Tải bản đầy đủ (.pdf) (5 trang)

Kiến trúc chùa Khơme biểu tượng nghệ thuật và tâm thức Phật giáo

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (160.09 KB, 5 trang )

<span class='text_page_counter'>(1)</span><div class='page_container' data-page=1>

<b>MY THUAT - KIEN TRl'in </b>


<b>KIEN TRUC CHUA KH0ME </b>



<b>bleu tupng nghe thuqt </b>


<b>va tdm thCrc Phqt giao </b>


TRXN BAO NGOC


1. Ddc diem vdn hoa dan tdc cua ngudi
Khcrnie Nam Bo


Vl mat chung tdc, ngudi Khome d ddng
bing sdng CQu Long ed cung ngudn gd'c vdi
ngudi Khome d Campuchia. Tuy nhien, do
nhQng diin biin cua ljch sQ nen hai khd'i ngudi
nay da la hai tdc ngudi d hai qud'c gia khac
nhau va ngudi Khome ddng bing sdng CQu
Long cd nhtmg net van hda gin liln vdi dja ban
cu tru cua minh. Hien nay, so dan Khome cd
khoang 1,2 trieu ngudi, sinh sd'ng tap trung chu
yiu d hai tinh Tri Vinh va Sdc Trang (ehilm
gin 60% sd dan Khome Nam Bd). Ngudi
Khdme thudng djnh cu d noi dit gidng (vung
da't dai, cao rio) va tap hpp thanh cac phum va
sdc (phum la dan vj cu tru cua nhiing ngudi
trong ddng hp cung huylt thd'ng, cdn sdc Ii tap
hpp nhiiu phum, cd quy md tuang duong vdi
mdt lang cua ngudi Viet, xung quanh sdc cd luy
tre bao bpc, trai dai tren cac day gidng).


Ngudi Khome Nam Bd cd ddi sd'ng tinh than
gin liln vdi cudc sd'ng ndng nghiep lua nudc,


trong tfn ngudng dan gian, ngoai tap tuc cung
dng ba, hang nam cdn cd tue thd eae vj thin
sieu nhien nhu Neaka Ta, Arak va cic 11 nghi
ndng nghiep khic. Neaka Ta, cdn gpi la Ong
Ta, la vj thin bao hd cho mdt vung dat cd ranh
gidi cu thi va duac thd trong cac milu dat d
trung tam cua vung. Arak la vj thin cua ddng
hp va dupe ddng hp cung theo each rieng.


Trudc khi Phat giio Tilu thQa trd thanh tdn
giao ddc tdn cua ngudi Khome (TK Xlll),
khoang diu CN, dao Bilamdn va Phat giao Dai
thQa da cd mat d ddng bing sdng Cuu Long.


Dao Phat cua ngudi
Khome theo phai Tieu
thQa ehi thd duy nhit
Phat Thich Ca. Ta't ca
ngudi dan Khome, tQ
luc Ipt ldng cho din luc
che't, diu la phat tu.
Nhtmg chfnh dao Phat
cung phai chap nhan sy
dung hda nhimg yiu td
van hda ban dja dl tdn
tai va phat triin.


Tit ca cac yiu td
van hda dupc Khorme
hda ay da tac ddng din


kiln true ngdi chua,
lam cho nd trd nen ddc
dao va mang mdt sic
thai dja phuang rd net.


<b>Trong kho tang </b>
<b>di san iiien true d </b>
<b>ddng bang sdng Curu </b>
<b>Long, ngdi chua </b>
<b>Khome cd mdt vj tri </b>


<b>bet sue quan trong </b>
<b>bdi y nghia Ijch SUI, </b>
<b>nghe thudt vd xa hoi </b>
<b>cua nd trong ddi </b>
<b>sdng ngudi ddn. </b>
<b>Ngdi chua khdng </b>
<b>nhufng Id noi sinh </b>
<b>boat tdn giao md </b>
<b>cdn Id mdt trung </b>
<b>tam sinh boat van </b>
<b>hda cua cdng ddng </b>
<b>ddn cu trong khu </b>
<b>vuc. Noi ddy thudng </b>
<b>diin ra cdc boat </b>
<b>ddng vdn hda Id hoi, </b>
<b>the due the thao </b>
<b>trong ndm. Ngdi </b>
<b>chua nhu mot bieu </b>
<b>tuong van hda tinh </b>


<b>than vd vdt chat cua </b>
<b>ddn cu trong khu </b>
<b>vuc vdi nhung ddc </b>
<b>diem kien true bet </b>
<b>siic ddc ddo vd cd </b>
<b>nhieu net rieng biet, </b>


<b>ddc sdc. </b>


<b>3 </b>
<b></b>


3-a


<b>-iD> </b>
<b>3 </b>
<b>o </b>
<b></b>
<b>3-C' </b>
<b>Q </b>


<b>>> </b>


<b>3 </b>


<b><P </b>


<b>3 </b>
<b></b>
<b>3-X </b>


<b>O </b>
<b>Q' </b>
<b>3 </b>
<b>(Q </b>

<b><sub>< </sub></b>



<b>Q> </b>
<b>3 </b>


</div>
<span class='text_page_counter'>(2)</span><div class='page_container' data-page=2>

<b>VAN HQA NGHE T H U A T TROMC MW^C </b>


2. Dac diem Itie'n true ngdi chiia Khome
Nam Bo


Ngdi chua la mdt cdng trinh cdng cdng quan
trpng bac nha't trong phum sdc. Din vung cu tru
cua ngudi Khome, diiu gay in tupng manh me
cho du khich ngay cii nhin diu tidn la ngdi
chua. TQ xa, thip thoang an hien trong vung
rimg cay diu, thdt ndt hay dQa la bd mii cao vut
rit an tupng cua ngdi chua.


Niu nhu ngdi chua Viet thudng dupc xay
dyng d nhung ncd ed phong canh scm thuy huu
tinh hoac tuan theo nhung nguyen tie cua
phong thuy thi vj trf xay dyng cua ngdi chua
Khome Nam Bd thudng la noi dupc cho la noi
tu linh khf cua dit trdi, va cdn tuan thu mdt sd
nguyen tac trong trie't ly Phat giao Tilu thQa
cung nhu phong tuc tap quan cua ngudi
Khome. Ben canh dd, vj trf ngdi chua phai phu


hpp vdi diiu kien ty nhien cua dja ban cu tru.
Thudng chung d vj trf trung tam cua sdc nhu
chua Ong Mek, chua Kleang, hoac d vj trf cao
rao eua dai dit gidng, nhu chua Phudn, chua
Ang, chua Quy Ndng, cd khi ngay tai giao Id
dudng giao thdng thuy va bd, trai dpc theo qud'c
Id nhu chua Diep Thach, chua Hang, chua
Vung Liem.


Ngdi chua Khome thudng cd cac hang myc
edng trinh nhu: ngdi chanh dien la dien thd
chfnh; sala (nha hdi), noi tfn dd dang cung ll va
cung la noi diing bQa vao djp ll eua nha su cung
phat tQ; trai dudng (thp trai) noi cac sy tap trung
thye phim va dung bQa sau khi khit thye; day
nha tang (tang xi), noi d cic su; nha d eua eic
lyc ca, luc nhi (try tri trudng, phd); Idp hpc cho
cic su cung la trudng hpe cho tre em d phum,
sdc; thip cd't, thap thieu, noi dung tro hai cdt
sau hda tang; cdng chfnh, tudng rao va cudi
cung la mieu thd Ong Ta (Neakta).


Ngdi chua Khome cd bd cue phan tan nhung
vin tuan thu nhQng nguyen tic rieng eua nd. TQ
ngoai vao phfa ddng la cdng chfnh, dupe kiln
tao khi phong phu, mang dam phong cich dan
tdc. Nd'i vdi cdng la con dudng xuyen qua khu
<i>rimg nhd thim u kha dai, day la eon dudng nhd't </i>
<i>chinh dao tupng trung cho con dudng duy nhit </i>
din tdi phat dai. Cudi dudng la trung tam ngdi



chua. Chanh dien nim ben trai dudng chanh
dao, chay dpc theo hudng ddng - tay. Theo quan
niem cua Phat giao Tilu thQa: Phat d phuong
tay, ngdi nhin vl phucmg ddng dl giao hda, ban
an hue. Hudng ddng cdn la hudng eua thin
thanh, hudng linh thieng. Chanh dien la trang
tam cua bd cue, ddi dien vdi chanh dien phfa
ben kia dudng chanh dao - eic Idp hpe eua su.
Mat tiin Idp hpc hudng vl phfa nam la phuong
cua Bat Nha - tQc trf tue nhim thu hut nang luc
vd bien, khai sing trf tue, thdng hiiu phat phap,
tiin tdi thQc tinh, gat bd san si, giQ tam trong
sach... Ben canh cdn cd ngdi trQdng tilu hoc
danh cho tre em trong khu vuc dan cu. Quan
trpng thQ hai la ngdi sala, cdng trinh dQpc xay
dyng diu tien trong chua. Sala nim vl phfa sau
gde tay bac cua chua. Tap trung trudc chanh
dien la vudn thap cdt cua cic nha su da vien
tjch. Do so lupng su sai tu tai chua kha ddng
ndn trong khudn vien chua cdn ed nhiiu tang
xa, cac tang xa thudng nim phfa sau hoac ben
phai chinh didn. Trong chua cdn cd milu th6
Neakta vdi kiln true dan gian, nam d gin cdng
chfnh, gde ddng - bic chua. Day la minh chQng
cho viec cdng sinh van hda giQa tfn ngudng dan
gian va Phat giio An Dd. Ngoai ra trong chiia
cdn ed nhiiu gilng nudc ngpt dl lay nudc sinh
hoat hang ngay. Cung cd mdt sd chua nhu chiia
Ang gin liln vdi hd ao nhu ao Ba Om ndi tiing


d Tra Vinh.


<i>Dac diem kien true ngdi chdnh dien </i>
Day la hang muc cdng trinh dupre ngucri
Khdme dac biet quan tam va la ndi tap trung
diy du nhit tai nang nghe thuit xay dyng. Mat
bang ngdi chanh dien cd dang hinh chQ nhat,
chiiu dai gin gip ddi chiiu rdng. Bdn ngoai co
mdt din hai tudng rao ngan each giQa cic cip
nin khac nhau. Dl den nin san chinh dien,
phai di qua cic cdng d diu hdi tudng rao.


san chinh dien ed hinh chQ nhat, trong san,
ngoai thap cdt cua eae su cdn cd cac hdn da linh
nhim xac djnh ranh gidi khu vuc chanh dien,
ngudi Khdme gpi la da kilt gidi (seima). Viec
chdn cit cac seima nay rit quan trpng. Cac hon
da linh cd thi dupc chdn chim hoac ndi tren
san, hay dupre dat trong mdt am nhd. San nin


</div>
<span class='text_page_counter'>(3)</span><div class='page_container' data-page=3>

MY THUAT - KIEN TRl'lC


chung quanh chanh dien la noi cac tfn dd tu tap,
ciu nguyen va hanh ll gidng nhu ldi chay dan
thQ nha't d stupa eiia An Dd.


Cd 3 loai chanh dien: chanh dien cd hanh
lang xung quanh, chanh dien chi cd hanh lang
hai diu va chanh dien khdng cd hinh lang.
Hanh lang rdng tQ 1,8 - 2,5m cd chQc nang lam


noi chay dan trong qui trinh hanh 11, la noi cac
tfn dd ehuin bj 11 vat, vi trong eic ngay 11 Idn
chi eic nha su ed trach nhiem mdi dupc vao
chanh dien.


Ddi vdi eae ngdi chinh dien cd hanh lang
xung quanh va hanh lang d hai diu hdi thi hanh
lang d diu hdi hudng ddng la tiin sanh cd ldi
vao chfnh, vdi hai bd cQa ddi xQng hai ben true
dpc. Ndi that trong chinh dien gdm cd 7 gian
vdi 8 hang cdt. TQ ngoai vao 3 gian diu la
khdng gian tiin dudng, hai gian tiip theo la
khdng gian thieu hucmg va hai gian cdn lai la
phat dien. Tai day dat tupng phat Thfch Ca
chfnh va cic tuong phat Thfch Ca nhd khac. Be
tupng each tudng hdi khoang hem mdt met la
ldi chay dan, gidng nhu trong cac dien thd d cic
Chaitya Phat giio An Dd. Chiiu rdng chanh
dien gdm 3 budc (4 hing cdt) dupe chia ra
khdng gian chfnh dinh cho cac su chu tri budi
11 va cic tfn dd lam 11 xuit gia, thp gidi, hai ben
cinh vdi khiu dd nhd hem la gian dl cic tfn dd
phat tu ngdi hanh 11.


Ddi vdi loai chinh dien thQ ba khIp kfn thi
chi la biin thi cua hai loai tren ma thdi. Nhin
chung ndi thit loai nay diu cd chiiu dai 7 gian
va chiiu rdng gdm 5 budc.


Mudn vao chinh dien, trudc hit phai qua eic


cdng. Cd loai chanh dien cdng d 4 ben, trung vdi
4 hudng ddng, tay, nam, bic vdi hai Idp tudng
rao (chua Kleang, Sdc Trang). Nhung cung cd
loai chinh dien chi cd cdng vao d hai diu hdi va
ehi cd mdt Idp tudng rao (chua Ang, chua Hang,
chua Vung Liem). Day la loai phd biin nhit.
Rieng chiia Phudn cd tdi 4 cdng tQ hai hQdng
ddng, tay Va cudi cung la loai khdng cd cdng va
tudng rao (chua Dai, chua Tri Tien, Sdc Trang).
Ngdi chinh dien thudng dQng tren nin cao
tQ 0,5 - Im vi nhu dupre cao them bdi hang cdt
dQng thing ben ngoai hanh lang. Tren eae diu


cdt d bd'n gde dupc trang trf hinh tupng chim
thin Krud minh ngudi diu chim, tren diu cdt
cdn lai Ii cic tupng nu thin cd cinh Keynor.


Cac hinh tupng niy d tu thi vuon len dd liy
diim mii, tao sy chuyin tiip giQa phuang dQng
cua cac cdt va phucmg ngang cua mai. Diim
mai dupc trang trf diy hoa van hoa la chay sud't
chiiu dai ngdi chanh dien. Tren mat dimg
chanh dien d hai dau hdi ddng, tay la hai bd cua
dd'i xQng nhau vdi kfch thudc trung binh tQ 1,5
X 2,4m, ddi khi cd cQa cdn cao hon. Mat ben trd
cac cQa sd bing gd hai cinh, kfch thudc trung
binh rdng tQ 1,0 -1,2m, cao 1,4 - 2,4m. Tren mi
cQa cdn dupc trang trf cac hoa van. Do each bd
trf cQa nhu vay, nen anh sing Ipt vao ben trong
vQa du dl tao nen mdt khdng gian tdn kfnh,


tham nghiem nai chanh dien.


Cud'i cung, bd phan kiln true ndi bat va gay
a'n tupng manh me nhit d mat dung ngdi chanh
dien chfnh la bd mii. Dd ddc cua bd mii chfnh
tdi 60" va bd mai phu 30" that sy hieu qua cho
viec che chan mua nang tai vung dit phucmg
Nam. Nhd bd mai ed ty le hai hda vdi than nha
cung vdi cac budc cdt cua chiiu dai nha tao nen
ve dep diy in tupmg. Mai thudng dupc Ipp ngdi
tring men miu vang hoac dd diim xuyIn vdi
mau xanh tya nhu nhung chile vay rdng lip
linh dudi inh mat trdi, trdng kha dep mit. Tren
bd nde, bd chay, nghe nhan Khome trang trf cac
hinh tupng rin thin Naga vdi chile diu ba simg
vuon len hoac nhOng chile chaivia thon din, cd
khi vuom cao gin 2m mdt each thanh thoit.


Nhu da dl cap d tren, ngdi chanh dien
thudng nam tren nin cao. Nhimg ngdi chanh
dien bl thi thudng ed ba cip nin, cdn vdi ngdi
trung binh thi chi cd hai. Cip thQ nhit sit mat
da't cao khoang 1 met, cang len tren cang nhd
din. ca'p tren cung cao dudi 0,5m. Ngdi chinh
dien dupe xem nhu Ii trung tam cua vu try, noi
hdi tu khf thieng eua trdi dit. Hinh tupmg nui vu
try Meru trong trilt ly eua Phat giao dupc
Khome hda trong ngdi phat dien vdi y nghla,
ndi day la ndi dQc phat td'i cao ngy trj, hiin thj
uy quyin cua phat phap. Mat khac, nd cung phu


hdp vdi khf hau im tha'p, mua lu nhiiu cua vung
ddng bing sdng Cim Long.


</div>
<span class='text_page_counter'>(4)</span><div class='page_container' data-page=4>

<b>VAN HQA NGHE THUAT TROMC MIWC </b>


Dd liy bd mai cao Idn cua ngdi chinh dien
la he khung cdt keo dan gian, thudc dang
"xuyen trinh", gid'ng ngdi nha ngudi Viet. Mdt
bd vi keo thudng cd siu hang cdt, trong dd cd
hai cdt cai dd vi keo tam giic, hai cdt con dd
hai gian hai ben va ngoai cung la cic cdt hanh.
Net dac thu ciia bd mii chua Khorme chfnh la cd
dp ddc cao, lai dupc phan ra nhiiu cap va nhiiu
nip. Cd loai den bd'n ting mai liln vdi ba nep
mai chdng len nhau, cd loai cd ba ting mai vdi
ba nip mai hoac khdng ed nip mii nao. Dac
biet cd loai lai cd thip nde d giQa cac ting mai
nhu chua Hang d Tra Vinh, chua Trudng Khanh
d Sdc Trang. Day la loai chju anh hudng kiln
true cua cac ngdi chua d Thai Lan va
Campuchia.


Hau hit cac ngdi chanh dien xua diu dupe
lam bing gd quy, chi nhung ngdi chanh dien
sau nay mdi su dung he khung be tdng cd't thep,
cdn tudng chi cd tfnh chit bao che. Trong ndi
that, gian chfnh giQa dupe ddng trin, cdn lai dl
Id phin kit ciu ben trong bd mai.


<i>Kien true thdp </i>



NhQng ngdi thap md, thap thieu thudng
tha'y d cac ngdi chua Khome la hinh anh thu
nhd va biin thi cua tda stupa An Dd. Thap md
cd quy md phu thudc vao vai vl trong xa hdi
va kha nang tii chfnh cua ngudi da khuit.
Thap cd be hinh vudng, mdi canh dai 2m.
Phin tren cdn dupc trang trf hinh anh Reahu
la'y trong diin tfch Phat giao. Than thap la mdt
khd'i vudng thon din len tren, phfa trudc cd
chua mdt hoc nhd dl dua hu cd't vao, tiip din
la mdt khd'i hinh thudn hoac hinh qua chudng
up, bl mat dl tron hoac trang trf hoa van. Tren
qua chudng la cac dia trdn nhd din len tdi
dinh. Phin Idn tren dinh dupe trang trf dau
tupng thin Mahaprum bd'n mat, diu dpi mu
nhpn. Diy Ii nhQng net ca ban, cdn thye tl,
thip md rit da dang vl hinh thQc cung nhu
trang trf hoa van.


Ngoai thap md cdn cd thip thieu de gin giQ
tro cua ngudi chit sau khi hda ting vdi udc
nguyen mong sy che chd cua dQc phat. Loai
thip nay chi ed d mdt sd chua lau ddi va danh
tiing nhu chua Quy Ndng, chua Samrong Ek.


Kiln true thap thieu tuang ty nhu thap cdt
nhtmg quy md Idn hem nhiiu.


<i>Sala (nhd hpi) </i>



Sala la ngdi nha diu tien duoc xay dyng
trong chua. Day la ndi thd phat, ddng thdi cung
la chd sinh hoat cua cac vj su sai trong luc
chfnh dien va cac hang muc khac chua cd diiu
kien xay dyng. Kiln true sala mang dau an cua
ngdi nha sin dai truyin thdng eua ngudi
Khome, cd cd't nin cao han mat dit khoang 1
2m. Cdt chd'ng bang gd hoac gach, xay vdm
cud'n hay bing betdng cdt thep. Ting him dung
lam kho. San dupc lim bing each ghep cac
thanh gd lai vdi nhau. Mat bing sala rdng rai
vdi dien tich cd khi cdn Idn hem ea chanh dien.
Thdng thudng, cd ba budc cdt, khoang giQa Idn
nhit, cac budc hai ben nhd han. Chiiu dai sala
ed tQ 5 - 7 gian, ci biet de'n 11 gian nhu d chiia
Phudn. Gian cudi eiia khoang giQa cd ban th5
phat hudng ddng. Mat bing san sala khdng
ddng diu ma dupc phan chia thanh eae khu vuc
ed cd't nin khac nhau, phu hop vdi chQc nang sii
dung va chQc sic su sai trong chua.


Kit ca'u sala tuong ty nhu kit ciu ngdi
chanh dien, cd loai theo kilu kit ciu xuyen
trfnh, ed loai theo kilu npe ngya ciia ngdi nha
dan gian ngudi Viet d ddng bing sdng CQu
Long.


<i>Cdng, tudng rao </i>



Cdng, tudng rao la thanh phin khdng thi
thie'u dupe eua mdt ngdi chua. Cdng thudng cd
ba loai:


Loai thQ nha't, lim bing khung gd, cd mat
bing hinh chQ T, tao thanh hai ldi di hai ben, co
dat ghi ngdi. Day la biin thi cua loai nha
thala-loai nha tam d phum, sdc danh cho ngudi dan
dimg chan tru mua ning. Bd mai gdm ed 2 -3
ne'p giao nhau hinh chQ thap. Trdn nde chd giao
nhau cd thap nhpn va dupre trang tri theo ldi
truyin thd'ng nhu d ngdi chanh dien.


Loai thQ hai, xay dyng bing vat lieu betdng
cd't thep. Mat bing hinh chu nhat hoac vudng.
Day cung la dang bien thi ciia ngdi thala truyin
thd'ng, tuy nhien tren dinh mai cd cic thap dang
Angkor nhiiu ting va dupre trang trf rin thin
Nagar.


</div>
<span class='text_page_counter'>(5)</span><div class='page_container' data-page=5>

MY

T H U A T

- KIEN TRPC



Loai thQ ba, dan gian hem hai loai tren va
mang dang dip mdt edng tam quan cua ngudi
Viet. Dang nay ed kit ciu bing betdng cd't
thep, dac biet tren tim dan betdng ed ba thip
kilu Angkor.


Du d dang nao thi kit ciu cdng tam quan
cua chua Khdme vin toit len tu tudng trilt ly


Phat giio. Dd la ba nguyen tic tu duy cua tri
tue. Tam quan (that ra la tam quan) bao gdm:
khdng quan, mang y nghla ldi nhin vl ban thi
uyen nguyen; gia quan: ldi nhin vl quy luat vd
thudng va trung quan: each nhin thiu sud't dat
chan ly la phat phip.


<i>Nhd tdng la chd d va hpc hanh cua su sai </i>
<i>gid'ng kilu tang phdng (vihara) An Dd. Cdng </i>
trinh thudng dupc xay dyng theo ldi nha d
truyin thd'ng cua ngudi Khome. Tang phdng
cua vj dai dQc chu tri cd kiln true theo kilu nhi
sin bing gd, mii ddc cao, Ipp ngdi vdi cic hoa
van trang trf dan tdc. Cdn lai la nhQng ngdi nha
cip bdn binh thudng.


<i>Cot cd la mdt kiln true tuy nhd nhimg kha </i>
ddc dio, dung dl treo cd ngu sic cua Phat
giao. Vj trf cua nd thudng rat ty do nhung phai
gin ngdi chanh dien. Cdt cd cd khi don gian
chi la cdt sit tren nin xi mang, tren dinh
thudng cd chim thin; hoac ciu ky nhu d chua
Quy Ndng cd d l dupc xay nhu mdt ngdi chanh
dien thu nhd, tren phin giao nhau eua mai cd
cdt ed, tren dinh dupc trang trf chim thin, hay
su tQ... Cdt cd cdn cd y nghla khic la tupng
trung cho true vu try, true linh thieng nhim
thu hut sinh khf eua trdi dat dem phan phat
cho chung sinh.



<b>3. Ddc diem nghe thuat trang trf, dieu </b>
<b>kh^c </b>


Trong khdng gian chanh dien, nghe thuat
trang trf, tupng, hoa van dupc tap trung chii ye'u
d phat dien. Tuy dupe chia ra nhiiu ting cip
nhtmg ehi cd mdt hinh anh tupng Thfch Ca vdi
cac chu dl khac nhau ma thdi.


Cic cdt dupe son mii mau den, td ve nhu
vang vdi cic hinh rdng, hoa sen nd cung phd'i
vdi nhCmg dudng diim hoa van hinh thoi cung
dupc nhu vang. Tren cic bQc cua vdng d be thd
dupe cham ldng eye ky ti mi hinh hoa Ii son


son thip vang long liy. Ngoai tupmg phat, trong
chua cdn sQ dung cac tupmg linh thu khac dl
trang tri nhu Krud than ngudi dau chim, tupng
Keynor ed dang tien nQ minh chim vdi guong
mat hiin lanh dep de gidng tupng vu nQ Apsara,
dpi ndn chdp nhiiu ting, minh mac ao xa rdng
hoac hai ben hdng cd cinh.


Reahu Ii hinh tupng trang trf ddc dio va rat
phd biin tai chua Khome. Nhan vat Reahu gin
liln vdi thin thoai cd, mang mau sic tin ngudng
ban dja. Tupng Reahu cd dang chung la mat
may dQ tpn, ddi mit iron trQng, mieng rdng vdi
rang nhpn 1dm chdm, chi cd diu, khdng cd
minh, hai tay cim mat trdi hay mat trang dua


vao mieng dl nud't; hay d dang dang thdi mdt
ludng cudng phong dupe each dieu. Hinh tupng
nay thudng xuit hien tren cdng, vdm cQa mat
tiin chinh dien, tren ban thd phat hay tren cac
mat thap.


Tupng Chin (Yeak), hinh dang dupc nhan
each hda, dudi dang ve cua mdt vd tudng cd
than hinh cao to, chic khde, toan than mac giip
try, ve mat hung tcm, mit ldi, may xlch, mieng
rdng nhe nanh nhpn, tay cam chay vd. Tupng
Chin dQng trudc cdng chua hay xung quanh
chanh dien, cd nhiem vu bao ve chua.


Tren diim mai dupe trang trf hoa van dang
hoa la hay nhQng day mui giao hudng xud'ng.
Cdn d trudng hdi tam giac thi trang tri cic dl tai
cd lien quan din sy tfch ra ddi cua Phat giio
nhu thai tu cudi cd xe ngya, phat tpa thiln tren
dai sen hay don gian chi la hoa sen, phat Thfch
Ca va chu tien, Reahu phun gid nudt trang.


Cd thi ndi, ngdi chua Khome Nam Bd la
mdt tdng hda cic sic thai rieng cua ngudi
Khome. Mac du khdng thi sanh dupe vl mat
quy md, tfnh chit hoanh tring vdi cic kiln tnic
Phat giao An Dd hay cic din thap cua ngudi
Khdme Campuchia, nhung nhung gii trj nghe
thuat dupc gQi gim trong hinh khdi kiln true,
sy hda hpp giQa kiln tnic vi dieu khic cung vdi


nhQng dudng net trang trf tinh xao diy an
tupng, tit ca tao nen nhQng net rieng biet dac
sic, gdp phan xung ding vao kho tang kiln true
cua cac dan tdc Viet Nam •


TB.N


</div>

<!--links-->

×