Quy trình dạy kể chuyện lớp 4 và lớp 5 theo phương pháp tích cực lấy học sinh làm trung tâm

<span class='text_page_counter'>(1)</span>A- phÇn më ®Çu 1) Lý do chọn đề tài: Môc tiªu gi¸o dôc tiÓu häc hiÖn nay lµ "h×nh thµnh cho häc sinh nh÷ng c¬ së ban đầu cho sự phát triển đúng đắn và lâu dài về tình cảm, trí tuệ, thể chất và các kỹ năng cơ bản để học tiếp trung học hoặc đi vào cuộc sống lao động" Muốn thực hiện được mục tiêu đã đặt ra thì nhất thiết ở các trường cần dạy đủ và dạy tốt tất cả 9 môn học bắt buộc trong chương trình quy định. Trong hệ thống môn học bắt buộc đó, Tiếng Việt là môn học rất quan trọng, nó được coi là môn học công cụ để học tốt các môn học khác. Tiếng Việt gồm nhiều phân môn trong đó có phân môn kể chuyện. Các phân môn Tiếng Việt có quan hệ chÆt chÏ víi nhau, häc tèt ph©n m«n nµy sÏ gãp phÇn häc tèt c¸c ph©n m«n kh¸c. Với kể chuyện, nói đến vị trí, vai trò của nó trước hết ta phải nói nó là một món ăn tinh thần không thể thiếu được trong cuộc sống mà đặc biệt là với trẻ em. Các em rất thích nghe kể chuyện, từ 3- 4 tuổi các em đã được nghe những lời kể của bà , của mẹ, của cô giáo. Niềm say mê chuyện càng ngày càng lớn dần cùng độ tuổi các em. Tuy đã biết đọc, biết viết nhưng trẻ vẫn thích nghe kể chuyện. Mỗi câu chuyện lạ, mỗi tình huống hấp dẫn đều có sức thu hút mạnh mẽ sự chú ý của các em. Do đó môn kể chuyện có trong chương trình tiểu học trước tiên là để thoả mãn nhu cầu muốn nghe chuyện của các em. Nhưng bên cạnh đó, kể chuyện còn là một phương tiện giáo dục rất quan trọng và rất có hiệu quả. Qua mỗi bài kể chuyện tất cả những hiểu biết của các em về từ ngữ, ngữ pháp, khả năng nghe, đọc, nói, viết Tiếng Việt, vốn hiểu biết về cuộc sống... đều được vận dụng một cách hợp lý, sáng t¹o. §Æc biÖt lµ qua kÓ chuyÖn mµ kü n¨ng nghe vµ nãi ®­îc rÌn luyÖn nhiÒu h¬n. Kể chuyện giúp cho các em biết diễn đạt vấn đề một cách trôi chảy, lưu loát, biết biến câu chuyện được nghe (hoặc đọc), thành sản phẩm của mình để kể lại. Mặt kh¸c qua kÓ chuyÖn mµ gi¸o dôc t×nh c¶m cho c¸c em, gióp c¸c em biÕt ph©n biÖt rõ ràng giữa yêu và ghét, giữa thích hay không thích....biết sống có lý tưởng, vươn tới cái đẹp và hành động vì cái đẹp. Nhiệm vụ của môn kể chuyện ở tiểu học là: Bồi dưỡng tâm hồn trẻ, gãp phÇn h×nh thµnh nh©n c¸ch vµ c¶m xóc thÈm mü lµnh m¹nh, lµm giµu thªm vèn sèng vµ vèn hiÓu biÕt cña trÎ, ph¸t triÓn t­ duy vµ n©ng cao tr×nh độ Tiếng Việt cho trẻ, làm phong phú vốn từ ngữ - giúp các em làm quen với - 1 - GiaoAnTieuHoc.com.

<span class='text_page_counter'>(2)</span> c¸ch øng xö ng«n ng÷ trong nhiÒu lÜnh vùc gi¸o tiÕp kh¸c nhau, c¶m nhËn được cái hay cái đẹp của Tiếng Việt. Víi môc tiªu gi¸o dôc vµ vÞ trÝ, vai trß, nhiÖm vô cña m«n kÓ chuyÖn nh­ vậy, làm thế nào để nâng cao chất lượng giờ dạy kể chuyện? Liệu có một giải pháp hữu hiệu nào để các giờ kể chuyện luôn hấp dẫn và lôi cuốn hứng thú của các em không? đó là điều tôi cũng như nhiều người làm công tác giáo dục rất băn khoăn và lo nghÜ. ChÝnh v× vËy mµ t«i chän kinh nghiÖm "Quy tr×nh d¹y kÓ chuyÖn líp 4 vµ lớp 5 theo phương pháp tích cực lấy học sinh làm trung tâm". Với mong muốn góp một phần nhỏ bé vào việc đổi mới phương pháp, nâng cao chất lượng dạy học môn kÓ chuyÖn. 2) Mục đích nghiên cứu: - Góp phần tìm ra biện pháp nhằm nâng cao chất lượng môn kể chuyện ở lớp 4 - 5 theo phương pháp tích cực, lấy học sinh làm trung tâm. - §Ò xuÊt quy tr×nh d¹y kÓ chuyÖn míi cho líp 4 - 5. 3) NhiÖm vô nghiªn cøu: - Nghiên cứu lý luận về dạy học theo hướng tích cực lấy học sinh làm trung tâm. - T×m hiÓu thùc tÕ viÖc d¹y m«n kÓ chuyÖn ë líp 4 - 5. - Từ đó đề xuất quy trình dạy học mới - "Quy trình dạy môn kể chuyện lớp 4 - 5 theo phương pháp tích cực, lấy học sinh làm trung tâm".. - 2 - GiaoAnTieuHoc.com.

<span class='text_page_counter'>(3)</span> B - PhÇn néi dung Chương I: Cơ sở lý luận 1) C¬ së v¨n häc: 1.1. §Æc tr­ng c¬ b¶n cña truyÖn Truyện kể trong chương trình tiểu học chính là tác phẩm văn học. Do đó truyện kể mang đầy đủ đặc trưng cơ bản của một tác phẩm truyện. Bao gồm : - Truyện được sáng tác chủ yếu bằng văn xuôi để miêu tả cuộc sống một cách sinh động trên cơ sở tình tiết của cốt truyện. - Truyện có nhân vật và người kể : Trong truyện thường xuất hiện nhân vật chÝnh, nh©n vËt phô, nh©n vËt tÝch cùc, nh©n vËt tiªu cùc,... - Truyện phải có lời kể. Lời kể đi đôi với việc lựa chọn ngôn ngữ, điệu bộ cho phï hîp víi néi dung truyÖn lµm cho truyÖn thªm hÊp dÉn. - Nói đến truyện là nói đến hư cấu . Chính đặc điểm này mới làm cho câu chuyện thêm sinh động, hấp dẫn. 1.2. Chøc n¨ng v¨n häc cña truyÖn. - Chức năng nhận thức và dự báo. Giúp người đọc hiểu sâu thêm về cuộc sống. Qua truyện, người đọc có thể nhận ra những biến động của lịch sử, xã hội. - Chøc n¨ng thÈm mü vµ gi¶i trÝ: Khi ph¶n ¸nh cuéc sèng, truyÖn kÓ cã chøc n¨ng lµm tho¶ m·n nhu cÇu vÒ cái đẹp, trau dồi năng lực và thị hiếu thẩm mỹ cho con người. Cái đẹp trong truyện là cái đẹp được chọn lọc có tính chất điển hình, có chất lượng cao và mới mẻ hơn đời thường, nó có khả năng nuôi dưỡng những cảm xúc thẩm mỹ cho con người, giúp con người có khả năng hành động, sáng tạo hướng tới cái đẹp. Ngoài ra, truyện còn đem đến cho con người khoái cảm thưởng thức, tiếp nhận. Đó chính là chức n¨ng gi¶i trÝ cña truyÖn. - Chøc n¨ng giao tiÕp vµ gi¸o dôc: Văn học giáo dục con người bằng tư tưởng, tình cảm, tính cách nhân vật. Mỗi câu chuyện có một sự tác động theo một xu hướng đạo đức khác nhau, song đều nhằm hoàn thiện con người. Đối với trẻ em mỗi bài học đạo đức rút ra từ câu chuyện đều có tính giáo dục rất lớn. Truyện giúp các em biết trách cái xấu, hướng tới cái đẹp. Qua việc đọc truyện, kể chuyện, chức năng giao tiếp của các em được h×nh thµnh . 2) Nh÷ng c¬ së t©m lý, gi¸o dôc: 2.1. Các nhà tâm lý khẳng định các em là những thực thể hồn nhiên, vô tư, tiềm tàng một khả năng của mình do người lớn tổ chức. Tiếp xúc với thế giới xung - 3 - GiaoAnTieuHoc.com.

<span class='text_page_counter'>(4)</span> quanh các em biết nhận xét, đánh giá theo chuẩn mực của các em. Tất cả hiện tại, tương lai đối với các em đều rất đơn giản và bí ẩn, bởi vậy mà các em rất thích nghe kÓ chuyÖn. Đối với các em, đến với truyện như đến với sự ly kỳ, hấp dẫn. Nghe kể chuyện là nhu cầu không thể thiếu được đối với các em, bởi truyện có ảnh hưởng rất lớn đến sự biến đổi tâm lý. Trong sự biến đổi đó, đáng chú ý hơn cả là các thao tác tư duy dần dần được hình thành. ở lứa tuổi 6 đến 11, 12 tuổi các em có khả năng tư duy sáng tạo và tư duy tưởng tượng phong phú đa dạng. Chính những khả năng đó lµm cho c¸c em cã mét c¶m xóc thùc sù, biÕt vui, buån, yªu, ghÐt nh÷ng h×nh ¶nh do chính mình tưởng tượng ra. Mặt khác, các em còn có khả năng cảm thụ cái hay, cái đẹp của truyện, biết đánh giá nó và lựa ngôn ngữ thích hợp để kể lại . 2.2. C¬ së gi¸o dôc: Lứa tuổi từ 6 đến 11, 12 là lứa tuổi nhân cách đang hình thành. Do đó, giáo dục trẻ trong nhà trường luôn là vấn đề phải được quan tâm. Có nhiều hình thức giáo dục trẻ song giáo dục trẻ bằng văn học, đặc biệt qua c¸c t¸c phÈm truyÖn lµ h×nh thøc dÔ ®i vµo t©m hån trÎ nhÊt. Tuy nhiªn, cÇn cã phương pháp sử dụng nó sao cho hợp lý và khoa học là việc làm khó, bởi mỗi câu chuyện nó chứa đựng một tình huống và một bài học đạo đức riêng, vấn đề quan trọng là người dạy phải giúp các em rút ra được điều cần học tập. Mặc dù vậy, trẻ em vốn thông minh, giàu tưởng tượng nên các em dễ hoà nhập với nhân vật, cốt truyện để tìm ra cái hay, cái đẹp trong đó. Đến với tác phẩm các em sẽ thấy thế giới xung quanh như đẹp hơn, sống động hơn. Sống với cái đẹp, cái tốt trong truyện, trẻ em sẽ từng bước vươn tới những ước mơ đẹp đẽ, những tình cảm cao quý, những việc làm đáng khen. Đây chính là chức năng giáo dục của truyện được dùng để hướng các em vươn tới cái Chân - Thiện - Mỹ. Các em biết tự điều chỉnh mình để trở thành người có nhân cách hoàn thiện . 3) Đổi mới phương pháp dạy học. 3.1. Phương pháp dạy học truyền thống; Với phương pháp dạy học này chủ yếu là giáo viên thuyết trình giảng giải. ThÇy gi¸o tr×nh bµy nh÷ng kiÕn thøc cã s½n b»ng vèn kinh nghiÖm cña m×nh, trß thụ động tiếp thu bài học, trò chỉ nghe và ghi nhớ những điều giáo viên đã giảng. Gi¸o ¸n ®­îc thiÕt kÕ theo ®­êng th¼ng chung cho c¶ líp, lªn líp gi¸o viªn tr×nh bày những vấn đề đã chuẩn bị. - 4 - GiaoAnTieuHoc.com.

<span class='text_page_counter'>(5)</span> Hình thức dạy học này chỗ ngồi của học sinh luôn cố định, được tiến hành ở trong phòng học, bảng đen là nơi thu hút sự chú ý của học sinh. Thầy giáo độc quyền đánh giá kết quả của học sinh. * Nhược điểm của phương pháp dạy học truyền thống: Không phát huy tính chủ động sáng tạo và khả năng tư duy của học sinh, làm ảnh hưởng đến sự phát triÓn tù nhiªn cña c¸c em. 3.2. Phương pháp dạy học tích cực lấy học sinh làm trung tâm. Với phương pháp dạy học này, trò tự mình tìm ra kiến thức dưới sự tổ chức, hướng dẫn của thầy, trò chủ động thực hiện các hoạt động học. Trong giờ học hình thức đối thoại được sử dụng nhiều. Học sinh được tiến hành đối thoại với bạn, với thầy, có thể hợp tác với bạn để học. Thầy hướng dẫn học sinh cách làm, cách học, cách giải quyết vấn đề, học sinh tự tìm ra kiến thức, tự đánh giá, điều chỉnh. * Ưu điểm của phương pháp này là học sinh phát triển cao hơn về mặt nhận thức và sáng tạo. Trong các hoạt động các em luôn được chủ động tự tìm ra cái mới. Nh­ vËy sÏ ph¸t huy ®­îc trÝ th«ng minh vµ kh¶ n¨ng cßn tiÒm Èn ë c¸c em. 3.3. Phương pháp dạy học tích cực với việc dạy môn kể chuyện: §Æc thï chÝnh cña m«n kÓ chuyÖn lµ viÖc kÓ c©u chuyÖn (gi¸o viªn kÓ - häc sinh kể). Dạy học theo phương pháp tích cực yêu cầu giáo viên phải kể chuyện một c¸ch hÉp dÉn b»ng ng÷ ®iÖu thÝch hîp víi tõng c©u chuyÖn, tõng nh©n vËt trong chuyện...để thu hút sự chú ý của các em để từ đó các em học tập cách kể chứ không phải đọc truyện cho học sinh nghe. Học sinh, sau khi nghe kể , phải biết kể lại câu chuyện sinh động , hấp dẫn bằng ngôn ngữ riêng của mình . Có thể kể dưới nhiều h×nh thøc: kÓ theo lêi t¸c gi¶, kÓ theo lêi nh©n vËt, kÓ ph©n vai... ViÖc tæ chøc líp học không nhất thiết ở trong lớp học mà có thể ở chỗ nào đó thích hợp có tác dụng t¹o t©m thÕ tho¶i m¸i cho häc sinh. Khi kÓ chuyÖn gi¸o viªn kh«ng yªu cÇu häc sinh kể một cách trung thành với nội dung của sách mà có thể thay lời, đảo ý nhưng phải toát lên được nội dung cốt truyện đã nghe. Với phương pháp dạy học này, yêu cầu cả giáo viên và học sinh phải nghiên cứu kỹ trước nội dung câu chuyện, hiểu truyện để từ đó mà tìm ra cách kể cho phù hợp. Chương II: T×m hiÓu thùc tÕ viÖc d¹y häc m«n kÓ chuyÖn líp 4 - 5 ë trường tiểu học hiện nay. 1) T×m hiÓu t×nh h×nh häc cña häc sinh ( dïng phiÕu - phô lôc). - 5 - GiaoAnTieuHoc.com.

<span class='text_page_counter'>(6)</span> Qua tìm hiểu tôi được biết, các em rất thích học môn kể chuyện thích đọc truyện. Đối với các em được đến với truyện như đến với một thế giới huyền diệu, bëi vËy c¸c em thÝch nhÊt lµ truyÖn cæ tÝch. C¸c em thÝch lo¹i truyÖn nµy mét lý do rất đơn giản là nó hay và hấp dẫn, có nhiều tình tiết ly kỳ. Chẳng hạn như truyện "TÊm C¸m": TÊm bÞ h¹i chÕt ho¸ thµnh chim Vµng Anh. Chim bÞ h¹i chÕt , chç ch«n l«ng mäc lªn c©y xoan... Cã thÓ nãi, nh÷ng t×nh tiÕt biÕn ho¸ ly kú cã ë truyÖn cæ tÝch mµ ë truyÖn kh¸c kh«ng thÓ cã ®­îc hoÆc chØ cã rÊt Ýt. Các em thích đọc nhiều truyện và thích mỗi tuần có nhiều tiết kể chuyện. Trong giờ kể chuyện, các em thích nghe cô kể hơn là cô giáo đọc truyện vì cô giáo kể hẫp dẫn hơn đọc. Thích nghe kể nhưng các em không thích kể lại chuyện cho người khác nghe. Nếu được gọi các em chỉ kể theo gợi ý của giáo viên chứ chưa kể l¹i ®­îc c¶ ®o¹n dµi hay c¶ c©u chuyÖn mét c¸ch tr«i ch¶y. Nguyªn nh©n lµ do c¸c em ít thâm nhập truyện vì vậy mà các em chưa kịp hiểu chuyện và tổng hợp ý để kể l¹i sau khi nghe c« gi¸o kÓ. MÆt kh¸c kü n¨ng kÓ cña c¸c em ch­a ®­îc rÌn luyÖn nhiÒu nªn c¸c em ng¹i kÓ. Mặc dù vậy, bên cạnh đó vẫn có một số em biết kể lại truyện một cách trôi chảy, hấp dẫn, biết nhập vai của nhân vật trong truyện để kể lại. Như vậy ta thấy r»ng, trong c¸c em vÉn cßn chøa mét kh¶ n¨ng tiÒm tµng vÒ kÓ chuyÖn mµ ta ch­a gióp c¸c em khai th¸c hÕt. NÕu nh­ cã sù ®Çu t­ nhiÒu h¬n vÒ thêi gian, c«ng søc vµ phương pháp dạy thích hợp thì chắc chẵn các em sẽ rèn luyện được kỹ năng kể chuyÖn hay h¬n , hÊp dÉn h¬n. 2) Việc dạy môn kể chuyện ở trường tiểu học hiện nay. Qua tìm hiểu tôi được biết hầu hết giáo viên đều xác định đúng vai trò, trách nhiệm của mình đối với học sinh. Song với riêng phân môn kể chuyện thì chưa có sự quan tâm đúng mức vì họ cho rằng kể chuyện chỉ để giải trí cho các em, còn nhiều môn khác quan trọng hơn cần đầu tư nhiều. Do đó, sự chuẩn bị của giáo viên và học sinh không chu đáo dẫn đến tiết dạy, học kể chuyện không đạt được kết quả nh­ mong muèn. Thùc tÕ cho thÊy nhiÒu gi¸o viªn rÊt ng¹i d¹y tiÕt kÓ chuyÖn trong c¸c giê thao gi¶ng, dù giê th¨m líp v× sî kh©u kÓ chuyÖn kh«ng hÊp dÉn, kh«ng biÕt khai thác đầy đủ nội dung ý nghĩa để rút ra bài học đạo đức cho học sinh và rất ít học sinh biÕt kÓ l¹i c©u chuyÖn mét c¸ch tr«i ch¶y, m¹ch l¹c. §èi víi nh÷ng gi¸o viªn cã t©m huyÕt víi nghÒ vµ dµy d¹n kinh nghiÖm th× họ cho rằng kể chuyện là một môn học hấp dẫn, thú vị nhưng làm sao để khai thác - 6 - GiaoAnTieuHoc.com.

<span class='text_page_counter'>(7)</span> và chuyển tải hết nội dung, ý nghĩa câu chuyện đến với học sinh là cả một vấn để khó. Đó chính là vấn đề nan giải mà chúng ta cần tháo gỡ. 3) Quy tr×nh d¹y häc m«n kÓ chuyÖn hiÖn nay. Quy trình được tiến hành 4 bước: Bước 1: Giáo viên ổn định lớp, kiểm tra sỹ số, cho học sinh hát . Bước 2: Kiểm tra bài cũ: C¨n cø vµo t×nh h×nh cña líp gi¸o viªn gäi kho¶ng vµi em nh¾c l¹i kiÕn thøc cò b»ng c¸ch: - Nh¾c tªn truyÖn. - KÓ mét ®o¹n chuyÖn vµ t×m c¸c nh©n vËt. - Nêu bài học đạo đức rút ra từ truyện. Bước 3: Bài mới: a) Giíi thiÖu truyÖn ( trùc tiÕp hoÆc gi¸n tiÕp). b) Gi¸o viªn kÓ (kÕt hîp gi¶i nghÜa tõ khã). c) Tãm t¾t truyÖn: - Tãm t¾t c¸c chi tiÕt chÝnh cña truyÖn; + C¸c nh©n vËt (tÝnh c¸ch). + KÕt qu¶, bµi häc. d) Häc sinh luyÖn kÓ: - Giáo viên hướng dẫn cho học sinh cách kể. - Gi¸o viªn gäi häc sinh kÓ c¸ nh©n (kÓ tõng do¹n, theo c©u hái, c¶ truyÖn). - Häc sinh kÓ c¸ nh©n kÕt hîp tr¶ lêi c©u hái vÒ néi dung. Bước 4: Củng cố, tổng kết, dặn bài. - Nh¾c l¹i bµi häc. - DÆn dß phÇn chuÈn bÞ bµi sau. - Häc sinh ghi ®Çu bµi vµo vë. Với quy trình này, nó đã trở thành nếp quen thuộc trong giáo viên và học sinh nên nó đơn giản, dễ thực hiện song chưa đảm bảo phát huy hết tính tích cực, chủ động, sáng tạo của học sinh. Qua thực tế ta thấy rằng, cần có một quy trình và phương pháp dạy kể chuyÖn míi h¬n, phï hîp víi yªu cÇu gi¸o dôc hiÖn nay. - 7 - GiaoAnTieuHoc.com.

<span class='text_page_counter'>(8)</span> Chương III: Đề xuất quy trình dạy học mới theo phương pháp tích cực, lÊy häc sinh lµm trung t©m. 1) C¸c nguyªn t¾c x©y dùng quy tr×nh 1.1. Nguyên tắc đảm bảo tính khoa học. Quy trình phải đảm bảo tính logic, khoa học, thống nhất trên cơ sở lý luận về phương pháp tích cực lấy học sinh làm trung tâm. 1.2. Nguyên tắc đảm bảo tính tích hợp. Cần tạo ra được mối tương quan giữa bài kể chuyện với bài học khác hỗ trợ cho việc học các bài học khác có chất lượng. 1.3. Nguyên tắc đảm bảo tính nghệ thuật: Quy tr×nh d¹y kÓ chuyÖn cÇn ph¶i gióp häc sinh hiÓu ®­îc néi dung t¸c phẩm, cảm nhận được cái hay, cái đẹp của truyện. 1.4. Nguyên tắc đảm bảo tính đồng loạt, tính cá thể và tính thời đại: Dạy kể chuyện phải dựa trên cơ sở tính đồng loạt, khái quát của bộ môn song cần có những nét riêng theo khối lớp để phát huy khả năng của học sinh. 2) Mục đích xây dựng quy trình. - Ph¸t triÓn kü n¨ng nãi vµ nghe cho häc sinh gióp häc sinh kÓ l¹i c©u chuyÖn đã học, đã nghe ở những mức độ khác nhau. + TËp dùng l¹i c©u chuyÖn theo c¸c vai kh¸c nhau. BiÕt sö dông c¸c yÕu tè phô trî trong giao tiÕp nh­ nÐt mÆt, cö chØ, ®iÖu bé... + BiÕt theo dâi c©u chuyÖn b¹n kÓ, nªu ý kiÕn bæ sung, nhËn xÐt. - Nâng cao sự cảm nhận về hiện thực đời sống qua nội dung câu chuyện. - Bồi dưỡng tình cảm tốt đẹp trau dồi hứng thú đọc và kể chuyện đem lại niÒm vui tuæi th¬ trong häc tËp m«n TiÕng ViÖt. 3) §Ò xuÊt quy tr×nh. I/ KiÓm tra bµi cò.. Học sinh kể lại một đoạn câu chuyện đã học ở tiết trước giáo viên nhận xét, cñng cè thªm vÒ néi dung hoÆc ý nghÜa c©u chuyÖn. II/ D¹y bµi míi.. 1) Giíi thiÖu bµi. - Gi¸o viªn nªu yªu cÇu cña tiÕt häc 2) Gi¸o viªn kÓ chuyÖn - Gi¸o viªn kÓ mÉu toµn bé c©u chuyÖn (cã thÓ kÕt hîp tranh minh ho¹). 3) Hướng dẫn kể chuyện - 8 - GiaoAnTieuHoc.com.

<span class='text_page_counter'>(9)</span> - Hướng dẫn học sinh kể chuyện theo từng đoạn (nếu có đoạn) hoặc cả chuyện dưới hình thức : Tập kể theo nhóm : đôi, ba... - Học sinh đại diện các nhóm kể trước lớp (có thể yêu cầu học sinh cùng nhóm kÓ tiÕp søc hoÆc hç trî cho b¹n khi b¹n cßn gÆp khã kh¨n khi kÓ). - Các nhóm khác nhận xét đánh giá bổ sung. - Thi đua giữa các nhóm xem nhóm nào kể đạt yêu cầu hay hơn. - Hướng dẫn học sinh dựng lại câu chuyện theo lối phân vai hoặc kể có sáng t¹o, nhËn xÐt, nªu c¶m nghÜ.... III/ Cñng cè - DÆn dß:. L­u ý vÒ néi dung ý nghÜa c©u chuyÖn, vÒ c¸ch kÓ chuyÖn, nªu yªu cÇu kÓ chuyÖn ë nhµ. * L­u ý: Giáo viên cần tế nhị khi hướng dẫn học sinh kể chuyện. Nếu có em đang kể bỗng lúng túng vì quên chuyện giáo viên có thể nhắc nhẹ nhành để em đó nhớ lại c©u chuyÖn. NÕu cã em kÓ thiÕu chÝnh x¸c, còng kh«ng nªn ng¾t lêi th« b¹o. ChØ nhËn xÐt khi các em đã kể xong. Nên động viên, khuyến khích để các em kể tự nhiên, hồn nhiên như đang kể cho anh, chÞ em nghe ë nhµ. * Cần động viên các em kể với giọng và điệu bộ thích hợp, làm cho câu chuyện trở nên sinh động. BiÕt ®­a vµo chuyÖn trong chõng mùc võa ph¸t huy mét sè c©u ch÷ cña b¶n th©n, lµm cho c©u chuyÖn thªm cô thÓ. Chóng ta kh«ng yªu cÇu häc sinh ph¶i thªm vµi c¸c t×nh tiÕt, c¸c nh©n vËt không có trong nguyên bản, cũng không khuyến khích học sinh thay những từ đã ®­îc t¸c gi¶ lùa chän rÊt chÝnh x¸c b»ng nh÷ng tõ ng÷ kh¸c kh«ng coi viÖc häc sinh kÓ thuéc lßng c©u chuyÖn lµ thiÕu s¸ng t¹o mµ nªn gióp häc sinh kÓ mét c¸ch sinh động như sống với câu chuyện, chứ không kể như đọc văn bản truyện. 3) Thiết kế một bài dạy theo quy trình đề xuất Bµi: TruyÖn " TÊm C¸m" (líp 5 - 2 tiÕt) chØ so¹n 1 tiÕt. I. Môc tiªu:. 1) Gióp häc sinh n¾m ®­îc ®©y lµ truyÖn cæ tÝch thÇn kú vµo lo¹i tiªu biÓu nhÊt trong kho tµng truyÖn cæ d©n gian ViÖt Nam . 2) Häc sinh n¾m v÷ng cèt truyÖn vµ hÖ thèng nh©n vËt. 3) Hướng dẫn học sinh biết cách cảm thụ một tác phẩm văn học dân gian. - 9 - GiaoAnTieuHoc.com.

<span class='text_page_counter'>(10)</span> 4) Gióp c¸c em nhËn thøc s©u s¾c ®iÒu mong ­íc thiÕt tha cña nh©n d©n ta lµ " ë hiÒn gÆp lµnh, ë ¸c gÆp ¸c". 5) Hướng dẫn luyện tập cho học sinh cách kể chuyện diễn cảm bằng nhiều h×nh thøc t©m lý, tÝnh c¸ch riªng cña mçi nh©n vËt. II. ChuÈn bÞ. Bước này thực hiện trước khi đến lớp cả thầy và trò đều thực hiện. 1) Lµm quen víi t¸c phÈm: ThÓ lo¹i truyÖn 2) §äc kü truyÖn - t×m hiÓu néi dung th«ng tin. - Phần 1: Cuộc sống của Tấm trước khi vào cung - Phần 2: Cuộc đấu tranh sinh tồn để bảo vệ sự sống. - Mối quan hệ giữa các nhân vật : Tấm, dì ghẻ, Cám, Vua, bà hàng nước. 3) §å dïng trùc quan: Bé tranh kÓ truyÖn TÊm C¸m. 4) §Þa ®iÓm vµ c¸ch tæ chøc . - Tại lớp theo hình chữ U, chia nhóm 5 người - học sinh rèn kể theo nhóm kể truyện theo tranh không cần bảng. III. Hoạt động dạy và học.. A. KiÓm tra bµi cò: KiÓm tra sù chuÈn bÞ cña häc sinh . B. Bµi míi: * Hoạt động 1: Giíi thiÖu bµi: Ngµy x­a cã mét c« g¸i hiÒn lµnh, ch¨m chØ nh­ng lu«n bÞ mÑ con dì ghẻ hành hạ. Nhờ Bụt giúp đỡ cô đã trở thành hoàng hậu. Vì ghen ghét mẹ con dì ghẻ quyết tâm hãm hại, cô phải hoá thân bốn lần và cuối cùng cô đã chiến th¾ng. Em cã biÕt lµ ai ? ë trong truyÖn g× kh«ng? H: C« TÊm trong truyÖn " TÊm C¸m". ? Em cã thÝch truyÖn "TÊm C¸m" kh«ng? V× sao? Em có thích tự mình kể cho người khác nghe không?. * Hoạt động 2: Thầy kể chuyện ThÇy kÓ mÉu (phÇn 1). Võa kÓ võa dïng tranh minh ho¹. Häc sinh : Nghe kÓ, ghi nhí vµ häc c¸ch kÓ. - 10 - GiaoAnTieuHoc.com.

<span class='text_page_counter'>(11)</span> * Hoạt động 3: Hướng dẫn kể chuyện từng đoạn theo các bước sau: - Cho häc sinh quan s¸t tõng tranh. - Giáo viên đặt câu hỏi gợi ý. - Cho học sinh kể chuyện. (Theo nhóm - trước lớp) - Sau mỗi lần học sinh kể cho lớp nhận xét về nội dung: Kể đã đủ ý chưa? Kể có đúng trình tự không? + Về cách diễn đạt : Nói đã thành câu chưa? Dùng từ có hợp không? + VÒ c¸ch thÓ hiÖn : KÓ cã tù nhiªn kh«ng? §· biÕt phèi hîp víi ®iÖu bé, nÐt mÆt ch­a? Giäng kÓ cã thÝch hîp kh«ng? TiÕn hµnh cô thÓ nh­ sau: 1) KÓ theo tranh 1.(häc sinh quan s¸t tranh 1) - Học sinh kể theo nhóm đôi (1 em dẫn chuyện, 1 em kể đoạn một).(Hướng cho học sinh đổi vai cho nhau). - Nhóm kể trước lớp (3 nhóm). - Häc sinh kÓ theo nhãm 5 : Mçi em mét nh©n vËt, mét em dÉn chuyÖn (còng hướng dẫn học sinh diễn lời kể theo nhân vật cho nhau). C©u hái gîi ý gióp häc sinh nh×n tranh kÓ: (in ra phiÕu). T : Em h×nh dung nh©n vËt TÊm. H : ở với mẹ con dì ghẻ Tấm chăm chỉ, siêng năng, thật thà, thường bị hành hạ. T : TÝnh c¸ch cña mÑ con C¸m thÕ nµo? H : Độc ác, lừa dối, ranh mãnh, đạo đức giả, lười biếng. T : Nhân vật nào đại diện cho cái thiện - cái ác. - Sau đó từng nhóm kể trước lớp (2 nhóm). 2) Kể theo tranh 2. (học sinh quan sát tranh 2, các bước như đoạn 1) - Häc sinh trong nhãm kÓ nèi tiÕp hÕt ®o¹n 2 (thi ®ua kÓ gi÷a c¸c nhãm). - Häc sinh kÓ theo nhãm 5 : C©u hái gîi ý gióp häc sinh nh×n tranh kÓ: (in phiÕu) T : Sự kiện nào làm thay đổi cuộc đời Tấm. H : Tấm đánh rơi giày. T : Em h·y h×nh dung c¶nh thö giµy? H : Nhộn nhịp, đông đúc, toàn đàn bà con gái có cả mẹ con Cám. T : Thái độ của mẹ con Cám thế nào? Khi thấy Tấm thử giày. H : Mô bÜu m«i, nãi mØa : "Chu«ng kh¸nh...." T : Sự kiện thử giày có ý nghĩa gì đối với Tấm. H : Được rước vào cung làm Hoàng Hậu. T : Việc Tấm được rước vào cung, trở thành Hoàng Hậu cho em bài học gì? H : ở hiền gặp lành, người tốt được giúp đỡ. - 11 - GiaoAnTieuHoc.com.

<span class='text_page_counter'>(12)</span> * Hoạt động 4: Rèn kỹ năng kể chuyện (có sáng tạo) - Yªu cÇu häc sinh kÓ cã s¸ng t¹o, dùng l¹i c©u chuyÖn theo vë kÞch nhá + Hướng dẫn học sinh dựng lại câu chuyện theo lối phân vai (chia lớp thành nhiều nhóm mỗi nhóm 5 người) 1 nhóm làm trọng tài. Kể theo nhóm 5 người. Mỗi người 1 vai. + Các nhóm cùng trọng tài trao đổi nhận xét về cách kể của bạn. ThÇy bao qu¸t chung: - Theo dâi häc sinh dùng l¹i c©u chuyÖn, ghi l¹i nh÷ng ®iÓm tèt vµ ch­a tèt để góp ý. - Hướng dẫn học sinh trong lớp góp ý cho các vai. - Kết hợp với ý kiến của học sinh trong lớp với những nhận xét riêng đã ghi sæ, gi¸o viªn tæng kÕt. T : Theo em ®o¹n nµo khã kÓ nhÊt? V× sao : Trong c©u chuyÖn nµy em yªu nh©n vËt nµo? Hoạt động 5: Rút ra nội dung ý nghĩa câu truyện. ở phần một , nhân vật Tấm đã để lại cho chúng ta những ấn tượng đẹp về đức tính hiền lành chăm chỉ. Cuộc đời Tấm sau khi vào cung sẽ như thế nào? Tiết kể chuyÖn sau chóng ta sÏ râ. *Hoạt động 6: Hướng dẫn về nhà. - X©y dùng l¹i dµn ý phÇn 1 cña c©u chuyÖn. - Em hãy tưởng tượng cảnh Tấm đi dự hội. - ChuÈn bÞ tèt phÇn 2 cña truyÖn. Tãm l¹i : Trên đây tôi đã đề xuất quy trình dạy học môn kể chuyện lớp 4 - 5 theo hướng tích cực, lấy học sinh làm trung tâm. Với quy trình này đã phát triển được kỹ n¨ng nãi vµ nghe cña häc sinh. C¸c em biÕt kÓ l¹i c©u truyÖn theo c¸c vai kh¸c nhau, biÕt sö dông c¸c yÕu tè phô trî trong gi¸o tiÕp. Häc sinh høng thó víi m«n kÓ chuyÖn. C - PhÇn kÕt luËn Môn kể chuyện mãi vẫn là môn học hấp dẫn đối với học sinh, đặc biệt là học sinh tiểu học. Các em đến với truyện như đến với một thế giới mới lạ, đầy hấp dẫn thú vị. Truyện mở mang thêm tâm hồn các em, giúp các em biết nhìn nhận và đánh giá sâu sắc mọi vấn đề... Chính vì vậy, môn kể chuyện sẽ góp phần giúp các em. - 12 - GiaoAnTieuHoc.com.

<span class='text_page_counter'>(13)</span> học tốt các môn học khác. Bởi vậy, vấn đề được đặt ra hiện nay là tìm phương pháp tèi ­u cho viÖc d¹y m«n kÓ chuyÖn nh»m ph¸t huy ­u thÕ cña m«n häc. Qua qóa tr×nh ®­îc nghiªn cøu lý luËn vµ t×m hiÓu thùc tÕ d¹y häc m«n kÓ chuyện hiện nay ở trường tiểu học, tôi đã mạnh dạn đề xuất "Quy trình dạy kể chuyện ở lớp 4 - 5 theo phương pháp tích cực, lấy học sinh làm trung tâm", với mong muốn góp phần tìm hiểu phương pháp dạy học mới, phù hợp hơn cho môn kể chuyÖn ë tiÓu häc. Víi quy tr×nh d¹y häc nµy sÏ gióp häc sinh tù x©y dùng cho mình cách học đúng theo ý tưởng đổi mới phương pháp dạy học hiện nay đối với bËc tiÓu häc. Tuy nhiên, những vấn đề tôi trình bầy trên đây mới chỉ là bước đầu tiếp cận, tìm hiểu vấn đề mà tôi cho là quan trọng nhất và đặc trưng nhất của phương pháp d¹y häc kÓ chuyÖn. Mặc dù bản thân đã cố gắng hết sức song với khả năng còn hạn chế và thời gian nghiªn cøu h¹n hÑp. Kinh nghiÖn ch¾c ch¾n vÉn cßn nhiÒu thiÕu sãt. KÝnh mong sự góp ý chân thành của ban giám khảo và các đồng nghiệp. Thµnh Trùc, ngµy 12 th¸ng 3 n¨m 2010 Người thực hiện. Bïi §×nh Dòng. - 13 - GiaoAnTieuHoc.com.

<span class='text_page_counter'>(14)</span> Phô lôc PhiÕu ®iÒu tra. Điều tra trên 73 học sinh 2 lớp 4B và 5B trường tiểu học thị trấn. Mẫu điều tra gåm cã 6 c©u hái vµ thu ®­îc kÕt qu¶ nh­ sau: 1) Em thích đọc truyện không ? - Thích đọc : 73 em (100%) - Không thích đọc : 0 ( 0%) 2) Em thÝch nhÊt lo¹i truyÖn g× ? TT 1 2 3. Lo¹i truyÖn Cæ tÝch TruyÒn thuyÕt ThÇn tho¹i. Sè HS % TT 57 78,1 4 2 2,7 5 6 8,2 6. Lo¹i truyÖn ThiÕu nhi Truyện cười Danh s¸ch. Sè HS % 4 5,5 4 5,5 0 0. 3) Vì sao em thích loại truyện đó ? TT Lý do Sè HS % TT Lý do 1 V× hay, hÊp dÉn 47 64,5 4 Gian ¸c bÞ trõng trÞ 2 Bæ Ých 2 2,7 5 Có bài học đạo đức 3 NhiÒu bÝ Èn, ly kú 15 20,5 6 Giµu ý nghÜa. Sè HS 4 4 1. % 5,5 5,5 1,3. 4) C¸c em cã thÝch häc m«n kÓ chuyÖn kh«ng ? - ThÝch häc : 73 em (100%) - Kh«ng thÝch häc : 0 (0%) 5) Em muèn mçi tuÇn cã mÊy tiÕt kÓ chuyÖn ? Sè giê 1 2. Sè HS 5 27. % 6,9 37,0. Sè giê 3 4. Sè HS 32 9. % 43,8 12,3. Trong giờ kể chuyện, em thích cô giáo đọc truyện hay cô kể chuyện ? Vì sao ? - Thích nghe đọc : 0 (0%) - ThÝch nghe kÓ : 73 em (100%) 7) Em cã thÝch kÓ chuyÖn cho c¸c b¹n nghe kh«ng ? V× sao ? - Thích : 12 em (16,4%) (vì muốn được kể, muốn tập diễn đạt) - Kh«ng thÝch : 61 em (83,6%) ( v× kh«ng nhí truyÖn, kh«ng biÕt kÓ). - 14 - GiaoAnTieuHoc.com.

<span class='text_page_counter'>(15)</span>