Giáo án Ngữ văn 8 tiết 77 bài 19: Quê hương Tế Hanh

<span class='text_page_counter'>(1)</span>Trường THCS Lê Thánh Tông, Thọ Xuân, Thanh Hoá. §Ò sè 8.. TiÕt 77 :. Bµi 19. Quê hương TÕ Hanh. A. Mục tiêu cần đạt Gióp HS : - Kiến thức: + Cảm nhận được vẻ đẹp tươi sáng, giàu sức sống của một làng quê miền biển được miêu tả trong bài thơ và tình cảm quê hương đằm thắm của tác giả. + Thấy được những nét đặc sắc NT của bài thơ. - Kỹ năng: đọc, phân tích, bình giảng. - Thái độ: biết yêu quê hương B. ChuÈn bÞ - Gi¸o viªn: bµi so¹n, s¸ch gi¸o khoa, s¸ch gi¸o viªn - Häc sinh: bµi so¹n, s¸ch gi¸o khoa C. Néi dung vµ tiÕn tr×nh tiÕt d¹y. 1.Tæ chøc líp: kiÓm tra sÜ sè. 2. TiÕn tr×nh tiÕt d¹y: Nội dung cần đạt Hoạt động của thầy và trò Hoạt động 1 : Kiểm tra: Đọc thuộc bài thơ “Ông đồ” và phân tích cái hay của những câu thơ: “Giấy đỏ… nghiªn sÇu ” HS tr¶ lêi GV vào bài: tình yêu quê hương đất nước trong Th¬ míi cã khi ®­îcthÓ hiÖn thËt thầm kín như trong “Ông đồ”, cũng có khi l¹i ®­îc thÓ hiÖn thËt tù hµo nh­ trong Quª hương của Tế Hanh… I.T×m hiÓu chung Giíi thiÖu nÐt chÝnh vÒ t¸c gi¶? 1 T¸c gi¶ HS tr¶ lêi - TÕ Hanh, sinh n¨m 1921, quª Qu¶ng Ng·i. - Trước 1945, thơ ông mang nặng nỗi buồn ¤ng cã c¸c tËp th¬ “Hoa niªn” (1945); “Göi và tình yêu quê hương thắm thiết. miÒn b¾c” (1955); “TiÕng sãng” (1960); - Ông được tặng giải thưởng HCM về “Hai nửa yêu thương” (1963); “Khúc ca VHNT. míi” (1966). GV hướng dẫn HS đọc: giọng nhẹ nhàng, 2 T¸c phÈm trong trÎo, chó ý nhÞp phæ biÕn trong bµi lµ a. §äc. 3/2/3 hoÆc 3/5. Gọi 2 học sinh đọc? Nhận xét cách đọc của bạn? HS nhËn xÐt GV gi¶i thÝch tõ khã1,2,3,4 trong chó thÝch. b. T×m hiÓu tõ khã. XuÊt xø cña t¸c bµi th¬? HS tr¶ lêi. c. XuÊt xø: bµi th¬ rót trong tËp “ NghÑn GV bổ sung: ông sáng tác khi xa quê hương ngµo” (1939) ra HuÕ häc Bµi th¬ ®­îc viÕt theo thÓ th¬ g×? (8 ch÷) Bè côc cña bµi th¬ cã thÓ chia thµnh mÊy - ThÓ th¬: 8 ch÷. phÇn? néi dung cña tõng phÇn? - Bè côc : 4 phÇn HS tr¶ lêi + 2 c©u ®Çu: giíi thiÖu chung vÒ lµng quª. Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(2)</span> Trường THCS Lê Thánh Tông, Thọ Xuân, Thanh Hoá. cña nhµ th¬. + 6 câu tiếp: cảnh thuyền ra khơi đánh cá trong buæi sím mai. + 8 c©u tiÕp: thuyÒn c¸ trë vÒ bÕn. + 4 c©u cuèi: n«n nao nçi nhí lµng, nhí biển quê hương. . II.Ph©n tÝch 1. Hai câu đầu: giới thiệu về quê hương. - Giíi thiÖu vÒ mét lµng chµi ven biÓn - C¸ch giíi thiÖu b×nh dÞ, tù nhiªn, méc m¹c thÓ hiÖn t×nh c¶m ch©n thµnh.. 2. Sáu câu thơ tiếp: cảnh dân làng đi đánh c¸. - Thiªn nhiªn: trêi trong, giã nhÑ, sím mai hồng : không gian đẹp, trong sáng, thơ méng. - H×nh ¶nh so s¸nh: thuyÒn - tuÊn m· cïng động từ mạnh “hăng, phăng, vượt”  diễn t¶ khÝ thÕ dòng m·nh cña con thuyÒn to¸t lên sức sống mạnh mẽ, vẻ đẹp hùng tráng. => Bèn c©u th¬ võa lµ bøc tranh phong c¶nh tươi sáng, vừa là bức trang lao động đầy høng khëi, d¹t dµo sù sèng. - C¸nh buåm (c¸i cô thÓ) ®­îc so s¸nh víi “mảnh hồn làng” (cái trừu tượng) tạo nên c¸i h÷u h×nh cho hån cña sù vËt: lín lao, thiªng liªng vµ th¬ méng. => Cánh buồm là biểu tượng của làng chài.. 3. T¸m c©u tiÕp theo: c¶nh thuyÒn c¸ vÒ bÕn - Bèn c©u ®Çu: ån µo, tÊp nËp: bøc tranh ®Çy niÒm vui vµ sự sống; vui vì ghe đầy cá tươi, vì đoàn tụ => Cảnh sống lao động náo nhiệt đầy niềm vui. - Bèn c©u sau: + D©n chµi: “Lµn da r¸m n¾ng”: khoÎ kho¾n, r¾n rái… nhê bót ph¸p t¶ thùc “c¶ th©n h×nh nång thë vÞ xa x¨m”: tiÒm. Lop8.net. ChuyÓn ý: chóng ta sÏ ph©n tÝch theo bè côc đó Hoạt động 2 : phân tích VB. HS đọc hai câu đầu. Mở đầu bài thơ tác giả đã giới thiệu về quê hương mình như thế nào? GV b×nh: ng«i lµng cã kh«ng gian tho¸ng đãng, mênh mông giữa trời nước. Nhớ về làng, ấn tượng khó phai trong lòng tác giả là cảnh tượng gì? HS trả lời: cảnh dân làng đi đánh cá. §oµn thuyÒn ra kh¬i trong khung c¶nh thiªn nhiªn ntn? H×nh ¶nh chiÕc thuyÒn ®­îc miªu t¶ b»ng BPNT gì? Tác dụng của BPNT đó?. Chi tiết nào được tác giả lựa chọn để đặc tả con thuyền ? chi tiết đó độc đáo ntn? HS tr¶ lêi. GV:  hình ảnh giàu ý nghĩa và đẹp  bút ph¸p l·ng m¹n. Hoạt động 3 : HS đọc tám câu thơ Tám câu thơ đó, tác giả miêu tả cảnh gì? HS tr¶ lêi: c¶nh thuyÒn c¸ vÒ bÕn - cảnh lao động khi thuyền về. - hình ảnh con thuyền và người dân chài. Bức tranh lao động được miêu tả ntn trong 4 c©u ®Çu? HS tr¶ lêi. Hình ảnh người dân chài và con thuyền ®­îc kh¾c ho¹ qua nh÷ng chi tiÕt nµo? HS tr¶ lêi GV bình: Người lao động làng chài, những.

<span class='text_page_counter'>(3)</span> Trường THCS Lê Thánh Tông, Thọ Xuân, Thanh Hoá. ẩn ước mơ, hi vọng thắng lợi của con người trước biển… mang sắc thái huyền thoại, l·ng m¹n nhê miªu t¶ s¸ng t¹o. => Hình ảnh người dân chài vừa chân thực vừa lãng mạn, có tầm vóc phi thường. + Con thuyÒn: “n»m im” (tÜnh): mÖt mái say s­a, nh­ng biÕt “nghe”, biÕt c¶m nhËn (động) nhịp sóng. => Con thuyÒn v« tri trë nªn cã mét t©m hån tinh tÕ. Con thuyÒn trë thµnh biÓu tượng của tâm hồn dân chài. 3. Khổ thơ kết: Nỗi nhớ quê hương - Nhớ màu nước xanh, cá bạc, chiếc buồm v«i, con thuyÒn, c¸i mïi nång mÆn.. - T«i lu«n nhí, t«i thÊy nhí…qu¸: nçi nhí ch©n thµnh, tha thiÕt nh­ ®­îc thèt ra tõ tim -> Nhớ những thứ bình thường gần gũi, gắn bã.. III. Tæng kÕt 1. NT - NT biÓu c¶m vµ miªu t¶ s¸ng t¹o. - Ngôn ngữ đẹp lãng mạn, lựa chọn được những hình ảnh đặc sắc, đặc trưng. - §an xen nhiÒu BPNT: nh©n ho¸, Èn dô, so sánh …độc đáo 2. ND Tái hiện hình ảnh quê hương với thiên nhiên rộng mở, con người cần cù đôn hậu, thể hiÖn ®­îc t×nh c¶m g¾n bã s©u nÆng. IV. LuyÖn tËp - §äc diÔn c¶m. - Ph©n tÝch mét h×nh ¶nh mµ em t©m đắc trong bài. E. DÆn dß : - Häc thuéc - Tập phân tích các hình ảnh đặc sắc;. Lop8.net. đứa con của biển khơi với nước da nhuộm ®Çy n¾ng vµ giã, th©n h×nh v¹m vì thÊm ®Ém vÞ mÆn cña biÓn, nh­ng trong hä vÉn trµn trÒ ­íc m¬ vµ niÒm tin. Nhà thơ dùng BPNT nài để tái hiện hình ¶nh con thuyÒn? HS tr¶ lêi: nh©n ho¸ ChuyÓn ý: BiÓn vµ thuyÒn nh­ hoµ lµm mét tạo nên linh hồn của vùng đất này. Niềm tự hµo, niÒm yªu biÓn cïng sù quan s¸t tµi hoa, tinh tế của tác giả đã tạo nên vẻ đẹp diệu kỳ cña biÓn khiÕn ai ®i ®©u còng da diÕt nhí. HS đọc. Trong xa c¸ch, lßng t¸c gi¶ nhí tíi nh÷ng ®iÒu g× n¬i quª nhµ? HS tr¶ lêi Gv: cái mùi nồng mặn chính là cái hương vị lao động làng chài, là tình quê gắn bó kh«ng bao giê quªn ®­îc. Nhí nh­ thÕ nµo, em thö ph©n tÝch c¸i hay trong nçi nhí cña t¸c gi¶? Bình: Hình ảnh quê hương trong bài không hề hắt hiu như thường thấy trong những bài Thơ mới mà tươi sáng, khoẻ khoắn, mang h¬i thë nång Êm cña sù sèng. Yªu vµ tù hµo về quê hương cũng chính là biểu hiện của tinhd yêu đất nước. Hoạt động 4: Bài thơ có những nét đặc sắc NT gì nổi bËt?. Qua bµi th¬, em c¶m nhËn ®­îc ®iÒu g× về cuộc sống người dân làng chài và nhà th¬? Hoạt động 5 : củng cố.

<span class='text_page_counter'>(4)</span> Trường THCS Lê Thánh Tông, Thọ Xuân, Thanh Hoá. - So¹n : Khi con tu hó §Ò 8: TiÕt 78 : Khi con tu hó Tè H÷u A. Mục tiêu cần đạt Giúp HS : - KiÕn thøc: C¶m nhËn ®­îc lßng yªu sù sèng, niÒm khao kh¸t tù do ch¸y báng cña người chiến sĩ cách mạng trẻ tuổi đang bị giam cầm trong tù ngục được thể hiện bằng nh÷ng h×nh ¶nh gîi c¶m vµ thÓ th¬ lôc b¸t gi¶n dÞ mµ tha thiÕt. - Kỹ năng đọc, rèn luyện kỹ năng nhận xét, cảm thụ thơ. - Thái độ: yêu tự do, yêu quê hương đất nước. B. ChuÈn bÞ - Ch©n dung t¸c gi¶ C. Khởi động 1 2. Bµi míi D. Tiến trình các hoạt động dạy và học Nội dung cần đạt. TG. Hoạt động của thầy và trò Hoạt đông 1: kiểm tra bài cũ: Trình bày đôi nét về tác giả Tế Hanh? HS tr¶ lêi Vµo bµi: Sau n¨m 1945, TÕ Hanh chuyển hướng sáng tác bền bỉ phục vụ c¸ch m¹ng, còng nhê nh÷ng t¸c gi¶ như ông mà dòng văn học CM đã có một chỗ đứng vững chắc trong nền văn häc VN. H«m nay chóng ta sÏ ®­îc tiÕp cËn víi mét t¸c phÈm thuéc dßng VH đó : Khi con tu hú của Tố Hữu. I. T×m hiÓu chung 1. T¸c gi¶ - Tè H÷u (1920 -2002), quª Thõa Thiªn HuÕ. - Lµ nhµ c¸ch m¹ng l·o thµnh, lµ l¸ cê ®Çu cña th¬ ca c¸ch m¹ng vµ kh¸ng chiÕn. Th¬ ông có sự thống nhất đẹp đẽ giữa cuộc đời cm và cuộc đời thơ - Ông được nhà nước trao tặng giải thưởng Hå ChÝ Minh vÒ V¨n häc nghÖ thuËt (n¨m 1996). 2 . T¸c phÈm - §äc.. Lop8.net. Hoạt động 2: tìm hiểu về Tố Hữu và v¨n b¶n. HS đọc phần dấu (*) trong chú thích Em h·y nªu nh÷ng hiÓu biÕt cña m×nh vÒ Tè H÷u? HS tr¶ lêi GV thuyÕt tr×nh: ¤ng cã c¸c t¸c phÈm chÝnh: C¸c tËp th¬: Tõ Êy (1937 – 1946); ViÖt B¾c (1946 – 1954); Giã léng (1955 – 1961); Ra trËn (1962 – 1971); M¸u và hoa (1972 – 1977); Một tiếng đờn (1979 – 1992); Trường ca “Theo ch©n B¸c”… GV hướng dẫn đọc: + 6 c©u ®Çu giäng võa, n¸o nøc, phÊn chÊn..

<span class='text_page_counter'>(5)</span> Trường THCS Lê Thánh Tông, Thọ Xuân, Thanh Hoá. + 4 c©u sau giäng bùc béi, nhÊn m¹nh các động từ, các từ ngữ cảm thán: Hè «i!, lµm sao, chÕt uÊt th«i! - Gi¶i thÝch tõ khã: HS đọc phần giải nghĩa từ trong chú thÝch. GV l­u ý chó thÝch sè (4) vµ 1 sè tõ: - Hoµn c¶nh s¸ng t¸c: th¸ng 7 n¨m 1939, - Bầy: đàn. - R©y: chuyÓn, ng¶ (mµu). trong nhµ lao Thõa Phñ (HuÕ).khi tg bÞ b¾t giam vµo ®©y ch­a l©u. Em h·y cho biÕt, Tè H÷u s¸ng t¸c bµi th¬ nµy trong hoµn c¶nh nµo? - ThÓ th¬: th¬ lôc b¸t (6 – 8). HS tr¶ lêi Bµi th¬ ®­îc lµm theo thÓ g×? HS tr¶ lêi - Bè côc: 2 phÇn: Bµi th¬ cã thÓ chia mÊy phÇn? Néi + PhÇn 1: 6 c©u th¬ ®Çu: c¶nh vµo hÌ. dung tõng phÇn. + Phần 2: 4 câu cuối: tâm trạng người tù CM HS trả lời ChuyÓn ý: h«m nay chóng ta sÏ tiÕp cận với bài thơ theo bố cục đó. II. §äc vµ ph©n tÝch Hoạt động 2 : 1. C¶nh vµo hÌ. Bøc tranh mïa hÌ hiÖn ra qua h×nh - ¢m thanh: tu hó géi bÇy, ®Çy tiÕng ve ¶nh, ©m thanh, mµu s¾c NTN? ng©n, diÒu s¸o vi vu - ©m thanh quen thuéc HS th¶o luËn vµ tr¶ lêi theo tõng khÝa của đồng quê, rộn ràng, sống động, là những cạnh. tÝn hiÖu cña mïa hÌ - Mµu s¾c: lóa chiªm ®­¬ng chÝn (vµng), tr¸i cây ngọt (thường đỏ), bắp rây vàng hạt, nắng đào(hồng), trời xanh… => Bức tranh tươi sáng, tràn trề nhựa sống, rén r· ©m thanh, rùc rì mµu s¾c, ngät ngµo B×nh: s¸u c©u th¬ ®Çu mét bøc tranh hương vị. đẹp , tươi sáng của mùa hè , dường như khi con tu hú gọi bầy thì tất cả đã bõng thøc dËy trong mét kh«ng gian khoáng đạt, tự do. => T©m hån t¸c gi¶ tinh tÕ, trÎ trung yªu Bức tranh đó đã tái hiện tâm hồn đời, yêu cuộc sống. người tù như thế nào? GV chuyÓn ý: chÝnh sù tinh tÕ cña t©m hồn đã giúp chàng thanh niên Tố Hữu c¶m nhËn thËt xuÊt s¾c sù chuyÓn m×nh cña thêi gian. khi vµo hÌ qua. Vậy trước bức tranh tươi đẹp rộn rã ấy cña thiªn nhiªn b¶n th©n ng TN Êy ®É cã nh÷ng t©m tr¹ng ntn? Mêi c¸c em t×m hiÓu tiÕp 4 c©u cuèi GV mời một HS đọc đoạn còn lại. 2. Tâm trạng người tù cách mạng T×m nh÷ng tõ ng÷ thÓ hiÖn t©m tr¹ng cña nh©n vËt tr÷ t×nh? - Các từ mạnh: đạp, tan, ngột, chết HS tr¶ lêi - C¸c tõ c¶m th¸n: «i, th«i, lµm sao… Những từ ngữ đó thể hiện tâm trạng - Ngắt nhịp bất thường: 6/2, 3/3 g×? => Đau khổ, uất ức, ngột ngạt cao độ, khao. Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(6)</span> Trường THCS Lê Thánh Tông, Thọ Xuân, Thanh Hoá. khát tự do đến cháy bỏng.. HS tr¶ lêi Gv bình: đọc đến đây, ta chợt giật m×nh, ho¸ ra khung c¶nh mïa hÌ trµn ngËp niÒm vui vµ sù sèng ë ®Çu bµi th¬ hoµn toµn chØ lµ sù nhí l¹i, sù tưởng tượng những gì Tố Hữu đã trải qua ở những mùa hè trước, còn giờ ®©y nhµ th¬ ®ang ë trong ngôc nghe tiếng chim mà uất ức để rồi bật ra nh÷ng dßng th¬ tµi hoa… tiÕng chim kia vÉn v¨ng v¼ng bªn tai. H×nh ¶nh con chim tu hó lÆp lai ë cuèi bµi gîi cho em suy nghÜ g×? HS tr¶ lêi B×nh: §Çu bµi th¬ lµ tiÕng chim tu hó gäi hÌ, cuèi bµi th¬ lµ tiÕng chim tu hú… kết cấu đầu cuối ấy để lại sự day døt, t¨ng thªm phÇn giôc gi·, ph¶i chăng đó là tiếng gọi của tự do, của sự sèng ®Çy quyÕn rò. §iÒu thó vÞ lµ Tè Hữu đã kết thúc chuỗi ngày tù ngục của mình bằng hành động vượt ngục. Con chim cách mạng ấy đã cất cánh tung bay.. III. Tæng kÕt Nét đặc sắc về NT của bài thơ là gì? 1. NghÖ thuËt: - ThÓ th¬ lôc b¸t truyÒn thèng, mÒm m¹i, linh ho¹t béc lé s©u s¾c t©m tr¹ng. Giäng ®iÖu tù nhiªn Cảm xúc nhất quán khi tươi sáng khoáng đạt khi d»n vÆt, u uÊt - Tả cảnh, tả tình đặc sắc. 2. Néi dung: Nghệ thuật đó biểu đạt nội dung gì? - cảnh mùa hè tươi đẹp đầy sức sống - T¶ t©m tr¹ng uÊt øc khi bÞ giam cÇm, lßng yêu nước, yêu cuộc sống và yêu không khí tù do ch¸y báng. IV. LuyÖn tËp 1. §äc diÔn c¶m 2. Trong bµi th¬ “BÕp löa” cña B»ng ViÖt còng cã tiÕng chim tu hó: “Tu hó ¬i ch¼ng đến ở cùng bà. Kêu chi hoài trên những cánh đồng xa”. Theo em, có gì giống nhau và kh¸c nhau trong c¶m nhËn tiÕng chim tu hó ë 2 nhµ th¬ Tè H÷u vµ B»ng ViÖt?  Giống nhau: Tiếng tu hú đều gợi không gian đồng quê gần gũi, thân thuộc. Đều là âm thanh được đón nhận bởi tình thương mến.. Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(7)</span> Trường THCS Lê Thánh Tông, Thọ Xuân, Thanh Hoá.  Kh¸c nhau: - Trong th¬ B»ng ViÖt, tiÕng tu hó gîi nhớ về những kỉ niệm thân thương của tình bµ ch¸u n¬i quª nhµ. - Trong th¬ Tè H÷u, tiÕng tu hó lµ ©m thanh báo hiệu mùa hè sôi động được cảm nhËn tõ t©m hån yªu sèng, khao kh¸t tù do của người chiến sĩ cách mạng trong cảnh ngộ tù đày. D. DÆn dß - Häc thuéc bµi th¬ - TËp ph©n tÝch - So¹n : Tøc c¶nh P¸c Bã. Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(8)</span>