Bài giảng môn học Ngữ văn lớp 7 - Tiết 45 - Đọc hiểu văn bản - Bài 12: Văn bản: Cảnh khuya Rằm tháng giêng ( Nguyên tiêu)

<span class='text_page_counter'>(1)</span>Trần Thúy Hoàn -Trường THCS Thanh An. Giáo án văn 7. Ngµy so¹n: /11/2008 Ngµy d¹y: /11/2008 Lớp : 7A-B Bµi12 V¨n b¶n. :C¶nh khuya. R»m th¸ng giªng ( Nguyªn tiªu). Hå ChÝ Minh.. TiÕt 45. §äc - HiÓu v¨n b¶n. I. Mục tiêu cần đạt: Giúp học sinh. 1. KiÕn thøc: C¶m nhËn vµ ph©n tÝch ®­îc t×nh yªu thiªn nhiªn g¾n liÒn víi. lòng yêu nước, phong thái ung dung của Hồ Chí Minh biểu hiện trong hai bài th¬. 2. Kỹ năng: Biết được thể thơ và chỉ ra được nét đặc sắc của hai bài thơ. 3.Thái độ: Giáo dục lòng biết ơn, kính yêu Bác Hồ. Học tập phong cách thơ Bác. II. ChuÈn bÞ.. - Gi¸o viªn: So¹n bµi. - HS : ChuÈn bÞ bµi.. III. Tiến trình tổ chức các hoạt động * Hoạt động1. Kiểm tra bài cũ:. - GV kiÓm tra sù chuÈn bÞ cña häc sinh. * Hoạt động2: Giới thiệu bài Chủ Tịch Hồ Chí Minh vốn là một con người với tâm hồn nghệ sĩ. Nhưng người lại rất khiờm tốn vỡ thế mở đầu trang nhật kớ người đó viết : "Ngâm thơ ta vèn kh«ng ham "Nhưng bác lại làm rất nhiều thơ và thơ bác bài nào cũng hay. Đặc biệt,trong cuộc kh¸ng chiÕn chèng thùc d©n Ph¸p, ë chiÕn khu ViÖt B¾c , bận trăm công nghìn việc, nhưng trong giõy phút nghỉ ngơi nơi đêm khuya thanh vắng nơi rừng sâu, núi thẳm , tình cờ bắt gặp một cảnh đẹp của trăng sỏng, vẳng nghe một tiếng hát xa, người lại làm thơ. Hai bài thơ hụm nay chỳng ta học được ra đời trong hoàn cảnh nh­ thÕ. * Hoạt động 3: Bài mới Hoạt động của GV. H§ cña HS. Nội dung cần đạt I. §äc - TiÕp xóc v¨n b¶n * T¸c gi¶, t¸c phÈm. - Gọi học sinh đọc chú thích dấu sao. §äc chó thÝch. ? Nêu hiểu biết của em về tác giả. Trả lời độc - Tác giả: SGK.141 ? Nªu hoµn c¶nh s¸ng t¸c hai bµi lËp. th¬. - Hoµn c¶nh s¸ng t¸c: bài cảnh khuya.1947- bài nguyên 1. Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(2)</span> Trần Thúy Hoàn -Trường THCS Thanh An. - GV nêu yêu cầu đọc: Giọng đọc to,rõ ràng, chËm, thanh th¶n, s©u l¾ng chó ý nhÞp th¬ trong tõng c©u.Bài 1 nhịp 3/4 câu 1;nhịp 4/3 câu 2,3;nhịp 2/5 câu 4 Bài 2 :nhịp 4/2 câu 1,3;nhịp 4/4 Häc sinh nghe. câu 2,4 - GV đọc 2 bài 1 lần. - Gọi học sinh đọc- nhận xét.. Giáo án văn 7. tiêu.1948 ở chiến khu việt bắc dù bận trăm công nghìn việc nhưng bác vẫn dành thời gian để ngắm ảnh thiên nhiên và làm thơ * §äc.. §äc bµi. So s¸nh, nhËn xÐt. * Tõ khã. -HS theo dõi phần từ khó-phần dịch nghĩa ? Thâm là gì? Tìm từ ghép hán bài thơ - Thâm : sâu( thâm độc ,thâm việt có yếu tố thâm ? hiểm ) * CÊu tróc v¨n b¶n. ? Hai bài thơ này được viết theo - Thể loại : Thất ngôn tứ tuyệt thể thơ nào ? Tr¶ lêi. ? Nêu đặc điểm của thể thơ này ? - Có 4 câu ,mỗi câu 7 tiếng,hiệp vần 1,2,4xa, hoa, nhà,viên,thiên,thuyền. ? Hai bµi th¬ cã ®iÓm g× gièng vµ kh¸c nhau? + Gièng :- cïng ®­îc Hå ChÝ Minh s¸ng t¸c ë ViÖt B¾c trong nh÷ng n¨m ®Çu cña cuéc kh¸ng chiÕn chèng thùc d©n ph¸p. - Cùng viết về cảnh trăng đẹp và đều theo thể thơ tứ tuyệt. +Kh¸c: mét bµi viÕt b»ng tiÕng viÖt (Cảnh khuya) cßn mét bµi viÕt b»ng tiÕng H¸n( Nguyên tiêu-dịch thơ theo thể lục bát) 2. Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(3)</span> Trần Thúy Hoàn -Trường THCS Thanh An. Giáo án văn 7. II. §äc - HiÓu v¨n b¶n - Gọi HS đọc bài''Cảnh khuya''. * Bµi: C¶nh khuya.. Häc sinh đọc bài. 1. Hai c©u th¬ ®Çu.. - GV đọc hai câu đầu. ? Hai c©u th¬ ®Çu miªu t¶ c¶nh - Ph¸t hiÖn g×? néi dung. - Cảnh thiªn nhiªn . ? Cảnh thiªn nhiªn ®­îc tác giả - Ph¸t hiÖn miêu tả như thế nµo? chi tiÕt. -> ¢m thanh"TiÕng suèi trong nh­ tiÕng h¸t xa" ?Tác giả sử dụng biện pháp nghệ thuật gì? => So s¸nh -Đã có nhiều nhà thơ tả tiếng suối bằng Bp so sánh như Nguyễn Trãi(côn sơn suối chảy rì rầm-ta nghe như tiếng đàn cầm ), hay Thế Lữ(tiếng hát trong như nước Ngọc tuyền)Nhưng ở đây bác lại so sánh tiếng suối như tiếng hát xa. ? Em hiểu tiếng hát xa là ntn? - Tiếng hát nghe rất nhỏ ,vẳng từ xa lại,không gian phải yên tĩnh lòng người phải trong trẻo mới có thể cảm nhận được ? Thö thay thÕ " TiÕng h¸t" b»ng tõ kh¸c vµ cho ý kiÕn nhËn xÐt. - NhËn xÐt. - Thay thÕ b»ng tõ kh¸c(tiếng chim hót) th× ý nghÜa cña c©u th¬ mÊt ®i gi¸ trÞ vµ tiÕng suèi kh«ng cßn gÇn gòi víi con người nữa. ? NhËn xÐt g× vÒ c¸ch so s¸nh cña B¸c trong c©u th¬ TiÕng suèi nh­ NhËn xÐt. tiÕng h¸t xa? => So sánh độc đáo.Làm cho tiÕng suèi gÇn gòi,thân mật với con người . ? Qua cách miêu tả đó em cảm nhËn ®­îc g× vÒ t©m hån cña Nªu c¶m B¸c? nhËn. - T©m hån nh¹y c¶m dÔ hoµ nhËp víi thiªn nhiªn. 3. Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(4)</span> Trần Thúy Hoàn -Trường THCS Thanh An. Giáo án văn 7. - GV: Người ta thường ví tiếng suối với tiếng hát, tiếng đàn. Nguyễn Trãi đã từng ví tiêng suối như tiếng đàn cầm hay Thế Lữ đã tõng viÕt: " TiÕng h¸t trong nh­ nước Ngọc tuyền" nhưng tất cả đều tả tiếng suối chưa cụ thể, sinh động như thơ Bác. Häc sinh nghe. - Gọi học sinh đọc câu 2. ? Câu thơ thứ hai nói về vẻ đẹp - Vẻ đẹp của cảnh trăng rừng. nµo trong bøc tranh thiên nhiên? ? Tác giả sử dụng nghệ thuật gì? - §iÖp tõ ''lång'' ? §iÖp tõ ''lång'' ®­îc sö dông trong c©u thø 2 giúp em hình dung ntn về cảnh tr¨ng rõng ở đây? - Suy nghÜ tr¶ lêi. - ta hình dung ra bãng d¸ng vươn cao của cây cổ thụ,ở trờn cao ánh trăng chiếu xuống lấp lánh làm cho bãng l¸, bãng c©y bãng tr¨ng in thành khãm hoa trờn mặt đất tạo thành nhiều h×nh b«ng hoa.với nhiều gam màu ®­êng nÐt, h×nh khèi ®a d¹ng →Tr¨ng thªu dÖt nên Bøc tranh thiªn nhiªn nhiÒu ®­êng nÐt, h×nh khèi ®a d¹ng với vÎ đẹp lung linh, huyền ảo. ? Em có cảm nhận gì về cảnh thiên nhiên ở đây? - Tr×nh bµy suy nghÜ. -Cảnh thiên nhiên(đêm trăng rừng)đẹp,lung linh,huyền ? Hai câu thơ đầu giúp người đọc ảo,sống động cảm nhận được vẻ đẹp của đêm - Nªu c¶m tr¨ng rõng nh­ thÕ nµo? => Bức tranh đẹp tuyệt mĩ. - GV: Cảnh đêm trăng rừng nhận. khuya hiÖn lªn víi ©m thanh mµu s¾c hoµ quyÖn vµo nhau t¹o nªn sù gÇn gòi, trÎ trung.Bác Hồ của chúng ta quả là 1 nghệ sĩ tài hoa mới vẽ lên 1 bức tranh tuyệt đẹp 4. Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(5)</span> Trần Thúy Hoàn -Trường THCS Thanh An. như vậy - Gọi học sinh đọc hai câu cuối.. §äc hai c©u cuèi.. Giáo án văn 7. 2. Hai c©u th¬ cuèi.. - T©m tr¹ng cña nhµ th¬. ? Hai c©u th¬ cuèi tËp trung miªu - Nêu định t¶ ®iÒu g×? hướng. ? §Ó thÓ hiÖn t©m tr¹ng, t¸c gi¶ - Ph¸t hiÖn đã sử dụng nghệ thuật gì? nghÖ thuËt. - §iÖp ng÷ . ? §iÖp ng÷ Êy gãp phÇn thÓ hiÖn t©m tr¹ng cña nhµ th¬ nh­ thÕ nµo? - Điệp ngữ " Chưa ngủ" đặt cuèi c©u 3 thông báo cho ta biết người chưa ngủ là do niềm say mª c¶nh thiªn nhiªn .§iÖp ngữ " Chưa ngủ" đặt đầu câu 4 thụng bỏo cho biết người chưa ngủ vỡ nỗi lo việc nước .Điệp ng÷ " Ch­a ngñ lµ 1 b¶n lÒ më ra 2 phÝa t©m tr¹ng trong cïng 1 con người niềm say mê cảnh thiên nhiên và nỗi lo việc nước( mở ra hai thế giới ngoại cảnh và nội cảnh). Hai nÐt t©m tr¹ng ấy thống nhất trong con người B¸c, thÓ hiÖn sù hoµ hîp thèng nhất giữa nhà thơ và người chiÕn sÜ trong 1 vÞ l·nh tô. ? Chóng ta hiÓu ®­îc t©m tr¹ng - Suy nghÜ, => Lo l¾ng cho vËn mÖnh cña g× ë B¸c qua hai c©u th¬ cuèi? tr¶ lêi. đất nước, niềm say mê với vẻ đẹp thiên nhiên. ? Nghệ thuật đặc sắc của bài thơ. - Khái quát - Phép so sánh độc đáo. ? Em c¶m nhËn ®­îc g× qua bµi nghÖ thuËt, néi dung. th¬. - T×nh yªu thiªn nhiªn hoµ quyện với tình yêu đất nước. ? Bài thơ đã kết hợp biện phát biÓu c¶m vµ miªu t¶ nh­ thÕ nµo? - Tr¶ lêi. -> Hai c©u ®Çu biÓu c¶m qua miªu t¶, hai c©u cuèi biÓu c¶m trùc tiÕp. GV kh¸i qu¸t chuyÓn ý bµi 2.. * Bµi: R»m th¸ng giªng. 5. Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(6)</span> Trần Thúy Hoàn -Trường THCS Thanh An. Gọi học sinh đọc.. - §äc bµi.. 1. Hai c©u th¬ ®Çu.. Giáo án văn 7. - Gọi học sinh đọc 2 câu đầu. ? Hai c©u th¬ ®Çu vÏ ra khung - Phát hiện. - Cảnh đêm rằm tháng giêng c¶nh kh«ng gian nh­ thÕ nµo? víi'' R»m xu©n lång léng....'' ? Nghệ thuật đặc sắc ở câu thơ §éc lËp tr¶ thø hai lµ g×? lêi. - §iÖp tõ xu©n ®­îc lÆp l¹i 3 ? Điệp từ xuân đã gợi vẻ đẹp lÇn liªn tiÕp. không gian đêm rằm tháng giêng Bộc lộ suy ntn? nghÜ. - GV: Hai c©u ®Çu më ra mét kh«ng gian cao réng, mªnh m«ng ,trµn ®Çy ¸nh s¸ng vµ søc sèng trong đêm nguyên tiêu. Bầu trời, ¸nh tr¨ng nh­ kh«ng cã giíi h¹n, dòng sông, mặt nước tiếp lẫn và liÒn víi bÇu trêi. §©y lµ s«ng xuân tươi đẹp, trong sáng.... ? §iÖp tõ xu©n được dùng trong => Nhấn mạnh vẻ đẹp và sức Tr¶ lêi. câu có tác dụng gì ? sèng cña mïa xu©n ®ang trµn ngập cả đất trời. ? C¶m xóc nµo cña t¸c gi¶ ®­îc gîi nªn tõ c¶nh xu©n Êy? - C¶m xóc nång nµn tha thiÕt với vẻ đẹp thiên nhiên. 2. Hai c©u th¬ cuèi. - §äc bµi. - Gọi học sinh đọc hai câu cuối. ? Hai cõu cuối bài núi về điều gỡ? Nêu ý hiểu. - Hình ảnh con người giữa đêm r»m th¸ng giªng. ? Đặt trong đề tài thơ kháng chiÕn cña B¸c em hiÓu nh­ thÕ - Tr¶ lêi. nµo vÒ chi tiÕt bµn viÖc qu©n? - Bµn c«ng viÖc kh¸ng chiÕn. ? Lời thơ " Yên ba thâm sứ đàm quân sự" gợi cho em liên tưởng tíi ®iÒu g×? - Không khí mờ ảo của đêm tr¨ng rõng ViÖt B¾c. - Không khí thời đại, không khÝ héi häp bµn viÖc qu©n, việc nước bí mật, khẩn trương cña Trung ¦¬ng §¶ng, B¸c. - GV: §©y kh«ng ph¶i lµ cuéc du ngoạn ngắm trăng thông thường ®©y lµ nh÷ng phót nghØ ng¬i hiÕm hoi cña vÞ l·nh tô trªn ®­êng vÒ 6. Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(7)</span> Trần Thúy Hoàn -Trường THCS Thanh An. sau héi nghÞ quan träng.. Giáo án văn 7. Häc sinh nghe.. ? Hai c©u th¬ cuèi cho ta thÊy phong th¸i cña B¸c nh­ thÕ nµo? - NhËn xÐt kh¸i qu¸t. -> Phong th¸i ung dung tù tin - GV: Qua bµi th¬ ta thÊy tr¨ng , l¹c quan cña B¸c trong thơ Bác rất đẹp. Chính vầng tr¨ng Êy thÓ hiÖn phong th¸i ung dung, t©m hån thanh cao cña vÞ l·nh tô d©n téc mang cèt c¸ch nghệ sĩ, nhà hiền triết phương đông. III. Tæng kÕt. ? Hai bài th¬ vừa học thÓ hiÖn t©m hån vµ phong th¸i cña B¸c Kh¸i qu¸t nghÖ thuËt, Hå nh­ thÕ nµo? néi dung. - Lßng yªu thiªn nhiªn, t©m hån nh¹y c¶m víi thiªn nhiªn, lòng yêu nước sâu nặng của B¸c. - Hình ảnh thiên nhiên đẹp mang mµu s¾c cæ ®iÓn. - Gọi học sinh đọc ghi nhớ. * Ghi nhí : SGK. IV. LuyÖn tËp 1. Häc thuéc hai bµi th¬. Nªu c¶m nhËn cña em sau khi häc xong hai bµi th¬. 2. Tìm đọc và chép lại một số c©u th¬, bµi th¬ cña B¸c Hå viÕt vÒ tr¨ng hoÆc c¶nh thiªn nhiªn. - Ngắm trăng - Tin thắng trận * Hoạt động 4. Hoạt động nối tiếp. - Đối với hs khá giỏi :? Phát biểu cảm nghĩ về hai bài thơ vùa học? - Đối với hs trung bình yếu : ? Nêu nội dung của hai bài thơ trên ? ? §äc diÔn c¶m 2 bµi th¬ ? - Häc ë nhµ: Häc thuéc 2 bµi th¬. Nắm chắc nội dung của bài - ¤n tËp tiÕng viÖt.Kiểm tra 45' 7. Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(8)</span> Trần Thúy Hoàn -Trường THCS Thanh An. Giáo án văn 7. 8. Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(9)</span>