<span class='text_page_counter'>(1)</span><div class='page_container' data-page=1>

<b>Tư tưởng Hồ Chí Minh về dân chủ </b>

<b>trong chính trị </b>

Trong suốt q trình hoạt động lý luận và thực tiễn chỉ đạo cách

mạng Việt Nam, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã xác lập và hiện thực

hoá hệ thống quan điểm về dân chủ trong tổ chức xây dựng xã

hội mới trên tất cả các lĩnh vực. Tư tưởng của Người về dân chủ

trong chính trị đã trở thành một bộ phận văn hoá của dân tộc

Việt Nam. Người xứng đáng với danh hiệu “Nhà thực hành dân

chủ vĩ đại của thế kỷ XX”. Khi nghiên cứu Tư tưởng Hồ Chí

Minh về dân chủ trong chính trị, cho thấy nổi lên những nội

dung lớn sau:

Một là. Tư tưởng Hồ Chí Minh về dân chủ trong chính trị xuất

phát từ truyền thống văn hoá dân tộc, được kết tinh qua hàng

nghìn năm dựng nước và giữ nước; là sự kết hợp những tinh hoa

</div>
<span class='text_page_counter'>(2)</span><div class='page_container' data-page=2>

biệt là lý tưởng giải phóng dân tộc gắn với giải phóng xã hội,

giải phóng con người của Chủ nghĩa Mác - Lênin.

Hai là. Tư tưởng Hồ Chí Minh về dân chủ trong chính trị được

thể hiện ở việc khẳng định quyền lực của nhân dân trong hiến

pháp và pháp luật; đảm bảo tổ chức nhà nước dân chủ của dân,

do dân và vì dân.

Chủ tịch Hồ Chí Minh khẳng định: “Nước ta là nước dân chủ,

địa vị cao nhất là dân, vì dân là chủ”(1). Quan niệm địa vị cao

nhất là dân được Hồ Chí Minh giải thích rất ngắn gọn “dân là

chủ”, mọi quyền hành và lực lượng là của nhân dân, mọi công

việc đều do dân và do đó thành quả của nền dân chủ mới thuộc

về đại đa số quần chúng nhân dân chứ khơng phải của bất cứ

một số ít dân cư nào. Trong Chương trình hành động của Mặt

trận Việt Minh, Hồ Chí Minh đã đưa ra những nội dung cơ bản

về chế độ dân chủ cộng hoà cho nước ta sau khi giành chính

</div>
<span class='text_page_counter'>(3)</span><div class='page_container' data-page=3>

Minh và Đảng ta đã thức tỉnh quần chúng nhân dân làm nên

thắng lợi vẻ vang của Cách mạng Tháng Tám.

Vấn đề làm chủ của nhân dân, của các giai tầng trong xã hội

được pháp điển hoá trong các bản Hiến pháp (1946 và 1959).

Hiến pháp năm 1946 bảo đảm “Quyền tư hữu tài sản của công

dân Việt Nam” (Điều 12), “Quyền lợi các giới cần lao trí thức

và chân tay” (Điều 13). Hiến pháp năm 1946 còn tuyên bố:

“Nghị viện nhân dân là cơ quan có quyền cao nhất nước Việt

Nam dân chủ cộng hoà” (Điều 22), Ban Thường vụ Nghị viện

có quyền “kiểm sốt và phê bình Chính phủ” (Điều 36)…

Quan điểm “quyền lực thuộc về nhân dân” còn được Hồ Chí

Minh nói rõ trong bản Hiến pháp năm 1959. Điều 6 của bản

Hiến pháp này nêu rõ: “Tất cả các cơ quan nhà nước là phải dựa

vào nhân dân, liên hệ chặt chẽ với nhân dân, lắng nghe ý kiến và

chịu sự kiểm soát của nhân dân. Tất cả nhân viên nhà nước đều

phải trung thành với chế độ dân chủ nhân dân, tuân theo Hiến

</div>
<span class='text_page_counter'>(4)</span><div class='page_container' data-page=4>

Những quan điểm của Hồ Chí Minh về xây dựng hiến pháp dân

chủ, xác định quyền làm chủ của nhân dân trong thực tiễn là

những quan điểm căn bản cho việc xây dựng hệ thống chính trị

dân chủ ở nước ta, thể hiện qua việc xây dựng Nhà nước dân

chủ của dân, do dân và vì dân.

Theo tư tưởng Hồ Chí Minh, nhà nước của dân là nhà nước

trong đó dân là chủ; dân là người có địa vị cao nhất, có quyền

quyết định những vấn đề quan trọng nhất của đất nước, dân tộc.

Người khẳng định: “Tất cả quyền bính trong nước là của tồn

thể nhân dân Việt Nam, khơng phân biệt nịi giống, gái trai, giàu

nghèo, giai cấp, tôn giáo”(2).

Nhà nước do dân nghĩa là dân làm chủ nhà nước, nhà nước phải

tin dân và dựa vào dân. Nội dung quyền làm chủ nhà nước của

dân được thể hiện: Nhân dân là người tổ chức nên các cơ quan

nhà nước từ trung ương đến địa phương thông qua thực hiện chế

độ tổng tuyển cử phổ thông. Nhân dân có quyền bầu cử, ứng cử,

đồng thời có quyền thực hiện chế độ bãi miễn. Người viết: “Nếu

</div>
<span class='text_page_counter'>(5)</span><div class='page_container' data-page=5>

phủ”(3). Dân phải có trách nhiệm, nghĩa vụ đóng góp trí tuệ, sức

người, sức của để tổ chức, xây dựng, bảo vệ và phát triển nhà

nước. Đồng thời, nhân dân có quyền tham gia vào cơng việc

quản lý nhà nước, phê bình, kiểm tra, kiểm soát, giám sát hoạt

động của các cơ quan nhà nước, các đại biểu do mình cử ra.

Nhà nước vì dân, theo Hồ Chí Minh, là nhà nước phục vụ nhân

dân, đem lại lợi ích cho nhân dân. Nhà nước được tổ chức và

hoạt động theo một mục tiêu cao nhất là không ngừng cải thiện

và nâng cao đời sống của nhân dân đúng với phương châm

“Việc gì có lợi cho dân phải hết sức làm, việc gì hại đến dân

phải hết sức tránh”. Nhà nước phải chăm lo mọi mặt đời sống

của nhân dân, thoả mãn các nhu cầu thiết yếu nhất: làm cho dân

có ăn, làm cho dân có mặc, làm cho dân có chỗ ở, làm cho dân

được học hành, làm cho dân có điều kiện khám chữa bệnh, chăm

sóc sức khoẻ…

Bản chất dân chủ của Nhà nước Việt Nam theo tư tưởng Hồ Chí

Minh được Đại hội X xác định rất rõ: “Nhà nước là đại diện

</div>
<span class='text_page_counter'>(6)</span><div class='page_container' data-page=6>

pháp và tư pháp; hoàn thiện hệ thống, xây dựng và hoàn thiện cơ

chế kiểm tra, giám sát trong các hoạt động và quyết định của các

cơ quan công quyền.

Bốn là. Tư tưởng Hồ Chí Minh về dân chủ trong chính trị có giá

trị lý luận và thực tiễn vô cùng sâu sắc đối với cách mạng Việt

Nam qua các thời kỳ. Quán triệt những nội dung của tư tưởng

dân chủ Hồ Chí Minh, Đảng Cộng sản Việt Nam trong thực tiễn

lãnh đạo cách mạng đã kế thừa, vận dụng và không ngừng phát

triển sáng tạo tư tưởng của Người nhằm mục tiêu “dân giàu,

nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ, văn minh”, đưa đất nước

tiến lên chủ nghĩa xã hội. Đây là mục tiêu xuyên suốt, mục tiêu

cao cả và là điểm tựa về đường lối, chủ trương, chính sách để

đồn kết tồn dân thực hiện thành cơng sự nghiệp cơng nghiệp

hố, hiện đại hố đất nước. Thực hiện mục tiêu xun suốt đó

cũng chính là vận dụng và phát triển những kiến giải sáng tạo

</div>
<span class='text_page_counter'>(7)</span><div class='page_container' data-page=7>

1. Hồ Chí Minh, Tồn tập, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội,

2000, t. 6, tr. 515.

2. Sđd, t. 7, tr. 218.

3. Sđd, t. 5, tr. 60.

4. Đảng Cộng sản Việt Nam, Văn kiện Đại hội đại biểu toàn

quốc lần thứ X, Nxb Chính trị Quốc gia, Hà Nội, 2006, tr. 44.

Nguyễn Văn QuangKhoa Giáo dục Chính trị - Trường Đại học

</div>

<!--links-->