Giáo án Sinh học 12 - Tiết 42: Biến động số lượng cá thể của quần thể sinh vật - Nguyễn Kim Hoa

<span class='text_page_counter'>(1)</span>Gi¸o ¸n sè 42 – Sinh häc 12 Gi¸o ¸n sè: 42. biến động số lượng cá thể của quÇn thÓ sinh vËt Ngµy so¹n: / / Ngµy gi¶ng: / / A – ChuÈn bÞ bµi gi¶ng: I – Môc tiªu bµi häc: Sau khi häc xong bµi, HS cÇn 1) VÒ kiÕn thøc: - Nêu được các hình thức biến động số lượng của quần thể, lấy được ví dụ minh ho¹ - Nêu được các nguyên nhân gây nên biến động số lượng cá thể trong quần thÓ vµ nguyªn nh©n quÇn thÓ tù ®iÒu chØnh vÒ tr¹ng th¸i c©n b»ng - Nêu được cách quần thể điều chỉnh số lượng 2) Kü n¨ng: - Phân tích, tổng hợp, khái quát hoá, vận dụng kiến thức giải thích các vấn đề có liên quan trong sản xuất nông nghiệp và bảo vệ môi trường 3) Thái độ: - Nhận thức đúng đắn về môi trường sống quanh ta và ý thức bảo vệ môi trường sống và các nhân tố sinh học, bảo vệ sự cân bằng sinh thái. II – ChuÈn bÞ cña gi¸o viªn 1– Tµi liÖu: 1. Sinh häc 12 – s¸ch gi¸o viªn. 2. Gi¸o tr×nh Sinh th¸i häc – Vò Trung T¹ng 2– ThiÕt bÞ d¹y häc: - Gi¸o ¸n ®iÖn tö, phßng m¸y chiÕu (nÕu cã). - Tranh phãng to h×nh SGK vµ c¸c tµi liÖu liªn quan III – Träng t©m bµi häc: - Biến động số lượng cá thể của quần thể theo chu kỳ và không theo chu kỳ, nguyên nhân của những biến động đó - Các nhân tố sinh thái điều chỉnh mật độ cá thể của quần thể và trạng thái c©n b»ng cña quÇn thÓ IV – Phương pháp: - Trùc quan, ph¸t vÊn, th¶o luËn, gîi më. B – TiÕn tr×nh bµi gi¶ng: I – Më ®Çu: 1. ổn định tổ chức – Kiểm tra sỹ số lớp 2. Kiểm tra bài cũ: - Tăng trưởng theo tiềm năng sinh học của quần thể khác với tăng trưởng thực tế như thế nào? - Mức độ sinh sản, mức độ tử vong, mức độ xuất – nhập cư của quần thể người có ảnh hưởng như thế nào tới sự tăng dân số? Cho ví dụ minh họa qua sự tăng dân số của người Việt Nam II – Vào bài mới : GV đặt vấn đề “:…” NguyÔn Kim Hoa. 1 Lop12.net. THPT Ng« QuyÒn.

<span class='text_page_counter'>(2)</span> Gi¸o ¸n sè 42 – Sinh häc 12 Néi dung kiÕn thøc I – Biến động số lượng cá thể 1) Biến động theo chu kỳ - Biến động theo chu kỳ: biến động cảy ra do những thay đổi mang tính chu kỳ của điều kiện môi trường VD: Biến đọng số lượng thỏ và mèo rừng Canada. 2) Biến động không theo chu kỳ - Biến động không theo chu kỳ: Biến động xảy ra do những thay đổi bất thường của môi trường hoặc do hoạt động khai thác tài nguyên quá mức của con người VD: Những đợt rét đậm, sương muối ở miÒn B¾c lµm chÕt nhiÒu tr©u, bß II – Nguyên nhân gây biến động và sự điều chỉnh số lượng cá thể của QT 1) Nguyên nhân gây biến động số lượng c¸ thÓ cña quÇn thÓ a/ Do thay đổi của các nhân tố vô sinh - NTVS: khí hậu, thổ nhưỡng, nước…không bị chi phối bởi mật độ cá thÓ trong quÇn thÓ  nh©n tè kh«ng phô thuộc mật độ - Khí hậu tác động thường xuyên và rõ rệt nhÊt. To kh«ng khÝ qu¸ thÊp  §V sÏ chết đặc biệt là ĐV biến nhiệt - NTVS tác động đến trạng thái sinh lý cña SV. §iÒu kiÖn sèng kh«ng thuËn lîi  gi¶m søc sinh s¶n, kh¶ n¨ng thô tinh, søc sèng con non… b/ Do sự thay đổi các nhân tố hữu sinh - NTHS: SV vµ mèi quan hÖ gi÷a chúng…luôn bị chi phối bởi mật độ cá thÓ cña quÇn thÓ  nh©n tè phô thuéc mật độ - Các nhân tố hữu sinh ảnh hưởng mạnh mÏ tíi søc sinh s¶n, sù c¹nh tranh…g©y biến đổi mạnh số lượng cá thể của QT 2) Sự điều chỉnh số lượng cá thể của QT - QT sống trong MT xác định luôn có xu NguyÔn Kim Hoa. Hoạt động của thầy và trò * Hoạt động 1: Tìm hiểu về biến động số lượng cá thể * GV yªu cÇu HS nghiªn cøu môc I.1 vµ h×nh 39.1 – sgk - Thế nào là biến động số lượng cá thể cña quÇn thÓ SV? - C¸c h×nh thøc B§ SLCT cña QT? - Tại sao số lượng thỏ và mèo rừng lại t¨ng, gi¶m theo chu kú gÇn gièng nhau? - ThÕ nµo lµ B§ theo chu kú? VD * GV yªu cÇu HS nghiªn cøu môc I.1 vµ h×nh 39.2 – sgk - Tại sao số lượng thỏ lại giảm? - Thế nào là biến động không theo chu kú? Cho VD? * Hoạt động 2: Tìm hiểu về nguyên nhân gây biến động và sự điều chỉnh số lượng cá thể của QT * GV yêu cầu HS đọc mục II.1 và các VD về biến động số lượng - Nguyªn nh©n g©y B§ SLCT cña QT? - C¸c nh©n tè ST thuéc nhãm VS? - T¹i sao c¸c NTST v« sinh l¹i thuéc nhãm nh©n tè kh«ng phô thuéc vµo mật độ cá thể của QT? - NTVS nào có tác động mạnh nhất tới sự biến động số lượng cá thể của QT? T¹i sao? - VD về sự thay đổi của NTVS dẫn đến sự biến động SL cá thể của QT? - C¸c nh©n tè ST thuéc nhãm HS? - T¹i sao c¸c NTST h÷u sinh l¹i thuéc nhóm nhân tố phụ thuộc vào mật độ cá thÓ cña QT? - Các NTHS ảnh hưởng ntn đến số lượng cá thể của QT? - ý nghÜa cña viÖc nghiªn cøu sù biÕn động số lượng cá thể của QT trong b¶o vÖ, khai th¸c tµi nguyªn SV? VD? * GV yêu cầu HS đọc mục II.2 - T¹i sao trong tù nhiªn, QTSV lu«n. 2 Lop12.net. THPT Ng« QuyÒn.

<span class='text_page_counter'>(3)</span> Gi¸o ¸n sè 42 – Sinh häc 12 hướng tự điều chỉnh số lượng cá thể ở 1 mức nhất định bằng cách tăng hoặc giảm số lượng cá thể. có xu hướng điều chỉnh số lượng cá thể ở 1 mức nhất định - VD về sự điều chỉnh số lượng cá thể cña QT? * GV yêu cầu HS đọc mục II.3, hình 39.3 – sgk - Các NTVS và NTHS ảnh hưởng như thÕ nµo tíi tr¹ng th¸i c©n b»ng cña quÇn thÓ? Cho VD minh häa?. 3) Tr¹ng th¸i c©n b»ng cña quÇn thÓ - QT luôn có xu hướng tự điều chỉnh số lượng về trạng thái cân bằng. Số lượng cá thể ổn định và phù hợp khả năng cung cÊp nguån sèng cña MT. III. Cñng cè: - Nh¾c l¹i kiÕn thøc träng t©m, cÇn nhí cña bµi - §äc phÇn ghi nhí. - Tr¶ lêi c©u hái: (Bảng 39 - SGK: Nguyên nhân gây biến động số lượng cá thể của quần thể). QuÇn thÓ Nguyên nhân gây biến động của QT Cáo ở đồng rêu phương Bắc Phụ thuộc số lượng con mồi (chuột Lemmus) S©u h¹i mïa mµng Mïa cã khÝ hËu Êm ¸p, s©u h¹i sinh s¶n nhanh C¸ c¬m vïng biÓn Peru Dòng nước nóng làm cá cơm chết hàng loạt Chim cu g¸y Phô thuéc nguån T¡ Muçi Vào tg có To cao, độ ẩm cao, muỗi sinh sản nhiều Mïa m­a, Õch nh¸i sinh s¶n nhanh Õch nh¸i Bß s¸t ë miÒn B¾c Số lượng giảm bất thường khi To quá thấp Bò sát, chim nhỏ, gặm nhấm Số lượng giảm mạnh do lũ lụt bất thường Đ.T.V rừng U Minh Thượng Số lượng giảm mạnh do cháy rừng Tăng, giảm bất thường do nhiễm VR gây bệnh u nhầy Thá ë Ustralia Câu hỏi: Chuồn chuồn, ve sầu… có số lượng nhiều vào các tháng xuân, hè, nhưng rất ít vào các tháng mùa đông. Đây là dạng biến động nào? A. Kh«ng theo chu kú B. Theo chu kỳ ngày, đêm C. Theo chu kú th¸ng D. Theo chu kú mïa IV. DÆn dß: - Tr¶ lêi tiÕp c©u hái Trang 174 - SGK. - Đọc trước bài “Quần xã sinh vật và một số đặc trưng của quần xã sinh vật” Ngµy th¸ng n¨m 200 Ký duyÖt cña TTCM. V. Rót kinh nghiÖm bµi gi¶ng: ………………………………………………………………………………………. ……………..………………………………………………………………………... ….………………………...…………………………………………………………. ..…….…………………………………...…………………………………………... NguyÔn Kim Hoa. 3 Lop12.net. THPT Ng« QuyÒn.

<span class='text_page_counter'>(4)</span> Gi¸o ¸n sè 42 – Sinh häc 12 ….………………………...………………………………………………………….. NguyÔn Kim Hoa. 4 Lop12.net. THPT Ng« QuyÒn.

<span class='text_page_counter'>(5)</span>