Giáo án bồi dưỡng Ngữ văn 8 - Phần 9

<span class='text_page_counter'>(1)</span>Ngµy so¹n. Ngµy d¹y:. TuÇn 26 – Bµi 25, tiÕt 101 V¨n b¶n. Bµn vÒ phÐp häc. Kết quả cần đạt: 1. Giúp học sinh thấy được mục đích, tác dụng thiết thực và lâu dài của việc học chân chính: học để làm người, để biết và làm, để góp phần xây dựng đất nước hưng thịnh; đồng thời thấy rõ lối học chuộng hình thức, cầu danh lợi. Nhận thức được phương pháp học đúng, kết hợp học với hành. Phân biệt sơ lược về thể loại tấu và hịch, cáo; học tập c¸ch lËp luËn cña t¸c gi¶. 2. TÝch hîp víi phÇn TLV bµi ViÕt ®o¹n v¨n, tr×nh bµy luËn ®iÓm. 3. RÌn kü n¨ng t×m hiÓu vµ ph©n tÝch ®o¹n trÝch v¨n b¶n nghÞ luËn cæ.. Tiến trình tổ chức các hoạt động dạy học: Hoạt động 1: Kiểm tra bài cũ: Tập thể: Điền các đặc điểm của các thể văn cổ: chiếu, hịch, cáo. => sự khác biệt mçi thÓ v¨n cæ. C¸ nh©n: Đọc thuộc văn bản Nước Đại Việt, Chỉ rõ những đóng góp của Nguyễn Trãi trên phương diện bày tỏ quan niệm về đất nước. Qua đoạn văn bản, thấy được điều gì về trí tuệ vµ t©m hån NguyÔn Tr·i.. Hoạt động 2: Dẫn vào bài mới: Trên một đất nước có truyền thống hiếu học như Việt Nam ta, ngay từ thời xa xưa, quan niệm về việc học và cách học đã rất được ông cha ta quan tâm. Cũng vì vậy, vào thế kỷ XVIII, khi đất nước vừa thanh bình, vua Quang Trung đã lập tức chú trọng việc học tập của người dân để đào tạo nhân tài cho nước nhà. Bên cạnh việc đôn đốc dựng trường, më líp, khuyÕn khÝch häc tËp, nhµ vua cßn dïng tÊm lßng thµnh mêi ®­îc danh s­ Nguyễn Thiếp, bậc lão nho uyên bác đem tài trí giúp dân giúp nước. Khi vào Phú Xuân (Huế), Nguyễn Thiếp đã dâng lên nhà vua bản tấu bàn về phép học. …. Hoạt động 3: Hướng dẫn Đọc – Chú thích: Hoạt động của thầy Hoạt động của trò ? V¨n b¶n nµy cña NguyÔn ThiÕp. Dùa vµo HS nªu ®­îc nh÷ng néi dung chÝnh trong SGK, h·y nªu nh÷ng hiÓu biÕt vÒ t¸c gi¶? sgk. Chèt l¹i: + Là người có thiên tư sáng suốt, học rộng hiểu sâu, đỗ đạt làm quan dưới triều Lê, sau tõ quan vÒ quª d¹y häc. + Sau khi lªn ng«i, biÕt tµi n¨ng cña NguyÔn Thiếp, hoàng đế Quang Trung đã nhiều lần viết thư vời ông ra giúp nước. Cảm tấm lòng ấy, ông đã đến Phú Xuân – kinh đô Huế – giúp triều Tây Sơn xây dựng đất nước về mặt chÝnh trÞ. ? V¨n b¶n häc cã xuÊt xø tõ ®©u? * XuÊt xø: TrÝch tõ bµi tÊu Bµn vÒ phÐp häc (LuËn häc ph¸p) cña NguyÔn ThiÕp göi vua Quang Trung vµo th¸ng 8/1791. ? Em hãy nêu đặc điểm của thể tấu trên HS dựa vào chú thích SGK, trả lời: các phương diện: Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(2)</span> + Mục đích - Nội dung:. + Lµ thÓ v¨n cæ cña bÒ t«i, d©n chóng göi lªn cho nhà vua để trình bày một sự việc, một ý kiến nào đó.. + Hình thức diễn đạt:. + Cã thÓ viÕt b»ng v¨n xu«i hay v¨n vÇn, biÒn ngÉu.. ? Từ đó hãy nhận xét các đặc điểm của bài Nguyễn Thiếp gửi lên vua Quang Trung bày tÊu nµy? tá kiÕn nghÞ cña m×nh vÒ viÖc chÊn h­ng sù häc cña quèc gia. V¨n b¶n ®­îc viÕt b»ng v¨n xu«i kÕt hîp víi v¨n biÒn ngÉu. ? Người viết có vai trò gì trong bài tấu + Dùng lý ,lẽ để làm rõ quan điểm của mình d©ng vua? vÒ viÖc häc ch©n chÝnh, nh»m thuyÕt phôc nhµ vua. + Bµy tá niÒm tin víi phÐp häc ch©n chÝnh để đào tạo được người tốt, giúp cho quốc gia h­ng thÞnh. ? Vấn đề bàn về phép học đã được triển + Bàn về mục đích của việc học. khai thµnh mÊy ý? + Bµn vÒ c¸ch häc. + T¸c dông cña phÐp häc. ? VËy, tÊu thuéc thÓ v¨n nµo?. V¨n b¶n nghÞ luËn.. ? Một văn bản nghị luận của bề tôi tâu lên HS nêu cách đọc và thể hiện. vua để thuyết phục nhà vua, cần đọc thế GV nhận xét, góp ý. nµo? GV bổ sung: Một bài tấu bàn về quân đức (Cái đức của vua): mong bậc đế vương “một lòng tu đức”, “lấy sự học vấn mà tăng thêm tài”, “bởi sự học mà có đức”; hai là bàn về “dân tâm” (lòng dân): Khẳng địn dân là gốc nước, gốc vững nước mới yên”; ba là bàn về “häc ph¸p” (phÐp häc) lµ tÊt c¶ t©m huyÕt d©ng lªn nhµ vua cña mét bËc l·o nho trÝ tuÖ uyên bác, nhân cách thanh cao đã làm cảm động tấc lòng hoàng đế – người cũng đang ấp ủ nhiều tâm nguyện về việc chân hưng đất nước, nhất là việc học. Bản tấu là kết quả quý báu đền đáp tấm thịnh tình của nhà vua với người tài. Như vậy, bài tấu còn làm người đời sau cảm động bởi thái độ cầu hiền tài, trọng kẻ sỹ của vua Quang Trung và tấm lòng vì dân, vừa nước của La Sơn Phu Tử.. Hoạt động 4: Hướng dẫn đọc – Hiểu văn bản: 1. Bàn về mục đích chân chính của việc học. ? Nguyễn Thiếp đã bày tỏ quan điểm gì của Lối so sánh việc học với con người cũng mình về việc học trong câu văn biền ngẫu: như sự mài giũa đối với ngọc. Ngọc vốn Ngọc không mài không thành đồ vật, người quý không đem mài giũa không thể thành hữu ích, con người chỉ có thể nên người không học không biết rõ đạo? hu÷ Ých khi häc tËp. + ViÖc häc lµ mét quy luËt tÊt yÕu trong cuộc sống của con người. Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(3)</span> “Đạo” vốn là một khái niệm trừu tượng đã Đạo là lẽ đối xử hằng ngày giữa mọi người. §©y lµ c¸ch gi¶i thÝch rÊt cô thÓ, ng¾n gän được người viết giải thích như thế nào? mà dễ hiểu cho thấy lối trình bày vấn đề cña NguyÔn ThiÕp s¸ng râ, dÔ tiÕp thu mµ cã søc bao qu¸t lín.. ? Quan niệm của tác giả: đạo học của kẻ đi + Đạo học ngày trước rất coi trọng mục học là học luân thường đạo lý để làm đích học là để hình thành nhân cách, đạo người. Em hiểu đó là một đạo học như thế đức đúng đắn của con người. + đạo tam cương: (hiểu được quan hệ vua nµo? tôi, cha con, chồng vợ) và đạo ngũ thường: học để hiểu và sống đúng theo năm đức: nh©n, nghÜa, lÔ, trÝ, tÝn. Hoạt động nhóm: ? Theo em, quan điểm về mục đích của đạo Thảo luận , trả lời: học ấy có điểm nào tích cực cần được việc + Điểm tích cực: Coi trọng mục tiêu đạo học hôm nay phát huy. Có những điẻm nào đức của việc học, khẩu hiệu Tiên học lễ, cÇn ®­îc bæ sung thªm? hậu học văn trong các nhà trường hiện nay thể hiện sự phát huy ưu điểm của đạo học ngày trước. + Điểm cần bổ sung: Mục đích của việc học không chỉ rèn đạo đức mà còn phát huy năng lực trí tuệ để con người sau này có khả năng xây dựng đất nước, cải tạo xã hội trên nhiều lĩnh vực: đạo đức, kinh tế, khoa häc kü thuËt, v¨n ho¸… Từ chỗ chỉ ra mục đích chân chính của đạo Người ta đua nhau lối học hình thức, hòng học, tác giả đã phê phán lối học nào? cầu danh lợi, không còn biết đến tam cương, ngũ thường. Theo quan niệm của Nguyễn Thiếp, thế nào + Chuộng hình thức: cốt học để biết chữ, lµ lèi häc chuéng h×nh thøc? Lèi häc cÇu thËm chÝ häc vÑt mµ kh«ng chó träng n¾m danh lîi? b¾t néi dung, kh«ng hiÓu kiÕn thøc. + Cầu danh lợi: học để có danh tiếng, được quan chøc, lîi léc… => Phª ph¸n lèi häc sai tr¸i, lÖnh l¹c: cÇu danh lợi một cách thực dụng tầm thường, kh«ng chó träng rÌn luyÖn nh©n c¸ch. ? Lối học ấy đã dẫn đến những tác hại nào Chúa tầm thường, thần nịnh hót. Nước mất cho x· héi? nhµ tan… => đảo lộn mọi giá trị đạo đức, người trên kẻ dưới đều chỉ thích luồn cúi, chạy chọt không có thực tài, dẫn đến thảm hoạ cho đất nước. ? Nhận xét của em về cách diễn đạt của tác Đoạn văn tạo bởi các câu văn ngắn, liên kết gi¶ trong ®o¹n v¨n nµy? chÆt chÏ, lêi v¨n s¸ng tá khiÕn ý v¨n m¹ch l¹c, dÔ hiÓu. ? Từ nội dung đoạn văn, em thấy tác giả có + Xem thường lối học chuộng hình thức, Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(4)</span> thái độ ra sao khi bàn về mục đích của việc cầu lợi cho bản thân. häc? + Coi trọng lối học lấy mục đích chân chính là rèn luyện thành người tốt để giúp đất nước vững bền. ? Đó là một thái độ như thế nào?. Đúng đắn, còn có ý nghĩa cho đến hôm nay trong viÖc gi¸o dôc nhËn thøc cho mçi người về mục đích của việc học. 2. Bµn vÒ c¸ch häc.. ? Chuyển sang bàn về cách học, tác giả đã + Mở trường dạy học ở phủ, huyện, mở đề xuất những ý kiến nào? trường tư, con cháu các nhà tiện đâu học đấy. + PhÐp d¹y lÊy Chu tö lµm chuÈn. + Häc réng råi tãm gän. + Theo ®iÒu häc mµ lµm. ? Những ý kiến ấy đã cho thấy những kế + mở rộng trường lớp để con em mọi nhà sách mới nào được người viết nhắc đến? đều có cơ hội được học. + Më réng viÑc häc trong nhiÒu tÇng líp d©n chóng. + Nội dung học phải từ thấp đến cao. + H×nh thøc häc réng nh­ng cÇn biÕt th©u tãm cho tinh gän. + Học cần đi đôi với hành. ? Trong các phép học được nói đến, em tâm đắc với phép học nào nhất? Vì sao? ? T¹i sao t¸c gi¶ l¹i tin r»ng c¸c phÐp häc mà mình đề xuất sẽ tạo ra được nhân tài, vững yên cho nước nhà?. HS tù béc lé suy nghÜ. + Giữ vững đạo đức là cái gốc của việc học. + Tìm được người giỏi trong nhều tầng lớp cña x· héi. + Tr¸nh lèi häc h×nh thøc, kh«ng n¾m b¾t ®­îc hÕt kiÕn thøc c¬ b¶n. + Biết gắn việc học với thực hành để việc häc ®­îc thÊm nhuÇn, h÷u Ých trong thùc tÕ.. ? Trong hoàn cảnh bấy giờ khi đất nước Là những phương pháp đúng đắn, cần thiết đang trong giai đoạn chấn hưng, các phép và kịp thời để đạo học được chấn chỉnh, häc mµ t¸c gi¶ nªu ra cã ý nghÜa thÕ nµo? viÖc häc ®­îc n©ng cao vµ t¸c dông nhanh chóng đến việc xây dựng mở mang đất nước. ? Trong khi đề xuất ý kiến với nhà vua, tác Chân thành và tâm huyết với đạo học của giả thường sử dụng các từ ngữ cầu khiến: nước nhà, tin vào những đièu mình thật tâm cúi xin, xin chớ bỏ qua. Chúng cho em hiểu trình bày, tin nhà vua là người sáng suốt sẽ gì về thái độ của La Sơn Phu Tử? chấp nhận và vẫn giữ được đúng lễ nghĩa bề t«i víi nhµ vua dï ®ang ®­îc nhµ vua tin dïng, träng nÓ. => béc lé trÝ tuÖ vµ nh©n c¸ch cña NguyÔn ThiÕp. Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(5)</span> 3. T¸c dông cña phÐp häc. ? Mục đích chân chính và cách học đúng đắn được tác giả gọi là đạo học. Vậy, khi đạo học thành, theo ông, sẽ đem lại tác dông ra sao? ? Tại sao đạo học thành lại tạo ra nhiều người tốt?. + tạo được nhiều người tốt. + Triều đình ngày ngắn mà thiên hạ thịnh trÞ. + Nhiều người xác định đúng đắn mục đích và vai trò của việc học sẽ có được đạo đức tốt đẹp. + Nhiều người biết chọn cách học hiệu quả sÏ t¹o ra ®­îc tµi n¨ng.. ? Có được người tốt, đạo học còn tác động Không còn những hiện tượng chúa tầm thế nào để triều đình ngay ngắn? thường và bề tôi nịnh hót, không còn lối học cầu danh lợi thực dụng, người tài đức ®­îc chän lµm quan, t¹o trô cét tèt cho triều đình, triều đình sẽ ngay ngắn. ? Mối quan hệ giữa đạo học ấy với thiên hạ Việc cai trị quốc gia dễ dàng, vua hiền lµ ë chç nµo? sáng, tôi tài giỏ, hiểu đạo lý, không sinh ra c¸c tËt xÊu, biÕt sö dông kiÕn thøc cèng GV chốt: Hiểu theo cách suy nghĩ của hiến nước nhà. Dân an, nước thịnh, thiên hạ chúng ta, đạo học thành sẽ có tác dụng cải tất sẽ thái bình. tạo con người, ổn định đời sống, thúc đẩy sự phát triển tốt đẹp của xã hội. Vậy, em Đây là một quan niệm sâu sắc và đúng đắn đanh giá thế nào về ý kiến của Nguyễn mà cho đến hôm nay và cả ngày sau vẫn Thiếp ra đời cách đây hơn hai trăm năm ? cßn vÑn nguyªn gi¸ trÞ, khiÕn chóng ta cÇn ph¶i suy nghÜ vµ häc theo.. Hoạt động 5: Hướng dẫn tổng kết và luyện tập. Mục đích chân chính cña viÖc häc Khảng định chủ trương dạy học. Lop8.net. khẳng định phương pháp dạy học.

<span class='text_page_counter'>(6)</span> Ngµy so¹n. Ngµy d¹y:. TuÇn 26 – Bµi 25, tiÕt 102 TËp lµm v¨n. ViÕt ®o¹n v¨n. tr×nh bµy luËn ®iÓm. Kết quả cần đạt: 1. Gióp häc sinh nhËn thøc ®­îc ý nghÜa quan träng cña viÖc tr×nh bµy luËn ®iÓm trong bµi v¨n nghÞ luËn. Tõ chç nhËn ®iÖn, ph©n tÝch ®­îc cÊu tróc cña ®o¹n v¨n, biÕt c¸ch viÕt ®o¹n tr×nh bµy mét luËn ®iÓm theo hai c¸ch diÔn dÞch vµ quy n¹p. 2. TÝch hîp víi phÇn V¨n bµi Bµn luËn vÒ phÐp häc. 3. RÌn kü n¨ng nhËn diÖn, ph©n tÝch ®o¹n v¨n nghÞ luËn, x©y dùng luËn ®iÓm, luËn cø, lËp luËn vµ viÕt hai ®o¹n v¨n nghÞ luËn quy n¹p vµ diÔn dÞch.. Tiến trình tổ chức các hoạt động dạy học: Hoạt động 1: Kiểm tra bài cũ: Kiểm tra bài tập 2 trong tiết làm văn trước đó. Dẫn vào bài. Hoạt động 2: Hướng dẫn trình bày luận điểm thành một đoạn văn hoàn chỉnh. Hoạt động của thầy Hoạt động của trò ? Các đoạn văn nghị luận thường có câu HS nghe, suy nghĩ, trả lời: chủ đề. Nhiệm vụ của câu chủ đề là thông + Luận điểm của đoạn a: b¸o luËn ®iÓm cña ®o¹n mét c¸ch râ rµng, “ThËt lµ chèn tô héi träng yÕu cña bèn chính xác. Căn cứ vào đó em hãy cho biết, phương, cũng là nơi kinh đô bậc nhất của luận điểm của đoạn văn (a) và đoạn văn (b) đế vương muôn đời” ®­îc thÓ hiÖn trong c©u v¨n nµo? + LuËn ®iÓm cña ®o¹n v¨n (b): “ Đồng bào ta ngày nay cũng rất xứng đáng với tổ tiên ta ngày trước” ? Hai câu chủ đề trên có vị trí nào trong + Đoạn văn (a): Câu chủ đứng cuối đoạn. mçi ®o¹n? + Đoạn văn (b): Câu chủ đề đứng đầu đoạn. ? Sự khác nhau về vị trí của câu chủ đề trong mçi ®o¹n v¨n lµ dÊu hiÖu cho ta biÕt những dạng đoạn văn nghị luận nào thường gÆp? Gv cho học sinh đọc Ghi nhớ 1 SGK 80. Thùc hµnh bµi tËp 1 SGK.. + §o¹n (a): ®o¹n quy n¹p. + §o¹n (b): ®o¹n diÔn dÞch. HS cã thÓ tr×nh bµy thµnh hai luËn ®iÓm ng¾n gän: + Cần tránh lối viết dài dòng khiến người đọc khó hiểu. + Nguyªn Hång lµ nhµ v¨n thÝch truyÒn nghÒ cho b¹n trÎ.. Hoạt động 3: Hướng dẫn phát triển luận điểm bằng các luận cứ và trình tự lập luËn. Y/c HS đọc đoạn văn ở mục I.2 Luận điểm đứng một mình có đủ sức thuyết phục không?. Em hãy xác định luận điểm cña ®o¹n v¨n? Lop8.net. HS đọc, xác định: + LuËn ®iÓm muèn thuyÕt phôc cßn cÇn đến các luận cứ. + Luận điểm: Ngô Tất Tố đã khắc hoạ sinh động bản chất chó đểu của vợ chồng Nghị.

<span class='text_page_counter'>(7)</span> QuÕ. ? §Ó luËn ®iÓm Êy cã søc thuyÕt phôc, nhµ HS chØ ra: văn Nguyễn Tuân đã đưa thêm các luận cứ + Sự xuất hiện cái rổ có 4 con chó con. + Mới xem thấy đó là cặp vợ chồng thích nµo? chã, yªu chã… + le te cho chã ¨n c¬m, «n tån hái vÒ chã, xem tướng chó.. + hai vî chång bï khó trªn c©u chuyÖn chã. + Đùng đùng giở giọng chó má… ? §ã lµ nh÷ng luËn cø nh­ thÕ nµo?. ChÝnh x¸c, ch©n thùc ®­îc nhµ v¨n chän lùa trong t¸c phÈm. ? NÕu ®­a luËn cø “ NghÞ QuÕ gië giäng Kh«ng nªn v× nÕu s¾p xÕp nh­ vËy sÏ khiÕn chó má với mẹ con chị Dậu” ra trước luận cho luận điểm “…bản chất chó đểu …” bị cứ “vợ chồng địa chủ cũng yêu gia súc” mờ nhạt, sức thuyết phục sẽ giảm đi nhiều. nh»m lµm næi bËt cho luËn ®iÓm theo em cã nªn kh«ng? V× sao? ? VËy, cÇn chó ý ®iÒu g× khi s¾p xÕp c¸c C¸c ý cÇn ®­îc s¾p xÕp theo mét thø tù hîp luËn cø trong mét ®o¹n v¨n? lý, làm thế nào để có thể nói lên dược tốt nhÊt néi dung cña luËn ®iÓm. ? C¸ch s¾p xÕp luËn cø vµ luËn ®iÓm trong ®o¹n ta gäi lµ c¸ch thøc lËp luËn. VËy,theo em, người viết đã lập luận theo cách nào trong ®o¹n v¨n trªn? ? Việc đặt các từ ngữ:chuyện chó con, giọng chó má, thằng nhà giàu rước chó vào nhà, chất chó đểu…cạnh nhau có tác dụng g×?. Lập luận theo cách thức tương phản: Tình yêu chó đặt bên cạnh thói giở giọng chó má làm nổi bật bản chất chó đểu của vợ chồng NghÞ quÕ. C¸ch thøc nhµ v¨n NguyÔn Tu©n muèn dïng lµm cho ®o¹n v¨n võa xo¸y vµo ý chung, vừa làm nổi bật bản chất đểu cáng cña giai cÊp thèng trÞ phong kiÕn th«n quª…. HS đọc ghi nhớ SGK. Chèt l¹i kiÕn thøc. Hoạt động 4: Hướng dẫn luyện tập: Bài tập 1: đã thực hành. Bµi tËp 2: HS nhËn thÊy: + Luận điểm: Tế Hanh là một người tinh lắm. Đây là đoạn văn diễn dịch. + Luận cứ: Tế Hanh đã ghi được đôi nét thần tình về cảnh sinh hoạt chốn quê hương… “ Thơ Tế Hanh đưa ta vào một thế giới thường ta chỉ thấy một cách mờ mờ, cái thế giíi nh÷ng t×nh c¶m…” + Các luận cứ được sắp xếp theo trình ự tăng tiến, luận cứ sau biểu hiện mức độ tinh tế cao hơn so với luận cứ trước => tạo hứng thú cho người đọc. Bµi tËp 4: Cã thÓ s¾p xÕp: + Văn giải thích là thể văn được viết ra nhằm làm cho người khác hiểu. + Viết dài dòng, rối ý sẽ khiến người viết không thể đạt được mục đích. + Trái lại, khi diễn đạt ngắn gọn, sáng tỏ, người đọc dễ dàng lĩnh hội, bài viết mới thuyÕt phôc. + ChÝnh v× vËy, v¨n gi¶i thÝch cÇn viÕt cho trong s¸ng míi thµnh c«ng. Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(8)</span> Ngµy so¹n. Ngµy d¹y:. TuÇn 26 – Bµi 25, tiÕt 103 TËp lµm v¨n. LuyÖn tËp x©y dùng. Vµ tr×nh bµy luËn ®iÓm. Kết quả cần đạt: 1. Gióp häc sinh cñng cè ch¾c ch¾n h¬n nh÷ng hiÓu biÕt vÒ c¸ch thøc x©y dùng vµ tr×nh bµy luËn ®iÓm trong bµi v¨n nghÞ luËn. Tõ chç nhËn ®iÖn, ph©n tÝch ®­îc cÊu tróc cña ®o¹n v¨n, biÕt c¸ch viÕt ®o¹n tr×nh bµy mét luËn ®iÓm … 2. Tích hợp với phần TLV tiết trước. 3. RÌn kü n¨ng t×m, s¾p xÕp vµ tr×nh bµy luËn ®iÎm trong mét bµi v¨n nghÞ luËn cã đề tài gần gũi, quen thuộc.. Tiến trình tổ chức các hoạt động dạy học: Hoạt động 1: Kiểm tra bài cũ: KiÓm tra bµi viÕt luyÖn tËp ë nhµ. Hoạt động 2: Dẫn vào bài mới: GV nêu yêu cầu của tiết học theo mục A. (đã chuẩn bị ở nhà) Hoạt động 3: Hướng dẫn xây dựng hệ thống luận điểm. Hoạt động của thầy Gv yêu cầu HS đọc lại hệ thèng luËn ®iÓm s¾n cã trong SGK. NhËn xÐt hÖ thèng Êy vÒ c¸c mÆt: sù phï hîp, chÝnh x¸c theo yêu cầu của đề bài. Nêu c¸ch s¾p xÕp l¹i cho khoa häc h¬n?. Hoạt động của trò HS đọc, nhận xét. Thảo luận theo nhóm để có được hệ thống đúng đắn, hîp lý. + Néi dung cÇn lµm s¸ng tá: cÇn ch¨m chØ häc tËp. + Đối tượng là các bạn cùng lớp. + Hệ thống luận điểm: tương đối phong phú nhưng chưa bảo đảm yêu cầu chính xác, phủ hợp và mạch lạc. + Sù s¾p xÕp c¸c luËn ®iÓm ch­a hîp lý. Luận điểm (b) đặt sau (a); luận điểm (e) đặt sau (d)… Cã thÓ bæ sung vµ s¾p xÕp l¹i: + Đất nước đang cần những người tài giỏi để đẩy nhanh nhịp độ xây dựng, phát triển về mọi mặt. + …. Hs tr×nh bµy theo ý c¸c em. GV nhËn xÐt nhanh.. Hoạt động 4: Hướng dẫn trình bày luận điểm: Y/c HS đọc lại luận điểm (e) HS đọc: trong SGK. C¸c b¹n Êy ch­a thÊy r»ng, b©y giê cµng ham vui ch¬i, ? C¸ch nªu luËn ®iÓm trªn häc kh«ng chÞu häc hµnh th× sau nµy cµng khã cã ®­îc niÒm tËp cña ai? Trong v¨n b¶n nµo? vui trong cuéc sèng. => Cách diễn đạt tương tự của TQT trong hịch tướng sỹ. ? §Ó giíi thiÖu luËn ®iÓm trªn + c¸ch 1: tèt v× nã võa cã t¸c dông nèi ®o¹n, chuyÓn ý đã có 3 cách diễn đạt. Nhận vừa giới thiệu được luận điểm mới. + Cách 2: Không được vì các từ do đó dùng mở đầu câu xÐt cña em thÕ nµo? kh«ng cã t¸c dông chuyÓn ®o¹n thùc sù. LuËn ®iÓm (d) không phải là nguyên nhân dẫn đến luận diểm (e) + C¸ch 3: rÊt tèt v× hai c©u v¨n kh«ng chØ giíi thiÖu Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(9)</span> được luận điểm mới, nối với luận điểm trước đó, còn tạo ra giäng ®iÖu th©n mËt, gÇn gòi trong v¨n nghÞ luËn. ? Cßn em, sÏ giíi thiÖu nh­ thÕ nµo? Quan s¸t môc (b), s¾p xÕp l¹i hệ thống luận cứ để luận điểm tr×nh bµy ®­îc m¹ch l¹c, râ rµng? LuyÖn tËp môc (c). ? Cã nhÊt thiÕt ph¶i ®­a kÕt ®o¹n vµo ®o¹n v¨n hay kh«ng? ? Từ cách diễn đạt diễn dịch, h·y thö chuyÓn ®o¹n v¨n nghÞ luËn trªn sang c¸ch tr×nh bµy quy n¹p?. HS đọc. Gv nhận xét, góp ý. Có thể chấp nhận cách sắp xếp theo SGK vì đã đảm bảo ®­îc yªu cÇu s¸ng râ cho luËn ®iÓm. Tuy nhiªn, vÉn cã thÓ t×m ra nh÷ng c¸ch s¾p xÕp kh¸c. GV khuyÕn khÝch c¸c em ®­a ra nh÷ng trËt tù kh¸c. HS suy nghÜ. KÕt ®o¹n cã thÓ cã còng cã thÓ v¾ng mÆt. HS thực hành. Đọc sản phẩm của mình trước lớp. C¸c b¹n nhËn xÐt, Gv cã thÓ cho ®iÓm. L­u ý: Phải đảm bảo yêu cầu về nội dung cơ bản, các mối quan hÖ ng÷ ph¸p vµ ý nghÜa cña c¸c luËn cø ph¶i chÆt chÏ vµ phï hîp. Có thể thay đổi từ ngữ và trật tự các câu sao cho trôi ch¶y, m¹ch l¹c.. Hoạt động 5: Hướng dẫn luyện tập ở nhà: Bµi tËp 4: yªu cÇu ph¸t trÓin vµ tr×nh bµy luËn ®iÓm: Đọc sách là công việc vô cùng bổ ích. Vì nó giúp ta hiểu biết thêm về đời sống. Gv nên có gợi ý để định hướng việc phát triển luận điểm của các em. ChuÈn bÞ cho bµi viÕt TLV sè 6.. Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(10)</span> Ngµy so¹n. Ngµy d¹y:. TuÇn 27 – Bµi 26, tiÕt 105, 106 V¨n b¶n. ThuÕ m¸u Kết quả cần đạt: 1. Giúp học sinh thấy được bản chất độc ác, bộ mặt giả nhân giả nghĩa của thực dan Pháp qua việc dùng người dân xứ thuộc địa làm vật hy sinh cho quyền lợi của mình trong các cuộc chiến tranh đế quốc tàn khốc. Hình dung số phận bi thảm của những người bị bóc lột thuế máu theo trình tự kết án của tác giả. Thấy rõ tính chiến đấu, cách m¹ng rÊt s©u, rÊt m¹nh, ngßi bót lËp luËn s¾c bÐn, trµo phóng s©u cay cña NAQ trong v¨n chÝnh luËn. 2. TÝch hîp víi phÇn TiÕng ViÖt bµi Héi tho¹i, phÇn TLV bµi T×m hiÓu yÕu tè biÓu cảm trong nghị luận, với một số tác phẩm của NAQ trong giai đoạn Người hoạt động tại Ph¸p: Nh÷ng trß lè…. 3. Rèn kỹ năng đọc văn chính luận HCM, tìm hiểu và phân tích nghệ thuật trào phóng s¾c bÐn, yÕu tè biÓu c¶m trong phãng sù – chÝnh luËn cña B¸c.. Tiến trình tổ chức các hoạt động dạy học: Hoạt động 1: Kiểm tra bài cũ: Trong chương trình Ngữ Văn lớp 7 đã học văn bản nào được Bác sáng tác trong thời kỳ sống và hoạt động cách mạng tại Pháp? Nhận xét về mục đích chiến đấu và đặc sắc nghệ thuật của tác phẩm đó?. Hoạt động 2: Dẫn vào bài: Những năm 20 của thế kỷ XX là thời kỳ hoạt động sôi nổi của người thanh niên yêu nước – người chiến sỹ cộng sản kiên cường Nguyễn ái Quốc. Trong những hoạt động phong phú ấy không thể không kể đến ngòi bút văn chương có tính chiến đấu sắc bén của Người nhằm vạch trần bộ mặt tội ác của kẻ thù đồng thời nói lên nỗi khổ nhục của những người dân bị áp bức, kêu gọi tinh thần đoàn kết đấu tranh. Bản án chế độ thực dân Pháp là tác phẩm được ra đời trong hoàn cảnh ấy, với mục đích ấy. Hôm nay, chóng…. Hoạt động 3: Hướng dẫn đọc – Chú thích: Hoạt động của thầy ? Nªu vÞ trÝ vµ xuÊt xø cña v¨n b¶n? GV cã thÓ cho c¸c em t¸c phÈm h¹¬c ¶nh vÒ t¸c phÈm Nh÷ng n¨m ®Çu thÕ kû XX, c¸c nước TBĐQ đua nhau bành trướng, mở rộng thuộc địa vơ vÐt tr¾ng trîn cña c¶i vµ nh©n lùc. Còng bëi vËy, cuéc sèng của người dân thuộc địa hết sức khèn cïng. Lµn sãng c¸ch m¹ng ngµy cµng d©ng cao m¹nh mxe kh¾p n¬i. ®©y còng lµ thêi điểm NAQ hoạt động cách m¹ng tÝch cùc t¹i chÊu ¢u vµ nước Pháp, dùng ngòi bút giàu. Hoạt động của trò HS dùa vµo Chó thÝch (*) SGK, thÊy ®­îc: + Xuất xứ: Bản án chế độ thực dân Pháp, gồm 12 chương, viết b»ng tiÕng Ph¸p xuÊt b¶n t¹i Pa ri n¨m 1925. T­ liÖu phong phó, chÝnh x¸c, nghÖ thuËt ch©m biếm sắc sảo, tác phẩm đã tố c¸o téi ¸c tÇy trêi cña TDP trªn mọi lĩnh vực đời sống đồng thời nãi lªn t×nh c¶nh khèn cïng, tñi nhục của người dân nô lệ tại các xứ thuộc địa, từ đó bước dầu vạch ra đường lối đấu tranh cách mạng đúng đắn để tự giải phóng, giành quyền độc lập. Lop8.net. Nội dung cần đạt I. §äc – Chó thÝch: 1. XuÊt xø, vÞ trÝ v¨n b¶n: + XuÊt xø: B¶n ¸n chế độ thực dân Ph¸p – tiÕng Ph¸p, 1925. (SGK).

<span class='text_page_counter'>(11)</span> tính chiến đấu của Người để hỗ trợ đắc lực cho công tác đấu tranh. Bản án …đã ra đời như mét tr¸i bom cã søc c«ng ph¸ m¹nh mÏ vµo thµnh tr× cña chÕ độ thực dân hà khắc mà TDP ®ang thùc thi t¹i VN còng nh­… ? Em suy nghÜ g× vÒ c¸ch t¸c giả đặt tên cho văn bản là Thuế m¸u?. đây là một đòn giáng mạnh mẽ quyÕt liÖt vµo CNTD… + Vị trí: chương 1. + Vị trí: chương 1.. + Trong thùc tÕ kh«ng cã thø thuÕ nµo lµ thuÕ m¸u. + Thuế máu là cách đặt tiêu đề cña t¸c gi¶ nh»m ph¶n ¸nh mét thñ ®o¹n bãc lét tµn nhÉn cña chế độ thực dân tại các nước thuộc địa: biến người dân thành vËt hy sinh trong c¸c cuéc chiÕn tranh phi nghÜa. => thể hiện trực tiếp thái độ phê phán, tố cáo của tác giả trước thực trạng đó. ? ThuÕ m¸u thuéc kiÓu v¨n b¶n KiÓu v¨n b¶n nghÞ luËn bëi nµo? V× sao? người viết chủ yếu dùng lý lẽ va dẫn chứng để làm rõ vấn đề thuế máu trong chế độ thực dân, từ đó thuyết phục người đọc.. + Nhan đề: Thuế m¸u: mØa mai, tè c¸o.. + ThÓ lo¹i: nghÞ luËn.. + bè côc: ba phÇn. ? Vậy, có thể thấy vấn đề Thuế Ba luận điểm lớn: máu đã được triển khai theo +Chiến tranh và “người bản xứ” +Chế độ lính tình nguyện. mét hÖ thèng luËn ®iÓm nµo? +KÕt qu¶ cña sù hy sinh. ? Trong v¨n b¶n ThuÕ m¸u, em §an xen yÕu tè tù sù vµ biÓu cßn thÊy sù ®an xen cña nh÷ng c¶m. phương thức biểu đạt nào khác? ? nhận xét về vai trò của người Dùng lý lẽ và dẫn chứng kết viÕt trong v¨n b¶n? hợp với cảm xúc để làm rõ tội ¸c cña chÝnh quyÒn thùc d©n vµ số phận đau thương của người d©n n« lÖ. Bộc lộ thái độ căm phẫn sâu s¾c. ? Đọc thế nào để làm nổi bật HS nêu cách đọc, thể hiện. GV được nội dung và thái độ ấy? nhËn xÐt, gãp ý. Hoạt động 4: Hướng dẫn Đọc – Hiểu nội dung văn bản: Phần 1: Chiến tranh và người bản xứ. Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(12)</span> ? Trước và khi cuộc chiến tranh, thái độ của các quan cai trị đối với người dân xứ thuộc địa có sự thay đổi như thế nào?. HS ph¸t hiÖn: + TRước chiến tranh: coi dân bản xứ là những tên da đến bẩn thØu, nh÷ng tªn An –nam-mÝt bÈn thØu, chØ biÕt kÐo xe tay vµ ăn đòn … + Khi chiÕn tranh bïng næ: trë thành những đứa con yêu, bạn hiÒn, chiÕn sü b¶o vÖ c«ng lý vµ tù do.. I. PhÇn 1: CghiÕn tranh và người bản xø. a. Thái độ các quan cai trÞ: + TRước: + Sau: => .Thay đổi nhanh chãng.. ? tại sao người bản xứ lại đột ngột được thay đổi thân phận và vai vế như vậy trước các quan cai trÞ?. + V× thùc d©n Ph¸p muèn che giÊu d· t©m biÕn hä thµnh vËt hy sinh cho người Pháp trên các chiến trường châu Âu. + §ã lµ thñ ®o¹n mµ thùc d©n sö dụng đối với người dân thuộc địa.. b. Nguyªn nh©n: che giÊu d· t©m… thùc hiÖn thñ ®o¹n chÝnh trị thâm độc.. + Nhà văn đã sử dụng các từ ngữ mang hµm ý mØa mai, ch©m biÕm s©u cay. + Nghệ thuật tương phản rõ rệt ®­îc khai th¸c nh»m bãc trÇn thñ ®o¹n lõa bÞp tr¾ng trîn vµ bØ æi của quan lại thực dân đối với người bản xứ khi cuộc chiến tranh đế quốc bùng nổ. ? Cái giá phải trả cho niềm + đột ngột xa lìa vợ con, rời bỏ vinh dự đột ngột ấy của người mảnh ruộng hoặc đàn cừu… d©n b¶n xø lµ g×? + vượt đại dương đi phơi thây trên các chiến trường châu Âu. + xuống tận đáy biển để bảo vệ tæ quèc cña c¸c loµi thuû qu¸i. + bá x¸c t¹i nh÷ng miÒn hoang vu th¬ méng vïng Ban – c¨ng + Đưa thân cho người ta tàn sát trªn bê s«ng M¸c n« hoÆc ®Çm lÇy miÒn S¨m-pa-nh¬ +Lấy máu mình tưới những vòng nguyÖt quÕ cña c¸c cÊp chØ huy, lấy xương chạm nên chiếc gậy cña c¸c ngµi thèng chÕ. + kiệt sức trong các xưởng thuốc sóng ghª tëm, nhiÔm ph¶i nh÷ng luồng khí độc đỏ ối của người Ph¸p…kh¹c ra tõng miÕng phæi…. + Nghệ thuật tương ph¶n, tõ ng÷ mØa mai đả kích sự bịp bîm…. ? NhËn xÐt vÒ tõ ng÷ vµ c¸ch diễn đạt của tác giả trong đoạn v¨n trªn? BiÖn ph¸p nghÖ thuËt nào đã được nhà văn sử dụng và nó có hiệu quả diễn đạt như thÕ nµo?. ? Em nhận xét gì về cách đưa Người viết đã sử dụng yếu tố tự Lop8.net. c. C¸i gi¸ ph¶i tr¶: +xa l×a…rêi bá… + ph¬i th©y… + xuống đáy biển + bá x¸c… + đưa thân cho người tµn s¸t… + lấy máu tưới…lấy xương chạm… + kiÖt søc…, kh¹c tõng miÕng phæi….

<span class='text_page_counter'>(13)</span> dẫn chứng có kèm theo các lời sự dưới hình thức liệt kê liên tục b×nh luËn Êy cña t¸c gi¶? các tư liệu lấy từ hiện thực đời sèng. + Hình tượng hoá các chứng cớ và lời bình luận dưới dạng các biểu tượng giàu sức gợi => T¨ng søc thuyÕt phôc vµ sù gîi c¶m cho c¸c chøng cí, t¹o sù thuyết phục có đồng cảm ở người đọc. ? Sự bịp bơm của chính phủ Tổng cộng 70 vạn người dân bản bảo hộ đã đem đến điều gì đối xứ đã đặt chân lên đất Pháp và với người dân bản xứ khi tham trong số ấy 8 vạn người không gia chiÕn tranh? bao giê cßn tr«ng thÊy mÆt trêi trên quê hương mình nữa.. => YÕu tè tù sù + liÖt kª + B×nh luËn t¹o s­c thuyÕt phôc vµ gîi c¶m xóc. d. Số phận người ra ®i: 70 vạn người đi 8 vạn người không trë vÒ. ? Sè liÖu cô thÓ mang tÝnh so sánh: 70 vạn đã ra đi và 8 vạn kh«ng trë vÒ cïng c¸ch diÔn đạt đã có dụng ý gì?. Th«ng tin chÝnh x¸c t¹o sù tin => chÝnh x¸c, kh«ng cậy chắc chắn với người tiếp thể bác bỏ, tạo sự nhận về một sự thật không thể cảm thương. b¸c bá. Hình ảnh biểu tượng khiến âm diÖu c©u v¨n chïng xuèng t¹o GV bình ngắn, chuyển sáng mối cảm thương, xót xa ở người phÇn 2. nghe. 2. Phần II: Chế độ lính tình nguyện. ? Nh÷ng thñ ®o¹n, m¸nh khoÐ đã được thực dân Pháp sử dụng để sắn bắt thứ “vật liệu biết nãi” lµ g×?. + më nh÷ng cuéc v©y r¸p lín vµ trắng trợn để bắt lính. + Nhèt trãi vµ b¾t giam trong c¸c tr¹i tËp trung. + tóm những người khoẻ mạnh, nghÌo khæ. + Sau đòi đến con cái nhà giàu, gây chuyện để cuối cùng buộc hä lùa chän: ®i lÝnh t×nh nguyÖn hoÆc x× tiÒn ra.. 2. Phần II: Chế độ lÝnh t×nh nguyÖn. a. thñ ®o¹n, m¸nh khoÐ: + v©y r¸p… + nhèt trãi … + tãm + đòi đến…. ? Tại sao người viết gọi đó là + Ăn tiền công khai từ việc tuyển => nhũng lạm trắng “nh÷ng vô nhòng l¹m hÕt s­c qu©n… trîn. tr¾ng trîn”? + Tù do nhòng nhiÔu lµm tiÒn, kh«ng cÇn theo luËt lÖ. Từ đó đã nói lên thực trạng ra sao cña c¸i mµ chÝnh quyÒn bảo hộ gọi là chế độ lính tình nguyÖn?. + Lµ c¬ héi lµm giµu cña bän quan chøc trªn tÝnh m¹ng, m¸u xương của người dân bản xứ. + Là cơ hội để củng cố địa vị và th¨ng tiÕn, tá lßng trung thµnh víi §¹i Ph¸p cña chóng… ? Phản ứng của những người + Tìm mọi cơ hội để trốn thoát b. Ph¶n øng cña d©n d©n b¶n xø khi trë thµnh lÝnh + Tù lµm cho m×nh nhiÔm ph¶i b¶n xø: Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(14)</span> t×nh nguyÖn thÕ nµo?. c¸c bÖnh nÆng nhÊt mµ th«ng + t×m c¬ héi trèn. thường là tự huỷ hoại bản thân để + tự làm mình nhiễm kh«ng ph¶i ®i lÝnh. bÖnh…. ? Phản ứng ấy đã nói lên điều Không dựa trên một sự tình gì về chế độ lính tình nguyện? nguyện nào mà trái lại còn gây thêm nhiều bệnh tật, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khoẻ của con người. ? Nói về chế độ lính tình Tấp nập đầu quân… không ngần nguyện, phủ toàn quyền Đông ngại rời bỏ quê hương bản xứ… Dương đã tuyên bố đièu gì? hiến xương máu… hiến dâng cánh tay lao động.. => kh«ng nguyÖn…. t×nh. c. Lêi nãi vµ sù thËt: Mü tõ > < sù thËt. §èi lËp trùc tiÕp.. ? Nh÷ng mü tõ ®­îc dïng dµy Tèp th× bÞ xÝch tay ®iÖu vÒ tØnh đặc như thế đã bị lật tẩy bằng lỵ, tốp thì khi xuống tàu bị nhốt sù thùc nµo? trong một trường TH có lính Pháp canh gác, lưỡi lê tuót trần, đạn lên nòng sẵn. + Những cuộc biểu tình đổ máu t¹i Cao Miªn, nh÷ng cuéc b¹o động ở Sài Gòn, Biên Hoà…, ? Sự đối lập giữa sự thật với lời nãi ë ®©y cã ý nghÜa g×? C©u hỏi kết lại phần II đã thể hiện thái độ ra sao của tác giả?. GV b×nh, chuyÓn.. Vạch trần thủ đoạn lường gạt hết => lừa gạt, vi phạm søc tµn nhÉn cña chÝnh quyÒn tr¾ng trîn nh©n quyÒn. thực dân với người bản xứ. + Dùng thực tế để phơi bày thực trạng đáng khinh bỉ và vi phạm nh©n quyÒn tr¾ng trîn cña thùc d©n, thÓ hiÖn sù mØa mai, c¨m phÉn.. 3. PhÇn III: KÕt qu¶ cña sù hy sinh. ? Khi chiÕn tranh kÕt thóc, vÞ trí của người dân bản xứ có còn được coi là những người bạn hiền của nước Pháp nữa hay kh«ng?. Nh÷ng lêi tuyªn bã t×nh tø cóa c¸c nhµ cÇm quyÒn im bÆt. Người dân bản xứ: mặc nhiên trở lại Giống người bẩn thỉu.. ? Sự thay đổi ấy góp phần gì trong viÖc béc lé b¶n chÊt cña chÝnh quyÒn b¶o hé? ? §Ó ghi nhí c«ng lao cña người dân An Nam, người Pháp đã làm gì?. Giả dối, bịp bơm đến đê tiện, tr¾ng trîn. + lét hÕt tÊt c¶ cña c¶i cña hä… trước khi đưa họ đến Mac-xây xuống tàu về nước + Giao hä cho bän søc sinh kiÓm soát và đánh đáp vô cớ. + cho hä ¨n nh­ cho lîn vµ xÕp họ như xếp lợn dưới hầm tàu ẩm Lop8.net. 3. PhÇn III. KÕt qu¶ cña sù hy sinh + Th©n phËn cùu binh: trở về giống người bÈn thØu.. + C­ xö víi cùu binh sống sót người An Nam: Lét hÕt…kiÓm so¸t và đánh đập vô cớ… ….

<span class='text_page_counter'>(15)</span> ướt, không giường nằm, không ¸nh s¸ng vµ thiÕu kh«ng khÝ. + được đón chào bằng một bài diễn văn yêu nước: …cút đi… ? Những chứng cớ ấy đã được đặt trong cấu trúc câu như thế nµo? t¸c dông cña kiÓu c©u nµy?. + KiÓu c©u nghi vÊn cã cÊu tróc điệp: Chẳng phải… đó sao?, tạo sự nhịp nhàng cân đối cho lời v¨n. §©y kh«ng ph¶i lµ nh÷ng câu văn dùng với mục đích nghi vấn mà để khẳng định sự thật đồng thời bộc lộ thái độ, cảm xúc của người viết về sự thật bất công và phi lý đã diễn ra đối với những người dân bản xứ. ? Cßn sù thËt nµo gãp phÇn CÊp m«n bµi b¸n lÎ thuèc phiÖn hoàn thiện nốt bộ mặt xảo trá cho thương binh và vợ con tử sỹ và đều giả của bọn thực dân người Pháp. n÷a? ? Chính sách ấy đã được người Phạm tới hai tội ác với nhân loại: viết vạch trần bản chất ra sao? tráo trở và thô bạo với người dân b¶n xø vµ cßn l«i kÐo n¹ nh©n đáng thương của một cuộc huynh đệ tương tàn, coi rẻ tính mạng và xương máu của những kẻ đã bị hä lõa bÞp. ? Từ cách diễn đạt ấy, sự thật + Sự bỉ ổi trắng trợn của nhà nào đã được phơi bày? cầm quyền Pháp đối với lính tình nguyÖn ViÖt Nam. + C¸i gi¸ cña ThuÕ m¸u mµ những người lính tình nguyện cßn sèng sãt ph¶i tr¶. ? Đoạn văn kết lại Chương Không chỉ tố cáo tội ác đáng lên Thuế máu đã có tác dụng gì? án và đáng căm phẫn của quan lại thực dân tại các nước thuộc địa mà còn kêu gọi và thức tỉnh những người có lương tri nhận rõ bộ mặt giả đối lừa bịp của chúng vµ lªn tiÕng b¶o vÖ cho quyÒn sống của con người.. Sö dông kiÓu c©u nghi vÊn, ®iÖp cÊu tróc: Ch¼ng phải…đó sao? => khẳng định sự thật, bộc lộ thái độ phÉn né, bÊt bØnh, mØa mai.. Sù thËt: lËt läng, gi¶ dèi… T¸c dông: tè c¸o vµ thøc tØnh…. GV b×nh, chuyÓn.. Hoạt động 5: Hướng dẫn tổng kết: ? Ba phần của chương Thuế máu đã được + Phơi bày triệt để và toàn diện bộ mặt giả tr×nh bµy theo tr×nh tù thêi gian. C¸ch s¾p nh©n gi¶ nghÜa tr¬ trÏn vµ b¶n chÊt tµn b¹o xÕp Êy cã t¸c dông g×? cña chÝnh quyÒn thùc d©n xung quanh viÖc bóc lột thuế máu đối với người dân bản xứ. Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(16)</span> ? Nghệ thuật đặc sắc nhất tạo nên sức lôi Nghệ thuật châm biếm, đả kích sắc sảo, sâu cuèn cña bµi viÕt lµ g×? Nã ®­îc thÓ hiÖn ë cay. + Diễn đạt chứng cớ xác thực bằng cách tạo những phương diện nào? các biểu tượng và các hình ảnh sinh động, giµu tÝnh biÓu c¶m vµ søc m¹nh tè c¸o. B¶n th©n chóng lµ c¸c lü lÏ vµ dÉn chøng kh«ng thÓ chèi c·i. + Ng«n ng÷ giµu tÝnh ch©m biÕm, mØa mai: cách gọi tên, cách diễn tả hành động, việc lµm b»ng tõ ng÷ trµo phóng vµ lèi nãi ngược rất châm biếm. + Giọng điệu trào phúng đặc sắc: khi giễu cît, mØa mai, khi sö dông lèi “nh¹i” c¸c mü từ mượn nguyên văn đặt vào với dụng ý châm biếm góp phần đắc lực trong việc phơi bày bản chất của chế độ thực dân và số phận bi thảm của người dân thuộc địa. ? Ngoài việc sử dụng triệt để nghệ thuật ch©m biÕm, bµi v¨n chÝnh luËn cña NAQ cßn cã sù kÕt hîp cña yÕu tè nµo? (tù sù, miªu t¶ hay biÓu c¶m). YÕu tè tù sù vµ biÓu c¶m ®­îc vËn dông kÕt hợp rất khéo léo đạt hiệu quả trong việc nêu lên các bằng cứ xác thực, tin cậy, sinh động đồng thời các hình ảnh giàu tính biểu cảm tạo ấn tượng đối với người đọc về số phận đáng thương của người dân nô lệ và bộ mặt thËt cña bän thùc d©n… ? Các biện pháp, thủ pháp nghệ thuật ấy đã HS nêu được nội dung phần Ghi nhớ. tạo nên tính chiến đấu mạnh mẽ như thế nào cho Chương phóng sự này nói riêng và văn chương NAQ nói chung?. Hoạt động 6: Hướng dẫn luyện tập: Có thể yêu cầu học sinh đọc diễn cảm từng phần văn bản sao cho thể hiện đúng giọng điệu trào phúng đặc sắc của tác giả. + DÆn dß: Thùc hµnh chuÈn bÞ bµi míi.. Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(17)</span> Ngµy so¹n TiÕng ViÖt. Ngµy d¹y:. Héi tho¹i Kết quả cần đạt: 1. Gióp häc sinh n¾m ®­îc kh¸i niÖm “vai x· héi trong héi tho¹i” vµ mèi quan hÖ gi÷a c¸c “vai” trong qu¸ tr×nh héi tho¹i. 2. TÝch hîp víi phÇn V¨n bµiThuÕ m¸u, phÇn TLV qua bµi T×m hiÓu yÕu tè biÓu c¶m trong v¨n nghÞ luËn. 3. Kỹ năng: Rèn kỹ năng xác định và phân tích các “vai” trong hội thoại.. Tiến trình tổ chức các hoạt động dạy học: Hoạt động 1: Hình thành khái niệm “Vai xã hội trong hội thoại” Hoạt động của thầy Gîi dÉn: Trong cuéc sèng h»ng ngµy, người nào cũng có những mèi quan hÖ x· héi kh¸c nhau; nh÷ng mèi quan hÖ Êy thường vô cùng phức tạp và tinh tế. Một người có thể có địa vị cao trong xã hội nh­ng khi vÒ nhµ l¹i chØ lµ con cái. Một người là cha mẹ trong gia đình nhưng khi đến cơ quan lại chỉ là bạn bè đồng nghiệp…Những vị trí trong x· héi, c¬ quan, gia đình …ấy được gọi là các “vai” của mỗi người khi tham gia héi tho¹i. C¨n cø vào đó, em hãy thử xem m×nh cã nh÷ng vai nµo trong nhiÒu mèi quan hÖ? Y/c HS đọc đoạn trích SGK. ? Quan hÖ gi÷a c¸c nh©n vËt tham gia héi tho¹i trong ®o¹n trÝch trªn lµ quan hÖ g×? Ai lµ vai trªn? Ai lµ vai dưới?. Hoạt động của trò HS nghe, suy nghÜ.. + Víi thÇy c«: vai lµ häc sinh. + Víi b¹n bÌ: vai b¹n. + Víi cha mÑ: vai con c¸i. + Víi anh em: vai anh chÞ em… HS trao đổi: Quan hÖ gi÷a hai nh©n vËt trong ®o¹n héi tho¹i trªn lµ quan hệ gi tộc, trong đó người cô là vai trên, bé Hồng là vai dưới.. ? Cách cư xử của người cô + Trong quan hệ họ hàng: có gì đáng chê trách? người cô đã xử sự không đúng với thiện chí chân thµnh cña t×nh c¶m ruét thÞt. Lop8.net. Nội dung cần đạt..

<span class='text_page_counter'>(18)</span> + Trong quan hÖ vai x· héi: người cô đã không có sự đúng mực của bề trên với cháu bề dưới. ? T×m nh÷ng chi tiÕt cho thấy, bé Hồng đã cố gắn kìm nén sự bát bình để giữ thái độ lễ phép. Giải thích vì sao bÐ Hång lµm nh­ vËy?. C¸c chi tiÕt: + t«i cói ®Çu kh«ng đáp…Tôi lại im lặng cúi đầu nhìn xuống đất… cổ họng tôi đã nghẹn ứ khóc kh«ng ra tiÕng… Chó bÐ k×m nÐn v× biÕt r»ng mình là bề dưới cần phải tôn trọng người bề trên. Từ đó, ta rút ra được điều HS nêu được lưu ý. HS đọc chậm, rõ phần Ghi cÇn ghi nhí vÒ vai giao tiÕp nhí trong SGK. khi thực hiện hành động hội tho¹i? Hoạt động 2: Hướng dẫn luyện tập. Bµi tËp 1: * Hình thức hoạt động: Phát hiện cá nhân và thực hành trước lớp: Tìm các chi tiết thể hiện thái độ vừa nghiêm khắc vừa khoan dung của TQT trong bài Hịch tướng ỹ đối với binh tướng dưới quyền. + Nghiêm khắc: nay các ngươi nhìn chủ nhục… + Khoan dung: Nếu các ngươi… Bµi tËp 2: * H×nh thøc: HS th¶o luËn theo nhãm. Tr×nh bµy kÕt qu¶: * Gîi ý: Xét về địa vị xã hội, ông giáo có vị thế cao hơn người nông dân bần cùng là lão Hạc, nhưng xét về tuổi tác, theo đạo lý truyền thống của dân tộc thì lão Hạc lại là bề trên. ¤ng gi¸o th­a göi víi l·o H¹c b»ng nh÷ng lêi lÏ «n tån, nh· nhÆn, than mËt…C¸ch xưng hô Cụ (kính trọng), tôi (bình đẳng), gộp là ông con (kính trọng, yêu mến). Ngược lại, lão Hạc trong xưng hô thể hiện sự thân tình và cả tôn trọng, đồng thời lu«n ý thøc vÒ kho¶ng c¸ch x· héi vµ v¨n ho¸ cña m×nh víi «ng gi¸o => Cả hai đều cư xử đúng mực, chí tình.. Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(19)</span> TiÕt 108 – TËp lµm v¨n T×m hiÓu yÕu tè biÓu c¶m trong v¨n nghÞ luËn Kết quả cần đạt: 1. Gióp häc sinh thÊy ®­îc biÓu c¶m lµ mét trong nh÷ng yÕu tè kh«ng thÎ thiÕu trong bài văn nghị luận hay, có sưc lay động, truyền cảm người đọc (người nghe), nắm ®­îc nh÷ng yªu cÇu vµ biÖn ph¸p cÇn thiÕt cña viÖc ®­a yÕu tè biÓu c¶m vµo bµi v¨n nghÞ luận, để bài nghị luận có thể đạt hiệu quả thuyết phục cao hơn. 2. Tích hợp với phần Văn ở bài Thuế máu, Hịch tướng sỹ, Nguyễn Trãi – Người anh hïng d©n téc… víi phÇn TiÕng ViÖt ë bµi Héi tho¹i. 3. RÌn kü n¨ng ®­a yÕu tè biÓu c¶m vµo bµi v¨n nghÞ luËn mét cacchs cã hiÖu qu¶ mµ kh«ng ph¸ vì l«gÝc cña lËp luËn.. Tiến trình thực hiện các hoạt động dạy học: Hoạt động 1: Kiểm tra bài cũ: 1. Nhớ lại chương trình tập làm văn nghị luận lớp 7, em hãy cho biét, trong bài văn nghÞ luËn, ngoµi yÕu tè nghÞ luËn lµ chñ yÕu cßn cã nh÷ng yÕu tè nµo kh¸c? Nh÷ng yÕu tè nµy cã vai trß nh­ thÕ nµo trong bµi v¨n nghÞ luËn? HS thÊy ®­îc cßn cã thªm c¸c yÕu tè biÓu c¶m vµ miªu t¶, tù sù. 2. YÕu tè biÓu c¶m theo em lµ yÕu tè g×? Nã cã t¸c dông ra sao trong bµi v¨n nghÞ luËn? Nã ®­îc thÓ hiÖn thÕ nµo trong mét bµi v¨n nghÞ luËn?. Hoạt động 2: Dẫn vào bài mới: Hoạt động 3: Hướng dẫn tìm hiểu yếu tố biểu cảm trong văn nghị luận: Hoạt động của thầy Y/c HS đọc văn bản Lời kªu gäi toµn quèc kh¸ng chiÕn. ? H·y t×m nh÷ng tõ ng÷ biÓu lé t×nh c¶m m·nh liÖt cña t¸c gi¶ vµ nh÷ng c©u c¶m th¸n trong bµi v¨n trªn?. Hoạt động của trò HS đọc, trả lời câu hỏi.. ? VÒ mÆt sö dông tõ ng÷ và đặt câu có tính chất biÓu c¶m, Lêi kªu gäi toµn quèc …cña HCM cã giống với Hịch tướng sỹ cña TQT kh«ng? ? Tuy nhiªn, hai v¨n b¶n trªn vÉn ®­îc coi lµ v¨n b¶n nghÞ luËn chø kh«ng. Cã nhiÒu ®iÓm gÇn gòi vÒ mÆt tõ ng÷ vµ yÕu tè biÓu c¶m. gi÷a hai v¨n b¶n…. Nội dung cần đạt I. T×m hiÓu yÕu tè biÓu c¶m trong v¨n nghÞ luËn.. + Tõ ng÷: Hìi, muèn, ph¶i, nh©n nhượng, lấn tới, quyết tâm, không, thà, 1. Tìm hiểu ví dụ: chứ nhất định không chịu, phải dứng + Từ ngữ biểu cảm: lªn, hÔ lµ, ai cã, ai còng ph¶i… + Câu cảm thán: Hới đồng bào cả + Câu cảm thán: nước… Hìi anh em binh sü…. => tÝnh chÊt biÓu c¶m. Hai tác phẩm dược viết không phải nhằm mục đích biểu cảm, trữ tình mà nhằm mục đích nghị luận: nêu luận Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(20)</span> phải văn biểu cảm. Vì điểm, trình bày các luận cứ để bàn sao? luận, giải quyết vấn đề, tác động mạnh vào trí tuệ của người đọc, để người đọc phân biệt rõ đúng sai, xác định hành + Vai trò của biểu động và cách sống. Biểu cảm chỉ đóng cảm: vai trß phô trî, lµm cho lý lÏ thªm søc thuyết phục, tác động mạnh vào tình cảm, tâm hồn của người đọc, làm văn nghÞ luËn trë nªn thÊm thÝa… ? Cã thÓ thÊy nh÷ng c©u cét (2) hay h¬n nh÷ng c©u ë cét (1)? V× sao? Tõ đó hãy nói lên tác dụng cña yÕu tè biÓu c¶m trong v¨n nghÞ luËn? HS đọc lại mục 1 phần Ghi nhí trang 97. ? Làm thế nào để phát huy hÕt t¸c dông cña yÕu tè biÓu c¶m trong v¨n nghÞ luËn?. Rõ ràng nếu tước bỏ những từ ngữ, biểu c¶m, nh÷ng c©u c¶m, bµi v¨n nghÞ luËn sẽ vẫn đúng nhưng khô khan, khó có thể gây xúc động, truyền cảm, hấp dẫn người đọc, người nghe. Như vậy, biểu c¶m kh«ng thÓ thiÕu ®­îc mÆc dï kh«ng ph¶i lµ yÕu tè quan träng nhÊt. Ghi nhí: Muốn phát huy …người viết không chỉ cần suy nghĩ đúng mà còn thực sự xúc động trước những điều đang bàn luận. §ã kh«ng thÓ lµ t×nh c¶m hêi hît, nöa vời mà cần xuất phát từ trái tim người viết. (Từ trong mạch nước phun ra toàn là nước. Từ trong mạch máu chảy ra toµn lµ m¸u – Lç TÊn). + BiÓu c¶m trong v¨n nghÞ luËn ph¶i hoµ vµo luËn cø, luËn chøng, lµm næi bËt vµ kh¾c s©u luËn ®iÓm trong lßng Y/c HS đọc ghi nhớ 2 người nghe. Nó diễn tả luận điểm, luận SGK. chøng b»ng h×nh ¶nh, b»ng tõ ng÷ gîi c¶m…. Hoạt động 4: Hướng dẫn luyện tập: Bài tập 1: có thể lập bảng sau để tìm hiểu những biện pháp biểu cảm và tác dụng cña nã trong phÇn 1 v¨n b¶n ThuÕ m¸u: Biªn ph¸p biÓu c¶m DÉn chøng T¸c dông nghÖ thuËt Giễu nhại - đối lập Tªn da ®en bÈn thØu, tªn An Ph¬i bµy b¶n chÊt dèi tr¸, nam –mÝt bÈn thØu, con yªu, lõa bÞp cña bän thùc d©n b¹n hiÒn, chiÕn sü b¶o vÖ c«ng Ph¸p mét c¸ch râ nÐt -> tiếng cười châm biếm chau lü tù do… cay Từ ngữ, hình ảnh mỉa Nhiều người bản xứ đã chứng Ngôn từ đẹp đẽ, hoà nhoáng mai giäng ®iÖu tuyªn kiÕn c¶nh kú diÖu cña trß biÓu kh«ng che ®Ëy ®­îc thùc tÕ truyÒn cña thùc d©n diÔn phãng ng­ l«i… Mét sè phò phµng kh¸c l¹i bá x¸c t¹i nh÷ng miÒn -> ch©m biÕm s©u cay hoang vu th¬ méng… Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(21)</span>