Bài giảng môn học Ngữ văn lớp 7 - Tiết 9 - Văn bản : Ca dao dân ca những câu hát về tình cảm gia đình (Tiếp)

<span class='text_page_counter'>(1)</span>TiÕt 9- V¨n b¶n :. Ca Dao D©n Ca. Những câu hát về tình cảm Gia đình. Ngµy so¹n : Ngµy gi¶ng :…………… A- Môc tiªu bµi häc: - HiÓu kh¸i niÖm ca dao - d©n ca. - N¾m ®­îc ND, ý nghÜa vµ 1 sè h×nh thøc NT tiªu biÓu cña ca dao - d©n ca qua những bài ca thuộc chủ đề tình cảm gia đình. - Thuộc 4 bài ca dao về tình cảm gia đình và biết thêm 1 số bài ca dao thuộc chủ đề này. B-ChuÈn bÞ: - Giáo viên: sưu tầm những bài ca dao cùng chủ đề. - HS: chuÈn bÞ phÇn §äc – hiÓu v¨n b¶n. C- Các hoạt động dạy - học: 1 - ổn định tổ chức: 2- KiÓm tra bµi cò: ? V¨n b¶n Cuéc chia tay cña nh÷ng con bóp bª muèn göi tíi chóng ta th«ng ®iÖp g×? (Ghi nhí- SGK- 27 ) ? NT kể chuyện của tác giả Khánh Hoài có gì đáng chú ý? (Dùng ngôi kể thứ nhất chân thật, cảm động. Các sự việc kể theo trình tự thời gian kÕt hîp víi kh«ng gian vµ rÊt phï hîp víi trÎ em.) 3 - Bµi míi: Ca dao - d©n ca “lµ tiÕng h¸t ®i tõ tr¸i tim lªn miÖng” lµ th¬ ca tr÷ t×nh d©n gian.. để bộc tình cảm của nhân dân. Tình cảm con người bao giờ cũng bắt nguồn từ tình cảm gia đình, truyền thống văn hoá, đạo đức VN rất đề cao gia đình và tình cảm gia đình. Những câu hát về tình cảm gia đình chiếm số lượng phong phú trong kho tàng ca dao - dân ca VN. Trong đó 4 bài ca dao của văn bản Những câu hát về tình cảm gia đình là tiêu biểu, vừa sâu sắc về nội dung, vừa sinh động, tinh tế về ngôn ngữ NT. Hoạt động của Thầy-Trò. Néi dung kiÕn thøc I. §äc - t×m hiÓu chung: - Qua t×m hiÓu ë nhµ, em hiÓu g× vÒ ca 1- Ca dao - d©n ca: dao-d©n ca? +ThÓ lo¹i tr÷ t×nh d©n gian kÕt hîp lêi vµ nh¹c. +Diễn tả đời sống tâm hồn của con - Ph©n biÖt ca dao vµ d©n ca: người . +D©n ca: gåm c¶ lêi vµ nh¹c +Mang tÝnh ch©n thùc hån nhiªn, mang +Ca dao: lêi th¬ cña d©n ca. đặc điểm nghệ thuật truyền thống, bền v÷ng. - Theo em, bài ca dao nên đọc với giọng 2. Đọc và giải nghĩa từ khó: ®iÖu nh­ thÕ nµo? -> Giäng tha thiÕt, tr×u mÕn, thÓ a. §äc: hiện được niềm yêu thương quý mến đối với người thân. nhịp: 2/2/2/2 hoặc 4/4. - 4 HS đọc - nhận xét- GV nhận xét.. 1 Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(2)</span> - GV kiểm tra đọc chú thích ở nhà của HS - GV gi¶i nghÜa tõ khã. . - V¨n b¶n cã 4 bµi, vµ chóng cã chung ®iÓm g×? HS đọc bài 1: - §©y lµ lêi cña ai nãi víi ai? Tõ ng÷ nµo giúp em hiểu được điều đó? - C«ng lao to lín Êy ®­îc diÔn t¶ b»ng biÖn ph¸p nghÖ thuËt nµo? H·y PT ý nghÜa biÖn ph¸p nghÖ thuËt Êy? GV : So sánh đặc sắc, đây là hình ảnh của thiªn nhiªn, to lín, mªnh m«ng vÜnh h»ng được chọn làm biểu tượng cho công cha, nghÜa mÑ. Nh­ng kh«ng ph¶i lµ gi¸o huÊn khô khan mà rất cụ thể, sinh động.. b. Gi¶i nghÜa tõ khã: Chó ý: - Cï lao chÝn ch÷. Ph©n biÖt víi cï lao: b·i næi trªn s«ng. - Hai th©n: - 4 lời ca cùng chủ đề, tình cảm gia đình. Lời ca đều ngắn từ 2- 4 -5 câu thơ. II - §äc - hiÓu v¨n b¶n : 1/ Bµi1: - Lµ lêi mÑ ru con, nãi víi con- “con ¬i”. C«ng cha nh­ nói ngÊt trêi Nghĩa mẹ như nước ở ngoài biển Đông -Hai c©u ®Çu, tg dïng h×nh ¶nh so s¸nh, vÝ von quen thuéc cña ca dao võa cô thÓ, vừa sinh động. Khẳng định và ca ngợi c«ng lao to lín cña cha mÑ. C«ng lao cña cha mÑ v« cïng to lín kh«ng thÓ nµo kÓ xiÕt.. - Hai c©u tiÕp theo lµ lêi nh¾n nhñ ©n t×nh tha thiÕt ®­îc thÓ hiªn qua h×nh ¶nh Èn dô. Nói cao biÓn réng mªnh m«ng Cï lao chÝn ch÷ ghi lßng con ¬i. -Hai c©u cuèi tg sö dông biÖn ph¸p NT -> Qua dïng “cï lao chÝn ch÷” vµ c¸c nµo? Em hiÓu g× vÒ “Cï lao chÝn ch÷” vµ biÖn ph¸p so s¸nh, Èn dô, tg muèn thÓ nªu t¸c dông cña bp NT Êy? hiện 1 cách tuyệt đẹp công lao trời bể của cha mẹ. Nhắc nhở mọi người lòng biết ơn cha mÑ, lµm con ph¶i cã bæn phËn ch¨m sóc và phụng dưỡng cha mẹ. - Cï lao chÝn ch÷ : Cô thÓ hãa c«ng cha nghÜa mÑ vµ t×nh c¶m biÕt ¬n cña con c¸i - Ng«n ng÷ ©m ®iÖu cña bµi ca dao cã g× - Dïng ng«n ng÷ cã ©m ®iÖu cña lêi ru hay? khiÕn cho nd ch¶i chuèt, ngät ngµo. (Người đọc như thấy được lời ru nh­ dßng s÷a cña mÑ truyÒn vµo m¸u thÞt, cơ thể người con). GV: Bài học về đạo làm con thật sâu xa vµ thÊm thÝa. 2-Bµi 2: HS đọc bài 2.HS đọc giọng chậm, buồn Chiều chiều ra đứng ngõ sau Tr«ng vÒ quª mÑ ruét ®au chÝn chiÒu - Bµi nµy lµ lêi cña ai, nãi víi ai? - Nỗi niềm của người con gái lấy chồng xa quê nhớ thương mẹ già ở quê nhà. - Em hãy xác định thời gian, không gian 2 Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(3)</span> nghệ thuật của lời ca? Qua đó em hiểu được tam trạng của người con như thế - Thời gian : Chiều chiều-> gợi kn buồn ®au kh«n ngu«i, nhiÒu buæi chiÒu, nµo? - Kh«ng gian : Ngâ sau-> yªn tÜnh, phï GV :- Thời gian: chiều chiều (Thời gian hợp với tâm trạng cô đơn, che giấu nỗi –ước lệ )-> là thời gian gợi nhớ, gợi thư- buồn riêng của người phụ nữ trong XHPK ơng đối với người ở xa quê - vì đó là thời - Hành động : Ra đứng, trông -> gợi nỗi điểm trở về sum họp của gia đình . Chim niềm buồn nhớ. về tổ, con người về nhà . - Kh«ng gian: ngâ sau-> n¬i v¾ng lÆng heo hút, gợi cảnh ngộ cô đơn. - Hành động: Ra đứng, trông-> gợi nỗi niÒm buån nhí. Nçi nhí ®­îc kh¾c s©u qua côm tõ “ruét ®au chÝn chiÒu”-> c¸ch nói –ước lệ đặc tả... - nhóm từ chuyển nçi ®au t×nh c¶m thµnh nçi ®au th©n thÓ.) GV : §ã lµ nçi buån vÒ th©n phËn cña người con gái khi lấy chồng xa quê : Sự bất bình đẳng nam- nữ trong xã hội pk xa kia đó là hủ tục “ Tam tòng,, GV : Gi¶i thÝch “ Tam tßng,,. => Cách nói ước lệ đặc tả tâm trạng thương nhớ, xót xa và nỗi buồn sâu lắng, ©m thÇm kh«ng biÕt chia sÎ cïng ai khi nghÜ vÒ mÑ ë n¬i quª nhµ.. HS đọc bài 3 - §©y lµ lêi cña ai, nãi víi ai? - T×nh c¶m cña con ch¸u víi «ng bµ thÓ hiện qua những hình ảnh đặc sắc nào? GV : Hình ảnh đơn sơ diễn tả tình cảm đối với ông bà được ví như những nuột lạt buéc trªn m¸i nhµ, võa nhiÒu, võa bÒn chÆt, v÷ng ch·i.. 3 - Bµi 3: Ngã lªn nuét l¹t m¸i nhµ Bao nhiªu nuét l¹t nhí «ng bµ bÊy nhiªu -Lµ lêi cña ch¸u (con) nãi víi «ng bµ, người thân. + Nçi nhí - Nuéc l¹t-> H×nh ¶nh so s¸nh diÔn t¶ t×nh c¶m s©u l¾ng, réng lín, da diÕt . +Ngã lªn: Sù tr©n träng, t«n kÝnh cña cháu con đối với ông bà.. -Lêi ca “Bao nhiªu … bÊy nhiªu” cã søc diÔn t¶ nçi nhí ntn ? “ Bao nhiªu … bÊy nhiªu,, ->N«Ü nhí - Hãy đọc những bài ca dao có hình ảnh thường xuyên, liên tục và bền chặt. so s¸nh” Bao nhiªu …bÊy nhiªu,, HS : - Qua đình ngả nón trông đình Đình bao nhiêu ngả thương mình bấy nhiêu. - Qua cầu dừng bước trông cầu CÇu bao nhiªu nhÞp d¹ em sÇu bÊy nhiªu - Chiều chiều ra đứng bờ sông (bờ ao) - Em cã nhËn xÐt g× vÒ ND vµ nghÖ thuËt cña bµi CD? => B»ng 1 lo¹t h×nh ¶nh so s¸nh (t¨ng cấp), từ ngữ đặc sắc, bài ca đã diễn tả nỗi 3 Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(4)</span> nhớ thương và sự tôn kính của con cháu đối với ông bà, tổ tiên.. - HS: §äc bµi 4 - §©y lµ lêi cña ai, nãi víi ai? 4-Bµi 4 : HS : Lêi cña «ng bµ, c« b¸c nãi víi con Anh em nào phải người xa ch¸u - lêi cña cha mÑ nãi víi con - lêi cña Cïng chung b¸c mÑ, 1 nhµ cïng th©n anh em ruét thÞt t©m sù víi nhau. Yªu nhau nh­ thÓ tay ch©n Anh em hoµ thuËn, 2 th©n vui vÇy. - Tình cảm anh em thân thương trong bài 4 ®­îc diÔn t¶ qua nh÷ng tõ ng÷ nµo? - T×nh c¶m anh em lµ sù g¾n bã thiªng liªng nh­ ch©n, tay GV : 2 câu đầu như 1 định nghĩa về anh em, phân biệt anh em với người xa. Từ phân định “nào phải” làm rõ nghĩa câu 1. Từ khẳng định “cùng” trong “cùng chung b¸c mÑ” nªu râ t×nh c¶m ruét thÞt: cïng huyết thống, sống chung dưới 1 mái nhà, cùng vui buồn có nhau. Từ khẳng định “cïng” trong “cïng th©n” lµ kÕt qu¶ cña côm tõ “cïng chung b¸c mÑ”.Lµ h×nh ¶nh so s¸nh - H×nh ¶nh so s¸nh diÔn t¶ sù g¾n bã, keo s¬n, kh«ng thÓ chia c¾t. - Bµi ca dao muèn nh¾n nhñ chóng ta ®iÒu g×? (Anh em phải hoà thuận để cha mẹ vui lòng, biết nương tựa vào nhau, đùm bọc lẫn nhau).. => B»ng h×nh ¶nh so s¸nh quen thuéc, bµi ca lµ tiÕng h¸t t×nh c¶m vÒ t×nh anh em yêu thương gắn bó đem lại hạnh phúc cho nhau.Qua đó muốn nhắn nhủ chúng ta biết thươgn yêu đùm bọc lẫn nhau trong mäi hoµn c¶nh.. - 4 bµi ca dao trªn cã thÓ coi lµ 1 v¨n b¶n được không? Vì sao? Nêu chủ đề của văn b¶n? (HS trả lời, GV nhận xét hướng * Ghi nhớ: sgk (36 ) vào Ghi nhớ) HS đọc ghi nhớ. * LuyÖn tËp: - Nh÷ng biÖn ph¸p nghÖ thuËt nµo ®­îc 1 - ThÓ th¬ lôc b¸t, ng«n ng÷ méc m¹c gi¶n dÞ, h×nh ¶nh so s¸nh quen thuéc, gÇn sö dông trong c¶ 4 bµi ca dao? gòi. Giäng ®iÖu t©m t×nh, nh¾n nhñ. HS th¶o luËn tr¶ lêi - Là lời độc thoại, kết cấu 1 vế - S­u tÇm nh÷ng bµi ca dao cã néi dung 2. - C«ng cha nh­ nói Th¸i S¬n nãi vÒ t×nh c¶m g® ? Nghĩa mẹ như nước trong nguồn chảy ra Mét lßng thê mÑ kÝnh cha Cho tròn chữ hiếu mới là đạo con. 4- Hướng dẫn học bài: 4 Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(5)</span> Đọc thuộc, hiểu các bài ca dao về chủ đề gia đình. Sưu tầm thêm các bài ca dao khác cùng chủ đề. Soạn: Những câu hát về tình yêu quê hương - đất nước - con người * Rót kinh nghiÖm: …………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………… TiÕt 10 – V¨n b¶n:. Nh÷ng c©u h¸t vÒ t×nh yªu quê hương - đất nước - con người Ngµy so¹n: …………... Ngµy gi¶ng: ………….. A- Môc tiªu bµi häc: - C¶m nhËn ®­îc t×nh yªu vµ niÒm tù hµo ch©n thµnh, tinh tÕ, s©u s¾c cña nh©n d©n ta trước vẻ đẹp quê hương, đất nớc và con người. - Hình thức đối đáp, hỏi mời, nhắn gửi là các phương thức diễn đạt trong ca dao về tình yêu quê hương, đất nước, con người. B- ChuÈn bÞ: GV: B¶ng phô HS : So¹n §äc – hiÓu v¨n b¶n. C- Các hoạt động dạy - học: I- ổn định tổ chức: 2- KiÓm tra: ? ThÕ nµo lµ ca dao - d©n ca? Ph©n tÝch bµi 1,4? 3- Bµi míi: Cùng với tình cảm gia đình thì tình yêu quê hương, đất nước, con người cũng là chủ đề lớn của ca dao - dân ca, xuyên thấm trong nhiều câu hát. Những bài ca thuộc chủ đề này rất đa dạng, có những cách diễn đạt riêng, nhiều bài thể hiện rất rõ màu sắc địa phương. Tiết học này sẽ giới thiệu với chúng ta 4 bài ca dao về tình yêu quê hương, đất nước, con người. Hoạt động của thầy- trò Néi dung kiÕn thøc Theo em văn bản này cần đọc với giọng I- Đọc - tìm hiểu chung văn bản: nh­ thÕ nµo? 1. §äc : -Bài 1: Giọng hỏi-đáp, hồ hởi. tự hào. -Bµi 2: Giäng hái, th¸ch thøc, tù hµo. -Bµi 3: Giäng gäi-mêi. -Bµi 4: C©u1,2 nhÞp chËm: 4/4/4 GV đọc- HS đọc - nhận xét. 2. Chó thÝch : GV kiểm tra phần đọc chú thích ở nhà của * Tìm hiểu văn bản : HS. 1- Bµi 1: + Phần đầu : Lời người hỏi (Phần đối) Gọi 1HS nam, 1hs nữ đọc bài ca dao 1 ë ®©u n¨m cöa nµng ¬i 5 Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(6)</span> S«ng nµo s¸u khóc.................. - Nhận xét về bài 1, em đồng ý với ý kiến + Phần sau : Lời người đáp ( Phần đáp ) Thµnh Hµ Néi n¨m cöa chµng ¬i nµo : a,b,c,d – sgk-39 ? HS : b- Bµi ca cã 2 phÇn: phÇn ®Çu lµ c©u S«ng Lôc ®Çu s¸u khóc........... hỏi của chàng trai, phần sau là lời đáp của c« g¸i. c- Hình thức đối đáp này có rất nhiều - Các địa danh : Năm cửa ô, sông Lục trong ca dao- d©n ca. Đầu, sông Thương, núi Tản Viên… Là - Những địa danh nào được nhắc tới trong những nơi nổi tiếng nhiều thời, cảnh sắc lời đối đáp ? ®a d¹ng.=> Gîi truyÒn thèng lÞch sö, v¨n hãa DT - Vì sao, chàng trai, cô gái lại dùng những =>Hỏi - đáp để bày tỏ sự hiểu biết về về địa danh với những đặc điểm từng địa kiến thức địa lí, lịch sử . Thể hiện niềm danh như vậy để hỏi - đáp? tự hào, tình yêu đối với quê hương đất, nước giàu đẹp. đó là cơ sở và là cách để GV: Hỏi - đáp về... là hình thức để đôi bên bày tỏ tình cảm với nhau-> là chàng trai thử sức, thử tài nhau về kiến thức địa lí, cô gái lịch lãm, tế nhị. lịch sử của đất nước. Những địa danh mà câu đố đặt ra ở vùng Bắc Bộ. Những địa danh đó vừa mang đặc điểm địa lí tự nhiên võa cã dÊu vÕt lÞch sö, v¨n ho¸ tiªu biÓu. 2-Bµi 2: HS đọc bài ca dao Rñ nhau xem c¶nh KiÕm Hå, Xem cÇu Thª Hóc,..... §µi Nghiªn, Th¸p Bót.... Hỏi ai gây dựng nên non nước này? - C¶nh ®­îc nãi tíi trong bµi ca dao thuéc địa danh nào? ( HN ) - Hồ Gươm, Thê Húc, chùa Ngọc Sơn, - Hà Nội đựơc nhắc đến với những danh Đài nghiên, Tháp bút =>Kết hợp không lam th¾ng c¶nh nµo? gian thiªn t¹o vµ nh©n t¹o trë thµnh mét bøc tranh th¬ méng vµ thiªng. - ở đây vẻ đẹp của Hà Nội được nhắc tới là vẻ đẹp của truyền thống lịch sử hay vẻ đẹp của truyền thống văn hoá? Vì sao? HS : ¢m vang truyÒn thèng lÞch sö : Truyền thuyết Hồ Gươm - Khi nào người ta nói “ Rủ nhau,,? HS : Th©n thiÕt, cïng chung mèi quan t©m - Côm tõ “Rñ nhau” trong bµi cã ý nghÜa - Rñ nhau : Ph¶n ¸nh kh«ng khÝ tÊp nËp, kh¸ch tham quan HN. g× ? - Nªu nhËn xÐt cña em vÒ c¸ch t¶ c¶nh cña -> Bµi ca gîi nhiÒu h¬n t¶, Gîi 1 Th¨ng Long đẹp, giàu về truyền thống lịch sử, bµi 2? v¨n ho¸. GV : Bµi ca gîi nhiÒu h¬n t¶, ®i vµo chiªm 6 Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(7)</span> ngưỡng cảnh vật với 1 thái độ trang trọng, tôn nghiêm. Tả được nét đẹp của cảnh vật vµ còng lÊy ra ®­îc nh÷ng nÐt cã ý nghÜa lÞch sö. - Em có suy nghĩ gì về câu hỏi cuối bài: - Câu hỏi tu từ - khẳng định công lao xây Hái ai g©y dùng nªn...? dựng non nước của cha ông và nhắc nhở c¸c thÕ hÖ con ch¸u ph¶i biÕt tiÕp tôc gi÷ g×n vµ ph¸t huy. - Bµi ca dao gîi cho em t×nh c¶m g× ? =>Yêu mến, tự hào và muốn được đến thăm Hà Nội, thăm Hồ Gươm. - Bµi 3 giíi thiÖu víi chóng ta c¶nh ë ®©u? - Em cã nhËn xÐt g× vÒ c¶nh trÝ xø HuÕ vµ nghÖ thuËt t¶ c¶nh bµi 3 ? HS :Tuy t¶ c¶nh nh­ng gîi vÉn nhiÒu h¬n t¶. Ph¸c ho¹ ®­êng vµo xø HuÕ cã c¶nh sắc “non xanh, nước biếc,,. Gợi nên cảnh trí ấy đẹp như tranh hoạ đồ. “đường vô” cụm từ gợi sự chú ý cảnh đẹp vào xứ Huế. §ã lµ con ®­êng “quanh quanh” nh­ 1 nÐt vẽ sống động đặc tả sự quần tụ của núi s«ng ®­îc t¹o ho¸ bao quanh.. 3- Bµi 3: §­êng v« xø HuÕ quanh quanh Non xanh nước biếc như tranh hoạ đồ Ai v« xø HuÕ th× v«... - Gợi nhiều hơn tả=> Gợi vẻ đẹp tươi m¸t, nªn th¬.. - Em h·y ph©n tÝch tõ “Ai” vµ chØ ra nh÷ng -> §¹i tõ phiÕm chØ “ ai ,, trong lêi mêi, t×nh c¶m Èn chøa trong lêi mêi, lêi nh¾n lêi nh¾n göi. ¢n t×nh chøa niÒm tù hµo göi: “Ai v« xø HuÕ th× v«...” ? và thể hiện tình yêu đối với cảnh đẹp xứ HuÕ. HS đọc 2 câu thơ đầu bài 4.. 4 - Bµi 4: Đứng bên ni đồng, ngó bên tê đồng... Đứng bên tê đồng, ngó bên ni - Hai dòng thơ đầu có gì đặc biệt về từ đồng... ngữ? Những nét đặc biệt ấy có tác dụng và -> Dòng thơ đầu có cấu trúc đặc biệt với ý nghÜa g× ? những điệp ngữ, đảo ngữ và phép đối xøng -> Gîi sù réng lín mªnh m«ng vµ gợi vẻ đẹp trù phú của cánh đồng. GV : Hai dòng thơ đầu có cấu trúc đặc biệt vÒ tõ ng÷ : + Phần đầu của 2 câu đầu, các điệp từ, đảo ngữ ở đây như muốn thể hiện, đứng ở phía nào nhìn, ngắm cũng thấy cánh đồng rộng lín mªnh m«ng. + Phần cuối của 2 câu đầu, tác giả đảo lại nhóm từ “mênh mông... – bát ngát...” để 7 Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(8)</span> thể hiện cảm xúc dạt dào trước không gian bao la.). Th©n em nh­ chÏn lóa.... Phất phơ dưới ngọn nắng hồng..... HS đọc 2 câu cuối. - Ph©n tÝch h×nh ¶nh c« g¸i trong 2 c©u - H×nh ¶nh so s¸nh ->Gîi sù trÎ trung, cuèi bµi ? hån nhiªn vµ søc sèng ®ang xu©n cña c« GV : Hình ảnh so sánh cô gái dưới ánh thôn nữ đi thăm đồng. n¾ng ban mai ®­îc miªu t¶ nh­ “chÏn lóa đòng đòng”là lúa mới trổ bông, hạt còn ngËm s÷a, gîi sù.... - Bài 4 là lời của ai? Người ấy muốn biểu hiÖn t×nh c¶m g×? HS : Lời của cô gái đi thăm đồng bày tỏ tình yêu ruộng đồng. Cũng có thể là lời cña chµng trai muèn bµy tá t×nh c¶m víi c« g¸i ? Qua t×m hiÓu ë trªn, em cã nhËn xÐt g× vÒ gi¸ trÞ néi dung vµ nghÖ thuËt cña v¨n b¶n? HS th¶o luËn vµ rót ra Ghi nhí (HS đọc Ghi nhớ) NhËn xÐt vÒ thÓ th¬ trong 4 bµi ca dao trªn. =>Tình yêu ruộng đồng và tình yêu con người.. * Ghi nhí: SGK (40) * LuyÖn tËp: 1. Ngoµi thÓ th¬ lôc b¸t, chïm ca dao nµy cßn cã th¬ lôc b¸t biÕn thÓ. 2. –T/y quê hương, đất nước, con người. -Trong ca dao việc phân chia chủ đề mang tÝnh chÊt quy ­íc.. 4- Hướng dẫn học bài: Häc thuéc lßng, diÔn c¶m vµ hiÓu bµi th¬. Sưu tầm thêm các bài ca dao có cùng chủ đề của bài học. * Rót kinh nghiÖm: ……………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………. TiÕt 11 - TiÕng viÖt : Ngµy so¹n :………….. Ngµy gi¶ng :…………. Tõ l¸y. A-Môc tiªu bµi häc: - N¾m ®­îc cÊu t¹o cña 2 lo¹i tõ l¸y: Tõ l¸y bé phËn vµ tõ l¸y toµn bé. - HiÓu ®­îc c¬ chÕ t¹o nghÜa cña tõ l¸y tiÕng ViÖt - Biết vận dụng những hiểu biết về cấu tạo và cơ chế tạo nghĩa của từ láy để sử dông tèt tõ l¸y. B- ChuÈn bÞ: 8 Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(9)</span> - §å dïng: B¶ng phô - HS tr¶ lêi c¸c c©u hái phÇn Bµi häc C- Tiến trình tổ chức các hoạt động dạy học: 1- ổn định tổ chức : 2- KiÓm tra: ? Tõ phøc gåm nh÷ng lo¹i nµo? Cho VD? Cã mÊy lo¹i tõ ghÐp? (Tõ phøc gåm 2 lo¹i : Tõ ghÐp vµ tõ l¸y. Tõ ghÐp cã 2 lo¹i lµ tõ ghÐp chÝnh phô vµ từ ghép đẳng lập. 3- Bµi míi: Bµi h«m nay chóng ta sÏ t×m hiÓu vÒ c¸c lo¹i tõ l¸y vµ nghÜa cña chóng. Hoạt động của thầy - trò. Néi dung kiÕn thøc I- C¸c lo¹i tõ l¸y: HS đọc VD 1 - SGK (41) - Chú ý những 1. VD: tõ in ®Ëm. 2. NhËn xÐt: - Nh÷ng tõ l¸y: ®¨m ®¨m, mÕu m¸o, liªu + §¨m ®¨m: gièng nhau c¶ ©m lÉn xiêu có đặc điểm âm thanh gì giống nhau, tiếng. kh¸c nhau? + MÕu m¸o: gièng nhau ë phô ©m ®Çu. +Liªu xiªu : gièng nhau ë phÇn vÇn. - Dùa vµo kÕt qu¶ ph©n tÝch trªn, h·y ph©n lo¹i c¸c tõ l¸y ë môc 1? Cho VD? - Tõ l¸y: cã 2 lo¹i - L¸y toµn bé: §¨m ®¨m, xinh xinh, ®o đỏ - L¸y bé phËn: + L¸y bé phËn phô ©m ®Çu: mÕu m¸o, ng¬ ng¸c + L¸y bé phËn vÇn : liªu xiªu, l«i th«i HS đọc ví dụ – sgk (42 ). - VD : BËt bËt - V× sao c¸c tõ l¸y im ®Ëm kh«ng nãi ®­îc + Th¨m th¼m => Kh«ng t¹o ra sù hßa lµ: bËt bËt, th¨m th¼m ? phèi vÒ ©m thanh GV : Thùc chÊt ®©y lµ nh÷ng tõ l¸y toµn bộ nhưng có sự biến đổi thanh điệu và phụ ©m cuèi lµ do sù hoµ phèi ©m thanh cho nªn chØ cã thÓ nãi : bÇn bËt, th¨m th¼m - Tõ l¸y ®­îc ph©n lo¹i nh­ thÕ nµo? * Ghi nhí 1: SGK (42) II- NghÜa cña tõ l¸y: - NghÜa cña tõ l¸y: Ha h¶, oa oa, tÝch t¾c, 1. VD: SGK: gâu gâu được tạo thành do đặc điểm gì về 2. NhËn xÐt: NghÜa cña tõ l¸y: ©m thanh ? + Ha h¶, oa oa, tÝch t¾c, g©u g©u: - C¸c tõ l¸y trong mçi nhãm sau ®©y cã => m« pháng ©m thanh. đặc điểm gì chung về âm thanh và về nghÜa ? a. LÝ nhÝ, li ti, ti hÝ. (lµ nh÷ng tõ l¸y cã - LÝ nhÝ, li ti, ti hÝ: gîi t¶ nh÷ng h×nh khu«n vÇn i ) d¸ng ©m thanh nhá bÐ. 9 Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(10)</span> b. NhÊp nh«, phËp phång, bËp bÒnh. (§©y lµ nhãm tõ l¸y bé phËn, cã tiÕng gèc đứng sau, tiếng đứng trớc lặp lại phụ âm đầu của tiếng đứng sau). - NhÊp nh«, phËp phång, bËp bÒnh: BiÓu thị một trạng thái vận động khi nhô lên, khi h¹ xuèng, khi phång, khi xÑp, khi næi, khi ch×m.. - So S¸nh nghi· cña c¸c tõ l¸y : mÒm m¹i, đo đỏ, đỏ đỏ với nghĩa của các tiếng gốc: mềm, đỏ làm cơ sở cho chúng?anhS : mềm m¹i: tõ l¸y mang s¾c th¸i biÓu c¶m. MÒm gîi c¶m gi¸c dÔ chÞu, nhÑ nhµng, uyÓn chuyÓn. HS : Đo đỏ : từ láy có nghĩa giảm nhẹ mức độ của màu đỏ Tõ l¸y cã nghÜa nh­ thÕ nµo? - Gọi hs đọc ghi nhớ 1,2. .- Mềm mại, đo đỏ: Mang sắc thái biểu c¶m, s¾c th¸i gi¶m nhÑ. - Đỏ đỏ: sắc thái mạnh hơn.. Chia 3 nhãm: mçi nhãm 1 bµi - §äc ®o¹n v¨n: “MÑ t«i, giäng kh¶n đặc...nặng nề thế này”(Cuộc chia tay của nh÷ng con bóp bª): + T×m c¸c tõ l¸y trong ®o¹n v¨n? + XÕp c¸c tõ l¸y theo 2 lo¹i: tõ l¸y toµn bé vµ tõ l¸y bé phËn?. * Ghi nhí 2: SGK (42) III-LuyÖn tËp: 1- Bµi 1: - Tõ l¸y toµn bé: th¨m th¼m, bÇn bËt, chiªm chiÕp - Từ láy bộ phận: Nức nở, tức tưởi, lặng lÏ, rùc rì, rÝu ran, nh¶y nhãt, nÆng nÒ.. 2- Bµi 2: - LÊp lã, nho nhá, nhøc nhèi, khang - Điền các tiếng láy vào trước hoặc sau các khác, thâm thấp, chênh chếch, anh ách. tiếng gốc để tạo từ láy? 3- Bµi 3: a, Bµ mÑ nhÑ nhµng khuyªn con. - Chän tõ thÝch hîp ®iÒn vµo chç trèng? b, Lµm xong c«ng viÖc nã thë phµo nhÑ nhõm như trút đựơc gánh nặng. 4. Cñng cè: GV hÖ thèng l¹i toµn bµi 5. Hướng dẫn học bài: -Häc thuéc Ghi nhí -LuyÖn tËp viÕt ®o¹n v¨n cã sö dông tõ l¸y (Kho¶ng 5 c©u, néi dung tù chän) - So¹n: Qu¸ tr×nh t¹o lËp v¨n b¶n. * Rót kinh nghiÖm : ………………………………………………………………………………………….... ………………………………………………………………………………………….... ………………………………………………………………………………………….... Tiªt 12 – TËp lµm v¨n:. Qu¸ tr×nh t¹o lËp v¨n b¶n Ngµy so¹n: …………. Ngµy gi¶ng :………… A- Môc tiªu bµi häc:: 10 Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(11)</span> - Nắm được các bước của quá trình tạo lập văn bản để có thể viết bài tập làm văn một cách có phương pháp và có hiệu quả hơn. - Củng cố lại kiến thức và kĩ năng đã đợc học về liên kết, bố cục và mạch lạc trong v¨n b¶n. B- ChuÈn bÞ: - GV s­u tÇm nh÷ng v¨n b¶n mÉu. - HS tr¶ lêi nh÷ng c©u hái trong bµi häc C. Các hoạt động dạy - học 1- ổn định tổ chức 2- KiÓm tra bµi cò: ? ThÕ nµo lµ mét v¨n b¶n cã tÝnh m¹ch l¹c? Cho VD? 3- Bµi míi: Để tạo được một văn bản hoàn chỉnh, người viết cần tuân thủ theo các bước tạo lập văn bản chung. Vậy đó là các bước nào? Hoạt động của thầy - trò Néi dung kiÕn thøc I- Các bước tạo lập văn bản : * Tình huống 1: Em được nhà trường 1/ Định hướng văn bản : khen thưởng về thành tích học tập. Tan học, em muốn về nhà thật nhanh để báo tin vui cho cha mÑ. Em sÏ kÓ cho mÑ nghe em đã cố gắng như thế nào để có kết qu¶ häc tËp tèt nh­ h«m nay. Em tin r»ng mẹ sẽ vui và tự hào về đứa con yêu quí cña mÑ l¾m - Trong t×nh huèng trªn em sÏ b¸o tin cho mÑ b»ng c¸ch nµo? ( KÓ ) - Em sÏ x©y dùng v¨n b¶n nãi hay v¨n - X©y dùng v¨n b¶n nãi: b¶n viÕt? - Văn bản nói ấy có nội dung gì ? Nói cho - Nội dung : Giải thích lí do đạt k.quả tốt ai nghe ? §Ó lµm g× ? trong häc tËp - Đối tượng : Nói cho mẹ nghe - Mục đích : Để mẹ vui và tự hào về đứa con ngoan ngo·n, häc giái cña m×nh. * T×nh huèng 2: Võa qua em ®­îc nhµ trường khen thưởng vì có nhiều thành tích trong học tập. Em hãy viết th cho bạn để b¹n cïng chia sÎ niÒm vui víi em. - §Ó t¹o lËp 1 v¨n b¶n (bøc th­), em cÇn - V¨n b¶n viÕt : xác định rõ những vấn đề gì? a , Đối tượng : - Viết thư cho ai ? Viết cho b¹n b, Mục đích : - Viết để làm gì ? Để bạn vui v× sù tiÕn bé cña m×nh c, Néi dung : - ViÕt vÒ c¸i g× ? Nãi vÒ niềm vui được khen thưởng d , H×nh thøc : - ViÕt nh­ thÕ nµo? Nãi vÒ quá trình phấn đấu. 11 Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(12)</span> * GV: Khi cã nhu cÇu giao tiÕp, ta ph¶i x©y dùng v¨n b¶n nãi hoÆc viÕt. Muèn giao tiếp có hiệu quả, trước hết phải định hướng văn bản về nội dung, đối tượng, mục đích. - §Ó gióp mÑ hiÓu ®­îc nh÷ng ®iÒu em 2- X©y dùng bè côc v¨n b¶n: muèn nãi th× em cÇn ph¶i lµm g×? ( T×m ý, s¾p xÕp ý ) GV : Treo b¶ng phô ghi yªu cÇu sgk - Khi viết vb cần đạt những yêu cầu gì? - Bè côc: 3 phÇn HS : TÊt c¶ c¸c yªu cÇu trªn +MB : Giới thiệu buổi lễ khen thưởng của nhà trường. + TB : Lí do em được khen thưởng. + KB : Nªu c¶m nghÜ. -GV: X©y dùng bè côc v¨n b¶n sÏ gióp em nãi, viÕt chÆt chÏ, m¹ch l¹c vµ gióp người nghe (người đọc) dễ hiểu hơn. - Chỉ có ý và dàn bài mà cha viết thành 3- Diễn đạt thành bài văn: văn thì đã tạo được 1 văn bản chưa? Hãy - Câu văn, đoạn văn rõ ràng, chính xác, cho biÕt viÖc viÕt thµnh v¨n b¶n Êy cÇn m¹ch l¹c vµ liªn kÕt chÆt chÏ víi nhau. đạt đựơc những yêu cầu gì? - Trong s¶n xuÊt, bao giê còng cã nh÷ng bước kiểm tra sản phẩm? Có thể coi văn b¶n còng lµ 1 lo¹i s¶n phÈm cÇn ®­îc kiÓm tra sau khi hoµn thµnh kh«ng? NÕu cã th× sù kiÓm tra Êy cÇn dùa theo 4- KiÓm tra v¨n b¶n: nh÷ng tiªu chuÈn cô thÓ nµo? - Đã đạt yêu cầu chưa. - Để có 1 văn bản, người tạo lập văn bản - CÇn söa ch÷a g×. cần phải thực hiện những bước nào? * Ghi nhí: SGK (46) HS đọc ghi nhớ. II-LuyÖn tËp: 1- Bµi 1: HS lµm nhanh theo 4 c©u hái trong SGK 2- Bµi 2: HS đọc yêu cầu trong sgk. - Theo em, bạn ấy làm như thế đã phù hợp - Bạn A xác định chưa đúng ch­a ? cÇn ph¶i ®iÒu chØnh l¹i nh­ thÕ nµo? HS : B¹n A míi chØ nªu thµnh tÝch häc tËp cña m×nh mµ ch­a chó ý tíi viÖc rót ra kinh nghiệm từ thực tế để giúp các bạn - Báo cáo kinh nghiệm học tập để giúp häc tËp tèt h¬n c¸c b¹n kh¸c häc tËp tèt h¬n. GV : Bạn xác định không đúng đối tượng 12. - X­ng t«i. Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(13)</span> giao tiÕp. B¸o c¸o nµy ®­îc tr×nh bµy víi hs chø kh«ng ph¶i víi thÇy c« gi¸o 4. Cñng cè: GV hÖ thèng l¹i toµn bé kiÕn thøc cña bµi häc 5. Hướng dẫn học bài : - Häc thuéc ghi nhí. - Lµm bµi tËp 3,4. - ChuÈn bÞ bµi: §¹i tõ. * Rót kinh nghiÖm ……………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………….. Bµi viÕt tËp lµm v¨n sè 1 Văn Tù sù - Miªu t¶ (Viết ở nhà) Ngµy so¹n:………….. Ngµy gi¶ng:………… A. Môc tiªu bµi häc: Gióp Hs: -Ôn tập về cách làm bài văn tự sự và bài văn miêu tả, về cách dùng từ, đặt câu và vÒ liªn kÕt, m¹ch l¹c trong v¨n b¶n. - Vận dụng những kiến thức đó vàop việc tập làm văn cụ thể và hoàn chỉnh. B-ChuÈn bÞ : - GV ra đề phù hợp với đối tượng hs - HS «n l¹i lý thuyÕt vÒ v¨n miªu t¶ vµ c¸ch lµm bµi C. Hướng dẫn HS làm bài ở nhà: - Yªu cÇu vÒ kiÕn thøc, kü n¨ng, h×nh thøc tr×nh bµy. - KÕ ho¹ch, thêi gian lµm bµi: ViÕt bµi trong vßng 3 ngµy (s¸ng ngµy thø 4 nép) - §Ò bµi : “Miêu tả một cảnh đẹp mà em đã gặp trong thời gian nghỉ hè”. *Yêu cầu : - Chọn được cảnh nào đó em đã gặp để lại ấn tượng - Xác định thể loại văn bản: Miêu tả (Chú ý kết hợp với TS và BC) - Ph¹m vi: c¶nh tuú ý em gÆp trong k× nghØ hÌ. - Sử dụng tốt các bước tạo lập văn bản để hoàn thành tốt bài viết. *§¸p ¸n: - MB (0,5 đ): +Giới thiệu được cảnh định tả +Nêu khái quát được ấn tượng chung của em về cảnh. - TB: (7đ) Miêu tả cảnh theo một trình tự nhất định. (Không gian, thời gian) +BiÕt chän c¸c chi tiÕt tiªu biÓu, s¾p xÕp theo tr×nh tù. +Có cảnh vật, có hoạt động của con người (đan xen hợp lý) 13 Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(14)</span> +Cã sö dông kÕt hîp TS vµ BC khi t¶ c¶nh, biÕt dïng c¸c biÖn ph¸p. tu tõ khi t¶. - KB (0,5 đ):Phát biểu cảm tưởng về cảnh vật đó.(thể hiện tình yêu cảnh đẹp, yêu quê hương đất nướccủa bản thân).. - Trình bày (1,0 đ) : Bài viết đúng chính tả (Không sai quá 4 lỗi). Mạch lạc, lưu loát, sạch sẽ. Viết đúng câu cú, sử dụng từ chính xác. *Rót kinh nghiÖm: ……………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………….. TiÕt 13 - V¨n b¶n:. Nh÷ng c©u h¸t than th©n Ngµy so¹n: ……………….` Ngµy gi¶ng:………………. A- Môc tiªu bµi häc: Gióp HS: - N¾m ®­îc néi dung ý nghÜa vµ sè h×nh thøc nghÖ thuËt tiªu biÓu cña nh÷ng bµi ca dao về chủ đề than thân: + Nỗi khổ về cuộc đời vất vả và thân phận nhỏ bé của người nông dân, người phụ nữ trong x· héi phong kiÕn. + Tinh thần phản kháng, tố cáo chế độ phong kiến. + Sö dông h×nh ¶nh Èn dô: con cß, con kiÕn, con t»m, con h¹c, con cuèc. B-ChuÈn bÞ : - §å dïng: B¶ng phô - HS: tr¶ lêi C©u hái trong phÇn §äc-hiÓu v¨n b¶n C- Các hoạt động dạy - học: 1- ổn định tổ chức 2- KiÓm tra: Chọn đọc thuiộc lòng một trong 4 bài ca dao về tình yêu quê hương đất nước mà em thÝch nhÊt? V× sao em thÝch? Nªu ng¾négn gi¸ trÞ néi dung vµ nghÖ thuËt cña bµi ca dao Êy. 3- Bµi míi: CA dao dân ca là tấm gườn phản ánh đời sống, tâm hồn nông dân. Nó không chỉ là tiếng hát yêu thương, tình nghĩa trong gđ mà nó còn là tiếng hát than thở về những cảnh ngộ cuộc đời khổ cực, đắng cay. 14 Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(15)</span> Những bài ca dao thân thân chiém số lượng khá lớn trong kho tàng ca dao dân ca VN, ngoài ý nghĩa than thân nó còn có nghĩa tố cáo XH PK. Điều đó được thể hiện sâu sắc qua hình ảnh , ngôn ngữ đa dạng và đặc thù trong các bài ca dao…. Hoạt động của thầy - trò Néi dung kiÕn thøc I- §äc vµ t×m hiÓu chung v¨n b¶n: 1. §äc: -HS nêu yêu cầu đọc. HS thay nhau đọc Giäng ®iÖu chÇm chËm, nho nhá,. hÕt bµi. Buồn. Lưu ý mô típ con cò, thương thay, - GV chọn đọc mẫu bài ca dao. th©n em (nhÊn m¹nh) 2. Gi¶i nghÜa tõ khã:Chó ý c¸c chó thÝch 2, 5, 6 - GV kiểm tra phần đọc chú thích ở nhà cña HS. II- §äc - hiÓu v¨n b¶n: ? Trong ca dao, tại sao người nông dân thường mượn hình ảnh con cò để diễn tả cuộc đời, thân phận của mình? Tìm 1 vài bµi ca dao nh­ vËy? - Hình ảnh con cò: gần gũi người nông dân, có đặc điểm giống cuộc đời và phẩm chất người nông dân. - ở bài 1, cuộc đời lận đận vất vả của con 1- Bài 1: cß ®­îc diÔn t¶ nh­ thÕ nµo? Nước non lận đận 1 mình, Th©n cß lªn th¸c xuèng ghÒnh .... - Con cß khã nhäc, vÊt v¶ v× gÆp nhiÒu khã kh¨n, tr¾c trë ngang tr¸i:. - Tìm những từ ngữ, nghệ thuậtđặc sắc diễn tả điều đó? Qua đó tg dân gian muốn diÔn t¶ ®iÒu g×? - 2 c©u ®Çu cã sö dông biÖn ph¸p nghÖ thuật gì ? Hãy chỉ ra những hình ảnh đối lập đó và nêu tác dụng của nó ?. - NghÖ thuËt: +C¸c tõ l¸y: “LËn ®Ën”-> vÊt v¶. +Sự đối lập: 1 mình > < nước non Th©n (nhá bÐ, gÇy guéc) >< lªn th¸c xuèng ghÒnh +Các từ đối lập: Lªn (th¸c) >< xuèng (ghÒnh) BÓ (®Çy) >< ao (c¹n) +Nh÷ng tõ ng÷ miªu t¶ h×nh d¸ng, sè phËn con cß: th©n cß, gÇy cß con. => Kh¾c ho¹ nh÷ng hoµn c¶nh khã kh¨n ngang tr¸i mµ cß gÆp ph¶i vµ sù gieo neo, khó nhọc, cay đắng của cò. Con cò trong bài là biểu tượng chân thực và xúc động cho hình ảnh và cuộc đời vất vả của người nông dân trong XH cũ.. 15 Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(16)</span> - Ngoµi ý nghÜa than th©n, bµi ca dao cßn Èn chøa ND nµo kh¸c? dùa vµo ®©u mµ em biÕt ®­îc? HS đọc 2 câu cuối Ai: đại từ phiếm chỉ. Cho: ®iÖp 3 lÇn nh­ tiÕng nÊc, lêi nguyÒn ®ay nghiÕn, lªn ¸n téi ¸c cña vua quan. TÝnh tõ: ®Çy, c¹n, gÇy: Bæ sung-> giai ®iÖu than th©n n·o nïng.. =>Tè c¸o x· héi phong kiÕn tµn ¸c, bÊt c«ng. Ai lµm cho bÓ kia ®Çy Cho ao kia c¹n, cho gÇy cß con ? -> Câu hỏi tu từ. - Khẳng định tội ác của x· héi phong kiÕn.. - Bµi 2 nãi vÒ nh÷ng con vËt nµo ? - Em hãy hình dung về cuộc đời của con t»m, c¸i kiÕn qua lêi ca ? HS :+ Con tằm suốt đời chỉ ăn lá dâu , cuối đời phải nhả tơ cho người + KiÕn lµ loµi vËt nhá bÐ , cÇn Ýt thøc ¨n nhÊt nh­ng ngµy ngµy vÉn cÇn mÉn kiÕm måi - Th©n phËn con t»m c¸i kiÕn cã ®iÓm g× gièng nhau ?. 2 - Bµi 2: Thương thay thân phận con tằm... .............. lò kiÕn tÝ ti .......... .............. h¹c l¸nh ®­êng m©y... ............. con cuèc gi÷a trêi ..... - Theo em con t»m c¸i kiÕn lµ h×nh ¶nh cña ai mµ d©n gian tá lßng th¬ng c¶m? Theo em trong bµi ca dao nµy con h¹c cã ý nghÜa g× ? HS: +L¸nh : T×m n¬i Èn n¸u + §­êng m©y : Tõ ­íc lÖ chØ kh«ng gian phãng kho¸ng, nhµn t¶n - Cã thÓ h×nh dung ntn vÒ nçi khæ cña con quèc trong bµi ca dao ? HS:+ Quèc gi÷a trêi : Gîi h×nh ¶nh cña sinh vật nhỏ nhoi ,cô độc giã không gian réng lín + Kêu ra máu : đau thương , khắc kho¶i, tuyÖt väng. -> Tượng trưng cho con người nhỏ nhoi, yếu đuối, cựôc đời khó nhọc, vất vả nhưng chịu đựng và hy sinh. - 4 c©u th¬ tiÕp : Thương thay …. Thương thay ….. =>Bài ca dao là tiếng kêu thương cho thân phận bé nhỏ, cơ cực của người nông d©n. §ång thêi tè c¸o x· héi phong kiÕn tµn ¸c, bÊt c«ng.. - 4 c©u th¬ ®Çu : Thân phận của con tằm và cuộc đời lũ kiến nhỏ bé suốt đời ngược xuôi , làm lụng vất vả nhưng hưởng thụ ít. - Hạc : Cuộc đời phiêu bạt,lận đận - Quèc : Nçi oan tr¸i, tuyÖt väng => Mượn hình ảnh con cò, con quốc để nói tới tiếng kêu thương về nỗi oan trái kh«ng ®­îc lÏ c«ng b»ng soi tá.. - Bài ca dao có sử dụng biện pháp nghệ -> “Thương thay” lặp lại 4 lần mỗi lần là thuật gì ? Tác dụng của biện pháp nghệ 1 nỗi thương- Tô đậm mối thương cảm, xót xa cho cuộc đời cay đắng nhiều bề thuật đó ? của người lao động. Nỗi thương ấy được -Em hiểu cụm từ “thương thay” như thế mở ra các nỗi thương khác nhau, tình ý nµo? H·y chØ ra ý nghÜa cña sù lÆp l¹i bµi ca ®­îc ph¸t triÓn. côm tõ nµy ? §äc bµi 3. 3- Bµi 3: 16 Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(17)</span> - Bµi 3 nãi vÒ ai? Th©n em nh tr¸i bÇn tr«i - Hình ảnh so sánh của bài này có gì đặc Giã dËp sãng dåi biÕt tÊp vµo ®©u. biÖt? GV: gt tr¸i bÇn : trßn, dÑt, cã vÞ chua ch¸t =>H×nh ¶nh so s¸nh . gîi sè phËn ch×m => tầm thường - Từ hình ảnh so sánh “ Thân em như trái nổi, lênh đênh, vô định của người phụ nữ bần trôi ,, em hiểu gì về thân phận người trong xã hội phong kiến. phô n÷ trong x· héi x­a? GV : H×nh ¶nh so s¸nh tr¸i bÇn gîi sù liên tưởng đến thân phận người nghèo khã. “Giã dËp sãng dåi” x« ®Èy, qu¨ng quật trên sông nước mênh mông không biÕt “tÊp vµo ®©u”. - Cụm “thân em,, gợi cho em suy nghĩ gì - Thân em gợi sự tội nghiêp, cay đắng, thương cảm - Qua đây em thấy cuộc đời người phụ nữ trong x· héi phong kiÕn nh­ thÕ nµo? Bµi ca lµ lêi cña ngêi phô n÷ than th©n GV : Cuộc đời ngời phụ nữ trong xã hội cho thân phận bé mọn,chìm nổi ,trôi dạt phong kiến cũ phải chịu nhiều đau khổ, ,vô định đắng cay. Họ hoàn toàn lệ thuộc vào hoàn c¶nh, hä kh«ng cã quyÒn tù m×nh quyÕt định cuộc đời mình, xã hội phong kiến lu«n nhÊn ch×m hä. - Ba bµi ca dao trªn cã ®iÓm chung g× vÒ néi dung vµ nghÖ thuËt? Đọc diễn cảm những bài ca dao đã học trong bµi. - Em hiÓu thªm ®iÒu g× vÒ ®/s DT qua v¨n b¶n trªn? HS th¶o luËn nhãm, nªu ý kiÕn.. * Ghi nhí: SGK(49) * LuyÖn tËp: - Con cß lÆn léi bê ao... - Con cò đi đón cơn mưa.... 4- HÖ thèng ND cña bµi: 5- Hướng dẫn học bài: Häc thuéc lßng, hiÓu néi dung c¸c bµi ca dao. Sưu tầm các bài ca dao cùng chủ đề (Tích hợp GD MT) So¹n: Nh÷ng c©u h¸t ch©m biÕm. *Rót kinh nghiÖm: ……………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………….. TiÕt 14 – V¨n b¶n: Ngµy so¹n:……………….. Nh÷ng c©u h¸t ch©m biÕm 17 Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(18)</span> Ngµy gi¶ng:……………... A - Môc tiªu bµi häc: - N¾m ®­îc néi dung ý nghÜa vµ 1 sè h×nh thøc nghÖ thuËt tiªu biÓu cña nh÷ng bµi ca dao cã néi dung ch©m biÕm. - Rèn kĩ năng đọc diễn cảm và phân tích cảm xúc trong ca dao trữ tình. B- ChuÈn bÞ: - Đồ dùng: Bảng phụ, GV đọc tư liệu có liên quan đến nội dung bài học. C- Các hoạt động dạy - học: I- ổn định tổ 2- KiÓm tra: ? §äc thuéc lßng nh÷ng c©u h¸t than th©n? H·y nªu hiÓu biÕt cña em vÒ 1 bµi ca dao mµ em thÝch? ? Những bài ca dao về chủ đề than thân có điểm gì chung về nội dung - nghệ thuật? 3- Bµi míi. Cùng với tiếng hát than thân xót xa buồn tủi, tiếng hát giao duyên đắm thắm nghĩa tình, ca dao VN còn vang lên tiếng cười hài hước, châm biếm, trào phúng, đả kích rất vui, khoẻ, sắc, nhọn, thể hiên tính cách, tâm hồn và quan niệm sống của người dân á Đông. Tiếng cười lạc quan ấy có nhiều cung bậc, nhiều vẻ, hấp dẫn người đọc, người nghe. Hoạt động của thầy - trò. Néi dung kiÕn thøc I- §äc vµ t×m hiÓu chung: -Theo em cần đọc những bài ca dao này 1. Đọc: víi giäng ®iÖu nh­ thÕ nµo? Hài hước, vui, có khi mỉa mai. HS đọc bài- HS nhận xét – GV nhận xÐt. 2. Chó thÝch : GV kiểm tra phần đọc chú thích của HS. Chó ý: -Trèng canh: §ªm 5 canh . Canh 1 từ 6h tối ; canh 5 đến 5h sáng. II. §äc – hiÓu v¨n b¶n : a, Bµi 1: - Bµi 1 giíi thiÖu víi chóng ta vÒ nh©n vËt - Chó t«i : nµo ? §Ó lµm g× ? +Thãi quen: hay töu hay t¨m - Bøc ch©n dung cña chó t«i hiÖn lªn ntn? hay nước chè đặc hay ngñ tr­a +TÝnh nÕt: ¦íc ngµy m­a - Theo em “ hay” ®­îc nh¾c l¹i mÊy lÇn? đêm thừa trống canh Cã ý nghÜa g×? - “Hay”: mỉa mai chú tôi, con người lắm tật, vừa rượu chè, lười biếng. - Thông thường khi giới thiệu duyên người ta thường nói về điểm tốt . Tại sao chú tôi ®­îc giíi thiÖu víi nh÷ng tÝnh xÊu? Nªu -> Giíi thiÖu nh©n vËt b»ng c¸ch nãi nghệ thuật đặc sắc? ngược để giễu cợt, châm biếm nhân vật “chó t«i” - Qua lời giới thiệu, ông chú hiện lên là => Là người đàn ông vô tích sự, lười 18 Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(19)</span> ngêi nh­ thÕ nµo ?. biếng, thích ăn chơi hưởng thụ.. - Bài này châm biếm hạng người nào trong -> Châm biếm, chế giễu những hạng XH ? người nghiện ngập và lười biếng. - Dân gian đặt “chú tôi” cạnh “cô yếm đào” ngầm ý gì ? ->nhấn mạnh sự mỉa mai, giÔu cît - NÕu cÇn khuyªn b¶o nh©n vËt chó t«i b»ng thµnh ng÷ th× em dïng c©u nµo ? HS : Tay lµm hµm nhai tay quai, tay quai miÖng trÔ. b, Bµi 2: - Bµi 2 nh¹i l¹i lêi cña ai? Nãi víi ai? HS : Nhại lại lời của thầy bói nói với người ®i xem bãi. - Thầy bói đã phán gì ?. Sè c« ch¼ng giµu th× nghÌo ... Sè c« cã mÑ cã cha ... Sè c« cã vî cã chång ... Sinh con ®Çu lßng ch¼ng g¸i th× trai. - Em cã nhËn xÐt g× vÒ lêi cña thÇy bãi? - Đây là kiểu nói dựa nước đôi, không HS : Thầy nói rõ ràng và khẳng định như có ý nghĩa tiên đoán. đinh đóng cột nhưng đó lại là những sự hiển nhiên, do đó lời phán trở thành vô nghĩa, nực cười -> đây là kiểu... ->ThÇy lµ kÎ lõa bÞp, dèi tr¸. - Thầy bói trong bài ca dao là người như thÕ nµo ? - Cô gái xem bói là người ít hiểu biết, mï qu¸ng. - Em cã nhËn xÐt g× vÒ c« g¸i ? -> Nghệ thuật phóng đại gây cười để lật - §Ó lËt tÈy bé mÆt thËt cña thÇy, bµi ca tÈy ch©n dung vµ b¶n chÊt lõa bÞp cña dao đã sử dụng biện pháp nghệ thuật gì? thÇy. Tác dụng của biện pháp nghệ thuật đó ? =>Phª ph¸n, ch©m biÕm nh÷ng kÎ hµnh - Bài ca này phê phán hiện tượng gì trong nghề bói toán và những người mê tín. XH ? c, Bµi 3: HS đọc bài ca dao Con cß chÕt rò trªn c©y, Cß con më lÞch xem ngµy lµm ma. Cµ cuèng... - Bµi ca dao kÓ vÒ sù viÖc g×? - §¸m ma cß - Những con vật nào được giới thiệu trong - Những nhân vật đến dự bµi ca dao? (cß con, cµ cuèng, chim ri, chµo mµo, chim chÝch…) +Cß con : xem lÞch - Mỗi con vật trong bài tượng trưng cho ai +Cà cuống :uống rợu là những hạng người nào trong xã hội? +Chim ri : lÊy phÇn HS : Mỗi con vật tượng trưng cho một +Chim chích : rao mõ hạng người trong xã hội: -> Dùng thế giới loài vật để nói về thế 19 Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(20)</span> + Cò: Người nông dân giới con người - giống truyện ngụ ngôn. +Cµ cuèng: H¹ng chøc s¾c trong lµng nh­ lí trưởng + Chim ri, chµo mµo :Tay sai nh­ cai lÖ, tuÇn lµng +Chim chÝch: mâ ®i rao viÖc lµng - Công việc cụ thể quanh đám ma cò là gì? - Việc chọn các con vật để miêu tả, “đóng vai” nh­ thÕ lÝ thó ë ®iÓm nµo? - Hành động của những nhân vật đó gợi lên một cảnh tượng ntn?. - mét ngµy héi. - Việc chọn các con vật để đóng vai các nhân vật, ám chỉ những con người chuyên đi đục khoét, ở các làng xã ngày xưa, -> Phê phán kín đáo, sâu sắc. nh÷ng h×nh ¶nh nµy cã t¸c dông g×? -> Không phù hợp với đám ma. Cuộc đánh chén vui vẻ, chia chác diễn ra trong cảnh mất mát tang tóc của gia đình người chết. Cái chết thương tâm của con cò trở thành dịp cho cuộc đánh chén, chia chác v« lèi om sßm kia => Phª ph¸n, ch©m biÕm hñ tôc ma chay ë n«ng th«n ngµy xa. - Bµi nµy phª ph¸n, ch©m biÕm g× ? - Bµi 4 giíi thiÖu, miªu t¶ víi chóng ta nh©n vËt nµo ? (Miªu t¶ ch©n dung cËu cai) - Ch©n dung cËu cai ®­îc miªu t¶ nh­ thÕ nµo ?. d, Bµi 4:. CËu cai nãn dÊu l«ng gµ, Ngãn tay ®eo nhÉn gäi lµ cËu cai. Ba n¨m ®­îc mét chuyÕn sai, áo ngắn đi mượn, quần dài đi thuê. -> §Æc t¶ (ch©n dung nh©n vËt qua trang - Em có nhận xét gì về nghệ thuật miêu tả phục, công việc), phóng đại. nh©n vËt cña t¸c gi¶ d©n gian => Cậu cai là người làm tôi tớ cho quan, - Qua lời miêu tả, nhân vật cậu cai hiện lên nhưng lại hay ra oai, sách nhiễu để bắt là người như thế nào ? n¹t d©n quª. GV: CËu cai bu«ng ¸o em ra §Ó em ®i chî kÎo mµ chî tr­a. -Thời kì trước tiếp xúc với hạng người cai đội, nhân dân phải chịu sách nhiễu của chúng. Vì vậy họ rất hiểu và coi thường hạng người này. Đây là bức tranh biếm hoạ thể hiện thái độ mỉa mai, khinh ghét pha chút thương hại của nhân dân đối với cËu cai. -> NghÖ thuËt ch©m biÕm cã t¸c dông 20 Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(21)</span>