Bài giảng môn học Ngữ văn lớp 7 - Tiết 25: Bánh trôi nước

<span class='text_page_counter'>(1)</span>Trường THCS Cầu Khởi. Tieát : 25 Ngaøy daïy : 28/09/2011. Giáo án Ngữ văn. BÁNH TRÔI NƯỚC Hoà Xuaân Höông. I. MUÏC TIEÂU 1. Kiến thức - Sơ giản về tác giả Hồ Xuân Hương. - Vẻ đẹp và thân phận chìm nổi của người phụ nữ qua bài thơ Bánh trôi nước. - Tính chất đa nghĩa của ngôn ngữ và hình tượng ngôn ngữ trong bài thơ. 2. Kó naêng - Nhận biết thể loại của văn bản. - Đọc – hiểu, phân tích văn bản thơ Nôm Đường luật. 3. Thái độ - Thông cảm và chia sẻ nỗi bất hạnh của người phụ nữ ngày xưa. Đồng thời tự hào về phẩm chất trong trắng sắt son của người phụ nữ Việt Nam. II. CHUAÅN BÒ Giaùo vieân : Baûng phuï, giaùo aùn Học sinh : Bài soạn, sách vở . III. PHÖÔNG PHAÙP Đọc diễn cảm, gợi mở, tái tạo . So sánh đối chiếu, giảng bình, nên vấn đề, hợp tác nhĩm. IV. TIEÁN TRÌNH 1. Ổn định tổ chức : Kieåm tra só soá hoïc sinh 2. Kieåm tra baøi cuõ : Kiểm tra tập bài soạn của học sinh. 3. Giảng bài mới : Giới thiệu bài : Tác giả Hồ Xuân Hương được mệnh danh là Bà chúa thơ Nôm.Trong sự nghiệp thơ ca của Hồ Xuân Hương, Bánh trôi nước là một trong những bài thơ nổi tiếng, tiêu biểu cho cho tư tưởng nghệ thuật của Bà. Hoạt động của thầy, trò. Noäi dung baøi daïy. * Hoạt động 1: Đọc bài văn và tìm hiểu phần I. Đọc và tìm hiểu chú thích : chuù thích Hướng dẫn đọc: Đọc theo nhịp 4/3 nhấn 1. Đọc mạnh ở những tiếng cuối câu có cùng vần: Giaùo vieân Nguyeãn Thò Phuïng Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(2)</span> Trường THCS Cầu Khởi. Giáo án Ngữ văn. troøn, non, son Gioïng: dòu daøng chaäm raõi ñoâi khi thì thaàm, hết sức tình cảm, đôi khi giọng xa vắng, buồn buoàn Học sinh đọc tiếp theo Nhận xét- uốn nắn- sửa chữa Học sinh đọc chú thích 2. Chuù thích :  Em haõy cho bieát taùc giaû cuûa vaên baûn laø ai ? a. Taùc giaû :  Với những sáng tác độc đáo, Hồ Xuân Hoà Xuaân Höông, laø Baø chuùa Hương được coi là Bà Chúa thơ Nôm. Bánh thô Noâm trôi nước là một bài thơ tiêu biểu.  Văn bản “ Bánh trôi nước” thuộc thể thơ b. Taùc phaåm : gì? Taïi sao em bieát? Thể thơ: thất ngôn tứ tuyệt  Vì bài thơ gồm 4 câu mỗi câu 7 chữ, gieo vaân caùc tieáng cuoái caâu 1,2,4 Trong nền văn học trung đại Việt Nam, thơ viết bằng chữ Nôm ngày càng được sáng tác nhiều và có giá trị. Cho học sinh giải thích bằng lời của mình c. Giải nghĩa từ : SGK các từ: rắn nát, bảy nổi ba chìm.  Văn bản này sử dụng phương thức biểu đạt naøo?  Văn bản kết hợp tả, kể và biểu cảm II. Đọc hiểu văn bản : * Hoạt động 2: Đọc tìm hiểu văn bản  Thế nào là bánh trôi nước?  Là một thứ bánh làm từ bột nếp được nhào nặn và viên tròn có nhân đường phên, được luộc chín bằng cách cho vào nước đun sôi.  Hình ảnh bánh trôi nước được ví với hình aûnh naøo?  Thân phận người phụ nữ Học sinh đọc văn bản 1. Hình ảnh bánh trôi nước:  Với nghĩa thứ nhất: bánh trôi nước được mieâu taû nhö theá naøo? - Tả thực bánh trôi nước: trắng,  Bánh có màu trắng của bột, bánh được nặn troøn, chìm, nổi thaønh vieân troøn. - Nếu nhào bột mà nhiều nước quá thì nhão Giaùo vieân Nguyeãn Thò Phuïng Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(3)</span> Trường THCS Cầu Khởi. Giáo án Ngữ văn. ( nát ), ít nước quá thì rắn ( cứng ) - Khi đun sôi nước để luộc, bánh chín thì nổi lên, bánh chưa chín thì chìm. - Nhân bánh được làm bằng mật hoặc đường phên nên khi chín thường có màu đỏ như son.  Em có nhận xét gì về cách miêu tả bánh trôi  Miêu tả bánh trôi nước giống nước của tác giả? với đặc điểm của nó.  Miêu tả rất giống bánh trôi ngoài đời. 2. Bánh trôi nước thể hiện phẩm  Các từ “ trắng, tròn” gợi cho em thấy hình chất, thân phận của người phụ nữ - Gợi lên hình ảnh người phụ nữ ảnh người phụ nữ như thế nào?  Gợi ta liên tưởng về hình ảnh người phụ nữ xinh đẹp có thể hình đẹp hoàn hảo.  Em có nhận xét gì về cách dùng từ ngữ ở câu ngữ ở câu thơ thứ hai, qua đó cho em thấy thân phận của người phụ nữ trong xã hội cũ nhö theá naøo?  Dùng thành ngữ để diễn tả thân phận của người phụ nữ trong xã hội cũ trôi nổi bấp beânh  Em có thể tìm một thành ngữ có nghĩa gần với thành ngữ “ Bảy nổi ba chìm”?  Thành ngữ “ Lên thác xuống ghềnh” Giaùo vieân choát yù: Ñaây laø moät baøi thô ña nghĩa, ngoài nghĩa tả thực bánh trôi nước, bài ca dao còn gợi ta liên tưởng đến hình ảnh, thân phận người phụ nữ. Học sinh đọc hai câu thơ cuối  Hai câu thơ này cho em hình dung được phẩm chất người phụ nữ nhö theá naøo?  Phẩm chất trong sáng, dù gặp cảnh ngộ gì vẫn giữ được sự son sắt, thuỷ chung, tình nghĩa. Giáo viên chốt: Qua ngòi bút tài tình của Hồ Xuân Hương, cái bánh trôi nước không đơn thuần chỉ là cái bánh bình thường mà còn trở thành một ẩn dụ thể hiện cuộc đời và số phận của người phụ nữ trong xã hội phong kiến. Giaùo vieân Nguyeãn Thò Phuïng Lop7.net. - Dieãn taû thân phaän trôi nổi bấp bênh của người phụ nữ trong xã hội cũ.. - Phẩm chất người phụ nữ: Dù gặp cảnh ngộ như thế nào vẫn giữ sự chung thuỷ, sắt son.

<span class='text_page_counter'>(4)</span> Trường THCS Cầu Khởi. Giáo án Ngữ văn.  Trong hai nghĩa đó, nghĩa nào là nghĩa chính?  Nghĩa sau là nghĩa chính, nghĩa trước chỉ là phương tiện để chuyển tải nghĩa sau. Có nghĩa sau bài thơ mới có giá trị tư tưởng lớn. Thaûo luaän ( 3 phuùt )  Em coù nhaän xeùt gì veà Nghệ thuật và nội dung, yù nghóa của văn bản?  Nội dung: Tác giả Hồ Xuân Hương đã thể hiện một thái độ vừa trân trọng với vẻ đẹp, phẩm chất trong trắng, so sắt thuỷ chung, vừa caûm thöông cho thaân phaän chìm noåi baáp bênh, bị lệ thuộc vào xã hội của người phụ nữ xưa. Bà xứng đáng tôn vinh là nhà thơ tiêu bieåu. Gọi học sinh đọc ghi nhớ * Hoạt động 3: Luyện tập Học sinh đọc bài tập 1 Xaùc ñònh yeâu caàu cuûa baøi taäp Hợp tác nhoùm ( 3 phuùt ) Thaân em nhö traùi baàn troâi Gioù daäp soùng doài bieát taáp vaøo ñaâu. Thaân em nhö haït möa xa Hạt vào đài cát hạt ra ruộng cày. 3. Ngheä thuaät - Vận dụng điêu luyện những quy tắc của thơ Đường luận. - Sử dụng ngôn ngữ thơ bình dị, gần gũi với lời ăn, tiếng nói hằng ngày, với thành ngữ, mô tiếp dân gian. - Sáng tạo trong việc xây dựng hình ảnh nhiều tầng, ý nghĩa. * Ghi nhớ: SGK/95 III. Luyeän taäp Câu 1: Những câu hát than thân. - Moái lieân quan trong caûm xuùc giữa bài thơ với câu hát than thân + Dùng hình ảnh ẩn dụ để tả taâm traïng, phaåm chaát thaân phaän cuûa người phụ nữ + Đồng cảm với cuộc đời đau khoå, ñaéng cay, thaân phaän chìm noåi của người phụ nữ ngày xưa.. 4. Cuûng coá và luyện tập Đọc thuộc lòng bài thơ. Cho bieát caùc nghóa cuûa vaên baûn ? Nghóa naøo laø chính? Miêu tả bánh trôi nước giống với đặc điểm của nó. Bánh trôi nước thể hiện phẩm chất, thân phận của người phụ nữ Nghĩa chính là nghĩa thứ hai 5. Hướng dẫn học sinh tự học ở nhà : Hoïc thuoäc baøi thô Giaùo vieân Nguyeãn Thò Phuïng Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(5)</span> Trường THCS Cầu Khởi. Giáo án Ngữ văn. Nắm được các tầng nghĩa của văn bản, giá trị nội dung, nghệ thuật của bài thơ. Đọc phần đọc thêm SGK/96 Chuaån bò: Sau phuùt chia li Đọc văn bản, tìm hiểu thể thơ song thất lục bát Nỗi sầu chia li của người vợ qua bài thơ. tìm hiểu nội dung, nghệ thuaät cuûa baøi thô V. RUÙT KINH NGHIEÄM : Noäi dung : ......................................................................................................................... .......................................................................................................................................... Phöông phaùp : ................................................................................................................... .......................................................................................................................................... Tổ chức : ........................................................................................................................... ........................................................................................................................................... Giaùo vieân Nguyeãn Thò Phuïng Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(6)</span>