Giáo án môn Ngữ văn khối 11 - Tuần 3

<span class='text_page_counter'>(1)</span>Ngµy so¹n 3 th¸ng 9 n¨m 2011 Tieát 13. Bài ca ngất ngưởng (Nguyễn Công Trứ) A.Mục tiêu cần đạt: Giúp học sinh nắm được: 1.Kiến thức: Hiểu được phong cách sống của Nguyễn Công Trứ với tính cách một nhà nho và hiểu được vì sao có thể coi đó là sự thể hiện bản lĩnh cá nhân mang ý nghĩa tích cực 2.Kĩ năng: Hiểu đúng nghĩa của khái niệm “ngất ngưởng” để không nhầm lẫn với lối sống lập dị củ một số người hiện đại -Nắm được những tri thức về thể hát nói làthể thơ dân tộc bắt đầu phổ biến rộng rãi từ thế kỉ XIX 3.Giáo dục tư tưởng: -Có ý thức tôn trọng lối sống cá tính của Nguyễn Công Trứ. B.Phương pháp dạy học: Đàm thoại, tích hợp, gợi mở. C.Chuaån bò cuûa Thaày vaø troø: 1.Giáo viên: Soạn giáo án 2.Học sinh: Soạn bài ở nhà. D.Tieán trình tieát daïy: 1.Ổn định tổ chức: Kiểm tra sĩ số, tác phong 2..Kieåm tra baøi cuõ: Câu hỏi: Câu cá mùathu (Nguyễn Khuyến) giúp anh (chị) hiểu gì về tâm sự của nhà thơ ? Câu thô naøo theå hieän roõ nhaát taâm traïng aáy ? 3.Dẫn nhập bài mới: Trong lịch sử văn học Việt Nam, người ta thường nói đến chữ ‘ngông”: ngông như Tản Đà, ngông như Nguyễn Tuân và ngông như Nguyễn Công Trứ. Bài học hôm nay sẽ giúp chúng ta hiểu được chữ ngông ấy của nhà thơ Nguyễn Công Trứ Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học Noäi dung baøi giaûng sinh Hoạt động 1: I.Giới thiệu chung: Hướng dẫn học sinh tìm hiểu 1.Taùc giaû: -Nguyễn Công Trứ (1778 – 1858), chung -HS đọc phần tiểu dẫn hiệu Hi Văn, quê ở làng Uy Viễn, -Gọi HS đọc phần tiểu dẫn SGK SGK huyeän Nghi Xuaân, tænh Haø Tónh. -Neâu moät vaøi neùt cô baûn veà taùc -OÂng xuaát thaân trong moät gia ñình Nho giaû ? (Nguoàn goác xuaát thaân, con -Hoï c sinh trao đổ i , hoïc đường học vấn thi cử, nhân cách) thaû o luaä n vaø đạ i dieä n *GV boå sung choát yù: Nguyễn Công Trứ xuất thân trình bày: trong moät gia ñình Nho hoïc. Naêm 1819 ông đỗ giải nguyên và được bổ làm quan. Là một người có -Là người văn võ toàn tài, có tấm lòng tài, có chí, khao khát sự nghiệp yêu nước, thương dân. coâng danh. Chính vì theá oâng haêm hở, xông xáo và khao khát hành động. -Có nhiều đóng góp cho văn học -Saùng taùc chuû yeáu: thô Noâm, theå thơ Đường luật và hát nói -Để lại cho nền văn học khoảng 50 baøi thô, 60 baøi ca truø vaø moät soá baøi phuù noåi tieáng (Haøn nho Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(2)</span> phong phuù)  OÂng laø nhaø thô noåi tiếng của VH nửa đầu thế kỉ XIX -Trình bày xuất xứ, thể loại, bố cuïc cuûataùc phaåm ? *GV: -Thể loại: Hát nói -Xuất xứ: Bài ca ngất ngưởng được viết vào năm 1848 khi ông về nghỉ ở quê. -ND: Bài ca bộc lộ về ý thức cá nhân, tài thao lược và quan niệm sống tài tử, phóng khoáng. -Boá cuïc cuûa baøi haùt noùi: 4 phaàn: +Khổ đầu (4 câu): có tài danh nên ngất ngưởng +Khổ giữa (4 câu): có công danh càng ung dung, ngất ngưởng +Hai khoå doâi (8 caâu): caùch soáng phóng khoáng, tài tử. +Khoå xeáp (3 caâu): Loøng trung quaân cuûa moät danh thaàn. Hoạt động 2: Hướng dẫn học sinh đọc tìm hieåu VB -GV gọi HS đọc VB/SGK -Cảm xúc chủ đạo của bài thơ được thể hiện qua từ ngữ nào? Đó là cảm xúc gì ? -Nhận xét cách dùng từ “Ngất ngưởng” trong bài thơ ? -Hãy giải thích ý nghĩa từ “Ngất ngưởng” (Nghĩa đen, nghĩa bóng) -GV gọi HS đọc lại 6 câu thơ đầu -Bài thơ có thể xem như những lời tự thuật của nhà không ? Và 6 câu thơ đầu nhà thơ nói về điều gì *GV: -Xem vieäc “Kinh bang teá theá” laø lẽ sống “Không công danh thời nát với cỏ cây” -“Chí làm trai thỏa sức Đông Tây Cho phỉ sức vẫy vùng trong bốn beå” -“Phải có danh gì với núi sông” -Nhaän xeùt veà gioïng thô ? *GV:. -Học sinh trao đổi, thảo luận và đại diện trình baøy:. 2.Taùc phaåm:. a.Thể loại: Hát nói b.Xuất xứ: Bài ca ngất ngưởng được viết vào năm 1848 khi ông về nghỉ ở queâ.. c.Boá cuïc:. II.Đọc tìm hiểu văn bản: 1.Cảm hứng chủ đạo: biểu hiện qua từ “ngất ngưởng” - HS đọc VB/SGK -Từ “Ngất ngưởng”: thể hiện một tư -HS trả lời thế, một thái độ, tinh thần của một con +Từ “Ngất ngưởng” người khác đời, vượt lên trên cả thế tuïc +Số lượng: 5 lần (kể -“Ngất ngưởng”: cả nhan đề) +Không vững, ở chỗ cheo leo, dễ đổ , dễ rơi +Tư thế, thái độ của một con -HS đọc 6 câu thơ đầu người khác đời 2.Taøi naêng vaø danh vò XH cuûa -Học sinh trao đổi, Nguyễn Công Trứ: thảo luận và đại diện “Vũ trụ nội mạc phi phận sự” (Câu thơ trình baøy: chữ Hán)  là lời tuyên bố trịnh trọng -Nói đến tài năng, về trách nhiệm XH cao đẹp của danh vò cuûa taùc giaû Nguyễn Công Trứ. “Ông Hi Văn tài bộ đã vào lồng”  Tự đánh giá về tài năng của mình +Hoïc vò: Thuû khoa +Chức tước: làm quan, tham tán, tổng đốc, phủ doãn +Chieán tích: “Lúc bình Tây, cờ đại tướng -Giọng thơ sảng khoái, Có khi về Phủ doãn Thừa Thiên” tự hào về mình là một  Là người văn võ toàn tài con người có tài kinh bang tế thế , lúc loạn Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(3)</span> -Bằng nhữngtừ ngữ Hán Việt trang trọng, điệp từ, cách ngắt nhòp doàn daäp  Khaúng ñònh 1 taøi naêng loãi laïc, 1 danh vò XH veû vang xứng đáng với con người xuaát chuùng. -Từ khi cáo quan trở về, thái độ soáng cuûa taùc giaû nhö theá naøo ? Thái độ sóng này liệu có mâu thuẫn với triết lí sống ở câu 1 khoâng ?. thì giúp nước “Bình Taây…”, luùc bình thì giuùp vua laøm “Phuû doãn Thừa Thiên” -Học sinh trao đổi, thảo luận và đại diện trình baøy:. -Học sinh trao đổi, thảo luận và đại diện trình baøy:. 3.Gác bỏ chuyện đời, sống thoát tục: -Sống phóng khoáng , hoàn toàn theo sở thích cá nhân, vượt lên trên thế tục: +Cưỡi bò vàng có đeo nhạc ngựa +Vieáng caûnh chuøa laïi daét theo caùc naøng haàu  Thái độ trêu ngươi, khinh thị cả thế giới kinh kì. -Sống từ bi, hiền lành, bình dị “Khi ca, khi tửu, khi cắc, khi tùng Không Phật, không Tiên, không vướng tuïc”  Moät phong caùch soáng thaät phoùng khoáng, không quan tâm đến chuyện được mất ở đời, không bận lòng vì chuyeän khen cheâ, soáng thaûnh thôi, vui thuù. -Vì sao giữa chốn danh lợi, bon chen maøtaùc giaû vaãn soáng bình thaûn ? *GV: -NCT quan nieäm chuyeän đượcmất là lẽ thường, sướng khổ đều như nhau  không có gì bi quan caû Mở rộng: Sống trong một XHPK baát coâng, haø khaéc – Quan nieäm sống ngất ngưởng của NCT là -HS đọc 3 câu thơ cuối một thách thức.  Chống lại sự vuøi daäp caùi toâi caù nhaân cuûa XHPK lạc hậu đương thời. 4.Tự tổng kết về cuộc đời: -GV gọi HS đọc 3 câu thơ cuối -Khẳng định đã hoàn thành 2 trách -Nhà thơ đã tự tổng kết lại cuộc nhieäm: Kinh bang teá theá vaø nghóa đời mình như thế nào ? troïng thaàn *GV: -Ông quan niệm: Dù làm gì, ở vị -“Trong triều ai ngất ngưởng như ông” theá naøo, mieán sao nghóa vua – toâi Khẳng định phong cách sống khác đời cho vẹn đạo sơ – chung (Trước – -HS đọc phần ghi nhớ và ngất ngưởng trên đỉnh cao danh SGK sau) voïng. Hoạt động 3: III.Toång keát: (Phần ghi nhớ SGK) Hướng dẫn học sinh tổng kết -GV gọi HS đọc phần ghi nhớ SGK 4.Cuûng coá – Daën doø: a.Củng cố: Quan niệm về cách sống “ngất ngưởng” của NCT b.Dặn dò: Xem trước bài: “Bài ca ngắn đi trên bãi cát”- Cao Bá Quát E.Ruùt kinh nghieäm:. Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(4)</span> Ngày soạn: 3/ 9/ 2011 Tieát 14. Baøi ca ngaén ñi treân baõi caùt (Cao Baù Quaùt). A.Mục tiêu cần đạt: Giúp học sinh nắm được: 1.Kiến thức: -Hiểu được ý nghĩa hàm ẩn trong bài thơ qua lớp từ ngữ, hình ảnh mang ý nghĩa tượng trưng trong bài thơ -Hiểu được sự chán ghét của Cao Bá Quát với con đường mưu cầu danh lợi tầm thường và những khao khát của nhà thơ về việc đổi mới cuộc sống trong hoàn cảnh XH nhà Nguyễn bảo thủ, trì trệ. 2.Kó naêng: Reøn kó naêng caûm thuï vaø phaân tích moät taùc phaåm thô 3.Giáo dục tư tưởng: -Có ý thức tôn trọng lối sống, giá trị nhân phẩm của nhà thơ Cao Bá Quát B.Phương pháp dạy học: Đàm thoại, tích hợp, gợi mở. C.Chuaån bò cuûa Thaày vaø troø: 1.Giáo viên: Soạn giáo án 2.Học sinh: Soạn bài ở nhà. D.Tieán trình tieát daïy: 1.Ổn định tổ chức: Kiểm tra sĩ số, tác phong 2..Kieåm tra baøi cuõ: Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(5)</span> Câu hỏi: Cảm xúc chủ đạo của bài thơ được thể hiện qua từ ngữ nào? Đó là cảm xúc gì ? Phân tích 3.Dẫn nhập bài mới: Sống trong một XH mục nát của triều Nguyễn, không ít những nhà nho đã chán ghét cuộc sống mưu cầu danh lợi tầm thường để khao khát có một cuộc sống mới tốt đẹp hơn. Cao Bá Quát là một trong những nhà nho ấy. Để hiểu rõ hơn tâm hồn và nhân cách của ông, chúng ta sẽ tìm hieåu Baøi ca ngaén ñi treân baõi caùt cuûa oâng. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học Noäi dung baøi giaûng sinh Hoạt động 1: I.Giới thiệu chung: Hướng dẫn học sinh tìm hiểu 1.Taùc giaû: (SGK) -Cao Bá Quát (1809 ? – 1855), người chung -HS đọc phần tiểu dẫn làng Phú Thị, huyện Gia Lâm, tỉnh bắc -Gọi HS đọc phần tiểu dẫn SGK SGK Ninh (Nay thuoäc quaän Long Bieân, Haø -Neâu moät vaøi neùt cô baûn veà taùc Noäi). OÂng laø moät nhaø thô coù taøi naêng giaû ? (Nguoàn goác xuaát thaân, nhaân -Hoï c sinh trao đổ i , vaø baûn lónh. caùch, noäi dung thô vaên cuûa CBQ) thaû o luaä n vaø đạ i dieä n -Thơ văn ông bộc lộ thái độ phê phán *GV định hướng chốt ý: trình baø y : mạnh mẽ chế độ phong kiến trì trệ, - Là người có tài năng, đức độ, bảo thủ và chứa đựng tư tưởng khai noåi tieáng thoâng minh. sáng có tính chất tự phát, phản ánh - Nhân cách cứng cỏi, phóng nhu cầu đổi mới của XH Việt Nam lúc khoáng, ngay thẳng, biết quý bấy giờ. troïng taøi naêng keû khaùc ; tham gia phong trào nông dân khởi nghĩa * Sự nghiệp thơ văn: choáng nhaø Nguyeãn vaø hi sinh. - Văn tài mới mẻ, sắc sảo.  Chế độ PK VN đi vào thời kì - Là nhà thơ lớn, để lại 1353 bài thơ khủng hoảng: triều đình nhà chữ Hán, 21 bài văn. Nguyễn thiết lập chế độ PK chuyeân cheá, ban haønh nhieàu chính saùch haø khaéc, söu cao thueá nặng khiến cho nhiều tầng lớp nhân dân vô cùng khổ sở. -Nhà thơ viết bài thơ trong hoàn caûnh naøo ? *GV: Baøi ca ngaén ñi treân baõi caùt hình thành trong những lần Cao Bá Quaùt ñi thi Hoäi, qua caùc tænh miền Trung đầy cát trắng, nắng và gió. Nhà thơ mượn hình ảnh đoàn người khó nhọc đi trên bãi cát để hình dung con đường mưu cầu danh lợi đáng chán ghét làm ông phải đeo đuổi cũng như sự bế taéc cuûa trieàu ñình nhaø Nguyeãn. - “Baøi ca ngaén ñi treân baõi caùt” được viết theo thể nào ? *GV: -“Baøi ca ngaén ñi treân baõi caùt”. -Học sinh trao đổi, thảo luận và đại diện trình baøy:. 2.Taùc phaåm: a.Hoàn cảnh sáng tác bài thơ: -Baøi ca ngaén ñi treân baõi caùt hình thaønh trong những lần Cao Bá Quát đi thi Hội, qua các tỉnh miền Trung đầy cát traéng nhö Quaûng Bình, Quaûng Trò.. -Học sinh trao đổi, thảo luận và đại diện trình baøy:. b.Thể loại: -Baøi thô vieát theo theå haønh (Coøn goïi laø ca haønh). Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(6)</span> viết theo thể ca hành, thuộc loại cổ thể (Người ta dùng khái niệm cận thể để chỉ thơ luật). Bài thơ cổ thể có phần tự do về kết cấu, nhòp ñieäu) -Theo từ điển: Từ “Ca hành”: Ngoài việc khúc đàn phụ họa, baøi thô coù tình caûm phoùng tuùng, lời dài mà đa dạng, không bị gò boù thì goïi laø ca. Nhòp ñieäu nhanh gấp khẩn trương, lưu loát mà khoâng bò ngöng treä goïi laø haønh.. - Baøi thô vieát theo theå hành (Tự do, phóng khoáng, không bị gò bó về số câu, độ dài cuûa caâu, nieâm luaät, baèng traéc, vaàn ñieäu). -GV gọi học sinh lần lượt đọc văn bản (Phần phiên âm, dịch nghĩa, -HS lần lượt đọc VB *Phaàn phieân aâm dòch thô) *Phaàn dòch nghóa *Phaàn dòch thô Hoạt động 2: Hướng dẫn học sinh tìm hiểu vaên baûn -Phân tích ý nghĩa tượng trưng của các yếu tố tả thực hình ảnh đi -Học sinh trao đổi, thảo luận và đại diện treân baõi caùt ? +Hình ảnh bãi cát gợi lên điều gì trình bày: *GV: Haønh trình CBQ ñi thi Hoäi, nhieàu lần ông từ Hà Nội vào Huế để thi -Xét về không gian phải qua các tỉnh miền Trung như (Đường xa, xung Quảng Bình, Quảng Trị là vùng quanh lại bị vây bởi coù nhieàu baõi caùt traéng meânh nuùi, soâng, bieån…). Xeùt mông, dải đất hẹp, có thể bằng về thời gian (Mặt trời mắt thường nhìn thấy 1 phía là đã lặn mà vẫn tất tả dãy Trường Sơn, 1 phía là biển đi) (Bình thường khi Đông -> hình ảnh bãi cát dài, mặt trời lặn, con sóng biển và núi là những hình người và vạn vật đều ảnh có thực gợi ý cho tác giả tìm chốn nghỉ ngơi, thế nhưng con người saùng taùc baøi thô. *Khoâng gian: caùt traéng meânh naøy vaãn phaûi tieáp tuïc mông, đường xa, xung quanh lại hành trình của mình) bị vây bọc bởi sông, biển, núi.. c.Đọc văn bản: (SGK). II.Tìm hieåu vaên baûn: 1.Hình ảnh người đi trên bãi cát: a.Baõi caùt: -Bãi cát là hình ảnh tả thực gợi lên moät khoâng gian khoù khaên, nhoïc nhaèn. Trên bãi cát ấy là một con đường rộng lớn, mờ mịt, rất khó xác định phương hướng. *Thời gian: mặt trời lặn; Con người: người lữ hành vẫn chưa dừng được.. -Đó không chỉ là con đường thực -Học sinh trao đổi, mà là con đường hiểu theo nghĩa thảo luận và đại diện tượng trưng. Nó biểu trưng cho trình bày: con đường xa xôi, mờ mịt. Muốn tìm được chân lí, tìm được cái Lop11.com. -Nghĩa biểu trưng: Con đường xa xôi, mờ mịt. Muốn tìm được chân lí, tìm được cái đích thực có ý nghĩa cho cuộc đời, con người ta phải vượt qua vô vàn.

<span class='text_page_counter'>(7)</span> đích thực có ý nghĩa cho cuộc gian lao, thử thách. đời, con người ta phải vượt qua b.Hình ảnh con người: Nhà thơ người vô vàn gian lao, thử thách. đi trên bãi cát dài, một con người cô -Trước một không gian đầy khó độc, nhỏ bé trước một không gian khăn, thử thách như vậy, hình mênh mông, rộng dài và mờ mịt ảnh con người đi trên bãi cát cảm -Nghóa bieåu tröng: Hình aûnh cuûa thaáy nhö theá naøo ? người đi tìm chân lí giữa cuộc đời *GV: -Treân baõi caùt aáy laø hình aûnh moät con người – nhà thơ, người đi trên bãi cát dài. Một con người cô độc, nhỏ bé trước một không -Học sinh trao đổi, gian mênh mông, rộng dài và mờ thảo luận và đại diện trình baøy: mòt Bước chân của người đi trên cát trầy trật, khó khăn (Đi một bước như lùi lại một bước), mê mải (Mặt trời lặn nhưng chân chưa dừng nghỉ), vất vả và đau khổ (Nước mắt của lữ khách phải tuoân rôi). 4.Cuûng coá – Daën doø: a.Củng cố: Tâm trạng của lữ khách đi trên bãi cát b.Dặn dò: Soạn bài : “Luyện tập thao tác lập luận phân tích” E.Ruùt kinh nghieäm:. Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(8)</span> Ngày soạn: 3/ 9/ 2011 Tieát 15. Baøi ca ngaén ñi treân baõi caùt (tiÕp theo) (Cao Baù Quaùt). A.Mục tiêu cần đạt: Giúp học sinh nắm được: 1. Kiến thức: Bài thơ Bài ca ngắn đi trên bãi cát biểu lộ tinh thần phê phán của ông đối với học thuật và sự bảo thủ, trì trệ của chế độ nhà Nguyễn nói chung, góp phần lí giải hành động khởi nghóa cuûa oâng vaøo 1854. 2. Kỹ năng: Phân tích thơ cổ thông qua hình ảnh ước lệ, tượng trưng. 3. Thái độ: Giáo dục HS nhận thức đúng đắn về nghề nghiệp của bản thân lựa chọn trong tương lai B.Phương pháp dạy học: Đàm thoại, tích hợp, gợi mở. C.Chuaån bò cuûa Thaày vaø troø: 1.Giáo viên: Soạn giáo án 2.Học sinh: Soạn bài ở nhà. D.Tieán trình tieát daïy: 1.Ổn định tổ chức: Kiểm tra sĩ số, tác phong 2..Kieåm tra baøi cuõ: Câu hỏi: Đọc thuộc phần đầu. Phân tích hình ảnh bãi cát và con người đi trên bãi cát? 3.Dẫn nhập bài mới: Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học Noäi dung baøi giaûng sinh - Tâm trạng của lữ khách khi đi -Học sinh trao đổi, 2.Tâm trạng của lữ khách khi đi trên treân baõi caùt laø gì ? thảo luận và đại diện baõi caùt: trình baøy: *GV: “Không học được tiên ông phép ngủ -Đối lập với hình ảnh của một Treøo non, loäi suoái, giaän khoân vôi” người cô độc đi tìm chân lí trên (Ñieån tích)  Theå hieän noãi chaùn naûn cuûa taùc giaû đường đời là hình ảnh đông đảo của “Phường danh lợi” đang “tất vì tự mình phải hành hạ thân xác của tả” ngược xuôi” trên đường đời mình theo ñuoåi coâng danh đẻ hưởng thụ rượu ngon, thịt béo, để quên đi trách nhiệm với cuộc đời. Tác giả chua xót nhận thấy -Những kẻ ham danh (Người tỉnh thì ít, kẻ say thì “Xưa nay phường danh lợi nhiều) “Người say vô số, tỉnh bao lợi đều phải chạy Tất tả trên đường đời người?”, có ai cùng đi với mình ngược xuôi “tất tả” Đầu gió hơi men thơm quán rượu trên con đường cát bụi mù mịt ấy. (Bôn tẩu) nhọc nhằn – Người say vô số, tỉnh bao người ?”  Trong loøng taùc giaû hieän leân được nhà thơ minh họa  Nói về sự cám dỗ của cái bả công bằng hình ảnh người một khối mâu thuẫn lớn. Ông danh đối với người đời đời thấy ở đâu có quán khinh bỉ những phường danh lợi Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(9)</span> tầm thường kia, nhưng cũng nhận ra sự cô độc của mình. Phải chăng con đường mà ông dấn thân vào lí tưởng mà ông đeo ñuoåi chæ laø ñieàu voâ ích, chaúng ai thèm ai để ý, quan tâm. Chính niềm xúc động ấy đã đưa ông trở về thực tại.. rượu ngon đều đổ xô đến, mấy ai tỉnh táo thoát khỏi sự cám dỗ của rượu. Danh lợi cũng là một thứ rượu dễ làm say người.. - Hãy cho biết tầm tư tưởng của Cao Baù Quaùt theå hieän qua taâm trạng đó ? *GV: -Con đường mà nhà thơ đang đi ấy được gọi là con đường cùng (Con đường dẫn đến những danh lợi tầm thường). Nhà thơ đã khaúng ñònh tính chaát voâ nghóa của con đường mà ôn đang đi . Con đường ấy không thể giúp ông đạt được lí tưởng cao đẹp của mình. Neáu ñi tieáp, raát coù theå oâng cũng chỉ là một trong những phường danh lợi mà ông từng khinh miệt. Nhưng nếu dừng lại, oânmg cuõng khoâng bieát mình seõ ñi ñaâu vaø veà ñaâu.  Coù theå noùi caû moät khoái maâu thuẫn đang đè nặng lên tâm hồn taùc giaû luùc naøy. Nuoái tieác vì con đường đau khổ, mờ mịt nhưng lại quá đẹp đẽ, cao sang. Thôi thì đành đứng chôn chân trên bãi caùt. -Trình bày những thành công về maët ngheä thuaät cuûa baøi thô ? *GV: -Nhòp ñieäu cuûa baøi thô luùc nhanh, lúc chậm, lúc dàn trải, lúc dứt khoát diễn tả sự gập ghềnh, trúc trắc của những bước đi trên bãi cát dài. Đồng thời nhịp điệu ấy coøn theå hieän taâm tö tróu naëng suy tư của nhà thơ trên con đường danh lợi mà nhà thơ đang đi -Từng cặp đối xứng với số lượng chữ không đều nhau Hoạt động 3: Hướng dẫn học sinh tổng kết. -Học sinh trao đổi, thảo luận và đại diện trình baøy: -Cần phải thoát ra khỏi cơn say danh lợi voâ nghóa aáy. (Nhaø thô chæ ra tính chaát voâ nghóa cuûa loái hoïc khoa cử, của con đường coâng danh theo loái cuõ.). -Học sinh trao đổi, thảo luận và đại diện trình baøy: - Baøi thô vieát theo theå hành (Tự do, phóng khoáng, không bị gò bó về số câu, độ dài cuûa caâu, nieâm luaät, baèng traéc, vaàn ñieäu). -HS đọc phần ghi nhớ Lop11.com. -Mâu thuẫn giữa khát vọng công danh, phú quý với thực chất của bả công danh.. -Nhà thơ muốn nhắn nhủ với người đời: hãy dũng cảm dứt bỏ con đường công danh vô nghĩa, tự tìm cho mình một con đường đi đúng để thực hiện lí tưởng cao đẹp.. 3.Ngheä thuaät: -Nhòp ñieäu cuûa baøi thô luùc nhanh, luùc chậm, lúc dàn trải, lúc dứt khoát diễn taû : +Sự gập ghềnh, trúc trắc của những bước đi trên bãi cát dài. + Taâm tö tróu naëng suy tö cuûa nhà thơ trên con đường danh lợi -Sự thay đổi độ dài của các câu thơ -Từng cặp đối xứng với số lượng chữ không đều nhau.

<span class='text_page_counter'>(10)</span> -GV gọi HS đọc phần ghi nhớ SGK III.Toång keát: SGK (Phần ghi nhớ SGK) 4.Cuûng coá – Daën doø: a.Củng cố: Tâm trạng của lữ khách đi trên bãi cát b.Dặn dò: Soạn bài : “Luyện tập thao tác lập luận phân tích” E.Ruùt kinh nghieäm:. Ngày soạn: 03/ 9/ 2011 Tieát 16 LuyÖn tËp thao t¸c lËp luËn ph©n tÝch A.Mục tiêu cần đạt: Giúp học sinh nắm được: 1.Kiến thức: Củng cố và nâng cao tri thức về thao tác lập luận phân tích 2.Kó naêng: Vaän duïng thao taùc laäp luaän phaân tích trong baøi vaên nghò luaän Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(11)</span> 3.Giáo dục tư tưởng: Linh hoạt, lôgích, chặt chẽ trong cách lập luận B.Phương pháp dạy học: Đàm thoại, tích hợp, gợi mở. C.Chuaån bò cuûa Thaày vaø troø: 1.Giáo viên: Soạn giáo án 2.Học sinh: Soạn bài ở nhà. D.Tieán trình tieát daïy: 1.Ổn định tổ chức: Kiểm tra sĩ số, tác phong 2..Kieåm tra baøi cuõ: Câu hỏi: Cảm xúc chủ đạo của bài thơ được thể hiện qua từ ngữ nào? Đó là cảm xúc gì ? Phân tích 3.Dẫn nhập bài mới: Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học Noäi dung baøi giaûng sinh Hoạt động 1: III.Thực hành: Hướng dẫn học sinh thực hành 1.Baøi taäp 1/SGK trang 43 baøi taäp 1 a. Những biểu hiện của thái độ tự ti -HS đọc BT 1/SGK -Gọi HS đọc BT 1/SGK trang 43 và tự phụ trang 43 Tự ti và tự phụ là hai thái độ - Biểu hiện của thái độ tự ti : trái ngược nhau nhưng đều ảnh +Luôn tự coi mình là kém cỏi, không -Học sinh trao đổi, hưởng bằng mọi người không tốt đến kết quả học tập và thảo luận và đại diện +Mặc cảm e dè, không dám phấn đấu, trình baøy: coâng taùc . Anh (Chò) haõy phaân khoâng daùm vöôn leân tích hai caên beänh treân. -Biểu hiện của thái độ tự phụ: *Gợi ý: +Luôn tự coi mình là hơn người, giỏi -Phân tích những biểu hiện của giang, khoâng ai baèng mình. thái độ Tự ti và tự phụ +Kiêu ngạo, coi thường mọi người, chỉ -Phân tích tác hại của tự ti và tự nghĩ đến bản thân. phuï b. Tác hại của tự ti và tự phụ : -Khẳng định một thái độ sống -Tự ti: Dễ xa lánh mọi người, ít có hợp lí. điều kiện học tập để tiến bộ, tự mình laøm maát ñi yù chí tieán thuû, soáng khoâng hòa hợp với tập thể và cộng đồng. -Tự phụ: Khó gần mọi người, dễ nảy sinh chủ quan, không ọc hỏi được tập thể để tiến bộ, dễ bị cô lập do lối sống ích kỉ, không hòa hợp với cộng đồng. c. Khẳng định một thái độ sống hợp lí: Sống phải hòa hợp với mọi người trong một quan hệ bình đẳng, giúp đỡ lẫn nhau, cùng chia sẻ với nhau, học hỏi nhau để cùng tiến bộ. Hoạt động 2: Hướng dẫn học sinh thực hành baøi taäp 2 -Gọi HS đọc BT 2/SGK trang 43 -Phân tích hình ảnh sĩ tử và quan. -HS đọc BT 2/SGK trang 43. Lop11.com. 2.Baøi taäp 1/SGK trang 43 -Phân tích nghệ thuật sử dụng biện pháp đảo trật tự: lôi thôi, ậm ọe -Phân tích hình ảnh vai đeo lọ của sĩ tử vaø hình aûnh mieäng theùt loa cuûa quan.

<span class='text_page_counter'>(12)</span> trường qua hai câu thơ: “Lôi thôi sĩ tử vai đeo lọ Ậm ọe quan trường miệng thét loa” (Vònh khoa thi Höông – Traàn Teá Xöông). -Học sinh trao đổi, thảo luận và đại diện trình baøy: -Học sinh viết đoạn vaên (coù vaän duïng thao taùc laäp luaän phaân tích). trường. -Caûm nhaän veà caûnh thi vaø taøi naêng cuûa Tú Xương trong việc tái hiện hiện thực *Yêu cầu viết thành những đoạn văn (Chú ý sử dụng các thao tác lập luận phaân tích). 4.Cuûng coá – Daën doø: a.Củng cố: Qua các bài tập đã thực hành b.Dặn dò: Soạn bài : “Lẽ ghét thương” Nguyễn Đình Chiểu E.Ruùt kinh nghieäm:. Ngày soạn: 03/ 9/ 2011 Tieát 17. Leõ gheùt thöông (trích ’Truyeän Luïc Vaân Tieân’) (NguyÔn §×nh ChiÓu) A.Mục tiêu cần đạt: Giúp học sinh nắm được: 1.Kiến thức: Nhận thức được tình cảm yêu ghét phân minh, mãnh liệt và tấm lòng thương dân sâu saéc cuûa Nguyeãn Ñình Chieåu 2.Kĩ năng: Hiểu đặc trưng cơ bản của bút pháp trữ tình Nguyễn Đình Chiểu 3.Giáo dục tư tưởng: Rút ra những bài học đạo đức về tình cảm yêu ghét chính đáng B.Phương pháp dạy học: Đàm thoại, tích hợp, gợi mở. C.Chuaån bò cuûa Thaày vaø troø: 1.Giáo viên: Soạn giáo án 2.Học sinh: Soạn bài ở nhà. D.Tieán trình tieát daïy: Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(13)</span> 1.Ổn định tổ chức: Kiểm tra sĩ số, tác phong 2..Kieåm tra baøi cuõ: Câu hỏi: Đọc thuộc lòng bài “Bài ca ngất ngưởng”. Phân tích ý nghĩa lối sống ngất ngưởng của Nguyễn Đình Chiểu. Vì sao nói đó là lối sống, quan niệm độc đáo và tích cực trong hoàn cảnh đương thời ? 3.Dẫn nhập bài mới: Lẽ ghét thương là nhan đề (do người soạn SGK đặt) – đoạn thơ trứ danh (Xuân Diệu) trong truyện thơ Nôm trứ danh Lục Vân Tiên. Ông Quán là nhân vật chính trong đoạn, là hóa thân của chính nhà Nho – nhà thơ Nguyễn Đình Chiểu để trực tiếp phát ngôn về lẽ yêu đời. Bối cảnh xã hội để ông Quán bàn lẽ ghét thương rộng lớn hơn rất nhiều so với tình huống của đoạn trích. Có thể nói đó cũng là lẽ yêu ghét trong toàn truyện Lục Vân Tiên, là yêu ghét nói chung ở đời. Vì thế có thể nói đây là đoạn thơ mang tính triết lí – đạo đức nhưng vẫn rất hấp dẫn người đọc. Vì sao vậy ? Hoạt động của giáo viên Hoạt động 1: Hướng dẫn học sinh đọc tìm hieåu chung -Gọi HS đọc phần tiểu dẫn SGK -Trình baøy moät vaøi neùt chính veà taùc giaû ? *GV:. -Phân chia bố cục đoạn trích ? *GV: Đoạn trích chia thành: 2 đoạn -Đoạn 1 :(6 câu thơ đầu): Đối thoại giữa ông Quán và Vân Tiên -Đoạn 2: (Phần còn lại): Lời ông Quaùn baøn veà leõ gheùt thöông (Cuï thể từ câu 7 –16: Lẽ ghét, từ câu 17 – 30: leõ thöông, cuoái cuøng laø hai caâu keát: khaùi quaùt laïi caû gheùt laãn thöông ) “Xem qua kinh sử mấy lần Nửa phần lại ghét, nửa phần lại thöông” Hoạt động 2: Hướng dẫn học sinh đọc tìm hieåu vaên baûn -Gọi HS đọc từ đầu đến câu 16 -Đoạn thơ trên cho ta biết điều gì. Hoạt động của học sinh. -HS đọc phần tiểu dẫn SGK -Học sinh trao đổi, thảo luận và đại diện trình baøy:. -Học sinh trao đổi, thảo luận và đại diện trình baøy:. Noäi dung baøi giaûng I.Đọc tìm hiểu chung: 1.Taùc giaû -Nguyễn Đình Chiểu (1822 – 1888), ở làng Tân Thới, huyện Bình Dương, tænh Gia Ñònh (Nay thuoäc thaønh phoá Hoà Chí Minh) -Ông là lá cờ đầu của văn thơ yêu nước chống thực dân Pháp 2.Đoạn trích: “Lẽ ghét thương” a.Vị trí đoạn trích: “Lẽ ghét thương” Nằm ở phần đầu của truyện thơ Lục Vân Tiên (Từ câu 473 – 504/2082 caâu thô) (TLVH). b.Bố cục đoạn trích :chia thành hai đoạn c.Thể loại và thể thơ: *Thể loại: Truyện thơ Nôm *Theå thô: theå thô luïc baùt (Kết hợp kể chuyện và bộc lộ cảm xúc, tình cảm qua hành động, lời nói cuûa nhaân vaät). II.Đọc tìm hiểu văn bản -HS đọc 1 - 16 -Học sinh trao đổi, Lop11.com. 1.OÂng Quaùn baøn veà leõ gheùt: -OÂng Quaùn coù daùng daáp moät nhaø Nho.

<span class='text_page_counter'>(14)</span> veà oâng Quaùn ?. thảo luận và đại diện trình baøy:. -Nhaän xeùt cuûa em veà quan nieäm leõ gheùt cuûa oâng Quaùn ?(OÂng gheùt những ai? Ghét cái gì? Vì sao ghét? Điệp từ ghét đời …nói lên ñieàu gì ? *GV: -Kẻ ghét nhất là những vua chúa đã bày ra “Việc tầm phào”. Như đời “Kiệt, Trụ thì hoang dâm vô độ ( vua Trụ lấy rượu chứa thành ao, lấy thịt treo thành rừng rồi cho bạn can trai, con gái thả sức ăn chơi, dâm dật, xem đó là thú vui). Đời U, Lệ thì đa đoan, lắm chuyeän raéc roái (U Vöông say ñaém Bao Tự, để mua vui cho người đẹp sai người hàng ngày xé hàng trăm tấm lụa mới, đốt lửa trên đài phong hỏa, lừa các chư hầu để mua tiếng cười của mĩ nhân ) -“Để dân đến nỗi sa -Vì ai maø oâng gheùt ? haàm saåy hang” -“Khieán daân luoáng chòu laàm than muoân phaàn” -“Chuoäng beà doái traù laøm daân nhoïc nhaèn” -“Sớm đầu tối đánh laèng nhaèng roái daân” -Gọi HS đọc từ câu 17 đến câu -HS đọc từ câu 17 đến 30 caâu 30 -OÂng Quaùn quan nieäm leõ thöông nhö theá naøo? *GV nhaän xeùt, boå sung: Họ là những con người hết lòng vì dân vì nước, cả cuộc đời bôn ba ngược xuôi, vất vả hi sinh vì dân, vì đạo lớn mà cuối cùng sự nghiệp đều dang dở, không thaønh. Thaùnh Khoång vaø hoïc troø Nhan Uyên thì lận đận đến chết vẫn chưa truyền khắp được Đạo lớn, Khổng Minh Gia Cát Lượng – Lop11.com. đi ở ẩn, làu thông kinh sử - Tính tình lại bộc trực, yêu ghét phân minh, roõ raøng, gheùt keû tieåu nhaân ích kæ, nhoû nhen, nhöng laïi giaøu loøng yeâu thương những con người bất hạnh.  OÂng Quaùn tieâu bieåu cho trí tueä, tình cảm và tư tưởng của nhân dân miền Nam vaø chính nhaø thô -Quan nieäm leõ gheùt cuûa oâng Quaùn: -Kẻ ghét nhất là những vua chúa đã baøy ra “Vieäc taàm phaøo”. +Như đời “Kiệt, Trụ thì hoang dâm vô độ +Đời U, Lệ thì đa đoan, lắm chuyeän raéc roái  Vua chúa, đắm say tửu sắc, tàn bạo bất nhân, ăn chơi hưởng lạc, không chăm lo đến đời sống của dân. -Tác giả phê phán lên án các triều đại suy tàn, thối nát , vua chúa bạo ngược laøm cho daân phaûi gaùnh chòu moïi tai ách, khổ sở trăm chiều.  Cơ sở của lẽ ghét :Nhà thơ đứng về phía nhân dân, xuất phát từ quyền lợi cuûa nhaân daân +Mức độ:ghét sâu sắc, mãnh liệt, đến taän cuøng cuûa caûm xuùc: “Gheùt cay, gheùt ñaéng, gheùt vaøo taän taâm” 2.Leõ thöông cuûa oâng Quaùn: -Họ là những bậc thánh nhân vĩ đại trong lịch sử cổ đại Trung Quốc: +Thầy Nhan Tử , Gia Cát Lượng, Đổng Tử, Nguyên Lượng, Hàn Dũ… +Những tấm gương sáng ngời về tài năng, đạo đức lối sống của các thế hệ nho só Vieät Nam  Hết lòng vì dân vì nước.

<span class='text_page_counter'>(15)</span> một đại quân sư đành phải ôm giận bỏ mình ở gò Ngũ Trượng để nhà Thục Hán dẫn đến diệt vong. Đổng Trọng Thư chí lớn maø “khoâng ngoâi”, Haøn Duõ vì loøng trung thaønh maø mang hoïa, sớm dâng biểu, tối bị đày xa…Nguyeãn Ñình Chieåu cuõng từng nuôi chí hành đạo giúp đời, lập công danh sự nghiệp nhưng hoàn cảnh mù lòa, bênh tật, lại soáng trong buoåi nhieãu nhöông … -Vì sao nhà thơ kết luận: nửa phần lại ghét, nửa phần lại thöông ? *GV: Leõ gheùt thöông cuûa Nguyeãn Ñình Chieåu, tuy coù phaàn thaám nhuaøn từ sách vở kinh điển Nho gia, vì oâng voán laø moät thaày Nho trung nghóa, nhöng phaàn quan troïng laø xuất phát từ cuộc đời, từ thực tế, nhaát laø tình caûm yeâu thöông nhaân dân, mong muốn nhân dân được sống trong tự do, thái bình, hạnh phúc để nhữngngười tài đức có điều kiện thực hiện chí nguyện bình sinh. -Thaønh coâng veà maët ngheä thuaät ?. Hoạt động 3: Hướng dẫn học sinh tổng kết -Gọi HS đọc phần ghi nhớ/SGK. *Leõ gheùt thöông cuûa Nguyeãn Ñình Chiểu : Xuất phát từ tình cảm yêu thöông nhaân daân, mong muoán nhaân dân được sống bình yên, hạnh phúc, những người tài đức có điều kiện thực hieän chí nguyeän bình sinh.. -Học sinh trao đổi, thảo luận và đại diện trình baøy:. -HS đọc ghi nhớ SGK. 3.Ngheä thuaät: -Đoạn thơ mang tính chất triết lí đạo đức, không khô khan cứng nhắc mà dạt daøo tình caûm -Sử dụng phép đối, điệp ở các cặp từ ghét-thương  Thể hiện thái độ thương ghét dứt khoát, mãnh liệt của tác giả. III.Toång keát: (Phần ghi nhớ SGK). 4.Cuûng coá – Daën doø: a.Cuûng coá: Leõ gheùt thöông cuûa oâng Quaùn- Nguyeãn Ñình Chieåu b.Dặn dò: Xem trước hai bài đọc thêm: “Chạy Tây” – Nguyễn Đình Chiểu “Höông Sôn phong caûnh ca” – Chu Maïnh Trinh E.Ruùt kinh nghieäm:. Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(16)</span> Ngày soạn: 03/ 9/ 2011 Tieát 18 §äc thªm: Ch¹y giÆc (NguyÔn §×nh ChiÓu). A.Mục tiêu cần đạt: Giúp học sinh nắm được: 1.Kiến thức: Nắm được vẻ đẹp tư tưởng – thẩm mĩ của bài thơ. -Nỗi lòng đau xót, thương dân tha thiết trước cảnh chạy giặc của Đồ Chiểu 2.Kó naêng: Phaân tích moät taùc phaåm vaên hoïc 3.Giáo dục tư tưởng: Yêu thích văn học hơn: Nguyễn Đình Chiểu, Chu Mạnh Trinh B.Phương pháp dạy học: Đàm thoại, tích hợp, gợi mở. C.Chuaån bò cuûa Thaày vaø troø: 1.Giáo viên: Soạn giáo án 2.Học sinh: Soạn bài ở nhà. D.Tieán trình tieát daïy: 1.Ổn định tổ chức: Kiểm tra sĩ số, tác phong 2..Kieåm tra baøi cuõ: Caâu hoûi: 3.Dẫn nhập bài mới: Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học Noäi dung baøi giaûng sinh Hoạt động 1: A.Baøi thô: “Chaïy giaëc” cuûa Nguyeãn Ñình Chieåu : Hướng dẫn học sinh đọc tìm hiểu baøi thô: Chaïy giaëc – Nguyeãn Ñình I. Vaøi neùt chung 1. Hoàn cảnh sáng tác Chieåu. -HS đọc tiểu dẫn / Xem SGK/49 * Hoạt động 1: Giới thiệu 2.Thể loại Hỏi: Nêu hoàn cảnh ra đời của bài SGK Thất ngôn bát cú Đường luật (thơ thơ? Thể loại? (HSY) Noâm) GV: Đầu năm 1859, TDP tấn công -Học sinh trao đổi, vào Gia Định. Quân triều đình khiếp thảo luận và đại diện sợ, chống đỡ tuyệt vọng. Gia Định trình bày: thất thủ. Quân giặc chiếm đóng 3 tænh mieàn ñoâng Nam Boä. NÑC daïy học ở Gia Định, tuy mù loà nhưng ông theo dõi rất sát tình hình đất nước. Ông buộc phải về quê vợ ở Cần Giuộc sau đó lại đi Ba Tri. Bản Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(17)</span> thân ông thấm thía cảnh nước mất nhà tan và nếm trải những thống khổ cùng nhân dân trên đường chạy giặc, lại thêm nỗi căn hờn triều đình hèn yếu và bất lực để dân chúng phải điêu linh, NĐC đã làm bài thơ này. -GV cho HS đọc VB GV lưu ý HS cách đọc: biểu lộ cảm xúc bàng hoàng, đau xót * Hoạt động 2: Hướng dẫn đọc hiểu Hỏi: Cảnh đất nước và nhân dân khi thực dân Pháp đến xâm lược? (HSTB) GV gợi: chú ý câu: bàn cờ thế phút sa tay gợi lên tình canûh đất nuớc như theá naøo? GV: Lời thơ tự sự, ngòi bút tả thực thuật lại một biến cố lịch sử dân tộc chính xaùc, cuï theå. Hỏi: Phân tích nỗi khổ cực của nhân dân trong loạn lạc được tác giả miêu tả ở 2 câu thực? Tình cảm của nhà thơ trước cảnh tang thương? (HSK) (Gợi: hình ảnh ẩn dụ lũ trẻ, bâỳ chim, biện pháp đảo ngữ, các từ láy) GV: Ñaây laø hình aûnh ñaëc tröng, coù sức gợi. Những câu thơ này vừa chân thực vừa giàu sức biểu cảm. Hoûi: Toäi aùc cuûa TDP trong 2 caâu luaän ? Ngheä thuaät vaø taùc duïng? GV: Bến Nghé, Đồng Nai vừa cụ thể, vừa khái quát đã miêu tả một cảnh tượng, một miền quê bị chiến tranh tàn phá với cảm xúc trào dâng, NĐC đã khiến cho người đọc cùng một lúc chia sẻ nỗi căm hận với bè lũ cướp nước, bán nước và xót xa cho đất nước, quê hương và dân lành. Hai câu thơ này gợi câu thơ của Nguyeãn Ñình Thi : “Ôi những cánh đồng quê chảy máu Dây thép gai đâm nát trời chiều” (Đất nước ) Hỏi: Phân tích thái độ của nhà thơ trong 2 caâu keát? (HSTB) GV: Trang dẹp loạn rày đâu vắng : cách hỏi thể hiện sự mỉa mai. Hỏi nhưng đã hàm chứa câu trả lời –. -HS đọc văn bản. II. Hướng dẫn đọc - hiểu. -Hoïc sinh suy nghó trao đổi và đại diện trình baøy. 1. Hai câu đề Tan chợ vừa nghe tiếng súng Tây Một bàn cờ thế phút sa tay -> Tình thế thất bại hoàn toàn hiểm nghèo, bất ngờ,ï kinh hoàng, đôït ngoät.  Hoàn cảnh chạy giặc 2. Hai câu thực + Hai câu luận: - Boû nhaø … lô xô chaïy Maát oå … daùo daùc bay (Đảo ngữ, ẩn dụ, từ láy tượng hình) - Bến Nghé … tan bọt nước Đồng Nai … nhuốm màu mây (cường điệu, tương phản) -> Tội ác tày trời của kẻ thù: pha tan cuoäc soáng yeân bình, gaây caûnh thảm khốc, tàn hại, cướp phá đất nước hoang tàn.. -Hoïc sinh suy nghó trao đổi và đại diện trình baøy. -Hoïc sinh suy nghó trao đổi và đại diện trình baøy. -GV gọi HS đọc phần Lop11.com. 3.Hai caâu keát. “Hỏi trang dẹp loạn rày đâu vaéng Nỡ để dân đen mắc nạn này?” -> Đau xót, căm giận, oán hận triều ñình. III. Toång keát..

<span class='text_page_counter'>(18)</span> khẳng định thái độ hèn nhát và bất ghi nhớ SGK lực của triều đình. * Hoạt động 3: Củng cố Hỏi: Nêu giá trị hiện thực và trữ tình cuûa baøi thô?. -Ngôn ngữ trong sáng, mộc mạc, hình ảnh gợi tả. Kết cấu, niêm luật chặt cheõ. - Niềm thông cảm của nhà thơ với tình cảnh của nhân dân, đất nước. Bộc lo lòng căm thù giặc, yêu nước thương daân.. 4.Cuûng coá – Daën doø: a.Cuûng coá: Qua hai baøi thô. b.Dặn dò: Xem trước bài: ‘Văn tế nghĩa sĩ Cần Giuộc” – Nguyễn Đình Chiểu E.Ruùt kinh nghieäm:. §äc thªm. Bài ca phong cảnh hương sơn. (Chu M¹nh Chinh). I. MUÏC TIEÂU: 1. Kiến thức: Thấy được giá trị phát hiện của bài thơ về cảnh đẹp Hương Sơn, hiểu được niềm say mê của tác giả trước vẻ đẹp của thắng cảnh thiên nhiên đất nước. Đó cũng là một khía cạnh trong tình yêu đất nước. Bài thơ là một ví dụ thành công về nghệ thuật, có ý nghĩa đóng góp của Chu Mạnh Trinh, tác giả tiêu biểu cho một khuynh hướng văn học giai đoạn nửa cuối TK XIX. 2. Kỹ năng: Cảm thụ thể loại hát nói. 3. Thái độ: Tình yêu quê hương đất nước, yêu cảnh đẹp thiên nhiên. II. CHUAÅN BÒ: 1. Chuẩn bị của GV: Đọc SGK, kĩ năng đọc hiểu văn bản, soạn giáo án. 2. Chuẩn bị của HS: Đọc tác phẩm, soạn bài III. HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC: 1. Oån định tình hình lớp: (1’) Kiểm tra sĩ số, nề nếp. 2. Kieåm tra baøi cuõ: (5’) - Câu hỏi: Đọc thuộc lòng bài thơ Chạy giặc của Nguyễn Đình Chiểu. Cảm nhận về tình cảm, taâm traïng cuûa taùc giaû trong taùc phaåm? - Dự kiến trả lời: + Đọc thuộc lòng bài thơ. + Tình cảm, tâm trạng của tác giả: nỗi đau mất nước, nỗi oán hận triều đình, nỗi xót xa cho dân lành mắc cạn -> vừa có giá trị chân thực vừa giàu sức biểu cảm. 3. Giảng bài mới: - Giới thiệu bài: Đất nước Việt Nam với những danh lam thắng cảnh làm lay động lòng người. Và không ít tác giả đã tức cảnh sinh tình, qua lăng kính tâm hồn và ngói bút kì diệu đa tạo nên những vần thơ tuyệt vời về cảnh. Trong đó có Bài ca phong cảnh Hương Sơn của Chu Mạnh Trinh.. HOẠT ĐỘNG CỦA GV * Hoạt động 1: Giới thiệu Hoûi: Em haõy neâu neùt chính veà cuoäc đời của Chu Mạnh Trinh? Chu Mạnh Trinh (1862– 1905) tự Caùn Thaàn, hieäu Truùc Vaân queâ Vaên Giang – Höng Yeân. - Đỗ Tiến sĩ làm quan, là người tài. Hoạt động của Trò. NOÄI DUNG. I . Giới thiệu -HS đọc phần tiểu dẫn 1. Tác giả: SGK Chu Mạnh Trinh (1862– 1905) tự -Dựa vào phần tiểu Cán Thần, hiệu Trúc Vân quê ở daãn SGK hoïc sinh Höng Yeân. trả lời câu hỏi - Là người tài hoa, giỏi về kiến trúc, say mê cảnh đẹp Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(19)</span> hoa thạo đủ cầm, kì, thi, họa. Giỏi về kiến trúc, say mê cảnh đẹp. - Để lại cho đời nhiều tác phẩm nổi tieáng: Truùc Vaân thi taäp, Thanh Taâm taøi nhaân thi taäp vaø moät soá baøi leû (3 bài viết về cảnh đẹp Hương Sơn). GV: Chu Maïnh Trinh coù coâng phaùt triển khả năng diễn đạt của ngôn ngữ và các thể thơ dân tộc. Có công trong việc diễn đạt những rung cảm tinh tế, sâu sắc về một số cảnh đẹp của đất nước. Hỏi: Hoàn cảnh sáng tác bài thơ? - Viết vào dịp ông đứng ra trông coi việc sửa chữa (trùng tu tôn tạo quần theå danh lam thaéng caûnh Höông Sôn) Chùa Ngoài. Miêu tả vẻ đẹp thanh cao, thoát tục và độc đáo của vẻ đẹp Hương Sơn. Qua đó bày tỏ tình cảm yêu nước của mình. Hoûi: Theo em, baøi thô vieát veà chuû đề gì? (HSTB) GV: Hương Sơn phong cảnh ca được vieát theo theå haùt noùi. * Hoạt động 2: Hướng dẫn tìm hieåu vaên baûn GV hướng dẫn HS đọc với giọng khoan khoái. GV hướng dẫn HS giải thích từ khó Hoûi: Xaùc ñònh boá cuïc vaø yù chính cuûa taùc phaåm? (HSTB). 2. Taùc phaåm:. a.Hoàn cảnh sáng tác Viết vào dịp ông đứng ra trông coi -HS suy nghĩ và trả lời việc sửa chữa (trùng tu tôn tạo quần caâu hoûi theå danh lam thaéng caûnh Höông Sôn) Chùa Ngoài.. b.Chủ đề: Miêu tả vẻ đẹp thanh cao, thoát tục và độc đáo của vẻ đẹp Hương Sơn. Qua đó bày tỏ tình cảm -HS suy nghĩ và trả lời yêu nước của mình. caâu hoûi II. Hướng dẫn đọc – hiểu văn bản - HS đọc. - HS giải thích từ khó.  3 phaàn - 4 câu đầu: Giới thiệu caûnh Höông Sôn. - 10 caâu tieáp: Taû caûnh Höông Sôn. - Coøn laïi: Suy nghó cuûa nhaø thô. 1. Giới thiệu cảnh Hương Sơn Hỏi: Qua 4 câu thơ đầu, cảnh Hương -Học sinh trao đổi suy - Bầu trời cảnh Bụt (tiên) -> đẹp Sơn được giới thiệu như thế nào? nghĩ và trình bày trong màu sắc của Đạo Phật, thần (HSTB-K) tiên thoát tục. -Bầu trời cảnh Bụt (tiên) -> đẹp - Thú Hương Sơn ao ước trong màu sắc của Đạo Phật. Cảnh -> khao khát được đến với Hương đẹp cũng là cảnh tiên, cái đẹp khác Sôn. traàn tuïc. - Kìa: ngạc nhiên, thoả nguyện. -Thú Hương Sơn: nỗi ước ao -> - Non non nước nước mây mây khao khát của một con người say mê (Điệp từ) -> Cảnh hùng vĩ, du ngoạn đang chờ đợi rất lâu. trùng điệp nhiều tầng lớp. - Tieáng chuoâng chuøa nhö vang voïng - Đệ nhất động hỏi rằng đây có phải Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(20)</span> từ xa xăm, u tịch. -> Giới thiệu khéo léo, tạo sức cuốn -Điệp từ, so sánh, tương phản: tạo ấn huùt.  Vẻ đẹp thần tiên thoát tục hùng vĩ tượng trùng điệp, cao thấp nhiều taàng. Caûnh phong phuù ña daïng. laøm say loøng du khaùch. GV: Caùi nhìn cuûa moät du khaùch ñi 2. Taû caûnh Höông Sôn tìm thú vui trong cái đẹp chứ không - HS nghe - Thỏ thẻ rừng mai... phải cái nhìn của một tín đồ. - Lững lờ khe yến ... Hoûi: Haõy phaân tích chi tieát tieáng -> (Đảo ngữ, nhân hoá) sinh động, chaøy kình? thiêng liêng đượm màu sắc trang Hỏi: Sáu câu thơ tiếp nhà thơ sử -Học sinh trao đổi suy nghiêm, trầm mặc. dụng những biện pháp nghệ thuật nghĩ và trình bày - Thoảng bên tai tiếng chày kình gì? Tác dụng của những biện pháp - Khaùch tang haûi giaät mình trong giaác nghệ thuật đó? (HSTB) moäng GV: Cảnh đẹp sống động, âm thanh, -> Say vì đạo, say vì cảnh đẹp ở cửa màu sắc vừa lung linh huyền ảo vừa Phaät. Truùt boû moïi öu phieàn cuûa cuoäc thực vừa hư tăng chất hoạ, chất nhạc soáng traàn theá. cho thơ. Thiên nhiên đẹp huyền ảo - (Điệp từ, liệt kê, so sánh) -> cảnh và siêu thoát được cảm nhận qua cái sống động vừa lung linh huyền ảo nhìn cuûa moät du khaùch phong löu. vừa rất thực, giàu chất tạo hình. - Thăm thẳm, gập ghềnh -> (Từ láy, Hỏi:Từ đó, giúp ta hiểu gì về con ng đảo ngữ) tăng thêm chiều sâu và cuûa taùc giaû? chieàu cao cuûa vuõ truï. GV: Đặt vào hoàn cảnh mất nước  Cảnh đẹp trùng điệp nhiều tầng lúc bấy giờ, bài thơ vịnh cảnh Hương bậc, hùng vĩ siêu thoát, thiêng liêng, Sôn nhöng nguï moät taám loøng yeâu trầm mặc độc đáo. nước. Giang sơn tươi đẹp đang dần rơi vào tay giặc, đang chờ đợi những 3. Suy nghó cuûa nhaø thô tấm lòng nhiệt huyết giữ gìn. - Giang sơn còn đợi ai đây -> Chuû quyeàn Toå Quoác vaø traùch Hỏi: Các từ mang đậm màu sắc tôn nhiệm đối với đất nước. giáo ở cuối bài nói lên điều gì? - Caøng troâng … caøng yeâu ->Yêu thiên nhiên, tự hào và yêu Tổ Quoác.  Từ sự rung cảm trước cảnh đẹp nghĩ đến Tổ Quốc, giang sơn. * Hoạt động 3: Củng cố III. Toång keát 1. Ngheä thuaät: ngheä thuaät taïo hình Hỏi: Đặc điểm nghệ thuật của bài -Học sinh trả lời độc đáo, ngôn ngữ thơ giàu nhạc thô? điệu, hình ảnh, giọng thơ sảng khoái, Viết theo thể hát nói có phần tự do tự hào. nhưng còn ước lệ, chưa có sự phóng 2. Nội dung: Ngợi ca vẻ đẹp độc đáo tuùng phaù caùch. Theå hieän caùi toâi cuûa Höông Sôn: huøng vó vaø sieâu tương đối mạnh mẽ, lòng yêu nước thoát. Qua đó thể hiện tình yêu quê mờ nhạt. hương, đất nước và ý thức đối với Tổ Hoûi: Neâu giaù trò noäi dung cuûa baøi Quoác. thô? GV: Lieân heä baøi thô Chuøa Höông của Nguyễn Nhược Pháp 4. Daën doø: - Đọc thuộc bài thơ. cảm nhận về giá trị nội dung và nghệ thuật của bài thơ. - Soạn bài: “Trả bài số 01” Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(21)</span>