của VK gây NKTN

</div>
(20)<div class='page_container' data-page=20>

Mức độ nhạy cảm với kháng sinh của

A. baumannii tại BVBM

0
20
40
60
80
100

</div>
(21)<div class='page_container' data-page=21>

0
20
40
60
80
100

2011
2012
2013
2014
2015

Mức độ nhạy cảm với kháng sinh của

</div>
(22)<div class='page_container' data-page=22>

0
20
40
60
80

100
2011
2012
2013
2014
2015

Carbapenemase: 30,7 % (2015)

Mức độ nhạy cảm với kháng sinh

</div>
(23)<div class='page_container' data-page=23>

Khi nào sử dụng ống thông tiểu là khơng thích hợp?

• Thay thế cho các biện pháp chăm sóc của ĐD với những BN tiểu tiện

khơng tự chủ

• Lấy mẫu nước tiểu làm xét nghiệm hoặc thay thế cho các xét nghiệm

chẩn đoán khác khi BN có thể tự tiểu tiện

</div>
(24)<div class='page_container' data-page=24>

NC tuân thủ chỉ định đặt ống thơng tiểu

• Xem xét biểu đồ chăm sóc của các BN vào khoa

Cấp cứu trong 1 tháng.

• Trong số 1,633 BN nhập viện từ khoa Cấp cứu,

379 (23%) có ống thơng tiểu.

• Chỉ có 46% trong số BN có ống thơng này được

chỉ định đặt đúng.

</div>
(25)<div class='page_container' data-page=25>

• NC trên 436 BN nhập viện đơn vị điều trị ngoại khoa.

• Tiêu chuẩn đánh tuân thủ đúng chỉ định: bí tiểu, giám sát

đầu ra nước tiểu, đưa thuốc vào đường niệu, tắc đường

niệu, rối loạn thần kinh bàng quang, dẫn lưu bàng quang

ngay sau PT, loét vùng cùng cụt hoặc các tổn thương khác

cần tái tạo đường dẫn niệu hoặc chăm sóc BN nặng GĐ

cuối.

• Kết quả: 144 BN, 557 ngày đặt ống thông tiểu, 31.4% ngày

đặt ống thông tiểu không phù hợp

Hazelett, SE. The association between indwelling urinary catheter use in the elderly and urinary tract infection in acute care. 
BMC Geriatrics, ^:15 http://www. Biomedicalcentral.com/1471-2318/6/15

</div>
(26)<div class='page_container' data-page=26>

Những yếu tố nguy cơ gây NKTN

liên quan đặt ống thơng tiểu?

• Nội sinh

• Giới nữ

• Tuổi > 50

• Tình trạng bệnh nặng

• Nonsurgical disease

• Tiểu đường

• Creatinine huyết thanh >2 mg/dl

• Ngoại sinh

• Thời gian đặt ống thơng tiểu

• Khơng duy trì hệ thống dẫn lưu kín

• Chenoweth CE. Urinary tract infections. Infect Dis Clin N Am 2011;25:103-115.

</div>
(27)<div class='page_container' data-page=27></div>
(28)<div class='page_container' data-page=28>

Các HD phịng và kiểm sốt NKTN

• CDC: Gould CV, et al. Guideline for prevention of catheter-associated

urinary tract infections 2009. Healthcare Infection Control Practices

Advisory Committee, CDC, Atlanta, GA, 2009.

• SHEA: Lo E, et al. Strategies to prevent catheter-associated urinary tract

infections in acute care hospitals. Infect Control Hosp Epidemiol

2008;29:S41-S50.

• IDSA: Hooton TM, et al. Diagnosis, prevention, and treatment of

catheter-associated urinary tract infection in adults: 2009 International clinical

practice guidelines from the Infectious Diseases Society of America. CID

1010;50:625-663.

• APIC: Greene L, et al. Guide to the elimination of catheter-associated

urinary tract infections (CAUTIs). Association of Professionals in Infection

Control. Washington, DC, 2008.

</div>
(29)<div class='page_container' data-page=29>

Sử dụng ống thơng tiểu thích hợp

• “Chỉ đặt khi có chỉ định và loại bỏ sớm nhất có thể”

• Giảm thiểu sử dụng ống thông tiểu và thời gian lưu ống

thông, đặc biệt ở những đối tượng có nguy cơ cao

</div>
(30)<div class='page_container' data-page=30>

Sử dụng ống thơng tiểu thích hợp

• Xem xét thay thế ống thông tiểu bằng các liệu

pháp điều trị khác khi thích hợp

• Xem xét sử dụng ống thơng dùng ngồi thay cho ống

thơng xâm nhập đường TN ở NB nam khơng có bí tiểu

hoặc tắc bàng quang”

</div>
(31)<div class='page_container' data-page=31>

Tuân thủ kỹ thuật vơ khuẩn

trong đặt ống thơng tiểu

• “Vệ sinh tay ngay trước và sau khi đặt ống thông hoặc bất kỳ thao tác

nào liên quan tới thiết bị hoặc vị trí đặt ống thơng”

• “Đảm bảo NVYT được tập huấn trước khi thực hiện thủ thuật”

• “Sử dụng các dụng cụ, thiết bị đặt ống thông đã được tiệt khuẩn”

</div>
(32)<div class='page_container' data-page=32>

Tuân thủ kỹ thuật vơ khuẩn

trong đặt ống thơng tiểu

• Khơng động chạm vào

bất kỳ vật không vô khuẩn nào khi mang găng

vơ khuẩn.

• Đảm bảo đầu ống thơng tiểu được bơi trơn để phịng ngừa tổn thương

niệu đạo

• Không đặt lại ống thông khi thực hiện thủ thuật khơng thành

cơng

.

• Nếu đặt nhầm ơng thơng tiểu vào vị trí âm đạo ở BN nữ, giữ nguyên vị trí

ơng thống như điểm đánh dấu cho tới khi ống thơng tiểu mới được đặt

đúng vào niệu đạo.

• Ngay khi có thể, duy trì hệ thống dẫn nước tiểu kín

• Đảm bảo ống thơng khơng bị tắc. Kiểm tra lại ống thông khi bị gấp

hoặc xoắn vặn”

</div>
(33)<div class='page_container' data-page=33>

Tuân thủ kỹ thuật vô khuẩn trong

chăm sóc BN lưu ống thơng tiểu

• “Duy trì hệ thống dẫn lưu kín”

• “Thay ống thơng và túi dẫn lưu khi phạm lỗi vơ khuẩn

trong chăm sóc đường dẫn lưu, các chỗ kết nối của ống

thông bị tách rời, rò gỉ nước tiểu từ ống”

</div>
(34)<div class='page_container' data-page=34>

Tn thủ kỹ thuật vơ khuẩn trong

chăm sóc BN lưu ống thơng tiểu

• “Duy trì luồng nước tiểu khơng tắc”

• “Giữ ống thơng và túi gom NT khơng bị gấp, xoắn vặn”

• “Giữ túi dẫn lưu ln thấp hơn so với bàng quang”



Loại bỏ thường xuyên nước tiểu trong túi

</div>
(35)<div class='page_container' data-page=35>

Vị trí đặt túi dẫn lưu

</div>
(36)<div class='page_container' data-page=36>

Tuân thủ kỹ thuật vô khuẩn trong

chăm sóc BN lưu ống thơng tiểu

• “Khơng thay thế định kỳ hoặc thường xuyên ống

thông tiểu”

</div>
(37)<div class='page_container' data-page=37>

Đánh giá chỉ định đặt ống thông tiểu

Phi

ế

u giám sát ngang nhu c

ầ

u đ

ặ

t ông thông ti

ể

u

Đơn vị: Ngày

Buồng/GB BN # Cath Present? Cần thiết Chỉđịnh Ghi chú

Cath Present: 0=No; 1=Yes; Need: 0=No need; 1=Need

</div>
(38)<div class='page_container' data-page=38>

Lấy bệnh phẩm nước tiểu như thế nào?

• Lấy nước tiểu từ cổng lấy mẫu bằng bơm tiên VK sau khi

</div>
(39)<div class='page_container' data-page=39></div>
(40)<div class='page_container' data-page=40></div>
(41)<div class='page_container' data-page=41>

Đào tạo

“Hướng dẫn chưa phải là điểm dừng cuối,

</div>
(42)<div class='page_container' data-page=42></div>
(43)<div class='page_container' data-page=43>

Can thiệp tổng hợp phịng ngừa NKTN “ABCDE”

• A

dherence to general infection control principles (e.g., hand hygiene, surveillance and

feedback, aseptic insertion, proper maintenance, education) is important

• B

ladder ultrasound may avoid indwelling catheterization

• C

ondom catheters or alternatives to indwelling catheter such as intermittent catheterization

should be considered

• D

o not use the indwelling catheter unless absolutely necessary

• E

arly removal of the catheter using a reminder or nurse-initiated removal protocol appears

to warranted

</div>
(44)<div class='page_container' data-page=44>

Những điểm chung trong các

HD phòng và kiểm sốt NKTN

1. Chỉ đặt ống thơng tiểu khi có chỉ định và chỉ trong

thời gian cần thiết

2. Sử dụng thiết bị đã được tiệt khuẩn và kỹ thuật

vô khuẩn trong khi thực hiện thủ thuật

3. Duy trì hệ thống dẫn lưu vơ khuẩn, kín

</div>
(45)<div class='page_container' data-page=45>

Kết luận

“Nhiều bằng chứng phù hơp với khuyến cáo can

thiệp tổng hợp có thể làm giảm 25% and 75%

NKTN liên quan tới đặt ống thơng tiểu”

</div>
(46)<div class='page_container' data-page=46>

Tóm tắt các can thiệp làm giảm NKTN



Đặt ống thông tiểu khi cần



Xem xét sử dụng các loại ống thông thay thế thích hợp



Đánh giá tỷ lệ người bệnh sử dụng ống thơng tiểu



Xây dựng các chính sách dựa trên bằng chứng liên quan tới

các sản phẩm đang sử dụng



Đào tạo/tập huấn NVYT về kỹ thuật đặt và chăm sóc NB trong

</div>
(47)<div class='page_container' data-page=47>

Tóm tắt các chiến lược làm giảm NKTN



Đánh giá, giám sát tuân thủ, năng lực để đảm bảo nhân viên

chuyên trách triển khai đúng quy định, chính sách



Giám sát, phản hồi kết quả giám sát về tình hình sử dụng ống

thơng tiểu, tỷ lệ NKTN tới các đơn vị liên quan



Chính sách nhắc nhở/đánh giá của điều dưỡng qua xem xét

BN hàng ngày để loại bỏ ống thông tiểu



Giảm thiểu phơi nhiễm nguồn ô nhiễm tiềm tàng trong môi

</div>
(48)<div class='page_container' data-page=48></div>


<a href='http://www/'> </a>

Hướng dẫn phòng và kiểm soát nhiễm khuẩn tiết niệu

<b>Hướng dẫn phịng và </b>

<b>kiểm sốt nhiễm khuẩn tiết niệu</b>

<b>TS.BS.Trương Anh Thư</b>

<b>Nội dung</b>

• Đặc điểm nhiễm khuẩn tiết niệu (NKTN) trên thế giới & VN

<b>Tình hình nhiễm khuẩn tiết niệu</b>

• Mỹ: 4 triệu BN có đặt ống thơng tiểu/năm, > 500 000 có lưu ống

thơng

• Khoảng 25% BN trong BV and 4.5 % BN các cơ sở điều trị dài ngày

được đặt ống thơng tiểu

• Tỷ lệ NKTN từ 3% - 10%/ngày

• NKTN mắc mới xuất hiện tần suất 100% trong vịng 30 ngày

<b>NKTN liên quan đặt ống thông tiểu</b>

<b>80% các NKTN </b>

<b>liên quan tới </b>

<b>đặt ống thông </b>

<b>tiểu</b>

<b>NKVM</b>

<b>NKH</b>

<b>NKTN</b>

<b>NKP</b>

<b>NKTN liên quan tới đặt ống thông tiểu </b>

<b>Tình hình NKBV ở Việt Nam</b>

<b>Tác giả</b>

<b>Năm </b>

<b>công bố</b>

<b>Đối tượng/địa điểm nghiên </b>

<b>cứu</b>

<b>Tỷ lệ </b>

<b>(%) NK </b>

<b>BV</b>

N.V.Hùng và cs

2008

7.571 BN

tại 36 BV phía Bắc

7,9

P.D.Mục và cs

2005

9.345 BN tại 19 BV toàn quốc

5,7

N.T.T.Hà và cs

2004

6 BV

phía Nam

5,9

Vụ ĐT - BYT

2001

5.396 BN tại 10 BV toàn quốc

6,8

-

-

-

.

<i>Bảng 2: Phân bố NKBV theo vÞ trÝ NK</i>

<b>Lo</b>

<b>ạ</b>

<b>i NKBV</b>

<b>S</b>

<b>ố</b>

<b>l</b>

<b>ượ</b>

<b>ng (%)</b>

<b>TW </b>

<b>(n = 96)</b>

<b>T</b>

<b>ỉ</b>

<b>nh/TP</b>

<b>(n = 386)</b>

<b>Qu</b>

<b>ậ</b>

<b>n/huy</b>

<b>ệ</b>

<b>n</b>

<b>(n = 71)</b>

<b>3 tuy</b>

<b>ế</b>

<b>n</b>

<b>(n = 590)</b>

Nhi