Giáo án Lớp 2 - Tuần 18

<span class='text_page_counter'>(1)</span>TUÇN 1 Ngµy 18-8-2008 TiÕt 1-2 §äc v¨n. TæNG QUAN NÒN V¡N HäC VIÖT NAM QUA C¸C THêI K× LÞCH Sö. A - Môc tiªu bµi häc Gióp HS: - Nhận thức được những nét lớn của nền văn học Việt Nam về ba phương diện: các bộ phận, thành phần, các thời kì phát triển và một số nét đặc sắc truyÒn thèng cña v¨n häc d©n téc. - Hình thành cơ sở để tìm hiểu và hệ thống hoá những tác phẩm sẽ học về v¨n häc ViÖt Nam. B - ChuÈn bÞ: -Thầy: đọc SGK, đọc TLTK, soạn bài, nêu câu hỏi… -Trò: đọc SGK, trả lời câu hỏi… C - TiÕn tr×nh bµi häc 1 - ổn định tổ chức 2 - KiÓm tra bµi cò 3 - Bµi míi TG Hoạt động của GV&HS Nội dung cần đạt I. C¸c bé phËn, thµnh phÇn cña nÒn v¨n häc - VHVN gåm 2 bé phËn: + V¨n häc d©n gian + V¨n häc viÕt ? VHVN gåm mÊy bé 1.V¨n häc d©n gian phËn? - N»m trong tæng thÓ v¨n ho¸ d©n gian (m«i HS tr¶ lêi. trừơng diễn xướng dân gian - đặc trưng) ? Em biÕt g× vÒ VHDG? - Do người bình dân sáng tác và phổ biến theo lối -VÒ thÓ lo¹i truyÒn miÖng. -VÒ vai trß, vÞ trÝ… - Gåm nhiÒu thÓ lo¹i: truyÖn cæ tÝch, thÇn tho¹i, HS tr¶ lêi truyÒn thuyÕt, tôc ng÷, ca dao, … Yªu cÇu HS lÊy VD. - Cã vÞ trÝ, vai trß quan träng: + G×n gi÷, mµi giòa vµ ph¸t triÓn ng«n ng÷ d©n tộc, nuôi dưỡng tâm hồn. GV lấy VD: sự tác động của + Tính nhân dân, tính dân tộc sâu sắc. Những VHDG đến văn học viết: sáng tạo nghệ thuật độc đáo, tài hoa của VHDG Truyền kì mạn lục, Truỵện có tác động mạnh mẽ đến sự phát triển của văn KiÒu… häc viÕt.. Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(2)</span> ? Do ai sáng tác? Ra đời khi nµo? Gåm mÊy thµnh phÇn cô thÓ? §Æc ®iÓm cña tõng thµnh phÇn? HS tr¶ lêi. GV lÝ gi¶i dÊu mèc khi VH viết ra đời. HS kÓ tªn mét vµi t¸c phÈm v¨n häc ch÷ H¸n, ch÷ N«m đã học. GV gi¶i thÝch vÒ ch÷ H¸n, ch÷ N«m.. GV gi¶i thÝch vÒ viÖc ph©n ki lÞch sö chÝnh trÞ x· héi vµ ph©n k× lÞch sö v¨n häc. ? VHVN từ thế kỉ X đến thế kØ XX cã thÓ chia lµm mÊy thêi k×? HS tr¶ lêi.. HS đọc bài, tóm tắt khái qu¸t.. GV:Các xu hướng văn học: - V¨n häc l·ng m¹n. 2. V¨n häc viÕt - Do tầng lớp trí thức sáng tạo nên, ra đời từ kho¶ng thÕ kØ X. - Gåm 3 thµnh phÇn: +V¨n häc ch÷ H¸n: - Ra đời từ buổi đầu của nền văn học viết. - Có thơ, văn, chủ yếu là mượn của Trung Quốc. - Vẫn đậm đà tính dân tộc. +V¨n häc ch÷ N«m: - Ra đời muộn hơn (thế kỉ XIII). - Chñ yÕu lµ t¸c phÈm th¬. - Thể hiện rõ ý thức dân tộc và sự sáng tạo độc đáo của cha ông. + V¨n häc ch÷ quèc ng÷: - Chủ yếu phát triển từ đầu thế kỉ XX cho đến nay. 3. Mèi quan hÖ gi÷a VHDG vµ v¨n häc viÕt - Có tác động qua lại với nhau. II- C¸c thêi k× ph¸t triÓn cña nÒn v¨n häc VHVN từ thế kỉ X đến thế kỉ XX được chia làm 3 thêi k×: - Từ đầu thế kỉ X đến hết thế kỉ XIX - Từ đầu thế kỉ XX đến năm 1945 - Từ 1945 đến hết thế kỉ XX 1. Thời kì từ thế kỉ X đến hết thế kỉ XIX - Phát triển dưới các triều đại phong kiến. - Gåm: VHDG VH viÕt: V¨n häc ch÷ H¸n V¨n häc ch÷ N«m - Phát triển gắn liền với quá trình dựng nước, giữ nước và những đổi thay về ý thức con người. - Chịu ảnh hưởng của tư tưởng Nho, Phật, Đạo và v¨n häc cæ Trung Hoa. 2. Thời kì từ đầu thế kỉ XX đến Cách mạng tháng T¸m 1945 - V¨n häc thêi k× nµy kh¸ phøc t¹p. + Chịu ảnh hưởng của văn hoá phương Tây (Pháp) + Ch÷ quèc ng÷ + NghÒ in + B¸o chÝ Văn học bước vào thời kì hiện đại với nhiều cuộc c¸ch t©n vÒ h×nh thøc vµ néi dung…. Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(3)</span> 3.Thời kì từ Cách mạng tháng Tám 1945 đến hết thÕ kØ XX - Dưới sự lãnh đạo của Đảng, văn học trở nên thống nhất về tư tưởng và hướng hẳn về phía nhân d©n. - V¨n häc tõ 1945-1975: V¨n häc cña 30 n¨m chiÕn tranh. NhiÖm vô chñ yÕu: tuyªn truyÒn chiÕn đấu, giáo dục chính trị, ca ngợi người anh hùng, hướng về Tổ quốc… - Văn học từ sau 1975, đặc biệt là từ sau 1986đến hÕt thÕ kØ XX: v¨n häc ph¸t triÓn m¹nh mÏ trong GV lÊy VD: M¶nh tr¨ng ®iÒu kiÖn hoµ b×nh vµ giao l­u quèc tÕ; më réng vÒ cuối rừng, Những ngôi sao đề tài và đổi mới về phương diện biểu hiện… xa x«i… GV lÊy VD: Thêi xa v¾ng, thơ hiện đại… 4.Cñng cè 5.BTVN Tiết 2: 1-ổn định tổ chức 2-KiÓm tra bµi cò III. Một số nết đặc sắc truyền thống của văn 3-Bµi míi häc ViÖt Nam ? Điều này được thể hiện ở 1.VHVN đã thể hiện một cách sâu sắc tâm hồn nh÷ng khÝa c¹nh nµo? của con người Việt Nam HS tr¶ lêi. - Lòng yêu nước, niềm tự hào dân tộc. VD: Thánh Gióng- đứa trẻ cũng đánh giặc giữ nước. Bình Ngô đại cáo- tự hào trước truyền thống d©n téc… - Lòng yêu nước luôn gắn liền với tình nhân ái. VD: Bình Ngô đại cáo- tha chết cho giặc, cấp lưong thực, phương tiện cho giặc… HS ph©n tÝch VD - G¾n bã tha thiÕt víi thiªn nhiªn. VD: C¶nh ngµy hÌ- NguyÔn Tr·i, S«ng §µNguyÔn Tu©n… - Sống trong khó khăn vất vả nhưng người Việt Nam vẫn yêu đời, vui sống, luôn tin tưởng ở lẽ tất th¾ng cña ®iÒu thiÖn, cña chÝnh nghÜa. VD: Mười cái trứng- còn da lông mọc, còn chồi n¶y c©y- niÒm tin, sù l¹c quan… Hệ thống truyện cười… - Người Việt Nam thích cái đẹp xinh xắn hơn là - V¨n häc hiÖn thùc - V¨n häc c¸ch m¹ng. Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(4)</span> cái đẹp hoành tráng đồ sộ… 2. VHVN có nhiều thể loại đặc sắc, có truyền thống thơ ca lâu đời, văn xuôi ra đời muộn nhưng ph¸t triÓn rÊt mau lÑ. Yªu cÇu HS chøng minh: - Cã nhiÒu thÓ lo¹i ®¨c s¾c: + phong phó vÒ thÓ lo¹i +V¨n häc d©n gian: 12 thÓ lo¹i chÝnh + truyÒn thèng th¬ ca +V¨n häc viÕt: + v¨n xu«i  VH ch÷ H¸n: hÞch, chiÕu, biÓu, phó…  VH ch÷ N«m: th¬ N«m ®­êng luËt, truyÖn th¬, h¸t nãi, ng©m khóc.  VH ch÷ quèc ng÷: kÞch, tiÓu thuyÕt… - Có truyền thống thơ ca lâu đời. + Ca dao, d©n ca - th¬ lôc b¸t - ®iÖu h¸t t©m hån của người Việt Nam. +Tác phẩm ra đời sớm nhất của văn học viết là th¬: Quèc té - Ph¸p ThuËn. - Văn xuôi ra đời muộn nhưng phát triển mau lẹ, đặc biệt là từ đầu thế kỉ XX. 3. VHVN lu«n tiÕp thu mäi luång v¨n ho¸ §«ng GV lÊy VD: TruyÖn KiÒu- T©y kim cæ nh­ng cã chén läc vµ lu«n gi÷ ®­îc vay mượn cốt truyện nhưng bản sắc riêng. cã nhiÒu s¸ng t¹o. Thơ Mới - ảnh hưởng của th¬ ca Ph¸p nh­ng cã nhiÒu nÐt riªng. 4. VHVN lµ nÒn v¨n häc cã søc sèng dÎo dai, HS lÝ gi¶i. HS lÊy VD- ph©n tÝch. m·nh liÖt. Trải qua những bước thăng trầm của lịch sử, ngay cả khi bị đô hộ, VHVN vẫn tồn tại, phát triÓn (V¨n häc thÕ kØ XVIII, tõ ®Çu thÕ kØ XX)… * Bµi tËp n©ng cao: - Lo g× viÖc Êy mµ lo KiÕn trong miÖng chÐn l¹i bß ®i ®©u(kiÕn bß miÖng chÐn) - Bề ngoài thơn thớt nói cười Mà trong nham hiểm giết người không dao - Còng lµ phËn c¶i duyªn kim, Còng lµ m¸u ch¶y ruét mÒm chí sao?. 4. Cñng cè - C¸c thµnh phÇn c¬ b¶n cña VHVN - C¸c giai ®o¹n ph¸t triÓn - Những nét đặc sắc truyền thống của VHVN. Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(5)</span> 5. BTVN - BT4 (tr.14), BTNC (tr.14) - ChuÈn bÞ bµi tiÕp theo: V¨n b¶n.. Ngµy 20-8-2008 TiÕt 3 Lµm v¨n. V¡N B¶N. A - Môc tiªu bµi häc Gióp HS: - Hiểu khát quát về văn bản và các đặc điểm của văn bản. - Vận dụng sự hiểu biết về văn bản vào việc đọc- hiểu văn bản và làm văn. B - ChuÈn bÞ -Thầy: đọc SGK, đọc TLTK, soạn bài, nêu câu hỏi… -Trò: đọc SGK, trả lời câu hỏi… C - TiÕn tr×nh bµi häc 1 - ổn định tổ chức 2 - KiÓm tra bµi cò: ? Hãy nêu những nét đặc sắc truyền thống của văn học Việt Nam? 3 - Bµi míi TG Hoạt động của GV&HS Nội dung cần đạt ? Trong đời sống, khi giao I. Khái quát về văn bản tiếp, chúng ta thường sử dụng phương tiện nào? Phương tiện đó có được sử dông tuú tiÖn hay cã sù s¾p - Trong giao tiÕp, nãi ph¶i thµnh lêi, viÕt ph¶i. Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(6)</span> xÕp, tæ chøc? HS tr¶ lêi ? Em thường gặp những loại văn bản nào? (đơn từ, bài b¸o, bµi th¬, truyÖn ng¾n…) ?§Ó t¹o ®­îc v¨n b¶n, người viết phải xác định nh÷ng g×? HS tr¶ lêi.. thµnh bµi. - Văn bản vừa là phương tiện, vừa là sản phẩm của hoạt động giao tiếp bằng ngôn ngữ. - Văn bản do nhiều câu kết hợp với nhau, có độ dài ng¾n kh¸c nhau. - Để tạo được văn bản, cần xác định: + Mục đích của văn bản + Đối tượng tiếp nhận + Néi dung th«ng tin + ThÓ thøc cÊu t¹o, quy t¾c ng«n ng÷. ? V¨n b¶n viÕt, kh¾c, in cã vai trò gì đối với sự phát - Văn bản viết có vai trò quan trọng. triÓn cña v¨n ho¸ d©n téc? Nhê ®©u mµ ta biÕt ®­îc cuộc sống của người xưa còng nh­ suy nghÜ, c¸ch II. §Æc ®iÓm cña v¨n b¶n øng xö cña hä? HS th¶o luËn. 1. Văn bản có tính thống nhất về đề tài, về tư tưởng, tình cảm và mục đích. GV lấy VD: cách xưng hô - Văn bản phải nói, viết về một đề tài cụ thể. Các trong giao tiÕp h»ng ngµy. tõ ng÷, c©u v¨n, ®o¹n v¨n ph¶I tËp trung lµm râ + Câu chuyện chàng Ngốc- nội dung đó. nhắc lại lời vợ dặn một cách - Khi tái hiện hiện thực, người viết muốn biểu máy móc, không dựa vào hiện một tư tưởng, tình cảm nhất định. vào câu hỏi và hoàn cảnh sử - Mục đích của văn bản là phải tác động đến dông. người đọc, người nghe. 2. V¨n b¶n cã tÝnh hoµn chØnh vÒ h×nh thøc - Văn bản thường có bố cục ba phần, theo một thể thức được quy định chặt chẽ. Văn bản chỉ trọn vẹn khi đầy đủ các phần. GV lÊy VD khi c¸c c©u rêi - C¸c c©u trong trong ®o¹n ®­îc s¾p xÕp theo mét r¹c, ®o¹n v¨n láng lÎo… tr×nh tù hîp lÝ. - Gi÷a c¸c ®o¹n cã sù liªn kÕt chÆt chÏ. - Dïng tõ, s¾p xÕp tõ ng÷… 3. V¨n b¶n cã t¸c gi¶ - Nói: tác giả là người nói - Viết: tác giả là người viết Vai trò của tác giả đối với văn bản viết là rất quan träng. * Bµi tËp: Bµi tËp 4: - V¨n b¶n giíi thiÖu tæng quan vÒ v¨n häc ViÖt. Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(7)</span> HS xem l¹i bµi “Tæng quan nÒn v¨n häc ViÖt Nam qua c¸c thêi k× lÞch sö”. ? V¨n b¶n giíi thiÖu c¸i g×? V¨n b¶n cã nh÷ng ý chÝnh nµo? HS tr¶ lêi. HS tãm t¾t v¨n b¶n thµnh dµn ý.. Nam qua c¸c thêi k× lÞch sö. - C¸c ý chÝnh: + C¸c bé phËn, thµnh phÇn cña VHVN + C¸c thêi k× ph¸t triÓn cña VHVN. + Những nét đặc sắc truyền thống của VHVN.. 4. Cñng cè - Văn bản vừa là phương tiện, vừa là sản phẩm của hoạt động giao tiếp bằng ng«n ng÷. - V¨n b¶n cã sù thèng nhÊt vÒ néi dung, hoµn chØnh vÒ h×nh thøc. 5. BTVN - BT4-5(tr.17) - S­u tÇm mét sè lo¹i v¨n b¶n.. Ngµy 22-8-2008 TiÕt 4 Lµm v¨n. Phân loại văn bản theo phương thức biểu đạt A - Môc tiªu bµi häc Gióp HS: - Hiểu đặc điểm cơ bản của các kiểu văn bản và phương thức biểu đạt đã học ở THCS để nhận diện, phân tích và tạo lập được các kiểu văn bản này. - Thấy được sự đan xen, xâm nhập lẫn nhau giữa các phương thức biểu đạt trong một kiểu văn bản, đồng thời thấy được phương thức chủ đạo. - Có ý thức vận dụng các hiểu biết về kiểu văn bản, các phương thức biểu đạt vào đọc văn và làm văn một cách phù hợp. B - ChuÈn bÞ - Thầy: đọc SGK, đọc TLTK, soạn bài, nêu câu hỏi… - Trò: đọc SGK, trả lời câu hỏi … C - TiÕn tr×nh bµi häc. Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(8)</span> 1 - ổn định tổ chức 2 - KiÓm tra bµi cò: ? Trình bày đặc điểm của văn bản? Lấy VD làm rõ các đặc điểm này. 3 - Bµi míi TG. Hoạt động của GV&HS ? ở THCS, em đã học và lµm nh÷ng kiÓu v¨n b¶n nµo? HS tr¶ lêi. GV hoµn chØnh.. ? Mçi kiÓu v¨n b¶n trªn thường dùng phương thức biểu đạt nào là chính? Phương thức đó có đặc ®iÓm g×? HS tr¶ lêi.. HS đọc đoạn văn. ? §o¹n v¨n thuéc kiÓu v¨n b¶n nµo? ? Đoạn văn đã sử dụng những phương thức biểu đạt nµo? ? Phương thức biểu đạt nào. Nội dung cần đạt 1. Tìm hiểu chung về các phương thức biểu đạt a. Các kiểu văn bản đã học - Miªu t¶ - Tù sù - BiÓu c¶m - §iÒu hµnh - ThuyÕt minh - LËp luËn b. Đặc điểm của các phương thức biểu đạt. - Mçi kiÓu v¨n b¶n bao giê còng cã mét phương thức biểu đạt chính. - Miêu tả: dùng chi tiết, hình ảnh giúp người đọc hình dung ra được các đặc điểm nổi bật của sự việc, sự vật, con người, phong cảnh…Chúng như hiện ra trước mắt người đọc. - Tù sù: c¸c sù viÖc liªn quan tíi nhau dÉn tíi mét kÕt thóc nh»m gi¶i thÝch sù viÖc, t×m hiÓu con người, bày tỏ tháI độ. - Biểu cảm: bày tỏ tư tưởng, tình cảm, thái độ, c¶m xóc… - §iÒu hµnh: tr×nh bµy theo mét sè môc nhÊt định, truyền đạt yêu cầu của cấp trên, đề đạt nguyÖn väng… - Thuyết minh: giới thiệu để làm rõ đặc điểm của đối tượng, cung cấp tri thức về các sự vật, hiện tượng… - LËp luËn: dïng lÝ lÏ, dÉn chøng lµm s¸ng tá luận điểm, thuyết phục người nghe. 2. LuyÖn tËp * §o¹n 1: - KiÓu v¨n b¶n: tù sù - Các phương thức biểu đạt được sử dụng: + Tù sù + Miªu t¶ + BiÓu c¶m.. Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(9)</span> lµ chÝnh? V× sao? HS tr¶ lêi.. ? NÕu kh«ng cã nh÷ng c©u v¨n miªu t¶ khu«n mÆt l·o H¹c th× viÖc kÓ chuyÖn b¸n chó sẽ bị ảnh hưởng như thế nµo? HS ®­a ra ý kiÕn riªng.. - Phương thức biểu đạt chính: tự sự. Vì: + T¸c gi¶ chñ yÕu lµ tr×nh bµy l¹i sù viÖc l·o Hạc bán con chó và đế kể cho ông giáo biết. + Xen vµo lµ nh÷ng c©u v¨n miªu t¶ khu«n mÆt của lão Hạc: “cười như mếu, đôi mắt lão ầng ậng nước, co rúm lại, vết nhăn xô lại, cái đầu ngée vÒ mét bªn, c¸i miÖng mãm mÐm…” + Thấy được tình cảm của lão Hạc đối với con chó, sự đau đớn khi phải bán chó…. ? §o¹n v¨n thuéc kiÓu v¨n b¶n nµo? Giíi thiÖu vÒ ®iÒu g×? Khi giíi thiÖu, t¸c gi¶ đã sử dụng các phương thức biểu đạt nào? HS tr¶ lêi.. * §o¹n 2: - KiÓu v¨n b¶n: thuyÕt minh - Đối tượng thuyết minh: trái sầu riêng. Các đặc điểm cơ bản của đối tượng: trái quý, tr¸i hiÕm cña miÒn Nam, mïi th¬m ®Ëm, quyÕn rò; hoa træ vµo cuèi n¨m, mµu tr¾ng ngµ, c¸nh nh­ v¶y c¸, th©n kh¼ng khiu, cao vót, l¸ nhá xanh vµng h¬i khÐp l¹i… - Khi thuyÕt minh, t¸c gi¶ cã sù kÕt hîp gi÷a phương thức tự sự với miêu tả (tả hoa, thân cây), biểu cảm (ấn tượng với hương vị của loại GV kh¸i qu¸t. quả đặc biệt này). Kết lụân: Như vậy, mỗi văn bản thường có sự kết hợp của nhiều phương thức biểu đạt, để đạt HS đọc hai văn bản. ®­îc hiÖu qu¶ tèt nhÊt. ? Hai v¨n b¶n cã ®iÓm g× 3.So s¸nh gi÷a c¸c v¨n b¶n gièng nhau? - §iÓm gièng nhau: HS tr¶ lêi. Đối tượng: bánh trôi nước với các đặc điểm: có màu trắng, hình tròn, mịn, đun sôI trong nước. B¸nh cã thÓ n¸t hay r¾n tuú thuéc vµo kÜ thuËt của người làm bánh. Bánh có khi nổi hay chìm ? Hai văn bản có gì khác trong nước. nhau? - Kh¸c nhau: HS tr¶ lêi. + V¨n b¶n 1: b¸nh tr«i ®­îc miªu t¶ tØ mØ, chi tiết, cụ thể từ nguyên liệu, các bước làm bánh, yªu cÇu kÜ thuËt. ChØ thÊy ®­îc nghÜa ®en cña c¸i b¸nh tr«i. + V¨n b¶n 2: B¸nh tr«i kh«ng ®­îc miªu t¶ cô thể, tỉ mỉ. Ngoài nghĩa đen, bánh trôI nước. Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(10)</span> được xây dung là hình ảnh tượng trưng cho những phẩm chất tốt đẹp cũng như thân phận long đong, vất vả của người phụ nữ Việt Nam trong x· héi phong kiÕn. ? Qua đó, mỗi văn bản đã Nếu văn bản 1, đối tượng được miêu tả khách sử dụng phương thức biểu quan thì ở văn bản 2 ta thấy được cả tình cảm, đạt nào? cảm xúc của người viết. HS tr¶ lêi. - V¨n b¶n 1: thuyÕt minh. - V¨n b¶n 2: biÓu c¶m cã kÕt hîp víi miªu t¶. 4. Cñng cè - Đặc điểm của các phương thức biểu đạt. - Sự kết hợp của các phương thức biểu đạt trong những văn bản cụ thể. 5. BTVN - Tìm các văn bản cụ thể, phân tích việc sử dụng các phương thức biểu đạt trong đó. - ChuÈn bÞ bµi tiÕp theo: Kh¸i qu¸t v¨n häc d©n gian.. TuÇn 2 Ngµy TiÕt 5-6. Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(11)</span> §äc v¨n. Nam. Kh¸I qu¸t v¨n häc d©n gian ViÖt. A - Môc tiªu bµi häc Gióp HS: - NhËn thøc ®­îc VHDG ViÖt Nam lµ bé phËn cã vÞ trÝ vµ vai trß quan träng trong lÞch sö h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña VH d©n téc. - Nắm được một số đặc trưng cơ bản và nhớ được những định nghĩa ngắn gọn vÒ c¸c thÓ läai chÝnh cña VHDG. - Biết vận dụng những tri thức trên để tìm hiểu và hệ thống hoá những tác phÈm VHDG sÏ häc. B - ChuÈn bÞ - Thầy: đọc SGK, đọc TLTK, soạn bài, nêu câu hỏi… - Trò: đọc SGK, trả lời câu hỏi … C - TiÕn tr×nh bµi häc 1 - ổn định tổ chức: Lớp 10C2: 2 - KiÓm tra bµi cò: ? Lựa chọn một văn bản đã học và chỉ ra các phương thức biểu đạt được sử dụng trong đó. 3 - Bµi míi TG. Hoạt động của GV&HS GV giíi thiÖu l¹i.. Nội dung cần đạt I. VHDG trong tiÕn tr×nh v¨n häc d©n téc - VHDG lµ mét trong hai bé phËn quan träng cña VHVN. ? VHDG lµ g×? - VHDG lµ nh÷ng s¸ng t¸c: tËp thÓ HS tr¶ lêi. TruyÒn miÖng L­u truyÒn trong nh©n d©n. GV giới thiệu: ở đây muốn 1. VHDG là văn học của quần chúng lao động nói tới đối tượng sáng tác - VHDG ra đời từ rất sớm, khi chưa có chữ và đối tượng tiếp nhận chủ viết. - Khi văn học viết ra đời, VHDG vẫn tiếp tục yÕu VHDG. phất triển, chủ yếu trong tầng lớp dưới - tầng líp b×nh d©n. - VHDG gắn bó với đời sống và tư tưởng, tình cảm của quần chúng lao động đông đảo trong x· héi, lµ h×nh thøc nghÖ thuËt tËp thÓ thÓ hiÖn ý thức cộng đồng của các tầng lớp nhân dân lao động. 2. VHDG ViÖt Nam lµ v¨n häc cña nhiÒu d©n. Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(12)</span> téc - ViÖt Nam lµ mét quèc gia nhiÒu d©n téc. Mçi dân tộc đều có gia tài VHDG mang bản sắc riêng đóng góp vào kho tàng VHDG chung của cả nước. Vì thế VHDG Việt Nam là văn học cña nhiÒu d©n téc. + D©n téc Kinh: truyÒn thuyÕt, ca dao, truyÖn cæ tÝch… + Dân tộc Mường: sử thi thần thoại… + C¸c d©n téc T©y Nguyªn: sö thi anh hïng… ? VHDG cã nh÷ng gi¸ trÞ 3. Mét sè gi¸ trÞ c¬ b¶n cña VHDG ViÖt Nam nµo? - Gi¸ trÞ néi dung: HS tr¶ lêi. + Phong phó, ph¶n ¸nh nhiÒu mÆt cuéc sèng, ®­îc coi lµ cuèn “SGK vÒ cuéc sèng” – cung cÊp tri thøc vÒ tù nhiªn, x· héi. - Gi¸ trÞ gi¸o dôc: + Gãp phÇn quan träng vµo viÖc h×nh thµnh nhân cách con người Việt Nam. + Bảo tồn, phát huy những truyền thống tốt đẹp cña d©n téc. - Gi¸ trÞ nghÖ thuËt: + Chứa đựng một kho tàng các truyền thống nghÖ thuËt d©n téc: ng«n ng÷, h×nh thøc th¬ ca, ? VHDG có tác động như phương pháp xây dung nhân vật, đề tài… thế nào đến văn học viết? - VHDG lu«n tån t¹i, ph¸t triÓn song song víi HS tr¶ lêi. v¨n häc viÕt, lµ nguån v« tËn cho sù s¸ng t¹o GV lÊy VD vÒ viÖc v¨n häc nghÖ thuËt. viÕt sö dông chÊt liÖu cña VHDG: TruyÖn KiÒu, th¬ Hồ Xuân Hương… II. Một số đặc trưng cơ bản của VHDG Việt ? V× sao nãi VHDG ViÖt Nam lµ v¨n häc cña nhiÒu d©n téc? HS tr¶ lêi.. Nam 1. TÝnh truyÒn miÖng vµ tÝnh tËp thÓ cña VHDG ? Qóa tr×nh s¸ng t¸c, l­u a. TÝnh truyÒn miÖng truyÒn cña VHDG diÔn ra - Đây là đặc trưng nổi bật nhất tạo nên điểm nh­ thÕ nµo? kh¸c biÖt c¬ b¶n gi÷a VHDG vµ v¨n häc viÕt. HS tr¶ lêi. - Truyền miệng là phương thức sáng tác và lưu truyÒn cña VHDG. + Một người khởi xướng – tác phẩm hình thành - nhiều người nhớ, đọc lại, kể lại theo ý m×nh, cã sù söa ch÷a - t¸c phÈm trë thµnh tµi. Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(13)</span> ? V× sao VHDG l¹i ®­îc s¸ng t¸c, l­u truyÒn b»ng h×nh thøc truyÒn miÖng? Tại sao khi đã có chữ viết, VHDG vÉn tiÕp tôc l­u truyÒn b»ng miÖng? HS tr¶ lêi. 4. Cñng cè 5. BTVN Tiết 2: 1. ổn định tổ chức 2. KiÓm tra bµi cò 3. Bµi míi. s¶n cña tËp thÓ. - VHDG ra đời từ khi chưa có chữ viết, khi có ch÷ viÕt, v¨n häc truyÒn miÖng vÉn ph¸t triÓn do: + Nh©n d©n kh«ng cã ®iÒu kiÖn häc hµnh. + VHDG thể hiện tư tưởng, tình cảm, nguyện väng, tËp qu¸n sinh ho¹t cña nh©n d©n lao động… Nhu cầu sáng tác, hưởng thụ văn học trực tiÕp, gi¸n tiÕp gi÷a c¸c thµnh viªn trong céng đồng, tạo nên hình thức diễn xướng dân gian.. b. TÝnh tËp thÓ ? TÝnh tËp thÓ cña VHDG - §©y lµ hÖ qu¶ tÊt cña viÖc VHDG s¸ng t¸c, lưu truyền bằng phương thức truyền miệng. ®­îc thÓ hiÖn ë ®iÒu g×? + Tập thể là người sáng tạo ra tác phẩm VHDG HS tr¶ lêi. ? Tập thể ở đây là những (Quá trình sáng tác từ cá nhân đến tập thể). + VHDG lµ tµi s¶n cña tËp thÓ. ai? HS tr¶ lêi. ? TÝnh tËp thÓ t¹o nªn - §Æc ®iÓm: những đặc điểm nổi bật gì + Về phương diện hình thức tồn tại: Tác phẩm VHDG cã nhiÒu dÞ b¶n. DÞ b¶n mang dÊu Ên cña VHDG? địa phương, thời gian và đặc điểm văn hoá của HS tr¶ lêi. cộng đồng lưu truyền tác phẩm. VD: (1) + Thóc bồ thương kẻ ăn đong GV lấy VD, chỉ ra sự khác Có chồng thương kẻ nằm không một mình. nhau gi÷a c¸c dÞ b¶n. + Dốc bồ thương kẻ ăn đong Goá chồng thương kẻ nằm không một mình. (2) + Giã ®­a giã ®Èy, vÒ rÉy ¨n cßng Về kinh ăn cá, về đồng ăn cua. + Giã ®­a giã ®Èy, vÒ rÉy ¨n cßng Về sông ăn cá, về đồng ăn cua. + Về phương diện nội dung: VHDG quan tâm đến những gì là chung cho cả một cộng đồng người; cái tôi cá nhân dễ bị xoá nhoà. VD: Sử thi – người anh hùng của cả cộng ? VHDG có nhiều yếu tố đồng. ®­îc lÆp l¹i nh­ thÕ cã lµm VHDG cã nhiÒu yÕu tè ®­îc lÆp ®i lÆp l¹i cho VHDG nhµm ch¸n, nhiÒu lÇn trong c¸c t¸c phÈm cïng thÓ lo¹i:. Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(14)</span> kÐm hÊp dÉn kh«ng? m«tip nh©n vËt; cèt truyÖn; h×nh ¶nh; c«ng HS th¶o luËn (xuÊt ph¸t tõ thøc ng«n tõ… thực tế sáng tác, lưu truyền Đây là truyền thống nghệ thuật – nét đặc VHDG…). biÖt ë VHDG. 2. VÒ ng«n ng÷ vµ nghÖ thuËt cña VHDG ? Trong sù so s¸nh víi VH a. Ng«n ng÷ viÕt, h·y nhËn xÐt vÒ ng«n - VH viÕt dïng ng«n ng÷ viÕt; VHDG dïng nãi ng÷ cña VHDG? (lêi h¸t, lêi kÓ, lêi nãi…). Ng«n ng÷ cña HS tr¶ lêi. VHDG giản dị, có nhiều đặc điểm của ngôn ng÷ nãi. b. NghÖ thuËt - Sö dông yÕu tè hoang ®­êng, k× ¶o; xuÊt ph¸t tõ c¸ch nhËn thøc vµ ph¶n ¸nh hiÖn thùc. + C¸ch nhËn thøc cuéc sèng: thÇn th¸nh ho¸ các sự vật, hiện tượng như tục thờ thần núi, thần sông… Vì thế có truyện kể về hiện tượng người hoá thành vật, vật hoá thành người, vật biết nói, có phép thuật… Từ đó lí giải các hiện tượng trong đời sống xã hội. HS lÊy VD vÒ c¸c chi tiÕt k× + Ph¶n ¸nh hiÖn thùc: m« t¶ l¹i hiÖn thùc, ph¶n ¶o trong VHDG. ánh sự kiện chỉ có trong trí tưởng tượng. Đó là yÕu tè thÇn k× trong VHDG. ? VHDG cã nh÷ng thÓ lo¹i III. Nh÷ng thÓ lo¹i chÝnh cña VHDG ViÖt Nam nµo? LÊy VD cô thÓ. 1. ThÇn tho¹i HS tr¶ lêi. VD: ThÇn Trô Trêi… 2. Sö thi GV định hướng tới những VD: Đăm Săn, Xinh Nhã, Đẻ đất đẻ nước… t¸c phÈm, thÓ lo¹i sÏ häc. 3. TruyÒn thuyÕt VD: Truyện An Dương Vương và Mị ChâuTrọng Thuỷ… 4. TruyÖn cæ tÝch VD: TÊm C¸m, Chö §ång Tö… 5. Truyện cười dân gian VD: Lợn cưới áo mới… 6. TruyÖn ngô ng«n VD: ThÇy bãi xem voi… 7. Tôc ng÷ VD: Tốt gỗ hơn tốt nước sơn… 8. Câu đối VD: B»ng chiÕc l¸ ®a. Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(15)</span> §i xa vÒ gÇn (Lµ c¸i g×?) 9. Ca dao, d©n ca L­u ý: D©n ca = lêi ca dao + giai ®iÖu 10. VÌ 11. TruyÖn th¬: Tù sù + tr÷ t×nh VD: Tiễn dặn người yêu (dân tộc Thái)… 12. C¸c thÓ lo¹i s©n khÊu d©n gian Gồm: chèo, tuồng đồ, một số trò diễn… VD: Quan ¢m ThÞ KÝnh, Kim Nham… 4. Cñng cè - VHDG lµ bé phËn kh«ng thÓ thiÕu trong tæng thÓ nÒn v¨n häc d©n téc. 5. BTVN - Bµi tËp n©ng cao (tr.27) - ChuÈn bÞ bµi tiÕp theo: S­u tÇm mét sè thÓ lo¹i v¨n b¶n. Ngµy 28-8-2008 Ph©n lo¹i v¨n b¶n TiÕt 7. ng÷. theo phong c¸ch chøc n¨ng ng«n. Lµm v¨n A- Môc tiªu bµi häc Gióp HS: - N¾m ®­îc c¸ch ph©n lo¹i v¨n b¶n theo phong c¸ch chøc n¨ng ng«n ng÷. - Vận dụng sự hiểu biết đó vào việc đọc hiểu văn bản và làm văn. B- ChuÈn bÞ - Thầy: đọc SGK, đọc TLTK, soạn bài, nêu câu hỏi… - Trò: đọc SGK, trả lời câu hỏi … C- TiÕn tr×nh bµi häc 1- ổn định tổ chức” Lớp 10C2: 2- KiÓm tra bµi cò: ? VHDG có những đặc trưng cơ bản nào? Phân tích một đặc trưng. 3- Bµi míi TG Hoạt động của GV&HS Nội dung cần đạt 1. T×m hiÓu chung ? Chỉ ra một vài tiêu chí để - Một vài tiêu chí để phân loại văn bản: ph©n lo¹i v¨n b¶n. + Theo phương thức biểu đạt. HS tr¶ lêi. + Theo thÓ thøc cÊu t¹o. + Theo độ phức tạp về hình thức và nội dung. + Theo phong c¸ch chøc n¨ng ng«n ng÷… ? Chøc n¨ng quan träng - Chøc n¨ng quan träng nhÊt cña ng«n ng÷ lµ. Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(16)</span> nhÊt cña ng«n ng÷ lµ g×? HS tr¶ lêi. HS tr¶ lêi. ? Dùa vµo chøc n¨ng ng«n ng÷, v¨n b¶n ®­îc ph©n chia nh­ thÕ nµo? HS tr¶ lêi. Hướng dẫn HS kẻ bảng kết hîp víi bµi tËp 1. Lo¹i v¨n b¶n- LÜnh vùc dïng- VD. Dùa trªn mét sè v¨n b¶n hành chính HS đã sưu tập, GV hướng dẫn HS nhận xét vÒ cÊu t¹o cña chóng.. chøc n¨ng lµm c«ng cô giao tiÕp. ThÝch øng với mỗi lĩnh vực và mục đích giao tiếp cụ thể, ngôn ngữ tồn tại theo một kiểu diễn đạt nhất định. Đó chính là phong cách chức năng ngôn ng÷. - Ph©n chia v¨n b¶n theo phong c¸ch chøc n¨ng ng«n ng÷: + V¨n b¶n sinh ho¹t: dïng trong sinh ho¹t h»ng ngµy gi÷a c¸c c¸ nh©n víi nhau. VD: nhËt kÝ, th­ tõ…NhËt kÝ §Æng Thuú Tr©m. + V¨n b¶n hµnh chÝnh: dïng trong giao tiÕp hµnh chÝnh gi÷a c¸c c¬ quan hµnh chÝnh nhµ nước với nhân dân hoặc giữa các cơ quan nhà nước với nhau. VD: §¬n xin nghØ häc, §¬n xin häc nghÒ… + V¨n b¶n khoa häc: dïng trong c¸c lÜnh vùc khoa häc. VD: Bµi “Kh¸i qu¸t VHDG ViÖt Nam” (SGK)… + Văn bản báo chí: dùng trên báo đài. VD: Tin tøc, phãng sù, b×nh luËn, tiÓu phÈm… + V¨n b¶n chÝnh luËn: dïng khi cÇn bµy tá chính kiến, quan điểm, xem xét, đánh giá đối với các vấn đề được đặt ra cho đời sống xã hội…VD: Tuyên ngôn độc lập… + V¨n b¶n nghÖ thuËt: dïng trong nh÷ng thÓ lo¹i s¸ng t¸c: th¬, kÞch, v¨n xu«i… VD: “§ång chÝ”, “LÆng lÏ Sa pa”… 2. LuyÖn tËp Bµi 2: - §Æc ®iÓm chung vÒ cÊu t¹o cña v¨n b¶n hµnh chÝnh: + Quèc hiÖu: Céng hoµ x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam. + Tiªu ng÷: §éc lËp – Tù do – H¹nh phóc + §Þa ®iÓm, thêi gian viÕt. + Chữ kí, họ tên của người ra văn bản. Đây là cách viết các loại đơn, biên bản. Bµi 4: Bµi “Tæng quan nÒn v¨n häc ViÖt Nam qua c¸c thêi k× lÞch sö” vµ “Kh¸i qu¸t VHDG ViÖt Nam” thuéc lo¹i v¨n b¶n khoa häc.. Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(17)</span> ? Hai văn bản đó thuộc loại - Thể thức cấu tạo gồm các đề mục lớn, nhỏ v¨n b¶n nµo? tương ứng với nội dung trong từng mục. HS tr¶ lêi. VD: “Kh¸i qu¸t VHDG ViÖt Nam”: I. VHDG trong tiÕn tr×nh v¨n häc d©n téc ? Nhận xét gì về thể thức 1. VHDG là văn học của quần chúng lao động cÊu t¹o cña 2 v¨n b¶n trªn? 2. VHDG ViÖt Nam lµ v¨n häc cña nhiÒu d©n téc HS tr¶ lêi. 3. Mét sè gi¸ trÞ c¬ b¶n cua VHDG ViÖt Nam II. Một số đặc trưng cơ bản của VHDG Việt Nam 1. TÝnh truyÒn miÖng vµ tÝnh tËp thÓ cña VHDG 2. VÒ ng«n ng÷ vµ nghÖ thuËt cña VHDG III. Nh÷ng thÓ lo¹i chÝnh cña VHDG ViÖt Nam Đọc đề mục phần nào đã hình dung được các nội dung có trong mục, trong bài đó. Cách cấu t¹o nµy khoa häc, râ rµng gióp HS dÔ häc, dÔ nhí. 4. Cñng cè - Ph©n lo¹i v¨n b¶n theo phong c¸ch chøc n¨ng ng«n ng÷ lµ c¸ch ph©n lo¹i v¨n b¶n quan träng. 5. BTVN: - BT3, 4 (tr.29) - Chuẩn bị bài tiếp theo: Sưu tầm 6 đoạn văn để minh hoạ cho 6 kiểu văn bản – phương thức biểu đạt. Ngµy 30-8-2008 TiÕt 8 Lµm v¨n. LuyÖn tËp vÒ c¸c kiÓu v¨n b¶n và phương thức biểu đạt A - Môc tiªu bµi häc Gióp HS: - Nắm vững và lí giải đựơc đặc điểm của các kiểu văn bản và phương thức biểu đạt đã học. - Thấy được tác dụng của sự kết hợp các phương thức biểu đạt trong một văn b¶n. B - ChuÈn bÞ - Thầy: đọc SGK, đọc TLTK, soạn bài, nêu câu hỏi… - Trò: đọc SGK, trả lời câu hỏi … C - TiÕn tr×nh bµi häc 1 - ổn định tổ chức: Lớp 10C2:. Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(18)</span> 2 - KiÓm tra bµi cò: ? Bµi tËp 3 (tr.29). 3 - Bµi míi TG. Hoạt động của GV&HS Yêu cầu HS đọc văn bản đã chuẩn bị, xác định kiểu văn bản và phương thức biểu đạt chính trong văn bản đó. Chia líp thµnh s¸u nhãm, mçi nhãm t×m hiÓu mét ®o¹n: + KiÓu v¨n b¶n. + Phương thức biểu đạt chÝnh. Tr×nh bµy theo nhãm.. Nội dung cần đạt Bµi 1: C¸c kiÓu v¨n b¶n: v¨n b¶n thuyÕt minh v¨n b¶n lËp luËn v¨n b¶n miªu t¶ v¨n b¶n ®iÒu hµnh v¨n b¶n biÓu c¶m v¨n b¶n tù sù Bµi 2: * §o¹n 1: - V¨n b¶n thuyÕt minh. - Phương thức biểu đạt chính là thuyết minhthuyết minh về hình dáng, chất liệu làm đàn, âm thanh của đàn, - Đoạn văn còn dùng phương thức miêu tả miêu tả hình dáng cấu tạo của cây đàn. * §o¹n 2: - KiÓu v¨n b¶n: v¨n b¶n lËp luËn - Phương thức biểu đạt chính là lập luận. Lập luận để làm rõ luận điểm: âm nhạc gắn với con người từ khi lọt lòng mẹ cho tới khi từ biệt cuộc đời: + lúc chào đời + lớn lên – trưởng thành + hết cuộc đời. * §o¹n 3: - KiÓu v¨n b¶n: v¨n b¶n miªu t¶ - Phương thức biểu đạt chính là miêu tả: miêu t¶ c¶nh «ng t¾m (ngåi vµo c¸i châng tre, tÊm lưng đóng vảy…). + Đoạn văn còn dùng phương thức biểu cảm (tôi hoang mang, ông cười), phương thức tự sự. * §o¹n 4: - KiÓu v¨n b¶n: v¨n b¶n ®iÒu hµnh. - Phương thức biểu đạt chính là đièu hành: trình bày nội dung theo từng đề mục rất rõ rµng, lµ kÕt qu¶ thi ®ua vÒ mäi mÆt cña mét tËp. Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(19)</span> thÓ líp häc. * §o¹n 5: - KiÓu v¨n b¶n: v¨n b¶n biÓu c¶m - Phương thức biểu đạt chính là biểu cảm: đoạn thơ là nỗi nhớ quê hương của một đứa con xa quª: nhí nh÷ng h×nh ¶nh th©n thuéc cña quª hương, nhớ cái mùi nồng mặn của quê hương. Nçi nhí da diÕt. * §o¹n 6: - KiÓu v¨n b¶n: v¨n b¶n tù sù - Phương thức biểu đạt chính là tự sự. Đoạn v¨n tr×nh bµy mét chuçi c¸c chi tiÕt, sù viÖc: anh thanh niªn giËt m×nh nãi to, ch¹y ra nhµ sau; hoạ sĩ đứng dậy; cô gái đi đến chỗ bác già; anh thanh niªn ®­a chiÕc kh¨n tay cÆp gi÷a cuèn s¸ch tr¶ l¹i cho c« g¸i… + Đoạn văn có lời đối thoại của các nhân vật. + Còn sử dụng phương thức miêu tả: cô kĩ sư Yêu cầu HS viết đoạn văn. nhếch mép, mặt đỏ ửng… HS đọc bài, GV nhận xét, Bài 3: söa ch÷a. - Yªu cÇu: viÕt ®o¹n v¨n ph©n tÝch vai trß vµ t¸c dông cña c¸c yÕu tè miªu t¶ trong viÖc thÓ hiÖn néi t©m nh©n vËt Thuý KiÒu qua ®o¹n “KiÒu ë lÇu Ng­ng BÝch”. - - KiÓu v¨n b¶n: v¨n b¶n lËp luËn - Phương thức biểu đạt chính là lập luận, kết hợp với phương thức biểu cảm, thuyết minh. 4. Cñng cè - Các kiểu văn bản và phương thức biểu đạt. 5. BTVN - BT3 (tr.31) - ChuÈn bÞ bµi tiÕp theo.. Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(20)</span>