Giáo án Ngữ văn 8 - Tuần 10 - Tiết thứ: 28, 29, 30

<span class='text_page_counter'>(1)</span>TuÇn 10. TiÕt thø: 28,29,30.. Ngµy so¹n: 04/11/2006.. đặc điểm ngôn ngữ nói và ngôn ngữ viết A. Môc tiªu bµi häc. Gióp HS: 1. Nhận rõ đặc điểm các mặt thuận lợi, hạn chế của ngôn ngữ nói và ngôn ngữ viết để diễn đạt tốt khi giao tiếp. 2. Nâng trình độ lên thành kĩ năng trình bày miệng hoặc viết văn bản phù hợp với đặc điểm của ngôn ngữ của ngôn ngữ nói và ngôi ngữ viết. B. Phương tiện thực hiện. - SGK, SGV. - ThiÕt kÕ bµi häc. C. TiÕn tr×nh d¹y häc. 1. KiÓm tra bµi cò. 2. Giíi thiÖu bµi míi. Không phải ngẫu nhiên, người ta chia phong cách ngôn ngữ thành ng«n ng÷ phong c¸ch sinh ho¹t, phong c¸ch ng«n ng÷ gät giòa. §Ó thÊy được điều này, chúng ta tìm hiểu đặc điểm ngôn ngữ nói và ngôn ngữ viết. Phương pháp thực hiện. Nội dung cần đạt. - Thuở loài người mới sinh ra trao đổi với nhau I. §äc - hiÓu - Ngôn ngữ nói và viết hình bằng ngôn ngữ hành động. Dẫn đến tiếng nói hình thành họ trao đổi tư tưởng tình cảm bằng thµnh nh­ thÕ nµo? ng«n ng÷ nãi. Sau nµy t×m ra ch÷ viÕt, con (H/S đọc mấy dòng đầu) người dùng chữ bên cạnh là tiếng nói để thông tin cho nhau. Nãi vµ viÕt lµ biÓu hiÖn sù ph¸t triÓn trong lÞch sö v¨n minh nh©n lo¹i. 1. §Æc ®iÓm cña ng«n ng÷ nãi. (H/S lần lượt đọc SGK)  Anh (chị) trình bày về đặc - Ngôn ngữ nói có đặc điểm: Đó là ngôn ngữ âm thanh, là lời nói trong giao tiếp. Người nói ®iÓm ng«n ng÷ nãi ? và người nghe trực tiếp trao đổi với nhau:  Họ có thể đổi vai (nói - nghe - nghe - nói) cho nên trong giao tiếp có thể sửa đổi.  Người nói ít có điều kiện gọt giũa, người - Môc 2 SGK Tr×nh bµy néi dung nghe Ýt cã ®iÒu kiÖn suy ngÉm, ph©n tÝch. - Ng«n ng÷ nãi gì về đặc điểm ngôn ngữ nói.  RÊt ®a d¹ng vÒ ng÷ ®iÖu (vÝ dô) cã thÓ cao, thÊp, nhanh, chËm, m¹nh, yÕu, liªn tôc hay ng¾t. Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(2)</span> TuÇn 10. TiÕt thø: 28,29,30.. Ngµy so¹n: 04/11/2006.. qu·ng. Râ rµng ng÷ ®iÖu lµ yÕu tè quan träng gãp phÇn béc lé bæ sung th«ng tin. - §Æc ®iÓm thø ba cña ng«n ng÷  Phèi hîp gi÷a ©m thanh vµ cö chØ, d¸ng ®iÖu. - Tõ ng÷ sö dông trong ng«n ng÷ nãi kh¸ ®a nãi lµ g× ? d¹ng.  Từ địa phương  KhÈu ng÷  TiÕng lãng  BiÖt ng÷ - Câu có khi rườm rà, trùng lặp về từ ngữ vì kh«ng cã thêi gian gät giòa ®©y lµ giao tiÕp - Cần phân biệt giữa nói và đọc tức thời. nh­ thÕ nµo ? - Giống nhau: cùng phát ra âm thanh. Song đọc lệ thuộc vào văn bản đến từng dấu ngắt câu. Trong khi đó người nói phải tận dụng ngữ điệu 2. §Æc ®iÓm cña ng«n ng÷ viÕt cử chỉ, để diễn cảm. (H/S lần lượt đọc các phần ở SGK). - Nêu đặc điểm của ngôn ngữ - Mục 1 SGK trình bày: Ngôn ngữ viết được thể hiÖn b»ng ch÷ viÕt trong v¨n b¶n vµ ®­îc tiÕp viÕt môc 1 SGK ? nhËn b»ng thÞ gi¸c.  Người viết và người đọc phải biết các kí hiệu ch÷ viÕt, c¸c quy t¾c, c¸c quy t¾c chÝnh t¶, c¸c quy t¾c tæ chøc v¨n b¶n (vÝ dô…).  Khi viÕt ph¶i suy ngÉm, lùa chän, gät giòa nên người đọc phải đọc đi đọc lại, phân tích nghiền ngẫm để lĩnh hội.  Ngôn ngữ viết đến với đông đảo bạn đọc trong kh«ng gian vµ thêi gian l©u dµi (vÝ dô…). - Nêu đặc điểm ngôn ngữ viết - Từ ngữ phong phú nên khi viết tha hồ được tr×nh bµy ë môc 2 SGK ? lùa chän thay thÕ.  Tuú thuéc vµo phong c¸ch ng«n ng÷ mµ sö dông tõ ng÷.  Không dùng các từ mang tính khẩu ngữ, địa phương, thổ ngữ.  §­îc sö dông c©u dµi ng¾n kh¸c nhau tïy thuộc ý định. - Trong thực tế có hai trường hợp sử dụng - Nêu đặc điểm ngôn ngữ viết ng«n ng÷: ®­îc tr×nh bµy ë môc 3 SGK ?  Mét lµ ng«n ng÷ nãi ®­îc l­u b»ng ch÷ viÕt. Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(3)</span> TuÇn 10. TiÕt thø: 28,29,30.. Ngµy so¹n: 04/11/2006.. (đối thoại của các nhân vật trong truyện, ghi lại các cuộc phỏng vấn tọa đàm, ghi lại cuộc nói chuyÖn…) v¨n b¶n viÕt nh»m thÓ hiÖn ng«n ng÷ nói trong những biểu hiện sinh động, cụ thể, khai th¸c ­u thÕ cña nã.  Hai lµ ng«n ng÷ viÕt trong v¨n b¶n ®­îc tr×nh bµy b»ng lêi nãi miÖng (thuyÕt tr×nh trước tập thể, hội nghị bằng văn bản, báo c¸o…). Lời nói đã tận dụng được ưu thế của văn bản viÕt (suy ngÉm, lùa chän, s¾p xÕp…). §ång thêi vÉn phèi hîp c¸c yÕu tè hç trî trong ng«n ng÷ nãi (cö chØ, nÐt mÆt, ng÷ ®iÖu). - Phần chú ý của SGK lưu tâm ta - Ngoài hai trường hợp này cần tránh sự lẫn điều gì đáng nhớ? lén gi÷a hai lo¹i ng«n ng÷. Tøc lµ tr¸nh dïng những yếu tố đặc thù của ngôn ngữ nói trong ngôn ngữ viết và ngược lại. (Tham kh¶o phÇn ghi nhí SGK). II. Cñng cè III. LuyÖn tËp Bµi tËp 1 - Phân tích đặc điểm thể hiện - Cố Thủ tướng Phạm Văn Đồng đã sử dụng hệ cña ng«n ng÷ viÕt qua ®o¹n trÝch. thèng thuËt ng÷: Vèn ch÷ cña tiÕng ta, phÐp t¾c tiÕng ta b¶n s¾c, tinh hoa, phong c¸ch.  Thay thÕ c¸c tõ: Vèn ch÷ cña tiÕng ta thay cho "tõ vùng"; phÐp t¾c cña tiÕng ta thay cho: Ng÷ ph¸p.  Sử dụng đúng các dấu câu; hai chấm (:) ngoặc đơn (…), ngoặc kép "…" và ba chấm…  T¸ch dßng vµ dïng sè tõ chØ thø tù. Cố Thủ tướng đã sử dụng ngôn ngữ viết rất Bµi tËp 2 chuÈn mùc. - Phân tích những đặc điểm của - Đặc điểm của ngôn ngữ nói trong văn bản viết. ngôn ngữ nói (từ ngữ trong lời nói  Dựng đối thoại giữa Tràng và cô gái. c¸ nh©n, sù miªu t¶ cö chØ, d¸ng  Tõ ng÷ miªu t¶ cö chØ, d¸ng ®iÖu (cong cín, điệu, sự thay phiên vai người nói, ton ton liếc mắt cười tít). người nghe) được ghi lại trong  Thay vai nói, nghe giữa cô gái và Tràng. Lúc ®o¹n trÝch. th× c« g¸i nãi, Trµng nghe. Lóc th× Trµng nãi, c« g¸i nghe. Bµi tËp 3 Phân tích lỗi và sửa các câu dưới ®©y cho phï hîp víi nguån ch÷ Dïng ng«n ng÷ nãi, sai c©u v× thiÕu C. Söa lµ. Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(4)</span> TuÇn 10. TiÕt thø: 28,29,30. viÕt. a. Trong thơ ca Việt Nam thì đã có nhiều bức tranh mùa thu đẹp hÕt ý. b. Cßn nh­ m¸y mãc, thiÕt bÞ do nước ngoài đưa vào góp vốn thì kh«ng ®­îc kiÓm so¸t, hä s½n sàng khai vống lên đến mức vô téi v¹. c. C¸, rïa, ba ba, Õch nh¸i, chim ë gần nước thì như cò, vạc, vịt, ngçng th× c¶ èc t«m cua chóng ch¼ng chõa ai sÊt.. Ngµy so¹n: 04/11/2006. trong th¬ ca ViÖt Nam ta thÊy cã nhiÒu bøc tranh miêu tả mùa thu rất đẹp. - Thõa tõ: Cßn nh­, th×: - Dùng từ địa phương: Vống Sửa là: Máy móc, thiết bị nước ngoài đưa vào gãp vèn kh«ng ®­îc kiÓm so¸t, hä s½n sµng khai tăng lên đến mức vô tội vạ. - Sö dông ng«n ng÷ nãi th× nh­, th× c¶. - Sử dụng từ không có hệ thống để chỉ chủng lo¹i loµi vËt. - Sử dụng từ không đúng: ai - Sử dụng từ địa phương, thể ngữ: Sất, sửa là: Cá, rùa, ba ba, tôm , cua, ốc sống ở dưới nước đến các loài chim, vạc, cò, gia cầm như vịt, ngçng chóng ch¼ng chõa mét loµi nµo.. Ca dao hài hước A. Môc tiªu bµi häc. Giúp HS: Cảm nhận được tiếng cười lạc quan trong ca dao qua nghệ thuật trào động của người bình dân cho dù cuộc sống của họ còn nhiÒu vÊt v¶ lo toan. B. Phương tiện thực hiện. - SGK, SGV - ThiÕt kÕ bµi häc C. TiÕn tr×nh d¹y häc. 1. KiÓm tra bµi cò. 2. Giíi thiÖu bµi míi. Ca dao vốn là những câu hát cất lên từ đồng ruộng. Nó dường như làm cho cây lúa xanh hơn, con người sống với nhau giàu tình giàu nghĩa hơn. Đôi khi nó thể hiện nỗi niễm chua xót đắng cay và cả tiếng cười đầy lạc quan, thông minh, hóm hỉnh. Để thấy được tiếng cười lạc quan ấy như thế nào, chúng ta tìm hiểu ca dao hài hước. Phương pháp thực hiện I. giíi thiÖu chung :. Nội dung cần đạt. 1. Phân loại ca dao hài hước. Là người lao động tự lấy cái nghèo của mình ra để tự a.Tiếng cười hài hước tự cười mình, thi vị hoá cảnh nghèo. Có nghĩa là họ đã trµo. vượt lên cao hơn cảnh nghèo để lạc quan vui sống.. Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(5)</span> TuÇn 10. TiÕt thø: 28,29,30.. Ngµy so¹n: 04/11/2006.. Là tiếng cười vui cửa, vui nhà rất cần trong cuộc sống b. Tiếng cười mua vui còn vất vả lo toan bộn bề và cũng rất phù hợp với đặc gi¶i trÝ. tính hài hước, ưa trào lộng của nhân dân ta. 2. NghÖ thuËt : - Cã sù chän läc nh÷ng chi tiÕt ®iÓn h×nh, h­ cÊu dùng cảnh tài tình, cường điệu phóng đại… để tạo ra những II. Néi dung chÝnh nét hài hước hóm hỉnh. Bµi 1 (H/S đọc - giải nghĩa các tõ khã). GVH: Việc dẫn cưới và thách cưới ở đây có gì khác thường ? Cách nói của chàng trai, cô gái đó có gì đặc biệt ?. GVH: Từ đó anh (chị) nêu. c¶m nhËn cña m×nh vÒ tiếng cười của người lao động trong cảnh nghèo ?. Bµi 2,3,4 GVH: T¸c gi¶ d©n gian. - Bài ca được đặt trong thể đối đáp của chàng trai và cô gái. Cả hai đều nói đùa, nói vui. Nhưng cách nói lại giàu ý nghĩa về cuộc sống con người. Trong cuộc sống trai gái lấy nhau, hai gia đình ưng thuận thường có chuyện thách và dẫn cưới. Trong bài ca này cả dẫn và thách cưới có cái gì không bình thường: "Cưới nàng anh toan … Mời làng" Cách nói giả định: "Toan dẫn voi", "dẫn trâu", "dẫn bò, anh ta dự tính dẫn các thứ đó. Sang quá! Và to tát quá. Nh­ng chµng trai thËt hãm hØnh bëi ®­a ra lÝ do cô thÓ: + DÉn voi th× sî "quèc cÊm" … + DÉn tr©u th× sî "m¸u hµn"… ®au bông. + DÉn bß th× sî ¨n vµo co g©n. Lí do ấy chắc hẳn bên đối tác chẳng nói vào đâu được. Thế thì dẫn bằng thứ gì. Tiếng cười bật lên ở hai câu: "MiÔn lµ… mêi lµng" Dẫn cưới bằng chuột thì xưa nay chưa hề có. Tiếng cười làm vơi nhẹ nỗi vất vả của cuộc sống thường nhật. - Thách cưới là yêu cầu của nhà gái đối với nhà trai về tiền cưới và lễ vật. Thường thì nhà gái xưa thách quá cao. Trong bài ca này, cô gái bộc lộ sự thách cưới của nhà mình: "người ta thách lợn… nó ăn". Th¸ch nh­ thÕ cã g× lµ cao sang ®©u. Th¸ch nh­ thÕ thËt phi lí vì xưa nay chưa từng thấy bao giờ. Tiếng cười còng bËt lªn nh­ng cã g× nh­ chia sÎ víi cuéc sèng cßn khốn khó của người lao động. Đằng sau tiếng cười ấy là phê phán sự thách cưới nặng nề của người xưa.. cười những con người nào trong xã hội, nhằm ở bài 2: Đối tượng châm biếm là bậc nam nhi yếu mục đích gì và với thái đuối, không đáng sức trai. Thủ pháp nghệ thuật của bài độ ra sao ? ca này là sự kết hợp giữa đối lập và cách nói ngoa dụ. Đối lập hay còn gọi là tương phản "làm trai", "sức trai" GVG: NÕu ë bµi mét tiÕng ph¶i "xuèng §«ng, §«ng tÜnh, lªn §oµi, §oµi tan" cười tự trào thì tiếng cười hoặc làm trai quyết chí tang bồng, sao cho tỏ mặt anh. Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(6)</span> TuÇn 10. TiÕt thø: 28,29,30. ë nh÷ng bµi ca dao nµy chñ yÕu lµ phª ph¸n. T¸c giả dân gian đã cười vào từng đối tượng cụ thể. Đó là những đức ông chồng vô tích sự, những người chồng nÞnh d¬ vî vµ c¶ nh÷ng người phụ nữ đỏng đảnh, v« duyªn. GVH: Anh(chÞ) cho biÕt. chµng trai ë c©u ca dao này là người như thế nào ? GVG: + Chồng người đánh bắc dẹp đông Chồng em ngồi bếp giương cung…. GVH: Những đối tượng. nµo bÞ phª ph¸n trong bµi ca dao nµy ? GVH: Anh(chÞ) h·y t×m mét số bài ca dao hài hước khác vµ thö ph©n tÝch ? Đánh giặc thì chạy trước tiên X«ng vµo trËn tiÒn…giÆc ra. Nam m« bå t¸t…cuén trßn… Anh hïng lµ anh hïng r¬m ….. Nh÷ng biÖn ph¸p nghệ thuật nào thường ®­îc sö dông trong ca dao hài hước?. GVH:. III. Cñng cè. Ngµy so¹n: 04/11/2006.. hùng mới cam". ở đây đối lập lại với "làm trai" và sức trai" lµ "Khom l­ng chèng gèi, g¸nh hai h¹t võng". ThËt th¶m h¹i. Cách nói ngoa dụ thường là phóng đại, tô đậm các hiện tượng châm biếm "khom lưng chống gối" ấy như thế nào mọi người đã rõ. - Bài 3: Đối tượng châm biếm là đức ông chồng vô tích sự, lười nhác, không có chí lớn. - Đi ngược về >< ngồi bếp sờ đuôi con mèo (§¶m ®ang) --- (V« tÝch sù) => tác giả dân gian đã tóm đúng thần thái nhân vật trong một chi tiết thật đắt, có giá trị khái quát cao cho một loại đàn ông èo uột, lười nhác, ăn bám vợ. So s¸nh: + Chồng người đi Hán về Hồ Chång em… ch¸y quÇn. + Chồng người lội suối trèo đèo Chồng tôi cầm đũa đuổi mèo quanh mâm. Bµi 4: - Phª ph¸n nh÷ng «ng chång coi vî trªn tÊt c¶, c¸i g× ë vợ cũng đẹp, cũng đáng yêu mặc dù ở vợ anh ta cái gì cũng đáng phê phán, đáng cười cả. Bên cạch đó là những người phụ nữ đỏng dảnh vô duyên, luộm thuộm. BiÖn ph¸p nghÖ thuËt cña hai bµi ca nµy lµ c¸ch nãi tương phản và ngoa dụ. * Lç …g¸nh l«ng > < r©u rång trêi cho * Ng¸y o,o > < cho vui nhµ * Hay ăn quà > < về nhà đỡ ăn cơm * §Çu …r¬m > < Hoa th¬m r¾c ®Çu. + So s¸nh: *Tay ch©n nhi nhÝ b¾p cµy Cái lưng thắt đáy chẳng tày voi nan *Ch¼ng ai nu«i chång b»ng t«i S¸ng thêi ch¸o c¸m tr­a x¬i canh bÌo. Cách nói tương phản, ngoa dụ, giả định, chơi chữ, nói ngược tất cả là những biện pháp nghệ thuật được sử dụng trong ca dao hài hước. Tham kh¶o phÇn Ghi nhí SGK.. Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(7)</span> TuÇn 10. TiÕt thø: 28,29,30.. Ngµy so¹n: 04/11/2006.. Lêi tiÔn dÆn (Trích "Tiễn dặn người yêu". Truyện thơ dân tộc Thái) A. Môc tiªu bµi häc. HiÓu ®­îc t×nh yªu tha thiÕt thñy chung vµ kh¸t väng tù do yªu ®­¬ng cña các chàng trai, cô gái Thái.Thấy được đặc điểm nghệ thuật của truyện thơ. B. Phương tiện thực hiện. - SGK, SGV. - ThiÕt kÕ bµi häc. C. TiÕn tr×nh d¹y häc. 1. KiÓm tra bµi cò 2. Giíi thiÖu bµi míi Văn chương đã từng miêu tả tâm trạng của chàng trai khi người yêu m×nh ®i lÊy chång. §ã lµ t©m tr¹ng cña Ph¹m Kim trong "S¬ kÝnh t©n trang", t©m tr¹ng cña Kim Träng trong "TruyÖn KiÒu" cña NguyÔn Du… Trong sè đó đáng lưu ý nhất là tâm trạng của chàng trai trong "Tiễn dặn người yêu" ("Xống chụ xon xao") của đồng bào Thái ở Tây Bắc. Phương pháp. Nội dung cần đạt. I. T×m hiÓu chung :. 1. Vµi nÐt vÒ thÓ lo¹i, tãm t¾t néi dung. (H/S đọc phần tiểu dẫn) GVH: PhÇn tiÓu dÉn SGK giíi thiÖu néi dung g× ? Em h·y tr×nh bµy tõng néi dung cô thÓ? GVH: TruyÖn th¬ lµ g×?. - PhÇn tiÓu dÉn SGK giíi thiÖu vÒ truyÖn th¬ c¸c d©n tộc ít người, tóm tắt tác phẩm và giới thiệu đoạn trÝch.  TruyÖn th¬ lµ nh÷ng truyÖn kÓ dµi b»ng th¬, cã sù kÕt hîp gi÷a hai yÕu tè tù sù vµ tr÷ t×nh, ph¶n ¸nh sè phận của người nghèo khổ và khát vọng về tình yêu tù do, h¹nh phóc vµ c«ng lÝ.  Hai chủ đề thể hiện trong truyện thơ là khát vọng GVH: Chủ đề của truyện thơ? tự do yêu thương và hạnh phúc lứa đôi.  Nh©n vËt chÝnh cña c¸c truyÖn th¬ lµ c¸c chµng GVH: Nhân vật chính của trai, cô gái, nạn nhân đau khổ của chế độ hôn nhân truyÖn th¬ ? g¶ b¸n. * út lót - Hồ Liêu (Mường) * CÇm §«i - HiÒn Tom (Tµy) * Chµng Ló - Nµng ña (Th¸i) * Nµng Nhµng Dî - Chµng Chµ T¨ng (M«ng) GVH: Cốt truyện được thể hiện  Cốt truyện thường theo ba chặng: nh­ thÕ nµo ? 1. §«i trÎ yªu nhau tha thiÕt. Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(8)</span> TuÇn 10. TiÕt thø: 28,29,30.. GVH: KÕt thóc truyÖn th¬ ra. sao ?. GVH: Anh (chÞ) h·y tãm t¾t. truyện thơ "Tiễn dặn người yªu" cña d©n téc Th¸i b»ng cách ngắn nhất nhưng đầy đủ c¸c ý chÝnh ?. 2. T¸c gi¶, vÞ trÝ ®o¹n trÝch: GVH: Ai dÞch truyÖn th¬ nµy?. T¸c phÈm gåm bao c©u th¬? VÞ trÝ cña ®o¹n trÝch?. Ngµy so¹n: 04/11/2006. 2. T×nh yªu tan vì ®au khæ 3. T×m c¸ch tho¸t khái c¶nh ngé chÕt cïng nhau hoặc vượt khó khăn để trở về sống hạnh phúc. => Kết thúc truyện thơ thường bằng cái chết hoặc phải xa nhau vĩnh viễn của đôi bạn tình. Nó phản ¸nh cuéc sèng ngét ng¹t cña thanh niªn nam n÷ c¸c d©n téc, tè c¸o x· héi, béc lé kh¸t väng tù do yªu đương. Một loại kết thúc khác là đôi bạn tình được chung sèng h¹nh phóc tr¶i qua bao nhiªu tr¾c trë. "Tiễn dặn người yêu" thuộc loại kết thúc này. Dùa vµo 3 sù viÖc sau ®©y: 1. T×nh yªu tan vì Chàng trai, cô gái cùng ra đời, cùng chơi chung từ ấu thơ. Lớn lên hai người càng quấn quýt và yêu nhau. Nh­ng cha mÑ c« g¸i chª chµng trai nghÌo, g¶ cô cho một người giàu có khi cô đang còn ở trên nương. Cô gái đau khổ nhưng bất lực. Chàng trai trước tình cảnh ấy quyết ra đi tìm sự giàu sang, ước hẹn trở về chuộc lại người yêu. Cô gái ở nhà chờ đợi hết cả thời gian rể trong, rể ngoài, đành phải theo người chồng mà cha mẹ cô đã ép buộc. 2. Lêi tiÔn dÆn Chµng trai trë vÒ gi÷a lóc c« g¸i ph¶i vÒ nhµ chång. Chàng trai đành dặn cô gái hết lời hết lẽ. Tiễn cô về nhµ chång, anh ë l¹i mét thêi gian chøng kiÕn c¶nh cô bị chồng đánh đập, hành hạ khổ sở. Anh chăm sãc cho c« vµ mong ­íc ngµy sum häp. 3. H¹nh phóc ®oµn tô §­îc vµi n¨m c« bÞ nhµ chång ®uæi vÒ. Bè, mÑ c« lại bán đứt cho một nhà quan, cô đau khổ càng trở lªn vông vÒ, ngang ng¹nh. Nhµ quan mang c« ra chî b¸n. C« g¸i ngµy nµo "ngãn tay thon l¸ hµnh, đôi mắt đẹp dài như là trầu xanh" mà nay tiều tụy chỉ đáng một bó lá dong. Người đổi cô là chàng trai xưa, không nhận ra cô, anh đã có gia đình nhà cao cửa rộng. Tủi phận cô mang đàn môi - một kỉ vật ngµy nµo ra thæi. NhËn ra c« g¸i, anh liÒn tiÔn vî vÒ nhà chu đáo (người vợ này cũng lấy được chồng và sèng h¹nh phóc). Chµng trai vµ c« g¸i lÊy nhau sống hạnh phúc đến trọn đời. - Mạc Phi là người dịch. Tác phẩm gồm 1846 câu. Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(9)</span> TuÇn 10. TiÕt thø: 28,29,30.. Ngµy so¹n: 04/11/2006.. thơ trong đó có gần 400 câu là lời tiễn dặn. "Lời tiễn dÆn" lµ ®o¹n trÝch gåm 2 ®o¹n.  §o¹n mét lµ lêi tiÔn dÆn cña chµng trai khi anh ch¹y theo c«, tiÔn c« vÒ nhµ chång "Qu©y g¸nh qua đồng ruộng" đến "khi góa bụa về già". GVG: +Gi¶i nghÜa c¸c tõ khã + §¹i ý  Đoạn hai còn lại thương cô bị đánh đập, anh càng khẳng định mối tình tha thiết, bền chặt của mình. => B»ng lêi tiÔn dÆn ®o¹n trÝch lµm næi bËt t©m trạng xót thương của chàng trai nỗi đau khổ tuyệt vọng của cô gái. Đồng thời khẳng định khát vọng II. néi dung chÝnh h¹nh phóc, t×nh yªu chung thñy, cña chµng trai víi 1. T©m tr¹ng, t×nh c¶m cña c« g¸i. chµng trai khi tiÔn dÆn. GVH: Toµn bé ®o¹n trÝch lµ - Lêi cña chµng trai. C« g¸i chØ hiÖn ra qua lêi cña lêi cña ai ? chµng trai nghÜa lµ qua c¶m nhËn cña chµng trai. - Chµng trai c¶m nhËn nçi ®au khæ tuyÖt väng cña c« g¸i: "Võa ®i võa ngo¶nh l¹i. Võa ®i võa ngo¸i tr«ng…" GVH: H·y ph©n tÝch diÔn biÕn Chµng trai nh­ thÊy ®­îc c« g¸i vÉn nuèi tiÕc, chê tâm trạng của cô gái khi cô về đợi, nuôi hi vọng với tâm trạng "chân bước xa lòng nhµ chång ? càng đau càng nhớ". Cô buộc phải lấy người mình kh«ng yªu lµm sao tr¸nh khái nçi buån ®au. C« "ngo¶nh l¹i", "ngo¸i tr«ng", "lßng cµng ®au cµng nhí" v× nghÜ tíi mèi t×nh lì hÑn cña m×nh. C« nh­ muèn thu tÊt c¶ nh÷ng kØ niÖm cña mèi t×nh Êy, những con đường lên nương, lối mòn xuống núi, đường qua suối… Tất cả vẫn còn đây mà lòng người phải cách xa. Mỗi bước cô là nỗi đau ghìm xé "chân bước xa lòng càng đau càng nhớ". GVH: C« g¸i qua lêi cña "Em tới rừng cà ngắt lá cà ngồi đợi, chµng trai ®i qua nh÷ng ®©u? Tíi rõng l¸ ngãn ngãng tr«ng". Hãy phân tích giá trị biểu Cử chỉ chờ, đợi ngóng trông diễn tả tâm trạng đau c¶m cña h×nh ¶nh Êy ? khæ nh­ cè b¸m vÝu lÊy mét c¸i g×. MÆt kh¸c ít cay, cà đắng và độc địa thay "lá ngón" gợi ra tâm trạng đầy cay đắng của cô gái và sự chờ đợi mà thôi. Đây còng lµ t©m tr¹ng ®au khæ cña chµng trai khi tiÔn c« gái về nhà chồng. Cảnh đã thể hiện tình cảm của con người. GVH: Chàng trai còn thể hiện - Chàng trai khẳng định tấm lòng thủy chung t©m tr¹ng g× ? cña m×nh. Chµng trai nãi víi c« g¸i: "Xin h·y cho anh kÒ vãc m¶nh,. Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(10)</span> TuÇn 10. TiÕt thø: 28,29,30.. GVH: Chµng trai cßn thÓ hiÖn. t©m tr¹ng g× ?. "Đôi ta yêu nhau, đợi đến th¸ng N¨m lau në, Đợi mùa nước đỏ cá về, §îi chim t¨ng lã hãt gäi hÌ, Kh«ng lÊy ®­îc nhau mïa h¹, ta sẽ lấy nhau mùa đông, Kh«ng lÊy ®­îc nhau thêi trÎ, ta sÏ lÊy nhau khi go¸ bôa vÒ giµ".. 2. Cử chỉ, lời lẽ hành động cña chµng trai khi thÊy c« g¸i ë nhµ chång.. Ngµy so¹n: 04/11/2006. Quấn quanh vai ủ lấy hương người Cho mai sau löa x¸c ®­îm hái Mét l¸t bªn em thay lêi tiÔn dÆn!" Người Thái có tục hỏa táng. Khi thiêu xác, họ đốt theo cái áo, cái khăn hoặc mấy sợi tóc của người thân yêu nhất để hơi của người thân khiến họ không cô đơn, xác sẽ cháy đượm, hồn siêu thoát. Chàng trai mượn hương người yêu từ lúc này vì suốt đời anh không còn ai yêu thương hơn để lúc chết, xác nhờ có hương của người yêu mà cháy đượm. Chàng trai đã khẳng định tấm lòng thủy chung của mình, t×nh yªu cña m×nh. - Anh đã động viên cô gái "Con nhá h·y ®­a anh ½m. BÐ xinh h·y ®­a anh bång, Cho anh bế con dòng đừng ngượng, Nựng con rồng, con phượng đừng buồn". "Con nhỏ… con phượng" là chỉ con của cô gái với người khác được anh yêu quý như con đẻ của mình. Câu thơ còn có ý nghĩa đề cao dòng giống của đứa trẻ để vừa lòng mẹ nó. Động viên, an ủi đấy mà vẫn có gì xót xa đến tận gan ruột của chàng trai. - Không chỉ động viên, an ủi cô gái, chàng trai đã ước hẹn chờ đợi cô gái trong mọi thời gian, mäi t×nh huèng. - Thời gian luân chuyển "tháng năm lau nở, nước đỏ cá về" đến cả âm thanh quen thuộc "chim tăng ló hãt gäi hÌ". TÊt c¶ g¾n bã, gÇn gòi víi cuéc sèng con người. Bước đi của thời gian còn khẳng định sự chờ đợi của chàng trai tính bằng mùa, bằng vụ và tăng lên tính bằng cả đời người. Rõ ràng lời tiễn của chàng trai xoay quanh một chữ đợi. - Chờ đợi là tình nghĩa thủy chung của chàng trai với cô gái. Tình yêu của họ là bất tử, song chờ đợi còng cã nghÜa lµ chÊp nhËn cuéc sèng hiÖn t¹i chØ còn hi vọng ở tương lai, thể hiện sự bất lực trước tập tục, chấp nhận hôn nhân do cha mẹ định đoạt. - Chàng trai đã đưa cô gái đến tận nhà chồng và, chứng kiến cảnh cô bị gia đình nhà chồng hµnh h¹. "Em ng· l¨n chiªng c¹nh miÖng cèi lîn dòi. Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(11)</span> TuÇn 10. TiÕt thø: 28,29,30.. Ngµy so¹n: 04/11/2006.. Em ngã lăn đùng liền bên mạng lợn vầy Ngã không kịp chống kịp gượng". - Theo phong tôc hån nhiªn vµ giµu nh©n v¨n cña người Thái nếu hai người yêu nhau mà không lấy ®­îc nhau hä sÏ thµnh anh, em bÌ b¹n, gÇn th× thØnh tho¶ng th¨m nhau, xa x«i th× hµng n¨m cã phiªn chî t×nh hä t×m vÒ chî gÆp gì chia sÎ vui buån cïng GVH: Em h·y ph©n tÝch ®o¹n nhau. Chµng trai trong ®o¹n trÝch nµy chøng kiÕn cảnh cô gái bị gia đình nhà chồng hành hạ. th¬ nµy ? Anh c¶m th«ng s¨n sãc c« b»ng lêi lÏ vµ hµnh động chia sẻ hết mực yêu thương. DËy ®i em, dËy ®i em ¬i! DËy rò ¸o kÎo bä, => §©y lµ lêi chµng trai cïng víi c¸i nh×n xãt xa DËy phñi ¸o kÎo lÊm! §Çu bï anh ch¶i cho, thương cảm. Người đọc hình dung ra cô gái áo lấm, Tãc rèi ®­a anh bói hé. đầu bù, tóc rối đau đớn vì bị đánh đập hành hạ. Đó Anh chặt tre về đốt gióng đầu, là tình cảnh đáng thương, là tiếng kêu cứu về quyền Chặt tre dày, anh hun gióng sống của người phụ nữ, gợi bao nhiêu nỗi thương c¶m xãt xa. Nh÷ng tiÕng gäi tha thiÕt "dËy ®i dËy ®i gi÷a… em ¬i!" cïng víi cö chØ ©n cÇn "®Çu bï anh ch¶i cho, tãc rèi anh bói hé" cïng víi sù ch¨m sãc "anh hun giãng gi÷a, lam èng thuèc nµy em uèng khỏi đau". Đây là cử chỉ, lời nói và hành động của tình yêu thương. Lời nói đó còn ẩn chứa nỗi xót xa, đau đớn hơn cả nỗi đau mà cô gái phải chịu. Lời lẽ đó thấm nhuần tình cảm nhân đạo đối với số phận GVH: Lời tiễn dặn của chàng người con gái và những phụ nữ Thái xưa. trai ë ®o¹n cuèi nµy ®­îc thÓ hiÖn nh­ thÕ nµo ? - Lêi tiÔn dÆn cña chµng trai thÓ hiÖn t×nh yªu Về với người ta thương thuở cũ, nồng nàn mãnh liệt của anh: Chết ba năm hình còn treo đó; - Chàng trai khẳng định với cô gái sống chết cùng Chết thành sông, vục nước có nhau. Từ chết được lặp lại sáu lần cũng là sáu lần anh khẳng định sự gắn bó, không thể sống xa nhau. uèng m¸t lßng, Chết thành đất, mọc dây trầu Hãy sống cùng nhau đến lúc chết. Dẫu có phải chết, còng chÕt cïng nhau. Thªm mét lÇn ta b¾t gÆp t×nh xanh th¼m, ChÕt thµnh bÌo, ta tr«i næi ao yªu thñy chung, son s¾t cña nh÷ng chµng trai, c« g¸i Th¸i. §©y lµ x· héi v¹n ¸c víi nhiÒu bÊt c«ng v« lÝ chung, Chết thành muôi, ta múc xuống đang đè nặng lên kiếp sống con người. Đồng tiền và sự giàu sang đã phá hoại hạnh phúc con người. cïng b¸t, ChÕt thµnh hån chung mét m¸i song song.. Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(12)</span> TuÇn 10. TiÕt thø: 28,29,30.. Ngµy so¹n: 04/11/2006.. GVH: Lêi chµng trai cßn thÓ =>Lêi chµng trai thÓ hiÖn kh¸t väng gi¶i phãng. hiÖn nh­ thÕ nµo ? Yêu nhau, yêu trọn đời gỗ cứng, Yêu nhau, yêu trọn kiếp đến giµ, Ta yêu nhau tàn đời gió không rung, kh«ng chuyÓn, Người xiểm xui, không ngoảnh, kh«ng nghe.. ®­îc sèng trong t×nh yªu. - Hai tiếng yêu trọn đời, yêu trọn kiếp là sự khẳng định quyết tâm trước sau như một không gì có thể thay đổi. Gió không bao giờ ngừng. Song dẫu gió có thể ngừng (tàn đời gió) thì tình yêu của chàng trai và cô gái cũng không bao giờ thay đổi. Đây cũng là kh¸t väng tù do, kh¸t väng ®­îc sèng trong t×nh yêu. Khát vọng ấy như khắc vào gỗ, tạc vào đá, bền vững đến muôn đời.. GVH: So s¸nh gi÷a hai lêi tiÔn. - Lêi tiÔn dÆn ®Çu thÓ hiÖn:  Chµng trai c¶m nhËn nçi ®au khæ tuyÖt väng cña c« g¸i, còng lµ nçi ®au khæ cña chµng trai. Anh khẳng định tấm lòng thủy chung, động viên, an ủi cô gái. ước hẹn chờ đợi cô gái trong mọi thời gian, mäi t×nh huèng. - Lêi tiÔn dÆn sau: - Sù c¶m th«ng s©u s¾c, chia sÎ víi c« b»ng lêi lÏ =>"Lời tiễn dặn" là tiếng nói nhất mực yêu thương, thể hiện khát vọng giải chứa chan tình cảm nhân đạo, phóng, khát vọng tự do được sống trong tình yêu. khát vọng đòi quyền sống cho con người. Từ đó hiểu được vì Lời tiễn dặn đầu tập trung trong một chữ "đợi" sao đồng bào Thái rất yêu quý thì lời tiễn dặn sau tập trung trong một chữ say mê, coi tiễn dặn người yêu "cùng". Cả hai lời tiễn dặn thể hiện sự phát triển là niềm tự hào của dân tộc. tâm trạng thủy chung, ước hẹn, chờ đợi cùng Người Thái có câu '"Hát tiễn nhau vươn đến khát vọng tự do, khát vọng giải dÆn lªn, gµ Êp ph¶i bá æ, c« g¸i phãng. Lêi tiÔn dÆn nghiªng vÒ lêi dÆn dß mang quên hái rau, anh đi cày quên sắc thái tình cảm nhưng đồng thời cũng bộc lộ tư tưởng tiến bộ. Đó là phơi bầy thực chất của xã hội cµy". phong kiÕn miÒn nói x­a. Mét x· héi ng¨n cÊm III. Cñng cè toa chiÕt (Tßa  khãa, chiÕt  ®Ëp vì) t×nh c¶m con người. + Chó ý c¸c yÕu tè nghÖ thuËt. . - H×nh ¶nh ®Ëm mµu s¾c thiªn nhiªn nói rõng diÔn đạt tình cảm. Lối diễn đạt đó chỉ có trong thơ văn c¸c d©n téc thiÓu sè mang mµu s¾c thiªn nhiªn phong phó hïng vÜ, võa méc m¹c võa giµu chÊt th¬. dÆn cña chµng trai ?. Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(13)</span>