Sáng kiến kinh nghiệm Tích hợp kiến thức liên môn vào giảng dạy một số bài Giáo dục công dân lớp 10

<span class='text_page_counter'>(1)</span>Phần thứ nhất :. ĐẶT VẤN ĐỀ. Để thực hiện việc đổi mới căn bản và toàn diện nền giáo dục Việt Nam theo Nghị quyết của Đại hội XI thì trước hết ta phải xác định được mục tiêu giáo dục là gì. Mục tiêu giáo dục của chúng ta đã được nghi nhận rất rõ tại Điều 2, Hiến pháp năm 1992 của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam. Mục tiêu giáo dục là đào tạo con người Việt nam phát triển toàn diện, có đạo đức, sức khỏe, thẩm mỹ và nghề nghiệp, trung thành với lý tưởng độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội; hình thành và bồi dưỡng nhân cách, phẩm chất và năng lực của công dân, đáp ứng yêu cầu của sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Vậy để thực hiện được mục tiêu này thì trong chương trình giáo dục tại các cấp học phải có sự đổi mới về nội dung học, đổi mới về phương pháp dạy học. Trên thực tế Bộ GD&ĐT đã thực hiện chương trình đổi mới về nội dung và phương pháp giảng dạy, phương pháp kiểm tra, đánh giá. Đặc biệt là việc khuyến khích ứng dụng công nghệ thông tin vào giảng dạy kết hợp với các phương pháp như : Thảo luận nhóm, nêu vấn đề, phương pháp đóng vai, phương pháp sử dụng bản đồ tư duy…đã và đang góp phần tạo ra sự hấp dẫn, gây hứng thú học tập cho học sinh, góp phần tạo ra chất lượng và hiệu quả cho từng bộ môn học. Đối với bộ môn GDCD với đặc thù nặng về lý thuyết và lý luận, các vấn đề liên quan tới kinh tế, pháp luật, chủ trương đường lối chính sách của Đảng và Nhà nước… nên học sinh thường có tâm lý không chú trọng vào học bộ môn này. Vậy nên để thu hút sự quan tâm, chú ý của HS với bộ môn đòi hỏi người giáo viên không chỉ sự dụng tốt công nghệ thông tin mà cần kết hợp tốt các phương pháp giảng dạy phù hợp với đối tượng HS của từng lớp đồng thời phải có sự liên hệ thực tiễn trong quá trình giảng. Muốn vậy GV cần có sự tích hợp kiến thức liên môn vào bài giảng, điều này đòi hỏi người GV cần phải có những kiến thức nhất định về các khoa học tự nhiên, khoa học xã hội và về kỹ năng sống…. 1 Lop10.com.

<span class='text_page_counter'>(2)</span> Với sáng kiến “ Tích hợp kiến thức liên môn vào giảng dạy một số bài Giáo dục công dân lớp 10”, tôi muốn chia sẻ với các bạn đồng nghiệp một vài nội dung trong việc tích hợp liên môn vào giảng dạy một số bài trong chương trình giáo dục công dân lớp 10. Rất mong nhận được sự đóng góp ý kiến của các đồng chí. Tôi xin cảm ơn.. 2 Lop10.com.

<span class='text_page_counter'>(3)</span> Phần thứ hai:. NỘI DUNG. 2.1. Cơ sở lý luận - Căn cứ vào Hiến pháp 1992 của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam, đó là : Điều 2. Mục tiêu giáo dục Mục tiêu giáo dục là đào tạo con người Việt nam phát triển toàn diện, có đạo đức, sức khỏe, thẩm mỹ và nghề nghiệp, trung thành với lý tưởng độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội; hình thành và bồi dưỡng nhân cách, phẩm chất và năng lực của công dân, đáp ứng yêu cầu của sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Điều 3, mục 2. Hoạt động giáo dục phải được thực hiện theo nguyên lý học đi đôi với hành, giáo dục kết hợp với lao động sản xuất, lý luận gắn liền với thực tiễn, giáo dục nhà trường kết hợp với giáo dục gia đình và giáo dục xã hội. - Căn cứ vào Luật Giáo dục năm 2005, Điều 28 khoản 2 nêu rõ: “Phương pháp giáo dục phổ thông phải phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động, sáng tạo của học sinh, phù hợp với đặc điểm của từng môn học, lớp học, bồi dưỡng phương pháp tự học, khả năng làm việc theo nhóm, rèn kỹ năng vận dụng kiến thức vào thực tiễn, tác động đến tình cảm, đem lại niềm vui, hứng thú học tập cho học sinh”. - Căn cứ vào Công văn số 1561/SGDĐT-GDTrH, về việc hướng dẫn nhiệm vụ năm học 2013-2014 của Sở GD&ĐT Hòa Bình: “ Xây dựng triển khai day học các chủ đề tích hợp; tăng cường các hoạt động nhằm giúp học sinh vận dụng kiến thức liên môn vào giáo dục các vấn đề thực tiễn” 2.2. Cơ sở thực tiễn. Bộ môn Giáo dục công dân có vai trò rất quan trọng, góp phần vào thực hiện mục tiêu giáo dục con người phát triển toàn diện về đạo đức, trí tuệ, thẩm mỹ và các kỹ năng sống cơ bản. Trên thực tế bộ môn học này lại không nhận được sự quan tâm đúng nghĩa từ phía phụ huynh và các em học sinh. Đặc biệt 3 Lop10.com.

<span class='text_page_counter'>(4)</span> đối với chương trình giáo dục công dân lớp 10 chủ yếu tìm hiểu về những kiến thức triết học cơ bản, những vấn đề liên quan đến đạo đức, cuộc sống… nên HS rất khó tiếp thu kiến thức. Nếu GV tích hợp tốt kiến thức liên môn trong việc giảng dạy có lấy ví dụ trong các môn học khác bổ trợ cho nội dung bài giảng, có hình ảnh, có vi deo… minh họa sẽ tạo được sự hấp dẫn và hăng hái cho HS. Từ đó tạo cơ sở từ sự hứng thú của HS đến việc các em sẽ yêu thích bộ môn học này. 2.3. Vận dụng kiến thức liên môn vào giảng dạy một số bài giáo dục công dân lớp 10 2.3.1. Bài 3: Sự vận động và phát triển của thế giới vật chất Bài học gồm 2 đơn vị kiến thức: + Đơn vị kiến thức 1: Thế giới vật chất luôn luôn vận động + Đơn vị kiến thức 2: Thế giới vật chất luôn phát triển. Để giảng dạy hiệu quả bài học này tôi đã tích hợp kiến thức liên môn của các bộ môn vật lý, sinh học, địa lý…..Để HS hiểu vận động là gì. Tôi chia nhóm thảo luận và sử dụng các hình ảnh minh hoạ như trong slide dưới đây. 1. Thế giới vật chất luôn luôn vận động a. Thế nào là vận động ?. Nhóm 1: Hãy tìm trong giới tự nhiên và đời sống xã hội những sự vật, hiện tượng nào mà con người biết theo em là không vận động ?. Nhóm 2: Em cho biết ý kiến của mình về câu nói: “ con tàu thì vận động, nhưng đường tàu thì không”. ( Hình 1) 4 Lop10.com.

<span class='text_page_counter'>(5)</span> Nước chảy từ cao xuống thấp Đoàn tầu rời ga Ca sỹ đang hát Mưa đang rơi.. ( Hình 2). Minh hoạ: VẬN ĐỘNG TẠO CÁC DẠNG ĐỊA HÌNH Ở VIỆT NAM. Núi Đất bazan. Sông Đồng bằng. ( Hình 3). 5 Lop10.com.

<span class='text_page_counter'>(6)</span> Quá trình quang hợp. ( Hình 4)  Chế. độ CHNL. Trao đổi chất ở động vật Xã hội PK. ( Hình5) 6 Lop10.com. TBCN. XHCN.

<span class='text_page_counter'>(7)</span> Nước bốc hơi. Cá heo đang bơi Máy bay đang bay. Động vật đang vui chơi. Quả đất đang quay quanh trục của nó và mặt trời. Người kỹ sư đang làm việc. Mặt trời lên và biển cuộn sóng. ( Hình 6) Sau khi HS xem các ví du minh hoạ, GV sẽ đưa ra kết luận vận động là mọi sự biến đổi ( biến hoá) nói chung của các sự vật, hiện tượng trong giới tự nhiên và đời sống xã hội. Sang mục b) của đơn vị kiến thức 1), GV cũng sử dụng các hình ảnh minh hoạ: b. Vận động là phương thức tồn tại của thế giới vật chất Câu 1: Theo các em, tất cả thế giới này sẽ ra sao nếu trái đất ngừng quay quanh trục của nó và quay quanh mặt trời, nếu các dòng sông ngừng chảy, gió ngừng thổi… ?. Câu 2: Vận động là thuộc tính tự có của sự vật, hiện tượng hay do được áp đặt từ bên ngoài ? Câu 3: Theo em, nhờ đâu có mùa xuân hạ thu đông, nhờ đâu có những hoa thơm trái ngọt, lộc biếc, chồi xanh đang đua nhau nảy nở, nhờ đâu xã hội đang không ngừng phát triển… ?. Kết luận: Vận động là thuộc tính vốn có, là phương thức tồn tại của các sự vật, hiện tượng. 7 Lop10.com.

<span class='text_page_counter'>(8)</span> GV tổ chức thảo luận nhanh theo 3 câu hỏi cho 3 nhóm sau đó đưa ra kết luận như trong slide như trên. Đồng thời chiếu các hình ảnh:. CHƯƠNG 7.. SỰ TIẾN HÓA CỦA ĐỘNG VẬT-------. vận động ở động vật thể hiện ở nhiều hì nh thức di chuyể n như: bơi, bò , bay, đi , chạ y, nhảy.... II. Sự tiế n hó a cơ quan di chuyể n. San hô sống bám. ( Hình 7) Giới thiệu tốc độ di chuyển của một số loài động vật. Lợn lòi: 48 km/h. Ngỗng 50 km/h. Ngựa: 60 – 77 km/h. Thỏ: 74 km/h. ( Hình 8). 8 Lop10.com.

<span class='text_page_counter'>(9)</span> Em hãy điền các hình thức vận động cơ bản của thế giới vật chất vào sơ đồ ?. Cơ học. Hoá học. Vật lý. Sinh học. Xã hội. Qua sơ đồ về các hình thức vận động em có nhận xét gì ?. ( Sơ đồ 1) GV sử dụng sơ đồ 1 để HS điền nội dung các hình thức vận động của thế giới vật chất, GV đưa ra hình ảnh minh hoạ, và các vi deo như sự chuyển động của các electron trong ống tia katốt, ôxi tác dụng với phốt pho đỏ, sự sinh trưởng và phát triển của loài bướm…... Vận động của con lắc đơn. ( Hình 9) 9 Lop10.com.

<span class='text_page_counter'>(10)</span> BÀI 3: SỰ VẬN ĐỘNG VÀ PHÁT TRIỂN CỦA THẾ GIỚI VẬT CHẤT. 2. Thế giới vật chất luôn luôn phát triển a. Thế nào là phát triển ?. Hãy theo dõi các hình ảnh sau và cho biết những sự vật, hiện tượng trong hình ảnh đó đang vận động theo chiều hướng nào?. GV hướng dẫn HS tìm hiểu nội dung 2) thế giới vật chất luôn phát triển GV lấy ví dụ trong tất cả cá lĩnh vực của cuộc sống. Từ đó cho HS thấy được thế nào là sự phát triển. không phải mọi sự vận động đều là phát triển mà phát triển là sự vận động theo chiều hướng tiến lên từ thấp đến cao, từ đơn giản đến phức tạp, từ kém hoàn thiện đến hoàn thiện hơn.. Trong tự nhiên. H2O, CO, NaCL. ( Sơ đồ 2) 10 Lop10.com.

<span class='text_page_counter'>(11)</span> Các hình ảnh sau đây nói lên điều gì?. Lao động thủ công. cơ giới hoá. Xã hội chủ nghĩa. Trong lĩnh vực xã hội Chủ nghĩa tư bản. Phong kiến Chiếm hữu nô lệ Xã hội nguyên thuỷ. ( Sơ đồ 3) 11 Lop10.com.

<span class='text_page_counter'>(12)</span> Trong lĩnh vực tự nhiên - xã hội Sự lụi tàn của các nền văn minh trong lịch sử Sự biến mất của loài khủng long, các loài thú khác. ( Hình 10). Trong lĩnh vực tư duy. ( Hình 11). 12 Lop10.com.

<span class='text_page_counter'>(13)</span> GV kết luận lần cuối: phát triển là khái niệm dùng để khái quát những vận động theo chiều hướng tiến lên từ thấp đến cao, từ đơn giản đến phức tạp, từ kém hoàn thiện đến hoàn thiện hơn. Cái mới ra đời thay thế cái cũ, cái tiến bộ ra đời thay thế cái lạc hậu. Trên cơ sở đó GV tiếp tuc hướng dẫn HS tìm hiểu mục b) phát triển là khuynh hướng tất yếu của thế giới vật chất. Cuối cùng GV củng cố lại toàn bộ bài 3 bằng sơ đồ tư duy sau:. • SƠ ĐỒ TƯ DUY BÀI 3. 2.3.2. Bài 5: Cách thức vận động và phát triển của sự vật, hiện tượng Bài 5, gồm có 3 đơn vị kiến thức + Đơn vị kiến thức 1: Chất + Đơn vị kiến thức 2: Lượng + Đơn vị kiến thức 3: Quan hệ giữa sự biến đổi về lượng và sự biến đổi về chất. GV cũng tích hợp kiến thức liên môn của các môn như : Môn vật lý, hoá học, lịch sử và toán học….Cụ thể như sau: Giúp HS hiểu khái niệm về chất, GV sử dụng những hình ảnh và yêu cầu HS chỉ ra những thuộc tính của chanh, muối, gừng, đường.. 13 Lop10.com.

<span class='text_page_counter'>(14)</span> Tìm thuộc tính của:. chanh. muối. Đường. gừng ( Hình 12) Và GV đưa thêm ví dụ :. Kim loại đồng có nguyên tử lượng là 63,54 đvC. Nhiệt độ nóng chảy là 10830C, nhiệt độ sôi là 28800C.. Số hiệu nguyên tử bằng 54. Nhiệt độ nóng chảy là 15300C, nhiệt độ sôi là 30500C. ( Hình 13) 14 Lop10.com.

<span class='text_page_counter'>(15)</span> GV yêu cầu HS phân tích về chất của cuộc cách mạng tháng Tám năm 1945. Kết hợp với những nội dung HS đã tìm hiểu ở trên, GV có thể đưa ra kết luận: Chất dùng để chỉ những thuộc tính cơ bản vốn có của sự vật, hiện tượng, tiêu biểu cho sự vật và hiện tượng đó, phân biệt nó với các sự vật, hiện tượng khác Tương tự để HS tìm hiẻu khái niệm lượng, GV vận dụng kiến thức các môn học địa lí: 2. Lượng Những số liệu sau đây cho chúng ta biết điều gì?. - Lãnh thổ nước ta rộng 3 3 1 2 1 2 km2 -Dân số Việt Nam hiện nay trên 86 triệu người - Trong năm 2012 tốc độ tăng trưởng kinh tế ở nước ta đạt 5 ,0 3%. ( Hình 14). 15 Lop10.com.

<span class='text_page_counter'>(16)</span> Ch©u Phi. Bản đồ hành chính thế giới - DiÖn tÝch: 30, 4 triÖu Km2 - Dân số: 719 triệu người( 2004) - Tæng sè c¸c quèc gia: 54.. ( Hình 15) Cuối cùng GV kết luận: Lượng dùng để chỉ thuộc tính cơ bản vốn có của sự vật, hiện tượng về trình độ phát triển (cao, thấp), quy mô (lớn, nhỏ), tốc độ vận động (nhanh, chậm), số lượng (ít, nhiều)…của sự vật, hiện tượng. Để giảng đơn vị kiến thức 3: Quan hệ giữa sự biến đổi về lượng và sự biến đổi về chất, GV sử dụng kiến thức môn vật lý, qua sơ đồ sau: Sự biến đổi về lượng dẫn đến sự biến đổi về chất của phân tử nước. 0oC10 o C. 30 o C. 50 o C. 100 o C. Độ. Điểm nút. Điểm nút. - Từ 0oC  dưới 100oC nước tồn tại ở trạng thái lỏng. - Vượt quá 100oC nước tồn tại ở trạng thái khí - 0oC dướ dưới 100oC là là độ. -. 00C, 100oC là điểm nút. ( Sơ đồ 4) 16 Lop10.com.

<span class='text_page_counter'>(17)</span> HS sẽ rút ra được khái niệm về Độ. Điểm nút. GV lấy tiếp ví dụ chứng minh rằng chất mới ra đời bao hàm một lượng mới tương ứng. Chất mới ra đời bao hàm một lượng mới. Ví dụ: 50 cm. 20 cm. 20 cm. 20 cm. Hình vuông. Hình chữ nhật. Đường thẳng. •. Chất mới: là hình vuông, đường thẳng. •. Lượng thay đổi phụ thuộc vào chiều rộng từ 20 → 0 cm. ( Hình 16) 2.3.3. bài 7: Thực tiễn và vai trò của thực tiễn đối với nhận thức Bài học gồm 3 đơn vị kiến thức : Đơn vị kiến thức 1: Thế nào là nhận thức Đơn vị kiến thức 2: Thực tiễn là gì Đơn vị kiến thức 3: Vai trò của thực tiễn đối với nhận thức. GV có thể kết hợp kiến thức của các môn khoa học tự nhiên và môn học xã hội. Để tìm hiểu về thế nào là nhận thức cảm tính, GV sử dụng các hình ảnh :. b. Hai giai đoạ đoạn của quá quá trì trình nhậ nhận thứ thức.. Quả cam. Thanh sắt. -Tìm nhữ những đặc điể điểm về hình thứ thức bên ngoà ngoài ? - Nhờ Nhờ đâu chú chúng ta biế biết đượ được các đặc điể điểm trên ? - Triế Triết học gọi giai đoạ đoạn nhậ nhận thứ thức này là gì ?. ( Hình 17) 17 Lop10.com.

<span class='text_page_counter'>(18)</span> Mắt. thị thị giá giác. Tay. xúc giá giác. Mũi. khứ khứu giá giác. Lưỡi. vị giá giác. tròn nhẵn thơm ngọt. ( Hình 18). M¾t. ThÞ gi¸c. Tay. Sóc gi¸c. Tr¾ng Tinh thÓ §­êng. Mòi. Khøu gi¸c. K. mïi. Lưỡi. VÞ gi¸c. Ngät. ( Hình 19). Tr¾ng. Mắt. ThÞ gi¸c. Tay. Sóc gi¸c. Tinh thÓ. Mòi. Khøu gi¸c. K. mïi. Lưỡi. VÞ gi¸c. MÆn. Muối. ( Hình 20) 18 Lop10.com.

<span class='text_page_counter'>(19)</span> Từ đó HS sẽ thấy được nhận thức cảm tính là giai đoạn nhận thức những đặc điểm bên ngoài của SV, HT thông qua các giác quan.. Cấu tạo của lá cây. ( Hình 21). ( Hình 22). ( Hình 23) 19 Lop10.com.

<span class='text_page_counter'>(20)</span> GV kết luận và chiếu slide như dưới đây:. -Nhậ Nhận thứ thức lí tính: nh: Là giai đoạ đoạn nhậ nhận thứ thức tiế tiếp theo, theo, dựa trên các tài liệ liệu do nhậ nhận thứ thức cảm tính đem lại, nhờ nhờ các thao tác của tư duy để tìm ra bản chấ chất, quy luậ luật của sự vật, hiệ hiện tượ tượng. ng.  là giai đoạ ạ n nhậ ậ n thứ ứ c giá á n tiế ế p. đo nh th gi ti. GV hướng dẫn HS tìm hiểu mục a) Thực tiễn là cơ sở của nhận thức. Sử dụng hình ảnh, tư liệu lịch sử minh hoạ. Mọi sự hiểu biết của con người đều trực tiếp nảy sinh từ thực tiễn. Ví dụ : Nhờ tác dụng của thuỷ triều Ngô Quyền đã đánh thắng quân Nam Hán trên sông Bạch Đằng năm 938.. Tích hợp kiến thức lịch sử GV cho HS thấy được thực tiễn là động lực của nhận thức. Cụ thể:. 20 Lop10.com.

<span class='text_page_counter'>(21)</span>